Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
У геаграфічным паказальніку фіксуюцца ўсе тапонімы (айконімы - назвы паселішчаў; гідронімы - уласныя назвы водных аб'ектаў; мікратапонімы; аронімы - назвы форм рэльефа) [1], а таксама назвы ўсіх адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак (якія можна разглядаць у дадзеным выпадку як макратапонімы), што прыгаданыя ў Кнізе № 560. Тапонімы змешчаны ў алфавітным парадку, назвы перадаюцца сучаснай графікай. Геаграфічны паказальнік выконвае функцыі каментарыя, у якім утрымліваюцца звесткі па гісторыка-геаграфічнай ідэнтыфікацыі і лакалізацыі тапанімічных аб'ектаў у межах старых і новых адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак.
Усе тапонімы падаюцца ў той форме, у якой яны фігуруюць у крыніцы - па-старабеларуску. Але для ідэнтыфікаваных і лакалізаваных тапонімаў асноўная згадка даецца на беларускай мове, а таксама (праз коску) на літоўскай ці латышскай (з указаннем мовы) - у залежнасці ад сучаснага знаходжання аб'екта; а таксама на іншых мовах - у залежнасці ад месцазнаходжання аб'екта (эстонскай, расійскай). Для рэкаў і азёраў, размешчаных на тэрыторыі двух ці трох сучасных дзяржаваў, адпаведна падаецца напісання на ўсіх гэтых мовах (з указаннем мовы). У выпадку з ідэнтыфікаванымі і лакалізаванымі аб'ектамі у паказальніку робяцца адсылкі ад формы напісання паводле крыніцы да асноўнай згадкі (па-беларуску). У асноўнай згадцы пасля двукроп'я падаецца напісанне тапоніма паводле крыніцы; варыянты напісання прыводзяцца праз касыя рыскі /. Назвы тапанімічных аб'ектаў, якія фігуруюць у крыніцы ва ўскоснай форме, а таксама перададзеныя ў форме прыметнікаў, раскрываюцца як назоўнікі ў старабеларускай форме (напрыклад, «смолвенские паны» - «Смолвенский повет»; «державца Василийский» - «Василишки»; «кумтор Ревельский» - «Ревель»). У асобных выпадках можа падавацца словазлучэнне, у якім фігуруе тапонім. Пры гэтым раскрытыя і пераведзеныя ў форму назоўніка назвы пазначаюцца зорачкай *. У тым выпадку, калі назва аб'екта на адным і тым жа архіўным аркушы пададзеная як прама і ў форме назоўніка, так і ўскосна і ў форме прыметніка, спасылка на аркуш даецца двойчы - без зорачкі і з зорачкай. Калі назва тапанімічнага аб'екта на ўсіх аркушах фігуруе ва ўскоснай форме ці ў форме прыметніка, зорачка ставіцца пасля назвы аб'екта ў асноўнай згадцы. Усе асноўныя згадкі паказальніка маюць парадкавы нумар, а назвы тапанімічных аб'ектаў у асноўных згадках вылучаюцца тоўстым шрыфтам.
У выпадку з населенымі пунктамі ці гаспадарчымі аб'ектамі пасля коскі падаюцца звесткі пра тапонім паводле Кнігі № 560 ці, у круглых дужках) па стану на першую палову XVI ст. паводле іншых крыніцаў: 1) тып населенага пункта ці гаспадарчага аб'екта (горад-места, замак, мястэчка, сяло, двор, "дварэц", маёнтак, зямля, пустка); 2) адміністрацыйна-гаспадарчыя функцыі аб'екта (цэнтр маёнтка, войтаўства і г. д.); 3) адміністрацыйнае значэнне аб'екта (для ВКЛ - цэнтр воласці, павета, ваяводства; для Лівоніі - цэнтр комтурства, фогства ці духоўнанага / біскупскага ўладання); 4) адміністрацыйна-гаспадарчая прыналежнасць аб'екта (для ВКЛ - маёнтак; для Лівоніі - мыза / маёнтак); 5) від уласнасці (дзяржаўная, шляхецкая, царкоўная), імя уласніка ці ўладальніка-карыстальніка паводле крыніцы; 6) адміністрацыйна-тэрытарыяльная прыналежнасць аб'екта (для ВКЛ адміністрацыйна-судова-ваенна-тэрытарыяльныя адзінкі трэцяга рангу - воласць, другога рангу - павет / зямля, першага рангу - ваяводства / зямлі; для Лівоніі першага рангу - комтурства, фогства, духоўная / біскупская тэрыторыя, другога рангу - парафія); 7) дзяржаўная прыналежнасць (ВКЛ, Лівонія, Маскоўская дзяржава). Важныя звесткі па статусу і прыналежнасці аб'екта паводле іншых крыніцаў ці даследаваняў прыводзяцца у круглых дужках (). Для гідралагічных аб'ектаў указваецца, што гэта - рака, возера, ручай, балота. Указваецца таксама аказуальнасць аб'екта ў Кнізе № 560 - характарыстыка падзеі і абставіны, у якіх фігуруе аб'ект у тэксце крыніцы (напрыклад, "памежны маркер" ці "зямля на памежжы, карыстальнік якой сагнаны лівонцамі").
Праз кропку з коскай падаецца сучасны звесткі пра паселішча: 1) тып населенага пункта (горад, гарадскі пасёлак, веска, хутар); 2) адміністрацыйнае значэнне (для Беларусі - цэнтр сельскага Савета, раёна, вобласці, сталіца дзяржавы; для Літвы - цэнтр апілінкі-самакіравання, раёна, павета; для Латвіі - цэнтр воласці, павета (раёна), сталіца дзяржавы); 3) адміністрацыйна-тэрытарыяльнае размяшчэнне населенага пункта (для Беларусі - сельскі Савет, раён, вобласць; для Літвы - апілінка-самакіраванне, раён, павет; для Латвіі - воласць, павета (раён)); 4) дзяржаўная прыналежнасць. Калі ідэнтыфікацыя тапанімічнага аб'екта выклікае сумненні, то пасля звестак па яго лакалізацыі курсівам адзначаецца вер. (верагодна).
Далей праз коску з кропкай для аб'ектаў, важных у справе рэканструкцыі памежнай сітуацыі, указваюцца каардынаты лакалізаванага тапанімічнага аб'екта паводле тапаграфічнай карты маштабу 1 : 200.000: нумар аркуша, квадрат. Выпадкі гіпатэтычнай рэканструкцыі пазанчаюцца знакам пытання (?). Таксама прыводзяцца звесткі аб прысутнасці аб'екта на іншых гісторыка-геаграфічных картах (гл. Спіс скарачэнняў). Для абласных, раённых, павятовых цэнтраў Беларусі, Літвы, Латвіі, Эстоніі, Расіі лакалізацыя на карце маштабу 1 : 200.000 не праводзіцца.
Праз працяжнік даюцца адсылкі на архіўныя аркушы крыніцы. Адсылкі робяцца ў асноўных згадках, якімі з'яўляюцца ў ідэнтыфікаваных і лакалізаваных аб'ектах назвы, пададзеныя па-беларуску, у выпадку неідэнтыфікаваных і нелакалізаваных аб'ектаў - прыгадкі на мове крыніцы.
Усе адпаведныя скарачэнні змешчаныя ў агульным Спісе скарачэнняў.
