Папярэдняя старонка: Рэлігійная гісторыя

Аўтар: Лаўрэш Леанід,
Дадана: 07-10-2018,
Крыніца: Лаўрэш Леанід. Прыход ў Зблянах // Лідскі Летапісец. 2017. № 3(79). С. 30-48.

Каб расказаць гісторыю Зблянскай парафіі, давядзецца пачынаць ад пачатку гісторыі гэтай мясцовасці і ў агульных рысах паказаць пакручасты шлях рэлігійнай гісторыі гэтага старажытнага кутка Лідчыны.

Славянская каланізацыя Панямоння ў канцы X ст. значна змяніла этнічную сітуацыю ў рэгіёне. Лічыцца, што ў гэты час балта-славянская мяжа праходзіла прыблізна па лініі: возера Асвейскае - Дзісна - Пліса - Будслаў - Заслаўе - Рубяжэвічы - Дзераўная - Беліца - Слонім - Ваўкавыск [1]. Тады ж славянскае племя крывічоў перайшло Нёман і пасялілася на правым беразе ракі ў раёне Збляны - Беліца. Як памяць пра гэта, засталася назва вёскі Крывічы. Беліцкія Крывічы не былі адзінай славянскай вёскай, бо як сама Беліца, так і навакольныя вёскі Краснае, Парэчча, Беляўцы носяць чыста славянскія назвы [2].

Адной з верагодных прычын перасялення на поўнач можна лічыць хрысціянізацыю ўсходніх славян, якая была праведзена якраз у канцы X ст. Карэнная змена светапогляду чалавека познеродавага грамадства магла прывесці да адтоку часткі незадаволенага насельніцтва ў разведаную ўжо панямонскую вобласць. На карысць гэтага меркавання сведчыць зафіксаванае археолагамі ў Наваградку і іншых гарадах Панямоння даволі позняе (2-я палова - канец XI ст.) з'яўленне прадметаў хрысціянскага культу [3]. З гэтага можна зрабіць выснову, што засяленне славянамі «нашага», правага берага Нёмана не прыводзіла аўтаматычна да з'яўлення культавых пабудоў, першыя цэрквы, верагодна, з'явіліся не раней XIV ст.

Збляны ці Ізбляны. У кнізе грашовых раздачаў вялікага князя Казіміра знаходзім наступны запіс, зроблены ў 1488 г.: «Пану Сеньку Олизаровичу стиръта ржи в Ызблянехъ» [4] ці «конюшку Станьцу рубль грошей зъ винъ у Острине въ Миклаша Будковича, а другій рубль у Зблянахъ у Сестренца» [5]. З апошняга запісу бачна, што гэты двор пры Казіміры аддаваўся ў «держанье» вялікім князем. Тое ж бачна і з прывілея вялікага князя Аляксандра, выдадзенага ў 1498 г. пісару Ігнату на поле Старынкі «у Избланскомъ повеце». Зблянскім намеснікам [6] пры Аляксандры па актах з'яўляецца спачатку дворны канюшы пан Марцін Храбтовіч, потым Віленскі канюшы пан Андрэй Аляксандровіч [7].

У 1505 г. вялікі князь Аляксандр, як кампенсацыю за іншую, адабраную раней маёмасць, надаў Збляны гаспадарчаму маршалку Барташу Табаровічу і яго жонцы Ганне [8]. З прывілея аб наданні Зблянаў бачна, што першапачаткова Барташ Табаровіч атрымаў маёнтак Сурвілішкі, але потым, з-за таго, што з вялікім князем сапсаваў адносіны брат Барташа, віленскі біскуп Войцах, Сурвілішкі ў яго былі адабраныя. Аднак, праз нейкі час, вялікі князь вярнуў яму маёмасць: «Мы, бачечи его к намъ верную а справедливую и николи не въмешканую службу, з ласки нашое ... дали есмо ему двор нашъ Избланы ...» [9].

Каля 1514 г. Барташ Табаровіч перапісвае свой маёнтак Збляны Юрыю Ільінічу. Зрабіў ён гэта, верагодна з-за даўгоў і па звычаям таго часу - усынавіўшы Ільініча: «И панъ Юръи Ивановичъ Ильинич мовилъ: ижъ панъ Барътошъ взялъ его за сына места, и именье свое Збляны ему отписал …» [10] каб Ільініч «опекался душею его и панею его» і зваў яго жонку Ганну «маткою своею» [11].

У 1522 г. «Жикгимонтъ, Божьей милостью король Польски, великий князь Литовски» надаў Юрыю Ільінічу «на держанье» Лідскае староства, у тым ліку «замокъ нашъ Лиду, и зъ дворцы нашими Белицою и Липънишками» [12].

Ганна Барташ перажыла Юрыя Ільініча і пасля смерці свайго прыёмнага сына ад яго сыноў Шчаснага і Яна адсудзіла за Збляны значную суму, грошы ж потым падаравала віленскаму біскупу Яну. Біскуп выкупіў у Яна Ільініча Збляны за 3 000 коп грошаў і кароль Жыгімонт зацвердзіў гэтую пакупку. У 1534 г. у віленскага біскупа за 3 000 коп грошаў Збляны купіў віленскі кашталян і найвышэйшы гетман Юры Радзівіл.

