Папярэдняя старонка: Белорусская Народная Республика

Пасмяротныя ўспаміны пра Ядвігіна Ш. 


Аўтар: Талочка Ул.,
Дадана: 02-02-2020,
Крыніца: Талочка Ул. Пасмяротныя ўспаміны пра Ядвігіна Ш. // НАША СЛОВА № 5 (1468), 29 студзеня 2020.



Такі псеўданім ужываў знаны беларускі паэт Антон Лявіцкі які нядаўна памёр у Вільні. Нарадзіўся ён у шляхецкім двары Карпілаўка пад Радашковічамі ў 1870 г. З маленства чуў беларускія песні і найпрыгажэйшую беларускую мову, і ўсё гэта, пэўна, было першым сейбітам яго любові да роднай зямлі, любові, якая з дзяцінства да смерці, злучала нябожчыка з радзімай і беларускім народам. Пачатковую навуку ён меў у Люцынцы, у дачкі Дуніна-Марцінкевіча, дзе неаднаразова гасцяваў яе бацька - патрыярх новай беларускай літаратуры. Сярэднюю адукацыю Ядвігін Ш. атрымаў у Менску, а потым вучыўся ў Маскоўскім універсітэце, у якім, сярод універсітэцкай моладзі тады моцна пульсавала інтэлектуальнае жыццё.

Калі толькі ў нашым краі ўпалі аковы маўчання і ў Вільні завіравала беларуская прэса ("Наша Ніва"), пасля побыту ў гэтым горадзе беларускі пісьменнік перасяляецца ў Менск і становіцца рэдактарам і кіраўніком штомесячніка "Саха", які ў асноўным быў прысвечаны справам сельскай гаспадаркі. Працуе на гэтай дзялянцы ў часы Сусветнай вайны, тады ж пачаў працаваць і ў беларускіх грамадскім арганізацыях. З-за вайны перастае выдавацца "Саха", але пісьменніцкая дзейнасць Ядвігіна Ш. не перапыняецца. У меру сваіх магчымасцей і сіл (а фінансавы стан і стан яго здароўя сталі кепскімі) ён працягвае пісаць. У гэты перыяд жыцця пісьменнік жыве ў ціхай Старажоўцы пад Менскам ці ў роднай з дзяцінства Капцёўцы.

Як беларускі пісьменнік, Ядвігін Ш. дэбютаваў у 1891 г. у Маскве, дзе выдаў пераклад кніжкі Гаршына "Сігнал". Пераклад зрабіў яшчэ студэнтам, за шмат гадоў да дазволу легальнага беларускага друку. Потым спрабаваў свае сілы ў драматургіі і стаў літаратурным кіраўніком "Нашай нівы". Выдаў шмат кніжак апавяданняў, у якіх бачна яго непасрэднае адчуванне беларускай прыроды. Аднак сіла таленту Ядвігіна Ш. найбольш выявілася ў байках. Веданне жыцця звяроў і мяккі гумар з вялікай доляй сатыры, вылучалі творчасць пісьменніка сярод іншых беларускіх байкапісцаў. Выдатна ўдалася яму байка "Рабы" - мастацкае апісанне жыцця вепрука з такой мянушкай і адначасова вострая сатыра на чалавечае хамства.

У ранейшых творах пісьменніка не раз выступаюць тыповыя для старэйшага пакалення адносіны да беларушчыны, як да мілай гаворкі, добрай толькі для напісання малых гумарыстычных апавяданняў з жыцця нашай вёскі. Але яго пазнейшыя тэксты ўжо нясуць выразныя адзнакі нацыянальных твораў. Напісаў ён таксама і "Лісты з дарогі" - першы твор такога тыпу ў прыгожым беларускім пісьменстве.

Даследчыкі беларускай літаратуры, Максім Гарэцкі і іншыя, знаходзяць у творчасці пісьменніка некаторыя рысы, якія ёсць у Леманскага з Польшчы, а таксама ў Шчадрына і Горкага з Расіі.

Усё сваё жыццё Ядвігін Ш. быў верным прыхільнікам ідэі братэрства народаў.

Край страціў вялікую і прыгожую душу.

Adam Sołoduch [Ул. Талочка]. Jadwihin Sza // Pregląd Wileński. 1922, № 11-12. S. 7-8.

Пераклад Леаніда Лаўрэша.

 
Top
[Home] [Maps] [Ziemia lidzka] [Наша Cлова] [Лідскі летапісец]
Web-master: Leon
© Pawet 1999-2009
PaWetCMS® by NOX