Ствараючы геаграфічны паказальнік-каментарый, у імкненні па магчымасці максімальна павысіць ягоную інфарматыўнасць, аўтар карыстаўся метадычнымі прапановамі і практычнымі напрацоўкамі Міхаіла Ф. Спірыдонава [2], улічваў археаграфічны досвед Валерыя Мянжынскага, рэалізаваны ў ягоных выданнях кніг Метыркі ВКЛ [3], а таксама скарыстаў метадычныя выкладкі, зробленыя аўтарам у сумесных з В. Мянжынскім працах [4]. Асноўны прынцып гэтай методыкі заключаецца ў перакрыжаваным супастаўленні звестак старажытных, навукова-гістарычных і тапаграфічных карт з параўнаннем інфармацыі ў геаграфічных даведніках ды спісах населеных пунктаў ХІХ і ХХ ст. [5] Пры гэтым важным крытэрыем ідэнтыфікацыі і лакалізацыі гістарычных населеных пунктаў з'яўляецца сугучнасць гістарычных і сучасных назваў.
Складаная праблема месцазнаходжання гістарычных паселішчаў вырашалася на падставе дадзеных спецыяльных даследаванняў [6], у тым ліку па гісторыі рэгіёну [7], а таксама шляхам пошуку адпаведных дадзеных на "Радзівілаўскай" карце 1613 г. [8], навукова-гістарычных карт [9], расійскіх [10] і польскіх [11] тапаграфічных і аглядна-тапаграфічных картах другой паловы ХІХ - першай паловы ХХ ст., тапаграфічных і палітыка-адміністрацыйных картах другой паловы ХХ - пачатку ХХІ ст. па дадзеным рэгіёне [12]. Пры вызначэнні маркераў і лініі мяжы важнае знячэнне мае спецыяльная літаратура, прысвечаная праблеме дэлімітацыяў і дэмаркацыяў паміж ВКЛ і Лівоніі (Курляндыі) [13], а таксама сутыку мяжы ВКЛ, Расіі (Пскоўшчыны) і Лівоніі [14]. Для праяснення гісторыка-геаграфічнай сітуацыі на тэрыторыі Полаччыны важнае значэнне маюць справаводчыя матэрыялы XVI ст., блізкія па часу стварэння да храналогіі Кнігі № 560 - гэта крыніцы, які паходзяць з канцылярыі ВКЛ [15], так і расійскія крыніцы [16], а таксама даследаванні гэтых помнікаў [17]. Ідэнтыфікацыя і лакалізацыя аб'ектаў на тэрыторыі Лівоніі мае сваю спецыфіку, бо адзін і той жа тапанімічны аб'ект мае некалькі назваў - латышскую (ці эстонскую) і нямецкую, а таксама старабеларускую (у Метрыцы ВКЛ). У такіх выпадках трэба карыстацца адпаведнымі даведнікамі [18]. Методыка вызначэння і суаднясення тапонімаў Лівоніі ў розных мовах рэгіёна распрацаваная аўтарам гэтых радкоў [19].
На тэрыторыі Беларусі лакалізацыя аб'ектаў у межах сучасных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак і статусу паселішча даюцца паводле даведніка Яўгена Рапановіча [20], энцыклапедычных выданняў [21], тапанімічнага слоўніка Вадзіма Жучкевіча [22], кніг серыі " Памяць" па дадзенаму рэгіёну [23].
Водныя аб'екты лакалізоўваліся таксама з дапамогаю адпаведных энцыклапедычных выданняў [24]. Сярод водных аб'ектаў найбольшыя праблемы па ідэнтыфікацыі і лакалізацыі ўзніклі менавіта з малымі вазёрамі. І гэта не дзіўна - беларускія навукоўцы, якія распачалі інвентарызацыю водных аб'ектаў, выявілі толькі на тэрыторыі Віцебскай вобл. 250 неўлічаных азёраў (паводле інфармацыі загадчыка лабараторыі Цэнтральнага НДІ комплекснага выкарыстання водных рэсурсаў міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольняга асяроддзя Беларусі Віктара Раманава) [25]. Пакуль што гэтыя вазёры ў афіцыйных спісах пазначаныя нумарамі. Здаецца вельмі пераканаўчым, што назвы падобным аб'ектам павінны давацца, а можа і вяртацца, з улікам гістарычных звестак. Тут сваю місію можа выканаць і Кніга № 560 Метрыкі ВКЛ.
А
1. Аба́б'е: Обабъе, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцебскай вобл., N-35-IV: 80-12, ( Блакітная кніга, с. 28) - 3, 15 v., 16
2. Аба́біца: Задняя, рэчка, Брасл. пав., частка р. Абабіцы паміж азёрамі Абаб'е і Дубра, Брасл. р-н Віцебскай вобл., N-35-IV: 80-12, ( Блакітная кніга, с. 28) - 3, 15 v.
3. Авктоверовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
4. Авласовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
5. Авримковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
6. Агорина / Акгорина / Акгориня, воз., Дрысв. вол., на "Радзивилавай границы"; N-35-IІІ: 72-72 (?) - 11 v., 14 v.
7. Агорина / Акгорина, рэч., Дрысв. вол., на "Радзивилавай границы"; N-35-IІІ: 72-72 (?) - 14 v.
8. Адамовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
9. Акатевщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
10. Акгорина, р. - 14 v.
11. Алехновщина, з.пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
12. Альхимовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
13. Андреевщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
14. Андрейковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
15. Андрусовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
16. Апочка, Опочка рас.: Опочка, «гор. маскоўскі»; гор. - ц. Апочацкага р-на Пскоўскай вобл. РФ - 5, 18
17. Арклежеро, воз., Смолвенская вол.; N-35-III: 76-64 (?) - 1, 8 v.
18. Асвейскае: Освея, воз., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХV: 68-12 - 5, 18
19. Асвейская воласць: Освейская волость / Освейская земля, вол. Полац. ваяв., дзярж. - 4, 4 v., 17 v., 18, 18 v.
20. Асвейская граніца: Освейская граница - 4, 17
21. Асеринис, воз., Брасл. п. - 16
22. Асуне, As ū ne лат.: Осунцо / Ошунца; Осуно Великое, група воз. - Вялікае і Малае Асуне, Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., О-35-ХХХIV: 08-36, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566; Писцовые книги , с. 428; Оглоблин , Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта) - 4, 17
23. Асуніца, As ū n ī ca лат.: Осуница / "у Восуницу", р., Друйск. і Асв вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., О-35-ХХХIV: 08-36, 08-40, N-35-IV: 04-40, 04-44, 04-48, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566; Писцовые книги , с. 426; Оглоблин , Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта) - 4, 4 v., 5, 17, 18
Б
24. Балтыйскае мора: Солоное мора - 7
Белое - гл. Бяляны
25. Белы: Белый, руч., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., Краслаўскі пав. Лат. Р., О-35-ХХХIV: 12-52 - 4 v., 17 v.
26. Бе́рца (?): Дверцо Большое, Дверцо Малое, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 84-12, ( Блакітная кніга, с. 66) - 3, 15 v., 16
Биржы - гл. Біржай
27. Біржай*, Bir ž ai літ.: Биржы, (мяст., ц. вол., Упіцкі пав. Троц. ваяв., уладанні Радзівілаў); гор., ц Біржанскага р-на Панявежскага пав. Літ. Р. - 9 v.*
Большое Дверцо - гл. Бе́рца (?)
28. Борилово, воз., Брасл. п. - 16
29. Борисовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
30. Браслаў: Браславский замак / Браславское место, гор. - ц. Брасл. пав., дзярж.; гор. - ц. Брасл. р-н Віцеб. вобл. - 2 v.*, 3 v.*, 24 v., 28 v.*, 29 v.