З гэтага часу Збляны працяглы час былі прыватнай маёмасцю Радзівілаў [13].

Інфармацыю пра Зблянскія Крывічы не часта можна сустрэць на старонках Літоўскай метрыкі. Я знайшоў, што каля 1518 г. нейкія Семы, Куч, Пронь, Кузаневічы прадалі «добра свое Крывицкие» над ракой Нёман троцкаму ваяводзе Марціну Гаштольду за пяць коп грошаў [14].

У 1609 г. у Зблянах «волок оселых полъ четверты, а пустых полъ петы: Василь Пронцовичъ прыхожій полъ волоки, сыны его два Грышко а Федор, Лаврын Илкевичъ отчичъ полъ волоки, братъ при ним Семенъ, Стасюкъ Литвинъ прыхожій полъ волоки, Кондратъ Дороневичъ отчичъ полъ волоки, сынъ его Андрей, Михалко Соболевичъ отчичъ полъ волоки, сынъ его Остапко, Андрей Ничыпоровичъ отчичъ полъ волоки, будованье на пять подданных пусто» [15].

У 1627 г. Збляны называюцца сялом «загроднікаў зблянскіх». Тут налічваецца 38 двароў, дзейнічае царква і млын [16].

Гаспадарскі двор Беліца. Па запісных кнігах Казіміра гэтая воласць з'яўляецца вялікакняскай, бо прыбыткі ад яе ідуць на вялікага князя і пусташы знаходзяцца ў яго распараджэнні. Пры Аляксандры гэта воласць знаходзіцца ў «держаньи» намеснікаў, гэта працягваецца і ў першыя гады кіравання Жыгімонта. Пры Жыгімонце Беліца звычайна аддавалася ў «держанье» той жа асобе, якой аддавалася і Ліда [17]. Па актах мы бачым намесніка лідскага і беліцкага пана Юрыя Мікалаевіча Радзівіла і г. д. У запісных кнігах Казіміра Беліцкая воласць аб'яднана з «волость Здетель». Вялікі князь Аляксандр дараваў яе князю Канстанціну Іванавічу Астрожскаму, а кароль Жыгімонт пацвердзіў гэта сваім лістом [18]. У перыяд з 1431 па 1500 гг. у Беліцы быў пабудаваны касцёл [19].

Міхал Балінскі пісаў, што Жыгімонт, ажаніўшыся з Барбарай Радзівіл, падараваў Беліцу Мікалаю Радзівілу Рудому, які каля 1553 г. каталіцкі касцёл перавёў у пратэстанцкі збор. У XVII ст. тут адбываліся сіноды кальвіністаў, пры канцы таго ж стагоддзя віленскі ваявода Ян Сапега фундаваў у Беліцы кляштар дамініканаў [20].

Ад пачатку XVI ст. Зблянская воласць злучана з Беліцкай. У 1528 г. падчас перапісу войска Беліцкая і Зблянская воласці знаходзіліся ў Троцкім ваяводстве. Але ўжо ў 1536 г. Беліца разам з Лідай лічыцца сярод двароў Віленскага ваяводства. Падчас адміністрацыйнай рэформы Жыгімонта Аўгуста 1565-1566 гг. гэтыя воласці далучаны да Лідскага павета Віленскага ваяводства [21].

Пратэстанты. Ад пачатку ВКЛ было шматкультурнай краінай і палітычная эліта дзялілася на дзве канфесійныя групы: праваслаўныя і католікі. Распаўсюд Рэфармацыі ў Беларусі моцна змяніў гэтую сітуацыю. У перыяд ад 1523-га да 1546 г. дваццаць маладых магнатаў з ВКЛ слухалі лекцыі Марціна Лютара ва ўніверсітэце Вітэнберга. У 1553 г. князь Мікалай Радзівіл Чорны пераходзіць з каталіцтва ў пратэстанцкую веру і засноўвае адзін з першых пратэстанцкіх прыходаў у Берасці. У 1562 г. Сымон Будны, якога падтрымлівалі Радзівілы, выдаў у Нясвіжы рэфармацкі Катэхізіс на народнай беларускай мове. Пратэстантызм стаў надзвычай папулярным сярод магнацтва і хутка распаўсюдзіўся па ўсёй Беларусі. Пратэстанцкая царква ў ВКЛ была заснавана пад назвай «Яднота Літоўская» (Літоўскае Аб'яднанне) ў Вільні ў 1578 г. У склад яе ўваходзіла Вялікая Царква (кальвіністы) і Малая Царква (літоўскія браты), вядомыя як арыяне, сацыніяне, антытрынітары [22].

