Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
Oddział ZPB działa od 1988 r., zarejestrowano w 1991 r., 2200 członków . Prezesem Oddziału od 21 listopada 1993 r. jest inż. Izabela Tyrkin.
W swych działaniach ZPB położył szczególny nacisk na szkolnictwo polskie. Dużo wysiłków i starań włożono w to, by jak najwięcej dzieci uczyło się języka polskiego w przedszkolach oraz wiejskich i miejskich szkołach. Naukę zaczyna się wśród jak najmłodszych dzieci. Trzy lata temu założono kółka języka polskiego w 10 lidzkich przedszkolach. Jednak z powodu braków finansowych w tej chwili uczy się około 150 dzieci w czterech z nich - nr 17, 23, 24 i 37.
Należący do ZPB nauczyciele wykładają język polski jako przedmiot w szkołach nr 10 i 16. W tych dwóch szkołach języka ojczystego jako przedmiotu ojczystego uczy się obecnie 273 dzieci. Niestety, mamy tylko jedną klasę w szkole nr 16 z językiem polskim jako językiem wykładowym, w której 13 uczniów uczy młoda nauczycielka Swietłana Fijaś. W pierwszy rok pracy bardzo pomocną była nauczycielka Halina Tomczyk z Polski. Dużo energii włożyły w powstanie tej klasy Leokadia Szorkina, Irena Samotyja, Maria Baniuk, Marina Bołtudź, Helena Giebień, Izabela Tyrkin.
Dwudziestu dw?ch nauczycieli - Anna Szapurko, Halina Siniakowa, Halina Żytkiewicz, Helena Aleksandrowicz, Helena Gotówko, Helena Jakubowska, Ilona Mokrzycka, Irena Piasecka, Irena Pilipaj, Irena Samotyja, Iwona Kołduszko, Jan Zajączkowski, Leokadia Szorkina, Ludmiła Mokrzycka, Natalia Urbanowicz, Olga Michałowicz, Swietłana Fijaś, Swietłana Urbanowicz, Teresa Bancewicz, Teresa Chodyko, Teresa Korejwo, Teresa Krukowicz- jest związanych z ZPB lub są jego członkami. Objęli oni różnymi formami nauczania języka polskiego (kółka, fakultety, przedmiot, język wykładowy) 739 dzieci w 9 miejskich i 7 wiejskich szkołach. Nie zapomina się też i o dorosłych. Już od dwóch lat jest prowadzone dla nich liceum.
Od lat Oddział ZPB w Lidzie owocnie współpracuje z Oddziałem Podlaskim Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", pod opieką którego i przy którego wydatnej pomocy urządzono konkursy historyczne, konkurs "Miss Polka - Lida 96", konferencje nauczycielskie, konkursy recytatorskie i inne. Działacze Oddziału Podlaskiego otoczyli szczególną opieką jedyną klasę z wykładowym językiem polskim. Dzieci z tej klasy co roku wyjeżdżają do Polski na wakacje i wycieczki krajoznawcze. Nasi przyjaciele są w Warszawie, Mrągowie, Zielonej Górze, Koszalinie, Białymstoku, Szczecinie, Łodzi, Gdańsku i innych miastach. Młodzież z Lidy studiuje na różnych uczelniach w Polsce, a po studiach powraca w rodzinne strony. Absolwentkami polskich wyższych uczelni, które uczą ojczystej mowy w lidzkich szkołach są panie: Helena Jakubowska, Irena Samotyja, Swietłana Fijaś, Swietłana Urbanowicz, Ludmiła Mokrzycka, Helena Gotówko. Działają one bardzo aktywnie na rzecz oddziału.