31. Браслаўская граніца: Браславская граница - 2 v., 3 v., 15, 17
32. Браслаўскі павет: Браславский повет / Браславская земля / земли Браславские / Браславская волость - 2, 2 v., 3, 3 v., 13 v., 13 v.*, 14 v., 15, 15 v., 16, 16 v., 24 v., 25*, 26, 27, 32, 37
33. Будейковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
34. Бу́жа: Бузино / болото Бужино, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віц. вобл., N-35-III: 72-92 ( Блакітная кніга, с. 76) - 2 v., 15, 16
Бужино / Бузино - гл. Бужа
Бузино / Бужино - гл. Бужа
35. Бутьковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
36. Бяляны: Белое, воз., на мяжы Дрысв. вол. і Брасл. пав., на "Радзівілавай граніцы"; на мяжы паміж РБ (Браслаўскі р-н Віцебскай вобл.) і Лат. Р. (Даўгаўпілскі пав.), N-35-III: 76-88, (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225), (Wojtkowiak, Lithuania, mapa 6) - 2, 2 v., 13 v., 14 v., 15
В
37. Варневичи, буда ў Друйск. вол. - 33
Василийская держава - гл. Васілішкі
38. Васильевщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
39. Васілішкі*: Василийская держава, ц. дзяржавы (стараства), (Троцкае ваяв.), у кан. XV - пач. XVI ст. прыгадваецца як цэнтр павету ( ЭГБ-2, с. 229-230; ЭнцВКЛ-2, с. 391-392); в., ц. с/с Шчучынскага р-на Гродз. вобл. РБ - 5 v.
Веленское кунторство - гл. Фелінскае комтурства
Великая - гл. Вялікая
Великая Гора - гл. Вялікая Гара
Великая Рича / Рича / Ричо / Рыча- гл. Рычы
40. Великое, воз., Брасл. п. - 16
Великое Осуно - гл. Асуне
Великое Князство Литовское / Князство Великое Литовское / Литва / WKL - гл. Вялікае Княства Літоўскае
Вербич, фамільнае ўладанне Вярбіцкіх - 5 v.
41. Вжирблевщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
42. Віленскае біскупства*: Виленское бискупство - 10 v.*
43. В іленскае пробаства і плябанства*: Виленское пробоство и плебанство ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 5 v.
44. Вільня, Vilnius літ.: Вилна, гор., сталіца ВКЛ, цэнтр Віл. ваяв. і пав.; гор. - сталіца Літ. Р. - 11
45. Вільяндзі, Viljandi эст. ( Fellin ням.): Велень, ц. комтурства Нямецкага ордэна ў Эстоніі; г., ц. Вільяндзкага пав. ЭР - 6
46. Вітаўтава граніца: Витовтова граница - 5 v., 18 v.
47. Водзьга: Водга / Одга, р., мяжа Лівоніі і Асв. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-44 (?) - 4, 5, 17, 17 v., 18
Водга Малая - гл. Малая Водзьга
48. Воетко, воз., Брасл. п. - 16
49. Воечыца, р., Брасл. п. - 37
50. Войтковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Волюшо - гл. Воласа
51. Воласа Паўднёвы і Паўночны: Волюшо, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 76-08, ( Блакітная кніга, с. 101-102) - 3, 15 v., 16
52. Востры Рог: Острый Рог, паўн.-зах. Затока (?) воз. Рычы, на "Радзівілавай граніцы"; на мяжы паміж РБ (Брасл. р-н Віцеб. вобл.) і Лат. Р. (Даўгаўп. пав.), N-35-III: 76-76 - 2, 12, 14 v.
53. Вяжишковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
54. Вялікае Княства Літоўскае: Великое Князство Литовское / Князство Великое Литовское / Литва / WKL - 1*, 3 v., 5 v., 5 v.*, 6, 7, 9, 10, 11 v., 12, 12 v., 16 v.
55. Вялікая, Великая рас.: Великая, р., "у зямлі Маскоўскай"; Пскоўская вобл. РФ - 5, 18
56. Вялікая Гара: Великая Гора, узвышша паміж ("переворотье") азёрамі Струста і Снуды, Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцебск. вобл., 174 м, N-35-IV: 76-00 - 2 v., 3, 15 v.
57. Вялікая Ельня: Ельно Большое / Ельно, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 80-12 - 3, 15 v., 16
Г
58. Гагалинец, воз., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., O-35-XXXIV: 12-52 (?), ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги , с. 426, Оглоблин, Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта) - 4, 17 v.
59. Гойжовщина / Кгойжовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
60. Гатино, воз., Дрысв. пав. - 14
61. Гегужыца: Кгекгужица, р., упадае ў воз. Індра, Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-32 (?) - 4, 17
62. Гедесщизна, Кгедесщизна, з. над воз. Солат; N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 8
63. Генелоўшчына / Кгенеловщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
64. Гирдевщина / Кгирдевщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 14
65. Гирдюсовщина / Кгирдюсовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
66. Глубочиц, руч., Брасл. пав.; N-35-IV: 84-16 (?) - 3, 3 v., 15 v., 16, 17
67. Головатое, воз., Брасл. пав. - 15 v.
Д
68. Даўгаўпілс*, Daugavpils лат.: Невгинь, (гор., зам.), ц. комтурства Нямецкага ордэна ў Лівоніі; гор., ц. Даўгаўпілскага пав. Лат. Р. - 10*, 11 v.*, 12 v.*, 13*, 13 v.*, 14 v.*, 16 v.*, 20 v.*, 21*, 22 v.*, 23*, 23 v.*, 24 v.*, 25*, 25 v.*, 27*, 27 v.*, 28*, 28 v.*, 29*, 29 v.*, 30*, 30 v.*, 31*, 31 v.*, 32*, 33*, 33 v., 34 v.*, 36*
Дбро - гл. Дубра
Дверцо Большое - гл. Бе́рца (?)
Дверцо Малое - гл. Бе́рца (?)
69. Дзвіна (Заходняя Дзвіна), Daugava лат.: Двина, р. - 3, 3 v., 5 v., 15 v., 16 v., 17, 18 v.
70. Дзісна: Дисна, (мяст. Полац. ваяв.); г. раён. падпарадкавання Мёрскага р-на Віцеб. вобл., (Hedemann, Miasta) - 9 v.
71. Дицовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Дисна - гл. Дзісна
72. Добковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
73. Добровол ьная дорога - 23
74. Долгое ( тры аб'екты), воз., Брасл. п. - 16
75. Доманово, фамільнае ўладанне Даманоўскіх - 5 v.
Дрисвет / Дрысвет - гл. Дрысвяты
76. Друйская воласць: Друйская волость, вол. Полац. ваяв., улад. Сапегаў - 3 v.*, 4*, 17*, 26, 33*
77. Друя: Друя, (мяст.) ц. Друйск. вол.; г/п, ц. Друйскага п/с Брасл. р-на Віцеб. вобл.; N-35-IV: 84-24, 84-28, (Hedemann, Miasta) - 3 v.*, 4*, 17*, 26*, 33*
Дрысвет / Дрисвет - гл. Дрысвяты
78. Дрысвяты, Drūkšiai літ.: Дрысвет / Дрисвет, воз., Дрысв. вол.; на мяжы РБ (Браслаўскі р-н Віцебскай вобл.) і Літ. Р. Зарасайскі р-н Уцянскага пав.), ( Блакітная кніга, с. 155-156) - 2, 13
79. Дрысвяты: Дрысвяты, ц. вол. (пав.), дзярж.; в.-ц. Дрысвяцкага с/с Браслаўскага р-на Віцебскай вобл., N-35-III: 60-76 (Aleksandrowicz, Geneza, № 105; Спірыдонаў, Беларусь, № 111; НА) - 1 v.*, 2*, 10*, 11*, 11*, 11 v.*, 12 v.*, 12 v.*, 14*
80. Дрысвяцка воласць: Дрысвяцкая волость / Дриевецкая волость / Дрисвецкий повет / Дрисветская земля / Дрисвецкая земля - 1 v., 2, 10*, 11, 11*, 11 v., 11 v.*, 12 v., 12 v.*, 14, 14*, 15*
81. Дрысвяцкая граніца: Дрысвяцкая граница / Дрысвяцкая граница / Дриевецкая граница / Дрысвецкая граница / Дрысвецкий рубеж - 1 v., 9, 10, 11 v., 16
82. Дубра: Дбро, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 80-12, ( Блакітная кніга, с. 158) - 3, 15 v., 16
Е
83. Едов щина, з. пуст., Дрысв. вол., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
84. Евневщина (два аб'екты), з. у Дрысв. вол., забраная лівонцамі - 13 v., 14
Еленька / Ельница - гл. Еленька
Еленько Малое - гл. Малая Ельня
Ельно Большое / Ельно - гл. Вялікае Ельня
85. Еленька: Еленька / Ельница, р., Брасл. пав.; пратока паміж азёрамі Вялікаея і Малое Ельня, Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 80-12 - 3, 15 v.
