Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
Żagory, Nowe i Stare, dwa m-ka i dwa majątki nad rz. Szwitą (dopływ Ławeny) w pow. szawel. gub. kowień., o 63 w. od Szawel i 21 w. od st. Benen, kolei żel. Mitawa-Libawa. N. Żagory mieszkańców mają około 3500; parafjalny kościół pod wezw. św.Piotra i Pawła; przytułek, zarząd gminny, stacja pocztowa. Dobra przy nich, własność Naryszkinych, obszaru około 12-tu tysięcy dziesięcin.
St. Żagory - ludności około 1600 dusz płci obojej. Kościół parafjalny pod wezw. św. Piotra i Pawła, murowany. Dobra niegdyś Umiastowskich, obecnie von Hetmanów 2825 dz. obszaru.
Żejmele, m-ko i dwór nad rzeką Bersztupą w pow. poniewieskim, gub. kowieńskiej, o 70 w. od Poniewieźa;-ludności około 190 osób. Kościół filjalny św. Piotra i Pawła, murowany, do parafji w Poszwityniu. Parafjalny kościół ewangielicki, stacja poczt.
Żejmiana, rzeka w gub. wił., prawy dopływ Wilji. Bierze początek w pow. jezioroskim, gub. kowieńskiej, przepływa przez kilka pomniejszych jezior. Długość jej wynosi 126 w., szeroka do 10 sążni, głęboka do 4 sążni; brzegi przeważnie suche i dość wyniosłe. Odznacza się nader bystrym biegiem. Trafiają się łososie. Spławna od m-ka Kołfcynian.
Żejmy, m-ko i dobra nad Żejmianką (dopływem Niewiaźy) w pow. kowieńskim, o 45 w. od Kowna. Przeszło 300 mieszkańców. Parafjalny kościół murowany pod wezw. N.M.P., wzniesiony przez Zawiszów na początku XVI w. Zarząd gminny, stacja kolejowa t. n. na kolei Libawo-Romeńskiej. Dobra dawniej Medekszów, obecnie hr. Kossakowskich, obszaru około 1500 dzies.
Źerynskie jezioro albo wprost "Żeryń" leży na pograniczu powiatów lepelskiego i sieńskiego, zajmuje 12,7 kilometrów kwadratowych. Jezioro to jest dość płaskie, a brzegi po większej części nizkie. Z jeziora przekopany został około 1865 r. kanał ze śluzami, doprowadzający wodą do rzeki Olszanki, o 3,22 sążni niżej poziomu jeziora. Długość kanału wynosi przeszło 1500 sążni a przechodzi przez dwa mniejsze jeziora Święte i Drewicę. Za pomocą kanału podnoszono poziom wody w rzece, na której znajdują się dwie fabryki z siłą wodną. Obecnie urządzenie te straciło pierwotne zna czenie, jakie miało, zwłaszcza letnie miesiące, a to z przyczyny przekopania innego kanału, o co był proces sądowy. Na dnie jeziora Żeryńskiego przez całą jego szerokość około 3 wiorst ciągnie się ważkim dość pasem jakby grobla, zapewne jest to naturalna mielizna, chociaż miejscowe podanie głosi, że była tędy droga usypana przez wojsko jakiejś uciekającej od wrogów królowej. Z tegoż jeziora wypływa rzeczka Zapanoryca a w pobliżu ciągną się błota pokryta drobnemi zaroślami; błota te znane w sieńskim pow. pod nazwą "Lejczonok" obfitują w zwierzynę.
Złobin, (pow. rohaczewski). Niegdyś własność Woydzibunów. dziś spadkob. hr. Czernyszewa-Kruglikowa. W czasach dawnych znany pod mianem Chlepen. Jako jeden z punktów pogranicznych, bywał nieraz pustoszony i wydzierany z rąk do rąk, w końcu utracił nawet dawną nazwę.
