Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
Obczuha, m-ko i dobra w pow. sieńskim, gub. mohylowskiej, o 42 w. od Sienna i ludności liczy około 800 mieszkańców. Dwie cerkwie drewniane, szkółka ludowa, zarząd gminny, dwa młyny wodne. Niegdyś należała do Sapiehów, w końcu w. XVIII nabyta przez Nitosławskich. Dobra z dworem murów przy samem m-ku liczą około 3500 dz. obszaru oraz około 1000 dz. nieużytków. Obecnie jako wiano, Obczuha przeszła do rodziny Jastrzębskich.
Obolce, m-ko w pow. sieńskim, g. - witeb., jest tu kościół, wzniesiony przez Jagiełłę w 1387 roku. Obolce należały do kmazia Andrzeja Kurbskiego, potem do ks. Sanguszków.
Obytoki-Horbaczewo, wieś, położona nad jeziorem Nieszczorda w pow. połockim, gub. witebskiej. Parafjalny kościół drewniany pod wezw. św. Józefa, wzniesiony przez Jezuifów połockich w r. 1800. Do Połocka wiorst 50.
Odelsk, m-ko nad rz. Odłą, w pow. sokolskim, gub. grodzieńskiej, przy drodze z Grodna do Wołkowyska. Ludności około 1500 osób płci obojej. Parafialny kościół drewniany, pod wezwaniem N. M. P., wzniesiony przez Zygmunta III w r. 1660. Okolica wzgórzysta, bezleśna. Stare przysłowie: "Ład, jak w Odelisku", daje nieprzychylne świadectwo miasteczku.
Oginskiego Kanał, stanowi połączenie Niemna przez Szczarę, jeż. Święcickie (albo Wyganowskie) i Jasiołdę z Prypecią, dopływem Dniepru, więc Bałtyku z morzem Czarnem. Zarząd kanału znajduje się w m-ku Telechanach. Leży w kotlinie pińskiej, na wschód od kanału Muchawieckiego. Jezioro Wyganowskie stanowi główny rezerwoar wody dla kanału. Kanał mierzy długości 44 i pół wiorsty, oprócz jeż. W., które ma 7 wiorst długości. Głęboki jest aa 3 stopy, a szeroki na 3 do 5 sążni. Na kanale są 2 mosty zwodzone, jeden na trakcie z Pińska do Słonima, drugi przy m-ku Telechąny.
Okmiana rz., w pow. telszewskim, gub. kowieńskiej, bierze początek pod m-kiem Gtuszławski, po wejściu do Prus przybiera nazwę Dauge i pod Memiem uchodzi do odnogi zatoki Kurońskiej, tworząc dobrą przystań. Oprócz tej jest jeszcze kilka innych rzek drobniejszych w gub. kow. tegoż miana.
Okmiany, m-ko i dobra rządowe w powiecie szawelskim, gub. kowieńskiej, nad rz. Dobikiuią i Okmianupą, o 55 w. od Szawel. Ludności około 920 osób, zarząd gminny, przytułek dla biednych, szkoła parafjalna, kościół paratjalny drewniany pod wezw. św. Krzyża, filja w Klikolach i Wegierach, tudzież kaplica na cmertarza. Za czasów Rzplitej Okmiany stanowiły starostwo niegrodowe, płaciło kwoty 1446 zł.
Olchów, folwark w gub. mińskiej, pow. ihumeński, parafja katol. koreliszczewicka, poczta w Wilanach, stan policyjny 2-gi w Śnitowiczach, stacja Rudzieńsk Libawo-Rom. dr. żel. o wiorst 12 w wieku XVIII dziedzictwo rodziny Szyszków,-obecnie przez wiano-Dyjakiewiczów. W roku 1877 zmarł tu u siostry uczony autor i archiwarjusz nieświeski Michał Bohosz Szyszko, pochowany na cmentarzu w Wilanach.
Olita, m-ko w pow. trockim gub. wileńskiej, położone nad Niemnem, o 70 w. od Trok i 95 w. od Wilna. Ludności około 1200 osób. Parafialny kościół pod wezw. św. Ludwika, murowany, pierwotnie wzniesiony w r. 1520 przez Jana Zabrzezińskiego. Zarząd gminny i policyjny. Za czasów Rzplitej była tu ekonomja królewska. Okolice Olity lesiste i piasczyste. W pobliżu m-ka st. koi. żel. Olita-Suwałki.