Перад Люблінскай уніяй 1569 г. ВКЛ зрабілася пратэстанцкай краінай. Большасць яе кіраўніцтва - «паноў-рады» - складалася з пратэстантаў. З 28 сяброў гэтага ўраду - 17 былі пратэстантамі, 9 - праваслаўнымі і 2 - каталікамі (біскупамі) [23].

У 1600 г. у ВКЛ было ўжо 229 кальвінісцкіх, 16 арыянскіх і 12 лютаранскіх збораў, 98% іх знаходзілася на захадзе і поўначы краіны.

На пачатку пратэстанты Беларусі паказвалі свае варожыя адносіны да праваслаўя, былі іканаборцамі і ставіліся да грэцкай веры як да свайго саперніка. У 1567 г. Сымон Будны пісаў сваім братам у Швейцарыі, што галоўным сапернікам пратэстантызму ў ВКЛ быў не каталіцызм, а праваслаўе. Але контррэфармацыя вызначыла змену гэтых падыходаў [24].

Трывога за масавы пераход праваслаўнай шляхты ў пратэстантызм, узмацненне царкоўных брацтваў, заняпад праваслаўнага святарства і іерархіі, прымусіла праваслаўных іерархаў пайсці на рэформу сваёй царквы праз Берасцейскую унію з рымска-каталіцкай царквой у 1596 г.

Пасля заключэння Берасцейскай уніі ўлада епіскапаў у царкве пачала ўзмацняцца, што не спадабалася некаторай частцы белага святарства, свецкай шляхце і асабліва праваслаўным брацтвам. Праваслаўныя брацтвы ставіліся да пасады і абавязкаў святара амаль што гэтак, як і пратэстанты - святар павінен быў абірацца братчыкамі са сваіх шэрагаў [25] а царкоўная маёмасць належаць брацтвам.

У 1599 г. у Вільні была абвешчана канфедэрацыя паміж пратэстантамі і праваслаўнай шляхтай. Гэтае пагадненне было эфектыўным на працягу першай паловы XVII ст. Аб'яднаныя пратэстанты і праваслаўныя брацтвы стварылі своеасаблівы адзіны фронт на сойміках і ў сойме. Менавіта гэты супраціў царкоўных брацтваў гарадоў і мястэчак разам з пратэстанцкай шляхтай, барацьба іх з епіскапамі за ўладу, маёмасць і ўплыў, пакінулі след ў гісторыі як «барацьба з уніяй».

31 кастрычніка 1632 г. кароль Рэчы Паспалітай падпісаў вылучаныя некаталіцкай арыстакратыяй «Артыкулы заспакаення Праваслаўнай Царквы». Была заснавана Беларуская епархія з цэнтрам у Магілёве. У многіх месцах, на тэрыторыях падкантрольных пратэстанцкім магнатам, праваслаўныя і пратэстанцкія цэрквы існавалі разам. Менавіта пры падтрымцы віленскага ваяводы, пратэстанта Януша Радзівіла, у 1653 г. мясцовае праваслаўнае насельніцтве Вільні атрымала тры храмы, адзін храм быў перададзены ў Лідзе.

Войны Рэчы Паспалітай з Расіяй і Швецыяй (1654-1667 гг.) паклалі канец палітычнаму супрацоўніцтву пратэстантаў з праваслаўнымі. Калі пачалася гэтая вайна, пратэстанцкая шляхта спрабавала ўсталяваць патаемную сувязь са Швецыяй. Януш і Багуслаў Радзівілы, якіх падтрымлівала пратэстанцкая шляхта, звярнуліся да шведскага караля Карла Х з просьбай дапамагчы ВКЛ палітычна адасобіцца ад Польшчы. Шведскае войска ўвайшло ў заходнюю частку ВКЛ і 20 кастрычніка 1655 г. была падпісана унія ў Кейданах, паводле якой гістарычная Літва адасаблялася ад Польшчы і аб'ядноўвалася з пратэстанцкай Швецыяй у федэратыўную дзяржаву. У той самы час найбуйнейшыя русінскія магнаты Самуэль Статкевіч, Ян, Самуэль і Сымон Агінскія супрацоўнічалі з Расіяй. Таму, пасля гэтых войнаў на пратэстантаў і праваслаўных лягло кляймо здраднікаў, супрацоўнічаючых з Швецыяй і Расіяй. Абурэнне гэтым выклікала моцны рознабаковы ціск, у выніку якога большая частка пратэстанцкай шляхты перайшла ў каталіцтва, забраўшы з сабой парафіі, якія знаходзіліся на іх землях, а таксама сваіх падданых [26].

Аднак вернемся да нашай тэмы.

Верагодна, беліцкі касцёл, які стаў пратэстанцкім зборам, быў вернуты католікам, а ў 1632 г. пабудаваны новы гмах пратэстанцкага збору [27].

На сінодзе пратэстанцкай «Ядноты Літоўскай» 1616 г. прысутнічаў беліцкі святар (міністар) Лукаш Бэднарскі і балотніцкі Францыск Горскі [28].