Żiobin-miasteczko pow. rohaczewskiego, stacja kolejowa przy zbiegu kolei Libawo-Romeńskiej i Rygo-Orłowskiej (odnoga Witebsk-Żłobin); dość duże i schludne miasteczko, jedno z najstarszych w gubcrnji. Trzyklasowa szkoła, cerkiew paraf. oraz szkoła miuisterjmn oświaty. Stacja statków na Dnieprze.
Źodziszki, m-ko, położone nad Wilją. w uroczej miejscowości, pow. święć., o 16 wiorst od st. kol. Smorgonie i 18 od m. Świra. W m-ku znajduje się panifjalny kościół murowany, wzniesiony niegdyś przez Jezuitów, a za kościołem dwór Źodziszki (obecnie wł. g-owoj Hokszańskiej). W pozostałych murach poklasztornych mieszka obecnie właścicielka. W majątku czynne są: gorzelnia i browar.
Żołudek, dwór i m-ko pow. lidzki, rz. Żołudka, Lida 40 w., st. kol. Mikoł.-Skrybowo w. 8. Niegdyś własność skarbu w. ks. lit. R. 1506 zniszczony od tatarów. R. 1516 król Zygmunt I zastawia Żołudok z włością, miastem i dochodami ks. Bazylemu Połubińskiemu, a w r. 1535 nadaje zbiegowi z Moskwy ks. Iwanowi Łąckiemu pierwjako dzierżawę, a w r. 1552 jako lenno. W w. XVII własność Sapiehów, po których około r. 1680 przechodzi do Frąckiewiczów Radzimińskich. W XVIII w. należy do Tyzenhauzów. Kościół tutejszy parafjalny od początku w. XV istniejący eryguje król Kazimierz r. 1480, a po spaleniu go przez tatarów-król Zygmunt I, który r. 1529 w sobotę przed św. Jerzym fundusz dla kościoła wyznacza i dawniejszy potwierdza. R. 1702 kościół ten z przyczyny w nim dokonanego zabójstwa Kaczanowskiego od Krzysztofa Zawiszy na niejaki czas zamknięty. Kazimierz Frąckiowicz Radzimiński z małż. Anna ur. Naruszewiczówną r. 1680 fundują w m-ku Żoł. kościół i klasztor ks. ks. Karmelitów, co konfirmuje konstytuc. r. 1685. W r. 1706 w klasztorze tym przebywał król szw^zki Karol XII w oczekiwaniu przejścia przez Niemen pod Orlą. R. 1832 klasztor skasowany. R. 1835 na tym miejscu hr. Hermancya Uruska kościół nowy murowany wznosi. W kościele dawniejszym był grób Antoniego Tyzenhanza podskarbiego czasów. St.-Augusta. (zm. 1785) właścicieja Ż. Dokąd się dzisiaj podział-niewiadome. Dobra Żołudek dziś stanowią własność ks. Sapiożyny, ur. hr. Uruskiej. W m-ku zarząd mieszczański i włościański, w r. 1872 - 1900, sędzia pokoju, poczta, telegraf, synagoga żydowska, szkoła ludowa, ochotnicza straż ogniowa. Mieszkańców w r. 1897- 1860, sklepów 52. Dziś mieszkańców 1969. Słynny jarmark na konie w dzień Zesłania Ducha św. Targi co poniedziałek. Od r. 1908 T-wo kredytu drobnego.
Żosle, m-ko rządowe nad jeziorem Żosielskim, Linem i Staszkuniszkiem, w pow. trockim, gub. wileńskiej, o 7 w. od Żyźmor ku Wilji, 35 w. od Trok i 2 i pół w. od st. koi. Petersb.- Warszaw. t. n. Ludności około 1600 osób. Zarząd gminny, szkoła ludowa. Parafjalny kościół murowany p. wezw. św. Jerzego, z gruntu przebudowany przed dziesięciu laty (1899), filja w Kozakiszkach.
Żukowy-Borek, fohvark radziwiłłowski nad rzeką Joczanką, w powiecie mińskim, gub. mińskiej, pamiętny pobytem w młodości zasłużonego pisarza Antoniego Pietkiewicza (Adama Pługa), tudzież jako miejsce urodzenia w roku 1754 głośnego filozofa Salomona Majmonidesa.