86. Ервеньскае войтаўства (фогцтва)*: Еруньское староство, адмін.-тэрыт. адзінка Нямецкага ордэна ў Лівоніі - гл. Пайдэ
Еруньское староство - гл. Ервеньскае войтаўства (фогцтва)
Ж
87. Жамойць: Жомойть, гіст.-геагр. рэгіён ВКЛ - 1*, 5 v.*, 6*
88. Жамойцкае біскупства*: бискупство Жомойтское ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 5 v.
89. Жамойцкае стараства*: Жомойтское староство ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 5 v.
90. Жибятовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Жомойть - гл. Жамойць
З
91. Забеловщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
92. Заборное, воз., Брасл. п. - 16
Задняя - гл. Абабіца
93. Замошно, воз., Брасл. п. - 16
94. Зарасай, Zarasai літ.: Озересы / (Езеросы), (мяст.), ц. маёнткаў Вілен. біскуп.; гор., ц. Зарасайскага р-на Ўцянскага пав. Літ. Р., (Wojtkowiak, Lithuania, mapa 7) - 10 v., 20 v.
95. Засечно, воз., Брасл. п. - 16
96. Зеленое, воз., Брасл. п. - 16
97. Зыковщына, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
И
98. Илкги, воз., Майшаг. пав., уласнасць Хршчанавіча Воцеха - 21
Индра - гл. Індра
Индрица / Ондрица - гл. Індрыца
Иса - гл. Іса
І
99. Індра, Indras лат.: Индра, воз., Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-28 - 3 v., 4, 17
100. Індрыца, Indrica лат.: Индрица, Ондрица, р., упадае ў р. Дзвіна, Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 88-20, 88-24, 92-24, ("Списанье поветовъ и границъ", межы Брасл. пав. 1565-1566: ЛМ-528, арк. 118-118 v., РИБ, т. 30, стлб. 884; "Кніга рубяжоў" Полацкага пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги , с. 428, Оглоблин , Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта; Stern, s. 235. Wojtkowiak . Dry ś wiaty, s. 131) - 3 v., 17
101. Іса, Исса рас.: Иса, р., "зямля Маскоўская" (Себеж. вол.) [26]; Пскоўская вобл. РФ (Казлоў-Цітоў, с. 6) - 5, 18
К
102. Кабыла: Кобыла, камень у рэчышчы р. Дзвіна ў сутоку з р. Кабыла, на "Радзівілавай граніцы"; N-35-IV: 92-08 (?), (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, 1758, p. 219-225), (Варонін; Wojtkowiak, Lithuania, mapa 6) - 3, 3 v., 15 v., 17
103. Кабыла: Кобыла, р., упадае ў р. Дзвіна, Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцебскай вобл., Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 88-04, 88-08, 92-08 (?), (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, 1758, p. 219-225) - 3, 15 v.
104. Каменко Малое, воз., Брасл. пав. - 16
105. Кевнино, воз., Смолв. вол., N-35-III: 76-60 (?) - 1, 8
Кгедесщизна - гл. Гедесщизна
Кгенеловщина - гл. Генело вщина
Кгекгужица - гл. Гегужыца
Кгирдевщина - гл. Гирдевщина
Кгирдюсовщина - гл. Гирдюсовщина
Кгойжовщина - гл. Гойжовщина
106. Кещевщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Князство Великое Литовское / Великое Князство Литовское / Литва / WKL - гл. Вялікае Княства Літоўскае
Кобыла - гл. Кабыла
107. Комено, воз., Брасл. пав. - 16
Компотя - гл. Кумпотя
108. Красны: Красный, руч., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХV: 60-20 (?) - 5, 18
109. Красное, воз., Дрысв. вол. - 14
110. Кр ивое ( два аб'екты), воз., Брасл. пав. - 16
111. Кр ивое, воз., Друйск. вол. - 33 v.
112. К [ р ] углое, воз., Брасл. п. - 16
113. К рутякло, воз., Брасл. п. - 16
114. Ктулбино, р. - 1
115. Ктулвино / Ктулбино, воз., Смолв. вол. - 1
116. Кумпотя / Компотя, воз., Смолв. вол.; N-35-III: 72-64 (?) - 1, 8 v.
117. Кумпотя / Компотя, р., Смолв. вол.; N-35-III: 72-64 (?) - 1, 8 v.
118. Кунцовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
119. Курляндскае біскупства*: Куршовское бискупство, царкоўна-адмін. тэрыторыя на захадзе Латвіі ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 6
120. Курцум, Kurcums лат.: Курчом / Курчм / Курчмы, воз., традыцыйнае месца пачатку дэмаркацый; Даўгаўпілскі пав. Лат. Р.; N-35-IІІ: 76-60, (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225) (Wojtkowiak . Dryświaty, s. 130; Wojtkowiak, Lithuania, mapa 6) - 1, 1 v., 3 v., 4 v., 6, 6 v., 7 v., 8, 9, 10 v., 11, 16 v., 18, 18 v., 20
Курчм / Курчом - гл. Курцум
121. Кусвевщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
Л
122. Лазаревщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
123. Латвія*: лотва / лотвин, - 10*, 12 v.*
124. Латгалія*: Лотыгола / лотыголин, Паўднёва-Ўсходні гіст.-геагр. рэгіён Латвіі - 4 v., 9 v., 37
125. Левошковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
126. Лешое, воз., Брасл. пав. - 2 v., 15, 16
127. Лещовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
128. Лининис, воз., Дрысв. п. - 14
Литва / Князство Великое Литовское / Великое Князство Литовское / WKL - гл. Вялікае Княства Літоўскае
Лифлянты / Немцы / Немецкая земля / земли пана Мистра Лифлянтского / земля Лифлянтская / панство и земля Лифлянтская / панство Лифлянтское / Лифлянты / Ыфлянты - гл. Лівонія
129. Лівонія: Немцы / Немецкая земля / Лифлянты / земли пана Мистра Лифлянтского / земля Лифлянтская / сторона Лифлянтская / панство и земля Лифлянтская / панство Лифлянтское / Лифлянты / Ыфлянты - 1, 1 v., 2, 4, 6, 6*, 6 v.*, 7, 7 v., 9, 10 v.*, 11, 17 v., 18 v., 20 v., 21, 21 v., 22, 24 v., 33
130. Лівонская граніца: границы Ливонские - 11
131. Луцкае біскупства*: бискупство Луцкое - 5 v.*
132. Любаўка: Любавка, р., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХV: 64-20, 64-24, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги, с. 426, Оглоблин, Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта) - 5, 18
М
133. Мазоўша*: Мазовша, гіст.-геагр. рэгіён Польшчы - 1, 5 v., 6
134. Майшагала, Mai šі agala літ.: Мойшакгола, (мяст.), ц. Майшаголскага пав. (Вілен. ваяв.); ц. апілінкі-самакіравання Вільнюскага р-на і пав. Літ. Р. ( Метрыка-523, с. 425)- 6 v., 10 v.