Лукаш Бэднарскі меў першую з вядомых на Лідчыне бібліятэку. У ёй пераважалі рэфармацыйныя выданні, кнігі Кальвіна, Цвінглі, Лютара, Булінгера, палемічная, палітычная, гістарычная літаратура, антычныя класікі, мелася «Біблія» Сымона Буднага (1571 г.), рукапісны Статут ВКЛ, «Касмаграфія» Мюнстара, «Апалогія» Крывіцкага [29].

Правінцыйны сінод 1623 г. пасылае ў Беліцу і Дакудава святара Тамаша Хацішэўскага, а Лукаша Бэднарскага пераводзіць у Усялюбскі збор [30].

Сінод 1623 г. дасылае ў Беліцу катахэту Палікарпуса Нялецкага [31].

На сінодзе 1623 г. прысутнічае беліцкі і дакудаўскі святар (Pastor Ecclesiarum) Тамаш Хацішэўскі [32].

У паперах «Ядноты Літоўскай» захавалася інфармацыя пра лідскія зборы, запісаная Саламонам Рысінскім у 1621 г.: «Плябанія ў Беліцы стаіць надта далёка ад збора і пабудавана не для святара, трэба, каб была каля збора, найлепей пабудаваць памяшканне там, дзе зараз шпіталь. Школа ў памяшканні Бакалаўра, і таму трэба як найхутчэй яе пабудаваць, можа дзесьці каля могілак, там ёсць месца. ... Шпіталь на 8 убогіх таксама каб быў пабудаваны каля тых жа могілак. Пры гэтым зборы трэба мець чатырох алюмнаў, такім жа чынам, як і ў іншых. Таксама трэба пры самым уваходзе на могілкі пабудаваць званіцу накшталт свіслацкай, каб пад ёй хадзілі на могілкі і ў збор. Трэба пабудаваць чысты прадсенак перад зборам. Стары збор, што ў полі, трэба разабраць і з яго матэрыялаў пабудаваць шпіталь, а могілкі расшырыць для пахавання людскіх целаў і агарадзіць, каб было чыста і зачынена» [33].

Недалёка ад Беліцы, у Ліпічне (каля Орлі) знаходзіўся яшчэ адзін збор, Рысінскі занатаваў: «Гэты збор яшчэ недабудаваны, трэба імкнуцца, каб быў як найхутчэй закончаны, знутры і звонку быў добра ўладкаваны і неабходнымі рэчамі ўкамплектаваны.

Могілкі, каб былі добра агароджаны і зачынены. Плябанія пры гэтым зборы ўжо ёсць, дзякуючы С.П. Ягамосцю пану Троцкаму ваяводзе [34] , яна мае добры фундуш. Трэба сюды накіраваць Міністра, які акрамя збора, мог бы там прапаведаваць, бо ў ваколіцах досыць слухачоў. Трэба, каб за свой кошт утрымліваў Бакалаўра ... . Магчыма, трэба святара Дзевяцкага перавесці ў Ліпічно ці з Дакудава святара Марціна Бразовіча, а Дзевяцкага - у Дакудава. ... трэба пабудаваць школу і шпіталь каля збора. Пры школе, каб былі два алюмны, а ў шпіталі шэсць убогіх» [35].

У 1634 г. у Ліпічно кажнадзеям (прапаведнікам) быў святар Босіўс [36].

Дакудаўскі збор заснаваны ў 1600 г. [37], Рысінскі пісаў: «Гэты (збор) добра ўладкаваны ўсім праз С.П. Ягамосця пана брата майго. ... Трэба мець пры тым зборы школу, якую разам з памяшканнем для вучняў трэба пабудаваць каля збора. ... Алюмнаў павінна быць два, утрымліваць іх трэба, як і пры іншых зборах. Трэба пабудаваць шпіталь каля збора і ўтрымліваць там шэсць убогіх» [38].

Трэба дадаць, што Радзівілы пабудавалі ў Беліцы на беразе Нёмана рэзідэнцыю ў стылі рэнесансу. У 1627 г. яна падраздзялялася на двор, фальварак, абору і гумнішча. Двор размяшчаўся на беразе Нёмана. Ён быў прастакутным у плане, агароджаным з трох бакоў частаколам і замётам. З боку ракі агароджы не было, таму прыбярэжны ландшафт арганічна ўваходзіў у структуру комплексу. На ўездзе з боку мястэчка стаяла брама - двух'ярусны будынак каркаснай канструкцыі. У ніжнім ярусе знаходзіліся вялікія двупольныя вароты з брамкай, збітыя з дошак і ўсталяваныя на бегунах. Над праездам размяшчалася зальнае памяшканне з 4 вокнамі без шыбаў, завершанае гонтавым шатром і бляшаным купалам з флюгерам. Наверх з падворка вяла крытая гонтай вонкавая лесвіца, агароджаная з бакоў дошкамі. Верагодна, гэтая зала выкарыстоўваўся як вартавое і абароннае памяшканне. Двор меў ярка выяўленыя рысы жылога комплексу. У цэнтры падворка размяшчаўся галоўны сядзібны дом, акружаны кветнікам, ля ўязных варот - яшчэ 2 жылыя дамы, кухня з кухонным флігелем; у тыльнай частцы двара - лазня, 3 жылыя дамы, 2 падвалы, вялікая стайня, свіран. У 1649 г. сядзіба перабудоўваецца, што было звязана з пажарам, які знішчыў шэраг будынкаў, у тым ліку і галоўны дом. Як паказвае інвентар 1652 г., сядзіба некалькі скарацілася па складзе пабудоў і стала больш кампактнай па планіроўцы. У 1649 г. замест яруснай брамы на галоўным уездзе ў княжы двор пастаўлены звычайныя двухстворкавыя вароты на драўляных бегунках [39].