Żuprany, m-ko i dobra nad rzeką Żupranką, w pow. oszmiańskim. gub. wileńskiej, o 10 wiorst od Oszmiany, przy trakcie pocztowym do Mińska, o 61 wiorstę od Wilna. Około 300 mieszkańców. Piękny kościół murowany parafjalny pod wezw. św. Piotra i Pawła, przebudowany do nowa przez Ad. hr. Czapskiego. Dobra, jako atynencja do dom. w Nowosiółkach, należą do Ad. hr. Ilutten-Czapskiogo. W miasteczku młyn i tartak.
Żurowice, m-ko, pow. bychowski, gub. mohylowskiej z ludnością przeważnie włościańską. Ludność żydowska znacznie się zmniejszyła wskutek emigracji do Stanów Zjednoczonych. Odległość od Bychowa 35 w., od stacji Krzysztopol szosy Moskiewsko-Warszawskiej 4 wiorsty. Kościół parafialny katolicki i cerkiew praw. Szkoła ministerjinn oświaty. Własność niegdyś Judyckich, potem ks. Puzynów, Ghmyzowskich, Hołyńskich, Spytkowa (roś.), dziś braci Szabłowskich (roś.). Cztery jarmarki w roku; l) w Zapusty, 2) na Boże Ciało, 3) w dzień św. Eljasza (20 lipca) i 4) w dzień św. Paraskiewy (14 października).
Źydyki, m-ko i dwór w pow. telszewskim, gub. kowieńskiej, o 44 w. od Telsz i 7 w. od st. kol. ź. i st. poczt. Łusza. Mieszkańców około 650. Parafialny kościół murowany p. wezw. ś w. Jana, wzniesiony w r. 1636 przez Giełguda. Kaplica drewn. pojezuicka z t. r. Zarząd gminny i szkółka. Dobra obszaru 962 dz. sianowi ą dziedzictwo rodziny Puslowskich.
Źyrmuny, dwór i wieś, pow. lidzkiego, Lida w. 14, st. kol. Pol. Bastuny w. 9. Dawniej dobra do Montowta należące. Marja ks.Holszańska, wdowa po Montowcie i potem po Michale Kozińskim, r. 1571 wiążąc się w trzecie małżeństwo wnosi Żyrmuny jako posag, w dom kniazia Andrzeja Kurbskiego, znakomitego zbiega z Moskwy z czasów Iwana Groźnego. Około r. 1600 Ż. przechodzą do Zawiszów, a dziś stanowią własność p. Anny Szwanebach. Król August U d. 28 listopada r. 1724 nadał Żyrmunom prawo magdeburskie. Dwór ziemi 2107 dz. We wsi-zarząd włościański od r. 1861 i szkoła ludowa od r. 1862.
Źyrowice, m-ko nad rz. Wiknią (dopływ Sczary) w pow. słonimskim, gub. grodzieńskiej, o 9 wiorst od Słonima. Niegdyś własność Sołtanów. Miasteczko ubogie i liczy zaledwie około 600 mieszkańców, słynny niegdyś klasztor Bazyijanów monaster obecnie, z cudownym obrazem Matki Boskiej, czczonej zarówno przez katolików i prawosławnych. Cztery, cerkwie i seminarjum prawosławne, przerobione z niegdyś unickiego. Źyrowice niejednokrotnie było odwiedzane nawet przez królów, jak Jana III, Augusta II i Stanisława Augusta. Kościół z klasztorem założył sławny hetman Mieeszko, a bogato następnie uposażył Lew Sapieha.
Źyźmory, miasteczko, wileńskiej gub., trocidego powiatu. Leży w 10 w. od st. Libawo-Rom kol. żel. Koszedary, przy szosie, łączącej Koszedary z Rotnicą, (pod Druskienikami) i przy gościńcu (trakt). Jest szkoła, kościół, apteka, doktor, skład apteczny, poczta, telegraf i t. d. Pod miasteczkiem leży folwark Źyźmory, własność p. Just. Strumiłły.