Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
Do czytelnika. V - VII
Wykaz szczegółowy źródeł, z których autor do pracy swej czerpał. IX - XIV
Wstęp. Przystąpienie do Unii w końcu XVII w. i w pierwszycłi latach XVIII wieku trzech ruskich dyecezyi: Przemyskiej, Łuckiej i Lwowskiej 1 - 9
KSIĘGA PIERWSZA. Unia od początku XVIII wieku aż do trzeciego rozbioru Polski.
ROZDZIAŁ I.
Stosunek Piotra W. do Unii w Polsce (1705 - 1725).
1. Piotr Wielki wchodzi do Polski z wrogimi dla Unii zamiarami. - 2. Krwawe gwałty spełnione przez Piotra W. na Bazylianach Połockich w cerkwi katedralnej św. Zofii. - 3. Stała opieka cesarza nad dyzunitami polskimi. - 4. Apostazya Cyryla Szumlańskiego, administratora dyecezyi łuckiej. - 5. Pomocnicy Piotra W. w szerzeniu dyzunii a gniębieniu Unii w Polsce: Ignacy Rudakowski, komisarz, rezydent w Mohilowie i kniaź Sylwester Czetwertyński, władyka staraniem cesarza świeżo wskrzeszonego biskupstwa Mohilowskiego.. 13 - 37
ROZDZIAŁ II.
Synod Zamojski (1720).
1. Dlaczego w historyi upádku Unii mowa o synodzie Zamojskim? Streszczenie ustaw synodu. - 2. Odmiany w liturgii przez synod Zamojski i pod jego wpływem zaprowadzone, i okoliczności, które te odmiany wywołały. - 3. Godziwość reform liturgicznych synodu Zamojskiego i płynące z nich dla Unii korzyści 38 - 59
ROZDZIAŁ III.
Wladyctwo mohilowskie, główne ognisko agitacyl dyzunickiej (1727 - 1754).
1. Daremne usiłowania Rosyi, aby na stolicę biskupią mohilewską wprowadzić Arseniego Berle. - 2. Józef Wólczański (r. 1734) wybrany biskupem moliilowskim i jego starania w interesie dyzunii. - 3. Kajzerling i Gołembiowski patronują dyzunii w Polsce. - Rada stanu ustanawia komisyę śledczą doprzejrzenia skarg dyzunickich, - 4. Sprawa wyboru metropolity rusko - unickiego po śmierci Atanazego Szeptyckiego († roku 1745) i wielkie w tej sprawie zasługi biskupa Józefa Sapiehy. - 5. Hieronim Wólczański (r. 1743) następca Józefa Wólczańskiego i daremne jego usiłowania około wzmocnienia dyzunii; dyzunia na Białej Rusi upada. - 6, Odstępstwa szlachty ruskiej od obrządku unickiego do łacińskiego. - 7. Zatargi Bazylianów z duchowieństwem świeckiem i szkodliwe tych zatargów dla Unii następstwa . . .60 - 83
ROZDZIAŁ IV.
Stan Unii w Polsce od wstąpienia na stolicę biskupią mohilewską władyki Jerzego Koniskiego r. 1755 aż do sejmu ekstraordynaryjnego (1767 - 1768).
1. Jerzy Koniski zostaje biskupem mohilowskim; charakterystyka ^ nowego władyki i niebezpieczna onegoż dla Unii działalność. - 2. Podwójna odpowiedź biskupów unickich na memoryał Koniskiego, stawiający różne postulaty dla dyzunii w Polsce. - 3. Rosya stara się wpłynąć na wujów , króla, ażeby ich przychylnie día sprawy dyzunickiej usposobić. - 4. Żądania Katarzyny II na sejmie warszawskim r. 1766, tyczące się dyzunitów i postanowienia biskupów w tej sprawie. - 5. Konfercncya radomska, wywołana staraniem Katarzyny II celem uzyskania równouprawnienia religijnego i poltycznego dla dyzunitów. - 6. Smutny przebieg sejmu ekstraordynaryjnego r. 1767, aż do wywiezienia biskupów Soltyka i Załuskiego w głąb Rosy i. - 7. Charakterystyka reszty episkopatu polskiego, zwłaszcza prymasa Podoskiego. - 8. Uchwały sejmu ekstraordynaryjnego zgodnie z żądaniami Rosyi. - 9. Szkody wyrządzone Unii na Białej Rusi przez rozzuchwalonego Koniskiego i równoczesna korespondencya onegoż z ks. Turkiewiczem, oiicyałem łuckim, o zjednoczenie dyzunii z Unią 84 - 124
ROZDZIAŁ V.
Prześladowanie Unii na Ukrainie pod wpływem władyków perejasławskich (1760 - 1783).