Трэба ўзгадаць найбольш вядомых лідскіх старастаў-пратэстантаў таго часу.

Кальвініст, князь Мікалай Радзівіл Руды (1512-1584), буйны ваенны, палітычны і рэлігійны дзеяч, вялікі канцлер і гетман ВКЛ, сярод іншага з 1547 г. лідскі стараста і дзяржаўца беліцкі і васілішскі [40]. Пра гэтага выбітнага палітычнага дзеяча ВКЛ шмат напісана, і няма сэнсу затрымлівацца на гэтай асобе.

Кальвініст Ян Станіслаў Абрамовіч (? - 1602), ваенны і дзяржаўны дзеяч ВКЛ, менскі і смаленскі ваявода, жанаты з Ганнай Даротай з Валовічаў (кашталянка наваградская, з праваслаўных) намінаваны на пасаду лідскага старасты ў 1579 г. пасля Мікалая Радзівіла Рудога і займаў пасаду да сваёй смерці 19.04.1602 г. [41]

Ян Станіслаў Абрамовіч паходзіў з роду Абрамовічаў гербу «Ястрабец». Выхоўваўся пры двары князя Мікалая Радзівіла Рудога і ўсё жыццё быў звязаны з біржанскай галіной роду Радзівілаў. Разам з Радзівіламі быў адным з лідараў кальвінізму ў ВКЛ. Захоўваў адданасць Радзівілам і, як сведчаць лісты, займаўся іх прыватнымі справамі. Браў актыўны ўдзел у палітычным і царкоўным жыцці ВКЛ, разам з біржанскімі Радзівіламі знаходзіўся ў антыпольскім крыле. Удзельнічаў у торуньскім сінодзе кальвіністаў (1595 г.), у перамовах з тымі, хто не прыняў Берасцейскую унію ў Вільні (1599 г.), у дыспуце кальвіністаў з езуітамі (1599 г.). Быў цесна звязаны з праваслаўнымі, з князем К. Астрожскім. Жонка Ганна Дарота была апякункай Віленскага праваслаўнага брацтва. Ян Абрамовіч патраніраваў кальвінсцкага палеміста Андрэя Волана. Напісаў «Думкі ліцвіна, пра танную куплю і дарагі продаж збожжа» (1595 г.), на яго заказ Ян Радван напісаў паэму «Радзівіліяда» (1592 г.). Сваім коштам выдаў шэраг кніг, у тым ліку «Катэхізіс» віленскага міністра Станіслава Судроўскага з 300 рэлігійнымі песнямі (1598 г.). Меў сына Мікалая, генерала артылерыі і троцкага ваяводу. На смерць Я. Абрамовіча кальвіністы адазваліся друкаванай «Прамовай на жалобную смерць і пахаванне вялікага патрона Божага Збору і мудрага Сенатара» [42].

З маёнткаў Радзівілаў прызначаўся заробак кажнадзею Беліцкага збора 200 зл. [43] У 1705 г. пратэстанты звяртаюцца да замежнага манарха - рэфарматарскі правінцыяльны Сінод у Беліцы выказвае ўдзячнасць прускаму каралю за спачуванне да бядотнага стану рэфарматарскай царквы ў Літве [44].

У 1707 г. у Беліцкім зборы служыць пастар Літамірскі [45].

Падобна, да канца XVIII ст. культурна-палітычная розніца паміж каталіцкай і пратэстанцкай шляхтай знікае, і пратэстанцкія шляхціцы становяцца патрыётамі Рэчы Паспалітай: пад час паўстання 1794 г. замест хворага святара евангеліцкага вызнання Ручынскага, камісарам у Лідскую парадкавую камісію прызначаны другі святар-евангеліст, беліцкі кажнадзей Самуэль Кунцэвіч [46].

У 1774 г. беліцкі евангеліцкі збор быў перабудаваны, для чаго патрон збора Багуслаў Мніньскі ахвяраваў 4 000 зл., у 1838 г. збор яшчэ існаваў [47].

Нойбургскія маёнткі. Дынастыя князёў нямецкага княства Нойбург на працягу 1695-1744 гг. валодала так званымі Нойбургскімі маёнткамі ў ВКЛ - Слуцкім княствам, Себежскім і Невельскім графствамі, Копыссю, Раманавам, Беліцай, Кейданамі, Біржамі, Заблудавам.