135. Майшаголскі павет: Мойшокголский повет, (Вілен. ваяв.), гл. Майшагала, ( Urz ę dnicy wile ń skie, s. 64) - 6 v., 10 v.
136. Малая Водзьга: Водга Малая, р., мяжа Лівоніі і Асв. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-44 (?) - 4, 17 v.
137. Малая Ельня: Еленько Малое, воз., Брасл. пав.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 80-08 - 3, 15 v., 16
Маленица / Меленица - гл. Мальніца
Малое Дверцо - гл. Бе́рца (?)
138. Мальніца: Маленица / Меленица, р., Асв. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХIV: 20-56, 20-60, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги , с. 426, Оглоблин, Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта; Блакітная кніга, с. 322) - 5, 18
139. Мартиновщина ( два аб'екты), з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13, 14
140. Маскоўская граніца: границы Московские - 1, 7, 20
141. Матейковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
142. Мацелевщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
143. Мацковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Меленица / Маленица - гл. Мальніца
144. Мельвидовщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Мемижский повет - гл. Меміжскі павет
145. Меміжскі павет: Мемижский повет, (Вілен ваяв. / пав.), гл. Нямежыс, ( Urz ę dnicy wile ń skie, s. 72) - 11
146. Миколаевщ и на, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
147. Микульская, р., Брасл. пав.; N-35-IV: 84-16 (?) - 3, 15 v.
148. Микульское, воз., Брасл. пав.; N-35-IV: 84-16 (?) - 3, 15 v.
149. Минтеревщизна, з. над воз. Солат; N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 8
150. Микуловщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
151. Минитовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
152. Мискутовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
153. Митовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
154. Михалковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
155. Михновщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
156. Мозелевщина, з. пуст. мейская Брасл. - 16 v.
Мойшокголский повет - гл. Майшаголскі павет
157. Монетовщизна, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
158. Монховщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Московская земля - гл. Расія
Московские границы - гл. Маскоўская граніца
159. Мотьковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
160. Мочаж: Мочаж, с., Асв. вол., ( Полоцкая ревизия, 1552, с. 105, 162: Себежская вол.), (Natanson Leski, s. 134) - 5, 5 v., 18, 18 v.
161. Мочажская граніца: Мочазкая / Мочажская граница - 5, 18, 18 v.
162. Муряновщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Н
163. Надейковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
164. Нарейковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
165. Нарковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
166. Нарусовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
167. Нарушовщина ( два аб'екты), з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
Невгинь - гл. Даўгаўпілс
Неверовский - гл. Няверыца
168. Нежишковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Немецкая земля / Немцы / Лифлянты / земли пана Мистра Лифлянтского / земля Лифлянтская / панство и земля Лифлянтская / панство Лифлянтское / Лифлянты / Ыфлянты - гл. Лівонія
169. Новое Местечко / Новое Село, н/п у Лівоніі - 21, 21 v.
170. Няве́рыца, Невер ица рас.: Неверовский, руч., Асв. вол.; р., Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., Себежскі р-н Пскоўскай вобл. РФ, О-35-ХХХV: 68-24, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги , с. 426, Оглоблин, Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта - памылковая лакалізацыя), ( Блакітная кніга, с. 273) - 5, 5 v., 18, 18 v
171. Нямежыс, Nem ėžі s літ.: Мемиж, (мяст.), ц. Меміжскага пав. Вілен. ваяв. / пав.; в., ц. апілінкі-самакіравання Вільнюскага р-на і пав. Літ. Р., ( Метрыка-523, с. 428) - 11
О
Обабъе - гл. Абаб'е
Одга / Водга - гл. Водзьга
Озересы - гл. Зарасай
172. Огоринис / Окгоринис, воз., Дрысв. п. - 14
173. Окмена, воз., Смолв. вол., Дрысв. пав.; на мяжы Літ. Р. (Зарасайскі р-н Уцянскага пав.) і Лат. Р. (Даўгаўпілскі р-н), N-35-IІІ: 72-68 (?), (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225) - 1, 1 v., 2, 9, 14, 14 v., 16
174. Окмена, р., Смолв. вол., на "Радзівілавай граніцы"; N-35-IІІ: 72-68 (?) - 1, 1 v., 2, 8 v., 9, 10
175. Окчорино, р., Смолв. вол., на "Радзівілавай граніцы" - 2
176. Окчорино / Ошорино, р., Смолв. вол., на "Радзівілавай граніцы" - 1, 2
177. Олехновщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
178. Ольшенко, воз., Брасл. п. - 16
Ондрица / Индрица - гл. Індрыца
179. Оникъевщина ( два аб'екты), з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v., 14
Опочка - гл. Апочка
180. Орехово, воз., Брасл. пав. (Дэлімітацыя 1529 - мяжа Дрысв. вол.: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225) - 2 v., 15
Ормея - гл. Орміяс
181. Орміца, Ormica лат.: Ормеица, р., Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-36, О-35-ХХХIV: 08-36 - 4, 17
182. Орміяс, Ormias лат.: Ормея, воз., Друйск. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., N-35-IV: 04-32, 04-36 - 4, 17
Освейская волость / Освейская земля - гл. Асвейская воласць
Освейская граница - гл. Асвейская граніца
Освея - гл. Асвейскае
183. Осмоловщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
184. Островно, воз., Брасл. п. - 16
Острый Рог - гл. Востры Рог
185. Осуй, н/п (?) - 37
Осуница - гл. Асуніца
Осуно Великое - гл. Асуне
Осунцо / Ошунца - гл. Асуне
Ошорино - гл. Окчорино
186. Очишки, з. над воз. Солат; N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 8
187. Очовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
П
188. Павловщина, з. пуст. мейская Брасл. - 16 v.
189. Пайдэ, Paide эст., Weissenstein ням.: адмін. ц. Ервеньскае войтаўства (фогцтва); г., ц. Ярвеньскага пав. (Järva Maakond) ЭР - 6
190. Павловщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
191. Пашковщина / Пашковщына ( тры аб'екты), з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13, 13 v.
192. Пацовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
193. Пересвет, воз., Брасл. пав., на "Радзівілавай граніцы" - 3, 15 v., 16
194. Пертекиня / Портекиня, воз., Смолв. вол.; N-35-III: 72-68 (?) - 1, 8 v.
195. Пертекиня / Портекиня, р., Смолв. вол.; N-35-III: 72-68 (?) - 1, 8 v.
196. Петковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
197. Петрин а, воз. - 1 v., 9
198. Петровщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
199. Пиктевщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
200. Плюсы: Плюсо, воз., Брасл. пав., на "Радзівілавай граніцы"; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 88-00, ( Блакітная кніга, с. 293) - 2 v., 15, 16
201. Полацкае ваяводства: Полоцкая земля / Полоцкое воеводство / Полоцкие волости ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 3 v., 4*, 4 v.*, 5 v.*, 16, 18 v.
202. Полацкае гарадніцтва: Полоцкое городництво* ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў) - 5
203. Полацкая граніца: Полоцкая граница - 16
204. Польшча: Польша ("король Польский") - 1*, 5 v.*, 6*
205. Понизобское / Понизовский / Поназовский: маёнтак ("дворец", "именье") кн. Масальскага Юр'я Цімафеевіча ў Друйск. вол. - 33 v., 34, 36
206. Працовщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
207. Придушно, воз., Брасл. п. - 16
208. Протолся / Протолчя, р. "падземная", Брасл. пав. - 3, 15 v.
209. Прусія: Прусия - 1*, 5 v.*, 6*
210. Пскоўскія граніцы: Псковские границы - 5 v., 18 v.
211. Пушкаревщина, з. пуст. мейская Брасл. - 16 v.