Olkieniki, m-ko rządowe nad rzeką Mereczanką, blisko ujścia do niej rz. Sołczy, w pow. trockim, gub. wileńskiej, położone o 35 w. od Trok. Ludność m-ka wynosi około 3600 mieszkańców. Kościół parafialny murowany pod wezw. Nawiedzenia N. M. P. Cerkiew parafjalna. Niegdyś był tu kościół i klasztor oo. Franciszkanów, osadź, tu przez Krysztofa Chaleckiego w r. 1631. Duże koszary wojskowe, stacja pocztowa, 2 browary. Zarząd gminny i policyjny, 2 szkoły. O 7 w. od m-ka stacja kolei żel. Warszaw.-Petersburs. t. n. W okolicy znaczne lasy rządowe. Za miasteczkiem o wiorstę śród lasu leży papiernia T. Sokolnickiego, która wyrabia głównie tekturę i papier do opakowania.
Olkowicze, gub. wił., pow. wilejski, o 40 w. od st. Usza kolei żel. Libawo-Rom., parafja katolicka, która przetrwała przez ostatnie lat 45; posiada nowy murowany parafjalny kościół, wzniesiony kosztem parafjan i wyświęcony w r. 1907. Wśród wielu innych wsi i dóbr w pobliżu Olkowicz leży wieś Władyki z grobami licznych powstańców, poległych tu w bitwie z przemagającym nieprzyjacielem w r. 1863.
Olsiady, m-ko rządowe u źródeł rz. Szui w pow. telszewskim, gub. kowieńskiej, o 14 w. od Telsz, w pięknej okolicy położone. Parafjalny kościół drewniany. pod wezw. N. M. P., fundowany pierwotnie przez biskupa żmudzkiego Bartłomieja II w r. 1476; kaplica drewniana Ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Zarząd gminny. Ludności około 700 osób płci obojej. Niegdyś była tu zwykła rezydencja biskupów żmudzkich, którzy mieli tu swój pałac.
Olszewo, dobra nad rz. Struczą, w pow. święciańskim, gub. wileńskiej, położone przy wielkim gościńcu ze Święcian do Oszmiany i Wilejki. Obszar dóbr wynosi 3500 dziesięcin. Wysoko postawione gospodarstwo we wszystkich działach. Browar, gorzelnia parowa, tartak. Dobra od w. XVII stanowią własność rodziny Chomińskich. Piękna rezydencja i prześliczny, obszerny park.
Oława, wieś i folwark nad rzeką Oławą (dopływem Niemna) w pow. trockim, gub. wileńskiej, o w. 68 od Trok i 7 w. od st. Patarańce kolei żel. Olita-Suwałki. Kościół drewniany filjalny na prawach parafialnego, do Olity, wzniesiony w roku 1802 przez dziedzica Oławy, Kiejstuta Giedymina. Folwark drogą wiana za Giedyminówną przeszedł w ręce Starzyńskich. W latach 1908-1909 Oława była terenem gorących rozterek o język w kościele między litwinami i polakami.
Onikszty, gub. kowieńskiej, m-ko, położone nad rzeczką Świętą, która ma brzegi malownicze, samo miasteczko niczem nie różni się od wielu innych na Litwie. Ludności liczy do 6,000, składającej się przeważnie z żydów, i włościan, których grunta przylegają do miasteczka, a zabudowania łączą się z tymże. Lud przeważnie litwini, mało mówiący po polsku, w okolicach obywateli nie dużo, zaledwo w przestrzeni wiorst 15 można naliczyć dworów kilkanaście, miasteczko samo dość handlowe, przemysł leśny rozwinięty, zawdzięczając rzece Świętej i kolei wązkotorowej, dworzec której tuż nad rzeką i przy miasteczku, a zatem las spławia się aż do Prus. Jest też w miasteczku kilkanaście zakładów wyrobu wojłoków, których zbyt nawet sięga w głąb Rosji, a trudniących się w nich robotników koło 200 chrześcijan i żydów.
Obecnie buduje się nowy kościół w stylu gotyckim 2 dwoma wieżami ładnej architektury, parafja liczna, obsługiwana przez 3 księży, bo licząca 13,000 dusz. Kolej, która przechodzi koło samego miasteczka, niczem się nie przyczyniła do wzrostu jego, lecz sprawiła to, że życie zdrożało znacznie z racji, że wszystko wywożą do miasta, co dla biednych mieszkańców daje się uczuć. W miasteczku poczta, telegraf, apteka, lekarz stały, sąd ziemski i włościański, kilka synagog, cerkiew.