У 1669 г. памірае апошні мужчына з біржанскай галіны Радзівілаў - Багуслаў. Усю сваю маёмасць ён запавядаў сваёй дачцэ Людвіцы Караліне (па-нямецку: Луізе Шарлоце) Радзівіл (1667-1695). Для выканання яго волі прызначаюцца апекуны, у тым ліку Міхал Казімір Радзівіл (нясвіжская галіна роду) і брандэнбургскі электар [48] Фрыдрых Вільгельм. Фрыдрых Вільгельм робіць так, што Людвіка Караліна 07.1.1681 г. выходзіць замуж за яго сына Людвіка, аднак 07.4.1687 г. Людвік памірае ад тыфу. Пачынаюцца доўгія цяжбы, на маёмасць прэтэндуюць нясвіжскія Радзівілы, рукі Людвікі Караліны дамагаецца сын караля Яна Сабескага Якуб і нойбургскі электар Караль Філіп. Пад пагрозай страціць маёмасць Людвіка Караліна пагаджаецца стаць жонкай каралевіча, але выходзіць замуж за Караля Філіпа. Пасля гэтага яна не можа вярнуцца на радзіму і кіруе сваімі ўладаннямі праз прызначаных эканомаў [49].

Каля 1690 г. «нойбургскія маёнткі» здаваліся ў заставу розным асобам. Дакудава (158 дымоў), Сялец (103 дымы) і Стокі (78 дымоў) у Лідскім павеце трымаў Генрык Дамаслаўскі, падстараста ваўкавыскі, а Смолач, Бабры і Пішчоўцы (30 дымоў) - Ян Дубраўскі, падстолі венданьскі [50]. Беліца з фальваркамі, млынамі, корчмамі, яўрэямі і «папом зблянскім» - разам 442 дымы - у заставу не здавалася [51].

Пасля смерці Людвікі Караліны у 1695 г. на яе ўладанні прад'явілі прэтэнзіі прадстаўнікі нясвіжскай лініі Радзівілаў, абгрунтоўваючы свае правы фальсіфікаваным тастамантам Багуслава Радзівіла ад 28.6.1669 г. аб перадачы пасля яго смерці і смерці дачкі ўсіх уладанняў біржанскай лініі Радзівілаў нясвіжскім сваякам. Радзівілаўскім прадстаўнікам не ўдалося заняць «нойбургскія маёнткі», бо супраць іх выступілі Сапегі. Войскі ВКЛ пад камандаваннем вялікага гетмана Сапегі ў некалькіх узброеных сутычках разбілі радзівілаўскія войскі і занялі ўсе ўладанні Людвікі Караліны, прыняўшы прысягу ў жыхароў ад імя рэйнскага электара Карла Філіпа. Сапегі атрымалі ў Трыбунале ВКЛ пацверджанне, што «нойбургскія маёнткі» дастануцца дачцэ Людвікі Караліны - Альжбеце Аўгусце, апекуном якой быў прызначаны вялікі гетман Сапега.

18.11.1700 г. адбылася бітва Сапегаў са сканфедэраванай шляхтай пад Алькенікамі, у выніку якой іх моц была падарвана. Дапамогу канфедэратам аказваў канцлер ВКЛ Караль Станіслаў Радзівіл, які пасля паражэння Сапегаў стаў апекуном «нойбургскіх маёнткаў». Пасля гэтага, у часе Паўночнай вайны (1700-1721), Сапегі перайшлі на бок шведскага караля Карла XII.

Паўночная вайна 1700-1721 гг. прынесла значныя спусташэнні «нойбургскім маёнткам». Судовыя войны за спадчыну Багуслава Радзівіла працягваліся да 1744 г., калі ўладальнікам «нойбургскіх маёнткаў» стаў Геранім Фларыян Радзівіл, якому давялося заплаціць 230 тысяч дукатаў кампенсацыі новаму курфюрсту-пфальцграфу Рэйнскаму Карлу Тэадору (1724-1799), мужу Альжбеты Аўгусты, а таксама 2 мільёна злотых Сапегам, 1 мільён злотых прускаму каралю Фрыдрыху II і іншым у якасці кампенсацыі [52]. Пасля гэтага Беліца са Зблянамі разам з іншымі населенымі пунктамі былога Беліцкага графства стала ўласнасцю нясвіжскай галіны Радзівілаў.

Экстэрытарыяльнасць «нойбургскіх маёнткаў» спрыяла старой палітыцы пратэстантаў на падтрымку праваслаўя (толькі ў Слуцку налічвалася 14 праваслаўных цэркваў), і Людвіка Караліна, гарачая прыхільніца кальвінізму, усяляк падтрымлівала гэтую канфесію, якой у 1693 г. падаравала слуцкую друкарню.