Р
212. Радзівілава граніца, Радзівілаў рубеж: Радивилова граница, Радивилов рубеж, мяжа, усталяваная ў выніку дэмаркацыі 1473 г., якая стала базавай для ўсіх пазнейшых дэмаркацыяў, ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў: Радзівіл (Людвік) Осцікавіч) - 1, 1 v., 2, 2 v., 3, 4*, 4 v., 5 v., 6, 6 v., 7, 8, 8 v., 9, 10 v., 11, 11 v., 12, 13, 13 v., 14, 14 v., 15, 15 v., 16, 17, 18 v.
213. Расія: Московская земля - 5, 5 v.*, 18
214. Ракантисский повет - 11
215. Рацовщына, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Ревельское кунторство - гл. Рэвельскае комтурства
216. Римдевщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
Рича / Великая Рича / Ричо / Рыча - гл. Рычы
Ричица / Ричыца / Рычыца - гл. Рычанка
217. Рот ковщина, з. над воз. Солат; N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 8
218. Рубанка, "пуща немецкая" - 5
219. Рубанка, р., на памежжы ВКЛ, Лівоніі і Пскоўскай зямлі; O-35-XXXV: 72-36 (?) - 5, 5 v., 18 v.
220. Р удевщина, з. пуст. Дрысв. вол., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
221. Русь*: гіст.-культ. рэгіён ВКЛ - 1*, 5 v.*, 6*
222. Рымдесовщина, з. пуст. Дрысв. вол., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
223. Рычанка: Рычыца / Ричица / Ричыца, р. ("речка"), Дрысв. вол.; Браслаўскі р-н Віцебскай вобл., выцякае з воз. Рычы, упадае ў воз. Дрысвяты, N-35-III: 72-80, 64-76 ( Блакітная кніга, с. 315) - 2, 13, 13 v.
224. Рычы, Ri č u лат.: Рыча / Рича / Великая Рича / Ричо, воз., Дрысв. пав., на "Радзівілавай граніцы"; на мяжы РБ (Брасл. р-н) і Лат. Р (Даўгаўпілскі пав.), (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225; Блакітная кніга, с. 315-316) - 2, 12, 13, 14, 14 v.
Рычыца / Ричица / Ричыца - гл. Рычанка
225. Рэвельскае комтурства*: кунторство Ревельское, адмін.-тэр. адзінка Нямецкага ордэна ў Лівоніі, гл. Талін- 6
226. Рэжыцкае фогства (войтаўства): повет Резицкий, адм.-тэр.-судовая адзінка Нямецкага ордэна ў Лівоніі, гл. Рэзэкне - 36 v.*, 37
227. Рэзэкне, R ē zekne лат., Rosi t ten ням.: Резица / Розытенъ, гор., зам., ц. Рэжыцкага фогства; гор., ц. Рэзэкненскага пав. Лат. Р. - 36 v.*, 37*
С
228. Саково, сел., Смолв. пав., забранае лівонцамі ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў: Сак) - 8
229. Самонис / Самонь / Сомонис / Сомона / Сомоня, воз. Дрысв. п. (Samonie ?: SG -10, s. 255) - 2, 11 v., 12, 14
230. Сар'янка, Sarjanka лат.: Саръя, р., Асв. вол.; Краслаўскі пав. Лат. Р., Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХIV: 12-56 - 4 v., 5, 17 v., 18
231. Себеж: Себеж, гор., ц. Себежскай вол.; гор., ц. Себежскага р-на Пскоўскай вобл. РФ, (Шеломанова; ЭнцВКЛ-2, с. 561) - 5 v., 18, 18 v.
232. Симоновщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Синя - гл. Сінюха
Ситно / Сито - гл. Сіта
233. Сінюха, Zilupe лат., Синяя рас.: Синя, р., Асв. вол.; Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., Лудзенскі пав. Лат. Р., Себежскі р-н Пскоўскай вобл. РФ, О-35-ХХХV: 68-24, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги, с. 426, Оглоблин , Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта; Natanson Leski, s. 179; Блакітная кніга, с. 334) - 5, 18
234. Сіта: Ситно / Сито, воз., на мяжы паміж Дрысв. вол. і Брасл. пав.; на мяжы РБ (Браслаўскі р-н Віцебскай вобл.) и Латвіі (Даўгаўпілскі пав.), N-35-III: 72-84, (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225; Блакітная кніга, с. 334) - 2, 2 v., 13 v., 14, 15
235. Скарковщина, з. у Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
236. Скірна, Skirna літ.: Скирна, воз., Смолв. вол., Дрысв. пав.; на мяжы Лат. Р. (Даўгаўпілскі пав.) і Літ.Р. (Зарасайскі р-н Уцянскага пав.), N-35-III: 72-72, (маёмасць - SG -10, s. 677) - 1 v., 2, 9, 11 v., 14
237. Скірна, Skirna літ.: Скирна, р., Смолв. вол.; на мяжы Лат. Р. (Даўгаўпілскі пав.) і Літ.Р. (Зарасайскі р-н Уцянскага пав.), N-35-III: 72-72 - 1, 1 v., 2, 8 v., 9
238. Скирнотя / Скирнойтя, воз., Смолв. вол., Дрысв. вол.; N-35-III: 72-72 (?) - 1 v., 9, 9 v., 10
239. Скирнотя, р. - 10
240. Скулбина, р. Смолв. пав., N-35-III: 72-68 (?) - 8 v.
241. Скулбино, воз., Смолв. пав., N-35-III: 72-68 (?) - 8 v.
242. Смалвас, Smalvos літ.: Смолвы, (мяст.) ц. Смолв. пав., дзярж.; в. Зарасайскага р-на Уцянскага пав. Літ. Р., N-35-III: 68-56 - 1 v.*, 2*, 6 v.*, 7 v.*, 9*, 10*, 14 v.*, 22 v.*
243. Смолвенскі павет: Смолвенский повет / Смолвенские земли / Смолвенских панов земли / пущи бояр господарских смольвян; прыгадваецца таксама як частка Майшаголскага пав. ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў,) - 1 v.*, 2*, 6 v.*, 7 v.*, 9*, 10, 10*, 10 v.*, 11 v.*, 14 v., 22 v.
244. Снуды: Снуда / Снудо, воз., Брасл. п.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 76-04, ( Блакітная кніга, с. 342-343) - 2 v., 3, 15 v., 16, 26 v., 30, 37
245. Солат, воз., Смолв. пав., N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 1, 8, 8 v.
246. Солатица, р., Смолв. пав.; N-35-III: 72-60, 76-60 (?) - 1, 8 v.
247. Солнечная Гора, пагорак, Смолв. пав., на "Радзівілавай граніцы", (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225) - 1, 8
248. Солоное, Borne лат. (?): воз., Брасл. пав.; N-35-IІІ: 84-92 (?), (Дэлімітацыя 1529: ЛМ-223, арк. 203-206; Dogiel . Limites, p. 219-225) - 2 v., 15
Солоное мора - гл. Балтыйскае мора
Сомона / Сомонис / Сомоня - гл. Самонис
249. Спирдевщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
250. Станьковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
251. Степановщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
252. Степановщина, з. пуст. мейская Брасл. - 16 v.
253. Струста: Струсто, воз., Брасл. п.; Брасл. р-н Віцеб. вобл., N-35-IV: 76-00, ( Блакітная кніга, с. 352) - 2 v., 15, 15 v., 16, 26
Т
254. Талін, Tallinn эст., Reval ням.: Ревель, гор., ц. Рэвельскага комтурства; гор., сталіца ЭР - 6
У
255. Укленіца: Укленица, рэчка, Брасл. п.; пратока паміж азёрамі Снуды і Воласа Паўднёвы, N-35-IV: 76-04 - 3, 15 v.