Pięć wiorst od miasteczka w ładnej leśnej miejscowości nad rzeką Świętą, leży znany całej Litwie i wspominany przez wieszcza naszego Adama, kamień Puntuk ogromnych rozmiarów, podanie głosi i w które lud nasz wierzy, iż go djabeł niósł na rozbicie kościoła Oniksztyńskiego, lecz upuścił go z racji ciężkości i tem ocalał kościół.
Orany, m-ko rządowe na prawym brzegu rz. Mereczanki, w pow. trockim, gub. wileńskiej, o 58 w. od Trok, 77 w. od Wilna i 25 w. od Merecza. Przeszło 1500 ludności płci obojej. Filjalny kościół pod wezw. św. Michała do par. w Daugach. Zarząd gminny, szkoła i st. koi. żel. Warszawa-Petersburg o 6 wiorst od m-ka. Pod Oranami w lecie bywa obóz artylerji, największy w całej Rosji i trwa od l maja do 15 czerwca. Olbrzymie piasczyste pustynie tutejsze wybornie się do tego celu nadają. Za czasów Wład. Jagiełły był tu dwór książęcy, później Orany były starostwem niegrodowem.
Orla, m-ko pow. lidzk., rz. Niemen. Lida w. 50, st. koi. Mikoł.-Rożanka wiorst 15. Wchodzi do składu dóbr Lipiczno, w XVI w. panów. Orłów czyli Horłów, potem Dowojnów, dziś ks. Marji światopołk-Gzetwertyńskiej. Już w r. 1665 był tu zbór ewang.-reform. R. 1706 przeprawa przez Niemen wojsk szwedzkich pod osobistą komendą Karola XII; po niej jako pamiątka-szczątki kilku wałów z ziemi usypanych na brzegach Niemna. Dawniej licha mieścina, Orłów i Horłow nazywana, lecz w XVIII w. prawa magdeburskiego używająca. Konsfc. 1717 na kahał tutejszy razem z bielickim nakłada pogłówne żydowskie złp. 550. Roku 1783 cerkiew unicka założona, którą w r. 1865-1866 na murowaną zamieniono. Zarząd mieszczański, gmina, szkoła ludowa od r., 1862, stacja na Niemnie. Śliczny krajobraz. Mieszkańców roku 1868-549, 1897-804, obecnie-726.
Orla, m-ko i dobra nad rz. Orlanką w pow. bielskim, gub. grodzieńskiej, o 14 w. od Bielska i 147 w. od Grodna. Cerkiew parafialna, zarząd policyjny i gminny. Ludność m-ka wynosi około 2700 osób płci obojej. Dobra wraz z m-kiem, niegdyś Radziwiłłów skie w ręce ks. Hoheniohe. Był tu niegdyś zbór kalwiński.
Orłowicze, duże dobra w pow. siebieskim,gub. witebskiej, obszaru 2089 dz. Własność rodziny Medunieckich.
Orniany, dobra w pow. i gub. wileńskiej, do gm. Janiszki. Dwór nad rz. Ornianą wypływającą z jeż. Oryny, przy drodze z Podbrodnia do Malał. Od st. kol. żel. Podbrodzie 10 w. i 4 w. ud spławnej rz. Dubinki i o milę od m. Janiszek. Stary pałac i park angielski. Dobra niegdyś Kostrowickich dziś stanowią własność spadkobierców Jana hr. Tyszkiewicza. W granicach dóbr leżą aż 32 jeziora pomniejsze, w których przed 20 laty uczony ichtjolog, Michał Girdwojń urządzał gospodarstwo rybne.
Orsza, miasto powiatowe w gub. mohylowskiej położone nad Dnieprem i po obu brzegach rz. Orszycy, przy przecięciu linji kolej. Witebsk-Żłobini Moskwa-Brześć. Jest to jeden z dawniejszych grodów wschodniej słowiańszczyzny. Kościół parafialny murowany p. w. św. Józefa Oblubieńca, wzniesiony został w r. 1819 staraniem Dominikanów. Jest tu filja Orłowskiego Banku handlowego. Po zatem w powiecie są dwie instytucje godne uwagi: Smoleńska niższa szkoła rolnicza, tudzież Tołoczyńskie T-wo Wzaj.Kredytu.