Зблянская царква. Калі пабудавана першая царква ў Зблянах, невядома. У інвентары царквы ад 1671 г. напісана: «... святар царквы Зблянскай Іван Ківачыцкі, прасіў, каб мы на зямлю, якая належыць царкве, надалі новы ліст, бо ранейшы, ад С.П. Яснаасвячонага князя Ягамосці пана ваяводы Віленскага і самой княгіні ... нададзены, падчас інвазіі вераломнага непрыяцеля маскоўскага, забраны пры розных яго фартунах» [53]. З гэтага дакумента бачна, што яшчэ князь Мікалай Радзівіл Руды, віленскі ваявода ў 1566-1584 гг. разам з сваёй жонкай Ганнай Даротай надалі фундуш Зблянскай царкве, якая, верагодна, да таго часу ўжо існавала.

З моманту падпісання іерархамі артыкулаў Берасцейскай уніі ў 1596 г. да афіцыйнага дазволу на стварэнне асобнай іерархіі праваслаўнай царквы ў Рэчы Паспалітай (1633 г.) дэ-юрэ ўсе цэрквы «ritis graeci» знаходзіліся ў падпарадкаванні Кіеўскіх, Галіцкіх і Ўсей Русі мітрапалітаў - з'яўляліся ўніяцкімі [54]. Аднак можна з упэўненасцю сказаць, што пасля 1633 г. пратэстанцкія ўладальнікі перавялі Зблянскую царкву ў падпарадкаванне праваслаўным іерархам, і з нейкага моманту царква перайшла пад юрысдыкцыю Слуцкай праваслаўнай архімандрыі.

Драўляная царква пад тытулам Апекі (пратэкцыі) Найсвяцейшай Панны (Пакроўская), фундаваная князем Радзівілам, была пабудавана тут у 1671 г. на месцы старой капліцы [55]. У 1675 г. слуцкі пратапоп прызначыў празбітарам Зблянскай царквы Успення Панны Марыі [56] айца Іаана Ківачыцкага [57], але, як бачна з вышэй цытаванага інветара 1671 г., Ківачыцкі пачаў выконваць свае абавязкі як найменей з 1671 г.

У Бжэгу 2.03.1690 г. выдадзены «ліст-прывілей пфальцграфіні Рэйнскай княжны Людавікі Караліны Радзівілаўны духавенству, мяшчанам і падданым яе княства Слуцкага і Капыльскага, а таксама маёнткаў Койданава, Капыль, Беліца, Заблудаў, Невель, Себеж і інш., пацвярджаючы і захоўваючы іх старыя прывілеі і права на набажэнства грэка-рускай (праваслаўнай) рэлігіі пад патранатам Канстанцінопальскага патрыярха і абараняючы іх ад уніяцкай рэлігіі» [58]. Як пісалася вышэй, у 1690 г. «зблянскі поп» жыве ў Беліцы - цэнтры Беліцкага графства.

У 1730-х гг. святар Іван Ківачыцкі ўжо стары, і таму ў Збляны накіроўваецца вікарый Слуцкай саборнай замкавай царквы Захарый Мардзвіловіч. 26 вераснем 1732 г. датуецца супліка (скарга) Захарыя Мардзвіловіча слуцкаму архімандрыту, генеральнаму намесніку Кіеўскай мітраполіі, тэкст суплікі мае вялікую цікаўнасць для гісторыі:

«Вяльможнаму ... у Богу Найпрывялебнейшаму архімандрыту ... Слуцка, намесніку мітраполіі Кіеўскай, ... пану пастару і дабрадзею міласэрнаму.

Воляй ... вашай пастарскай М-ці Пана майго ..., я дасланы да царквы і парафіі Зблянскай у ваяводстве Наваградскім, ... дзе я пятнаццаць тыдняў знаходжуся, [і дзе тварыцца] вялікая і прыкрая небяспека і прыкра на вольнасці [нападаюць], са страхам далажыць мушу:

1-е, з Беліцкага двара п'яны слуга ў плябанію зблянскую прыйшоў, жорстка лаяўся і абражаў мяне без усялякай нагоды, кіямі таксама гразіў, а жонку маю ў Слуцк выгнаць хацеў. ... мяне патаемна ... да сябе (у двор) забралі і ледзь цэлы ... адтуль сышоў.

2-е, вялебны айцец Ян Ківачыцкі, празбітар Зблянскі ў гэтым жа годзе з гэтым светам пры мне развітаўся. Пэўна з Беліцкага двара і ваколіцы загадалі, каб больш нідзе ў іншым месцы, а толькі на ростанях (у полі - Л. Л.) быў пахаваны. Загадана па ім не званіць, і, толькі дзякуючы Божай ласцы, гэтага не выканаў, бо дол у царкве ўначы прыгатавалі і на раніцы разам са святаром Грыгорыем Ральцэвічам, празбітарам Сіняўскім, яго зяцем, як належыць, пахавалі.

3-е. Пасля смерці нябожчыка айца Ківачыцкага, гэты ж узгаданы а. Грыгорый, да Слуцка з'ехаў, не ведаю якім форталем у пана Федара Ківачыцкага, швагра свайго, забраў усе фундушы і іншыя дакументы Зблянскай царквы, ... загадаў мне з плябаніі з'ехаць, а калі не, дык абяцаў узнагародзіць зняволеннем» [59].