Ф
256. Фелінскае комтурства: Веленское кунторство*, тэрытар.-адмін. Адзінка Нямецкага ордэна ў Лівоніі - гл. Вільяндзі
Х
257. Хвальковщина, з., Дрысв. пав., забраная лівонцамі - 13 v.
258. Ходотовщина ( два аб'екты), з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13, 13 v.
Ч
259. Чаўшыца, Čaušica лат.: Човша, р., Асв. вол.; у ніжнім цячэнні вядомая як Тоўша, Краслаўскі пав. Лат. Р., Верхнядзв. р-н Віцеб. вобл., О-35-ХХХIV: 12-52, ("Кніга рубяжоў" Полац. пав. 1563-1571 г.: ЛМ-566, Писцовые книги , с. 426, Оглоблин, Кн. III, Отд. II. С. 36-39; Кн. IV, Отд. II. С. 75, Карта) - 4 v., 5, 17 v., 18
260. Човша, р., Асв. вол. - 4 v., 5, 17 v., 18
261. Чорное, воз., Брасл. пав. - 16
Ш
262. Шилово, воз., Брасл. п. - 16
263. Шоки, воз., Брасл. п. - 16
264. Шуделевщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Ы
Ыфлянты / Лифлянты / Немцы / Немецкая земля / земли пана Мистра Лифлянтского / земля Лифлянтская / панство и земля Лифлянтская / панство Лифлянтское / Лифлянты - гл. Лівонія
Ю
265. Юдово, сел., Смолв. пав., забранае лівонцамі ( гл. таксама Паказальнік імёнаў і асобаў: Юдас) - 8
266. Юревщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
267. Юшковщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
Я
268. Яковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
269. Якубовщина, з. пуст. Дрысв. пав., карыстальнік якой сагнаны лівонцамі - 14
270. Яновщина ( тры аб'екты), з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13, 13 v.
271. Яцковщина, з. пуст., Дрысв. пав., карыстальнік сагнаны лівонцамі - 13
W
WKL / Великое Князство Литовское / Князство Великое Литовское / Литва - гл. Вялікае Княства Літоўскае
[1] Гл. падрабязней: Никонов В. А. Введение в топонимику. М., 1965. С. 42-51; Попов А. И. Географические названия. М.-Л., 1965. С. 7-9; Мурзаев Э. М. Очерки топонимики. М., 1974. С. 20-27; Жучкевич В. А. Общая топонимика / 3 изд. Мн., 1980. С. 7.
[2] Спиридонов М. Ф. Пути повышения информативности указателей населенных пунктов в публикациях источников по истории Великого княжества Литовского XVI в. // Т эзісы міжнар. навук.-тэарэт. канф. "Архівазнаўства, крыніцазнаўства, гістарыяграфія Беларусі: стан і перспектывы", 1-2 снежня 1993 г. Ч. 1. Мн., 1993. С. 74-79; Ён жа. Метрика Великого княжества Литовского как источник по истории поселений // Lietuvos Metrika . 1991 - 1996 met ų tyrin ė jimai. Vilnius, 1998. P. 115-133; Ён жа. Населенные пункты в географических указателях публикаций источников Великого княжества Литовского XVI в. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 3. Мн., 2002. С. 42-50; Ён жа. Геаграфічны паказальнік-каментарый // Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. Кн. Публічных спраў 1. Мн., 2003. С. 399-443; Ён жа. Геаграфічны паказальнік-каментарый да перапісу войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 г. // Metriciana . Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Т. ІІ, 2003. С. 70-131.
[3] Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552 гг.). Кніга запісаў 28 / Падрыхтоўка тэкстаў да друку і навук. апарат: Валеры Мянжынскі, Уладзімір Свяжынскі. Мн., 2000. С. 9-10, 221-233; Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 43 (1523-1560 гг.): Кніга запісаў 43 (Копія канца XVI ст.) / Падрыхтаваў В. С. Мянжынскі. Мн., 2003. С. 16-18, 126-132; Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 46 (1562-1565). Кніга запісаў 46 (Копія канца XVI ст.) / Падрыхтаваў В. С. Мянжынскі. Мн., 2006. С. 26-28, 193-202.
[4] Мянжынскі В, Дзярновіч А. Шляхта і яе зямельныя ўладанні ў Ашмянскім (Ошменским) павеце ў першай палове XVI ст. (паводле Кнігаў № 12-31 Метрыкі ВКЛ) // Metriciana : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. Мн., 2001. С. 46-108; Мянжынскі В., Дзярновіч А. Шляхта, іншыя землеўласнікі і землеўладальнікі ды іхныя зямельныя ўладанні ў Берасцейскім, Камянецкім і Кобрынскім паветах у другой палове XV - першай палове XVI ст. (паводле Кнігаў №№ 12-33 Метрыкі ВКЛ) // Metriciana : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Т. ІІІ, 2004. С. 57-196.
[5] Географическо-статистическ і й словарь Росс і йской импер і и. Т. I-IV / Сост. П. П. Семеновъ. СПб., 1863-1885; Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1-15. Warszawa, 1880-1902; Гошкевичъ И. И. Виленская губерн і я: Полный списокъ населенныхъ местъ со статистическими данными о каждом поселен і и, составленный по официальнымъ сведениямъ. Вильна, 1905; Списокъ населенныхъ местъ Витебской губерніи. Витебскъ, 1906; Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych żródeł urzędowych. T. 7, cz. 2: Ziemia Wileńska. Warszawa, 1923.
[6] Любавскій М. К. Областное делен і е и местное управлен і е Литовско-Русск а го государства ко времени издан і я Первого Литовского Статута. Историческ і е очерки. М., 1892; Ochmański J. Powatanie i rozwój latyfundium biskupstwa wileńskiego (1387 - 1550). Poznań, 1963; Aleksandrowicz S. Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w. // Acta Baltiko-Slavica. T. 7. Białystok, 1970. S. 47-108; Ochmański J. Biskupstwo wileńskie w średniowieczu. Ustrój i uposażenie. Poznań, 1972; Wojtkowiak Z. Urzędnicy zarządu lokalnego na Litwie. Tytulatura zarządców powiatowych przed reformą administracyjną z lat 1565-1566 // Studia Żródłoznawcze. T. XXIV, 1979. S. 139-155; Malczewska M. Latyfundium Radziwiłłów w XV do połowy XVI w. Warszawa; Poznań, 1985; Aleksandrowicz S. Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku. Poznań, 1989.
[7] Довгялло Д. Друя, заштатный город Виленской губернии // Памятная книжка Виленской губернии на 1907 г. Вильна, 1907. С. 1-39; Hedemann O. Historja powiatu brasławskiego. Wilno, 1930; Hedemann O. Dzisna i Druja, magdeburskie miasta. Wilno, 1934; Пичета В. И. Полоцкая земля в начале XVI в. // Пичета В. И. Белоруссия и Литва XV-XVI вв. М., 1961; Wojtkowiak Z. Dryświaty - rubiez litewska w Sredniowieczu // Lituano-Slavica Posnanensia. Studia Historica. 1985, № 1. S. 115-139; Шыдлоўскі К. Друя // Спадчына. 1990, № 2. С. 59-60; Насевіч В. Браслаўскі павет // ЭнцВКЛ. С. 342-343; Ён жа. Полацкае ваяводства // ЭГБ, т. 5. С. 524-525; Wojtkowiak Z. Lithuania Transwilniensis saec . XIV - XVI . Podzia ł y Litwy P ół nocnej w p óź nym ś redniowieczu. Poznań, 2005; Спірыдонаў М. Полаччына ў сярэдзіне XVI ст. // Commentarii Polocenses Historici. T. I, 2004. C. 5-19.