ZPB stawia na młodzież i stara się wciągnąć ją do pracy społecznej. Przy oddziale działa Klub Młodzieży Polskiej (27 osób), którego prezesem jest nauczycielka p. Halina Żytkiewicz. Szczególnie aktywnie udzielają się w nim inż. Marek Samokar, nauczycielka Helena Gotówko, towaroznawca z wykształcenia Eugeniusz Ułan i zaoczny student uniwersytetu Sergiusz Osipowicz. Przy młodzieżowym klubie powstał współpracujący z kościołem, interesujący wokalno-instrumentalny zespół "Miłość". Drugą młodzieżową placówką jest klub sportowy "Sokół" (38 osób). Trenerem i duszą tamtejszej sekcji piłki nożnej jest p. Eugeniusz Ułan. "Sokół" współpracuje z klubem sportowym w Sokółce. W 1996 roku członkowie obu klubów spotykali się raz - w Sokółce, raz w Lidzie. W Lublinie na Światowych Igrzyskach Polonijnych 1997 r. lidzianie także dobrze siebie zaprezentowali. Piłkarze Klubu "Sokół" (ZPB) wywalczyli brązowy medal, natomiast najlepszym piłkarzem Igrzysk został uznany Wiktor Kaszko. Lidzianie także zdobyli medale w biegu na 400 m. Witali Pieńkowski (brązowy), 1.500 i 3000 m. Dymitr Jasiński (złote).
Do KMP należą również członkowie choreograficznej grupy "Przyjaciele".
Oddział ZPB w Lidzie może się poszczycić prężną działalnością kulturalną. Wspomniany wyżej zespół pieśni i tańca "Przyjaciele" osiągnął sporo sukcesów na scenach Mrągowa, Warszawy, Krakowa, Białegostoku, Siemiatycz, Głogowa, Grodna, Iwia, Werenowa, Szczuczyna, Lenino i oczywiście Lidy. Zdobył wiele nagród i dyplomów. Zespół założył Lech Pyrski w marcu 1992 r.. W repertuarze ma pieśni patriotyczne, obrzędowe, żartobliwe. Obecnie kierownikiem zespołu jest znakomita p. Olga Łowkis. Za najbardziej doświadczonym zespołem podążają inne. Takie jak prowadzony przez panią Iwonę Kołduszko zespół dziecięcy "Jagódki" oraz
"Maleńkie Lady" i "Gwiazdeczki", kierowane przez panią Helenę Piwowarczyk i panią Olgę Łowkis, a także wzmiankowany już zespół "Miłość" i specjalizujący się w kresowych pieśniach patriotycznych "Memoria".
Trzydziestoosobowa drużyna harcerska "Puszcza" , prowadzona przez drużynową Anię Juchniewicz, pięknie wykonuje harcerskie pieśni. W październiku 1997 r. obchodziła swoje drugie urodziny. Natomiast zuchy (13 osób) ze szkół nr 16 i 10, których instruktorką jest pani Krystyna Zarzecka z Białegostoku dopiero uczą się piosenek.
W dni świąteczne zespoły tradycyjnie dają koncerty w mieście, podczas których sale są zazwyczaj wypełnione po brzegi. W ciągu ostatnich trzech lat zorganizowano kilka ciekawych i udanych imprez. Dwukrotnie urządzano Dni Kultury Polskiej z koncertami, wystawami fotografii, rysunków i robót ręcznych (w 1996 r. wspólnie z Towarzystwem Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej). W 1995 roku Lida była - z sukcesem - organizatorem IV Festiwalu Polskiej Piosenki. Zespoły ZPB uczestniczyły we wszystkich edycjach tego festiwalu. W 1996 roku zorganizowano bardzo udaną imprezę młodzieżową "Miss Polka - Lida 96". Nie był to konkurs piękności, a intelektu, polskości i gracji. Wygrała go Ania Juchniewicz - uczennica szkoły nr 10 .
Jest już tradycją, że zespoły są częstymi gośćmi niedzielnych zebrań lidzkiego Oddziału, podczas których dają mini-koncerty, urządzają z widzami wspólne śpiewy czy tańce. Odwiedzają te spotkania także nauczycielki języka polskiego ze swoimi wychowankami. Nauczyciele wygłaszają rozmaite referaty i odczyty na tematy literackie i historyczne, szczególnie dotyczące życia sławnych Polaków, a dzieci recytuja wiersze, śpiewają, tańczą. Przychodzą lekarze i prawnicy, którzy też występują w roli lektor?w.
Polska biblioteka posiada 10-tysięczny księgozbiór, z którego korzysta ponad 700 czytelników z miasta i rejonu. Założono kącik polskich książek w wiejskiej bibliotece w Bielicy, gdzie aktywnie działa lidzki pododdział, którego prezesem jest pan Feliks Szendryk. Takich pododdziałów jest pięć: w Dworzyszczu, Bielicy, Gudach, Kulbakach, Jodkach.