Orzechowno, m-ko i dwór, pow. lepelski, gub. wit., przeważnie żydowskie-kupcy i rzemieślnicy, położone o 65 w. od Lepią, przy trakcie z Lepią do Dzisny, a o 2 wiorsty od stacji kolejowej Boł.-Wołkow. Zahaczę na trakcie z Połocka do Kublicz-jest jezioro tej nazwy i dwórW.Zabiełły. Cerkiew św. Praksedy.
Ościukowicze, gub. wił., pow. wilejski, majątek rodziny Tukałłów o 27 w. od Mołodeczna posiada piękny pałac murowany, do którego przylega nowa kaplica pałacowa, w stylu gotyckim zbudowana.
Ostrohlady, Wielkie dobra i wieś z kościołem parafialnym w pow. rzeczyckim, kiedyś własność Szujskich, następnie Prozorów, zmar nowane przez ostatniego z rodu Konstantego P. i żony jego Zofii ze Świętorzeckich. Wielki paląc wspaniale urządzony, uległ zupełnej rujnacji, z powodu marnotrawstwa przepadły liczne dzieła sztuki, bibijoteka, archiwa tudzież skarby pamiątek różnych, a dobra nabyli obcoplemieńcy.
Ostrów, mieścina poleska i dobra, nad rz. Myszanką w pow. nowogródzkim, gub. mińskiej położone w pobliżu szosy brzesko-moskiewskiej. Ludność m-ka około 400 osób. Dobra stanowią własność rodziny hr. Potockich i należą do dom. Krzywoszyn.
Ostrówno, małe m-ko w gubernji mohylowskiej, powiecie sieriskim, liczące około tysiąca mieszkańców ludności żydowskiej, w odległości 3,5 mil od Witebska i wiorst 3 od Dźwiny. Na rynku, w środku mieściny wznosi się murowany kościół farny po-Dominikański, zabrany w 1863 r. na cerkiew, który fundował Zygmunt August po odniesionym zwycięstwie. W ołtarzu głównym cudowny obraz Boga-Rodzicy, ozdobiony, jak twierdzą, przez tegoż króla bogatą koroną, Kazimierz Aleksander Pociej, wojewoda Witebski, wielkim kosztem odnowił i przyozdobił ten kościół, na schyłku XVII wieku, w sklepach zaś kościelnych przechowują się groby rodzinne Pociejów. Aleksander Sapieha, starosta orszański, fundował tu w 1622 r. Klasztor oo. Dominikanów. Okolice-miasteczka pamiętne są, w r. 1812, zaciętą bitwą rosjan z korpusami francuskiemi, pod dowództwem-wicekróla włoskiego Eugenjusz i króla neapolitańskiego Murata, w pochodzie ich ku Moskwie.
Ostrożany, wieś i dobra w pow. bielskim, gub. grodzieńskiej, przy drodze z Siemiatycz do Ciechanowca. Parafjalny kościół drewniany; w wielkim ołtarzu obraz dobrego pendzla Matki Boskie z Dzieciątkiem Jezus. Dobra z dawien dawna stanowią dziedzictwo rodziny hr. Ciecierskich. Dwór pięknie zabudowany, gospodarstwo poprawne, ziemia b. żyzna.
Ostryna, m-ko pow. lidzk., Lida w. 56, st. kol. Mikoł Różanka w. 26. od Ostryna istnieje już w końcu w. XIV, bo Minigajło, dzierżawca ostryński, kładzie swój podpis na przywileju fundacyjnym kr. Władysł. Jagiełły dla kościoła w Obolcach r. 1387. R. 1501 jako namiestnik Ostryński wspominany jest kniaź Hleb Proński. R. 1520 król Zygmunt I zastawia dwór swój ostrynę za 500 kop groszy panu Aleksandrowi Chodkiewiczowi. Król Władysław IV r. 1641 nadaje Ostrynie prawo magdeburskie, które po zniesieniu w 1776 odnawia Stanisław August r. 1792.
W m-ku cerkiew od dawnych dawien na nowo restaurowana przez Paców st-ów Ostryńskich r. 1666. R. 1863-1876 cerkiew nowa wymurowana. Zarządy mieszczański i włościański szkoła ludowa (od r. 1857), synagoga. Mieszkańców 1776. Ziemi posiada m-ko 1063 dz.
O 1,5 w. od m-ka na gruntach dóbr Kułbaczyn-Horodyszcze, podobnie zabytek z czasów chorąstwa Ostryńskiego, jak w Ejszyszkach, Raduniu i in., przyłączonego do pow. Lidzkiego w r. 1568.