[8] Magni Ducatus Lithuaniae… 1 : 1 293 000. Amsterodami, 1613 // Кордт В. Материалы по истории русской картографии. Вторая серия. Вып. 2: Карты всей России и западных ее областей до конца XVII в. Киев, 1910. № 13-16; Aleksandrowicz S. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego Tomasza Makowskiego z 1613 r. tzw. "radziwiłłowska" jako źródło do dziejów Litwy i Białorusi // Studia źródłoznawcze. Warszawa, Poznań, 1965. T. 10. S. 33-67; Спірыдонаў М. Беларусь на карце Вялікага княства Літоўскага 1613 г. // З глыбі вякоў. Наш край: Гіст.-культуралаг. зб. Вып. 2. Мн., 1997. С. 133-195.
[9] Любавский М. К. Политическая карта Литовско-Русского государства конца XV и начала XVI века [Карта 1 2 520 000] // Любавский. Областное деление… Приложение; Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI w. 1. Część północzna. 1 : 600 000. Kraków, 1928. S. 5-21; Спиридонов М. Ф. Беларусь в конце XVI в. 1 : 1 000 000 // Ён жа. Закрепощение крестьянства Беларуси ( XV - XVI вв.). Мн., 1993. Приложение; Нацыянальны атлас Беларусі. Мн., 2002. С. 266-267; Ён жа. Браслаўскі павет у канцы XVI ст. [Карта] // ЭнцВКЛ. С. 342; ЭГБ, т. 2. С. 70; Атлас гісторыі Беларусі ад старажытнасці да нашых дзён. Мн.: БелЭн, 2004. С. 25; Ён жа. Полацкае ваяводства ў канцы XVI ст. [Карта 1 : 1 400 000] // ЭГБ, т. 5. С. 524; Атлас гісторыі Беларусі ад старажытнасці да нашых дзён. Мн., 2004. С. 47. Гл. таксама агляд: Спиридонов М. Ф. Беларусь XVI в. на исторических картах // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: стан і перспектывы развіцця. Мн., 2000. С. 90-94.
[10] Военно-топографическая карта России ("трёхвёрстка"). 1 : 126 000. 1855-1876. Ряд IX, лист 4; Ряд Х, листы 4-7; Ряд XI, листы 4-6; Специальная карта Европейской России. 1 : 420 000. Петроград, 1915.
[11]. Województwo wileńskie. Mapa sztabowa. 1 : 100 000. Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937. (Рэпрынт: Mapy Wile ń szczyzny. Cz. I-V. Gdańsk, 2001-2003).
[12] Топографическая карта. 1 : 200 000. 1980 і інш. N-35-III-IV, O-XXIX-XXV; Витебская область. Общегеографическая карта. 1 : 200 000. М., 1990; Рэспубліка Беларусь. 1 : 400 000. Мн., 1997; Lietuvos Respublika . Administracinis ž em ė lapis. 1 : 600 000. Riga, 1992; Lietuvos Respublika. 1 : 500 000. Riga, 1999; Lietuvos Respublikos administracinis suskirstymas, 2000 m. 1 : 400 000. Vilnius, 2000; Latvija. 1 : 500 000. Riga, 1999; Псковская область . Топографическая карта. 1 : 200 000. М., 2000.
[13] Löwis of Menar K. v. Erläuterungen zu der Karte von Livland im Mittelalter. Reval, 1895; Kolankowski L. Zygmunt August wielki książe Litwy do roku 1548. Lwów, 1913. S. 266-268; Natanson Leski J. Dzieje granicy Wschodniej Rzeczypospolitej. Cz.1: Granica Moskiewska w epoce Jagiellońskiej. Lwów; Warszawa, 1922; Stern C. v. Livlands Ostgrenze im Mittelalter von Peipus bis zu Düna // Mitteilungen aus der livländischen Geschichte. Bd. 23. Riga, 1924-1926; Wojtkowiak Z. Delimitacja litewsko-kurlandzka z 1584 roku // Lituano-Slavica Posnanensia. Studia Historica. 1989, № 3. S. 267-27; Maksimaitienė O. Lietuvos istorinės geografijos ir kartografijos bruožai. Vilnius, 1991. P. 80; Дзярновіч А. Пачатак мяжы: дэмаркацыя мяжы паміж Вялікім княствам Літоўскім і Лівоніяй на тэрыторыі Браслаўшчыны ў XV-XVI ст. // Браслаўскія чытанні: матэрыялы IV-й навукова-краязнаўчай канфэрэнцыі 24-25 красавіка 1997 г. Браслаў, 1997. С. 4-76; Mugurēvičs Ē. Novadu veidošanās un to robežs Latvijas teritorijās // Latvijas zemju robežas 1000 gadas. Rīga, 1999. P. 54-90; Jakovļeva M. Robežas un administratīvais iedalījums Latvijas teritorijā 16. gs. otrajā pusē un 17. gs. // Тамсама. P. 91-130; Казлоў Л. Р. Беларусь на сямі рубяжах (ХІ - пачатак ХХ ст.). Мн., 2000. С. 11-14; Яковлева М. Вопрос о границах в отношениях герцогства Курляндия и Великого Княжества Литовского в XVI-XVIII веках // Senosios Ž iemgalos istorinis ir etnokult ū rinis paveldas / Sen ā s Zemgales v ē sturiskais un etnisk ā s kult ū ras mantojums. Vilnius, 2004. P. 103-107.
[14] Янин В. Л. Новгород и Литва: пограничные ситуации ХIII - XV веков. М., 1998.
[15] Полоцкая ревизия 1552 г. / Подг. И. И. Лаппо. М., 1905.
[16] Писцовые книги Московского государства. Часть 1. Писцовые книги XVI века. Отд. II / Под ред. Н. В. Калачова. СПб.: Изд-е Императорского Русского Географического общества, 1877. С. 421-566.
[17] Оглоблин Н. Н. Объяснительная записка к карте Полоцкого повета во 2-й половине XVI-го века // Сборник Археологического института. СПб., 1880. Кн. III, Отделение II. С. 3-53; Кн. IV, Отделение II. С. 3-75; Панов В. А. Социальный строй Полоцкой земли по данным «Полоцкой ревизии 1552 года» // Журналъ Министерства Народнаго Просвещения. Новая серия. Ч. LVI. 1915, апрель, № 4. С. 209-263.
[18] Baltisches historisches Ortslexikon / Hrsg. von Hans Feldmann und Heinz von zur Mühlen. Teil 1. Köln; Wien, 1990; Teil 2. Lettland: (Südlivland und Kurland). 1990. ( Quellen und Studien zur baltischen Geschichte; Bd. 8, 8/II).
[19] Дзярновіч А. "… in nostra Livonia ". Дакументальныя крыніцы па гісторыі палітычных адносінаў паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Лівоніяй у канцы XV - першай палове XVI c т.: Сістэматызацыя і актавы аналіз. Том І. Мн., 2003. С. 322-333.
[20] Рапановіч Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Віцебскай вобласці. Мн., 1977. Нажаль, на момант падрыхтоўкі нашага выдання новы нарматыўны даведнік В. Лемцюговай па Віцебскай вобл. яшчэ не быў выдадзены.
[21] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1-18. Мн., 1996-2004; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1-6. Мн., 1993-2003; Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. Мн., 2005.
[22] Жучкевич В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. Мн., 1974.
[23] Памяць: Браслаўскі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. Мн., 1998; Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Верхнядзвінскага раёна. У 2 кн. Мн., 1999-2000.
[24] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. Т. 1-5. Мн., 1983-1986; Блакітная кніга Беларусі (Водныя аб'екты Беларусі). Энцыклапедыя. Мн., 1994.
[25] Паведамленні інфармацыйнага агенцтва Interfax.by і інфрамацыйнага сайта Tut.by ад 1 чэрвеня 2009 г.
[26] У Кнізе № 560 прыводзяцца памылковы звесткі пра тое, што р. Сіняя ўпадае ў р. Іса; Сіняя непасрэдна ўпадае ў р. Вялікую.