Przy Oddziale prężnie działa Stowarzyszenie "Sybirak", któremu prezesuje pani Helena Giebień. "Sybirak" został założony w 1994 r. Rzesza ono 57 osób, które zawsze aktywnie uczestniczą we wszystkich przedsięwzięciach. Pomagają w sprawach gospodarczych, sprzątają groby. Od powstania dużą pomoc "sybirakom" w Lidzie niosą "sybiracy" z Białegostoku z panią Klarą Rogalską na czele.
Od prawie sześciu lat działa także Klub Kobiet Polskich (37 osób), założony 17 października 1992 r. Był to pierwszy Klub Polskich Kobiet na Białorusi. Pierwszym jego prezesem była pani Iza Tyrkin, a wiceprezesem Józefa Gotówko. W maju 1994 r. członkowie Klubu Kobiet wspólnie z Podlaskim oddziałem Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" zorganizowały I Zjazd Kobiet Polek z Białorusi. Członkowie Klubu nadal starają się podtrzymywać tradycje opieki nad słabszymi i chorymi oraz pomocy charytatywnej.
Najstarszym stowarzyszeniem przy lidzkim ZPB jest liczące ponad 120 członków Stowarzyszenie Kombatantów. Prezesem Akowców jest pan Józef Kunkiewicz. Pierwszymi członkami tej organizacji byli pp. Akuszewicz, Filipczuk, Kunkiewicz, Minakowski, Nakładowicz, Nowik, Rodziewicz, Sapieszko i Skawiński.Porządkowanie cmentarzy poległych kolegów, naprawa krzyży i nagrobków, budowa pomników i nagrobków w Wewiórce, Żyrmunach, koło Zabłocia, w Bobrowiczach koło Łazdun, stała opieka nad grobami w Naczy (p. Pastor), w Niecieczy (p. Roman Michał), w Surkontachi Nalibokach, Jewłaszach - to praca grupy kombatantów, która działa przy Lidzkim ZPB. Ostatnią ich sprawą był remont Kwatery Lotników na cmentarzu parafialnym przy ulicy Grażyny (Engelsa). Dzięki pomocy rodaków zza granicy i pośrednictwu p. Anny Omilianz Białegostoku, odbudowano krzyże i nagrobki. Pozostało nam tylko wystawienie kolumny i naprawienie ogrodzenia. Ofiarnie pracowali kombatanci AK Marian Bołtrusz, Wacław Burak i Alfons Rodziewicz.
Oddział współpracuje też z kościołem katolickim. Siostry zakonne wraz z pozostającymi pod ich opieką młodzieżą i z zespołami dziecięcymi, są częstymi gośćmi na organizowanych wspólnie niedzielnych zebraniach i koncertach świątecznych. ZPB pomagał przy sprzątaniu cmentarza, w skromnym zakresie finansował remont kaplicy. Świetnym opiekunem harcerskiej drużyny "Puszcza" był ks. Andrzej Buchowski. W swojej codziennej pracy ZPB współpracuje także ze szkołą i liceum muzycznym, z Ośrodkiem Kultury i demokratycznymi organizacjami.
Działalność ZPB w Lidzie jest ważnym ogniwem w odrodzeniu polskiej kultury i oświaty, świadomości narodowej. Dużo zostało zrobiono, ale jeszcze sporo jest do zrobienia.
Opracowano na podstawie tekstu I. Tyrkin w Biuleteniu Stowarzyszenia "Wspolnota Polska" nr 10/1997 z wykorzystaniem tekst?w wydrukowanych w "Głosie znad Niemna". Dane o szkolnictwie na początek 1997/98 roku szkolnego Kuratorium Oświaty.
P. S. Prezes ZPB w Lidzie I. Tyrkin na naszą propozycję napisania tekstu odpowiedziała następującym listem z dn. 21. 03. 1997 r.: "Dziękuję za propozycję napisania artykułu do publikacji o odrodzeniu polskości na Ziemi Lidzkiej. Niestety, nie mam czasu, bo mam bardzo pilną sprawę powiązaną z budową Domu Polaka. Nikt z naszych członków nie dał zgody do pisania. Przepraszamy!"