1. Ogólny stan materyalny i moralny Ukrainy w połowie XVIII wieku. - 2. Intrygi dyzunickie władyki perejasławskiego i ihumena Melchizedeka z klasztoru Motroneńskiego. - 3. Bunt hajdamacki, jako charakter religijny, antyunicki i udział w nim Rosyi. - 4. Upominanie się Unitów o zabrane im w czasie buntu cerkwie i opór dyzunitów poparty czynnie przez wojska rosyjskie. Więźniowie berdyczowscy. - 5. Korespondencya rządu polskiego 7. rosyjskim o bezwarunkowe wypuszczenie na wolność nieprawnie uwięzionych księży unickich i o wydanie cerkwij unickich zagrabionych przez dyzunitów. - 6. Pogląd na wewnętrzne stosunki cerkwi unickiej w tym czasie. Metropolita Wolodkowicz i spór jego z koadyutorami. - 7. Restytucya cerkwi Unitom w czasie buntu hajdamackiego i w pierwszych czasach po buncie wydartych. Zasługi w tej mierze metropolity Jazona Smogorzewskiego ... 128 - 168
ROZDZIAŁ VI.
Unia na Białej Rusi po pierwszym rozbiorze Polsici aż do rozbioru trzeciego.
1. Słuszne obawy Unitów białoruskich o los ich cerkwi. - 2. Agitacye władyki mohilowskiego, Jerzego Koniskiego i jego kleru. - 3. Postawa arcybiskupa połockiego Jazona Smogorzewskiego wobec tych agitacyi. - 4. Osierocenie dyecezyi połockiej, skutkiem wyniesienia Smogorzewskiego (o godnoci metropolity i najopiakańszy stan dyecezyi. - 5. Apostazye duchowieństwa i ludu pod presyą apostołów dyzunickich w czasie tego osierocenia. - 6. Odstępstwa Unitów do obrządku łacińskiego i stosunek do tych odstępstw Siestrzeńcewicza, biskupa łacińskiego mohilowskiego. - 7. Skończenie sieroctwa dyecezyi przez nominacyę arcybiskupa Lisowskiego i zwolnienie ucisku Unii ... 169 - 191
ROZDZIAŁ VII.
Wiktor Sadlcowsici, archimandryta słucici I namiestnik prawosławnego metropol. kijowskiego.
1. Stosunki hierarchiczne dyzunitów polskich. Młodość i przysposobienie Sadkowskiego do późniejszej agitatorskiej działalności. - 2. Sadkowski zostaje archimandrytą słuckim i naczelnikiem metropolity kijowskiego prawosławnego. - 3. Sadkowski biskupem perejasławskim i udział Koniskiego w tej nominacyi. - 4. Opozycya biskupów unickich i nuncyatury przeciw erekcyi biskupstwa dyzunickiego w Polsce. - 5. Sprawa przysięgi wierności Sadkowskiego i przedłożone mu Minuta sponsionis. - 6. Przysięga wierności Sadkowskiego a faktyczne zachowanie się jego po wzięciu sakry biskupiej względem rządu polskiego i Unii. - 7. Okoliczności sprzyjające propagandzie Sadkowskiego. Koniskiego odpowiedź na projekt zniesienia obrządku ruskiego unickiego. - 8. Przysposobianie przez dyzunitów nowego na Ukrainie buntu i udział w niem Rosyi i Sadkowskiego. - 9. Podejrzenie rzucone na Unitów ukraińskich i wołyńskich o takiż udział. - 10. Rady deputacyi do badania oskarżonych o bunty dane Sejmowi W., a tyczące się reformy stosunków hierarchicznych dyzunitów polskich i Unitów. - 11. Drugi rozbiór Polski niweczy zbawienne uchwały Sejmu czteroletniego. Straszli we tępienie Unii w prowincyach przez Katarzynę, zabranych podhig planu Eugeniego Bułgara, wykonanego przez W. Sadkowskiego. - 12. Wewnętrzne przyczyny pomyslnych nawracań Saclkowskiego wśród Unitów ukraiunkich i wołyńskich między drugim a trzecim rozbiorem Polski. . 192 - 257
ROZDZIAŁ VIII.
Ogólny pogląd na wewnętrzne niedostatki cerkwi unickiej.
1. Nizki stan oświaty duchowieństwa parafialnego rukiego w Polsce. - 2. Niedbałość biskupów ruskich i rządu polskiego w zakładaniu seminaryów duchownych dla duchowieństwa ruskiego. - 3. Takaż niedbałość Bazylianów w zaleconem sobie j kształceniu duchowieństwa świeckiego. - 4. Zatargi ducho; wieństwa zakonnego (Bazylianów) z duchowieństwem świeckiem .. 258 - 267
ROZDZIAŁ IX.
Prawne i społeczne stanowisko Rusinów, a w szczególności duchowieństwa wyższego i niższego w Polsce.
1. Co sądzić o rzekomem upośledzeniu politycznem i obywatelskiem szlachty ruskiej pod berłem polskiem? - 2. Rzeczywiste upośledzenie i pokrzywdzenie episkopatu ruskiego i unickiego w Polsce. - 3. Większe jeszcze poniżenie niższego duchowieństwa ruskiego 268 - 277