Цікава, што пахаваць а. Яна Ківачыцкага не па-хрысціянку, а «на ростанях», жадалі двор і ваколіца («Белицкая деревня», як напісана ў анатацыі да дакумента па-руску ў дарэвалюцыйнай граматыцы). Гэта значыць, што не толькі двор, але і мястэчка не паважала Ківачыцкага, і жаданне не хаваць яго па-хрысціянску было агульным.

Аднак справа была не толькі ў старым Ківачыцкім. Пасля смерці старога святара слуга прыйшоў выганяць маладога праваслаўнага святара а. Захарыя Мардзвіловіча (яго жонку, нават «у Слуцк»), а зяць былога святара і, таксама, праваслаўны святар а. Грыгорый Ральцэвіч, прыхапіўшы ўсе дакументы Зблянскай царквы, з'ехаў у Слуцк - аплот праваслаўя і цэнтр кіравання «нойбургскімі» маёнткамі таго часу. Вось так Зблянская царква страціла свае архіўныя дакументы. У выніку, а. Грыгорый Ральцэвіч у канцы суплікі просіць «не вініць мяне, убогага ва ўзмацненні уніі» і пазбавіць гэтага «небяспечнага месца» [60].

Гэтыя падзеі адбываліся ў 1733 г., і нагадаю, што толькі ў 1744 г. уладальнікам маёнтка і калятарам царквы стаў католік Геранім Фларыян Радзівіл. Усё гэта можа сведчыць пра цывілізацыйны паварот ў свядомасці жыхароў мястэчка.

Дадам, што дакументы Зблянскай праваслаўнай царквы: інвентар 1617 г., дакумент 1675 г., якім слуцкі пратапоп прызначыў празбітарам Зблянскай царквы айца Іаана Ківачыцкага і супліка 1732 г. напісаны тагачаснай добрай літаратурнай польскай мовай.

Асяродкі праваслаўя на пачатку XVIII ст. у заходняй і цэнтральнай частцы ВКЛ амаль што цалкам супадалі з межамі «нойбургскіх маёнткаў». Аднак частка цэркваў на тэрыторыі гэтых уладанняў да сярэдзіны XVIII ст., у асноўным добраахвотна, перайшла ў падпарадкаванне грэка-каталіцкай іерархіі. Вядома, што калі парафія далучалася да уніі разам са сваім святаром, справа праходзіла практычна незаўважна, звычайна, калятар - уладальнік зямель, на якіх стаяла царква, выбіраў прэтэндэнта ў святары і прадстаўляў яго грэка-каталіцкаму епіскапу [61]. Перайшла ў падпарадкаванне грэка-каталіцкай іерархіі і зблянская царква, у 1753 г. яна ўжо ўзгадваецца ў спісе ўніяцкіх цэркваў Лідчыны [62].

19 траўня 1763 г. была праведзена візітацыя царквы афіцыялам Гарадзенскай кансісторыі Станіславам Бялькевічам. З тэксту візітацыі: «дах крыты саломаю, над дахам няма крыжа, царква не мела падлогі і столі, царскія вароты однапалавінчатыя з дзвюмя заслонамі, рызы і епітрахілі цыратовыя, падрызнік з тканага палатна, напрастольны крыж з дрэва, (афарбаваны), дараносіца драўляная, посуд алавяны» [63]. Як бачым, царква была ў дрэнным стане, і таму капітальна рамантавалася ў тым жа 1763 г., другі раз капітальны рамонт адбыўся ў 1855 г. На пачатку XX ст. ў царкве яшчэ захоўваліся тэксты старых уніяцкіх візітацый, парафіяльныя дакументы і каштарысы рамонтаў [64].

У 1784 г. візітар піша, што царква «драўляная, добрая, на каменным фундаменце, крытая гонтай» [65].

У апісанні Лідскага рыма-каталіцкага дэканата 1784 г. прысутнічае наступная інфармацыя: « Збляны, вёска і царква Найяснейшага Князя ваяводы (Караля Станіслава Радзвіла - Л. Л.), ў дзяржанні васпана Мараўскага…», праз вёску ішоў гасцінец з Беліцы на Гародню. Побач знаходзіўся бярозавы і асінавы гай, пад назвай Кобраўшчына, і: «Ад Зблянскай карчмы праз вёску Збляны, дзе ёсць уніяцкая царква праз мерную мілю … гасцінец ідзе прама да вёскі Панямонцы». Да Зблянскай адносілася філіяльная царква ў Крывічах: «Крывічы, двор, царква і вёска, за некалькі крокаў ад двара васпана Буткевіча…», далей: «дарожка да двара Крывічы, дзе ёсць уніяцкая царква (філіял Зблянскай царквы), недалёка і вёска з такой жа назвай…» [66].

У 1784 г. філіяльная царква ў Крывічах «у вячыстым маёнтку Ягамосцяў паноў Буткевічаў, старастаў Старадубаўскіх, які мае назву Крывічы. Драўляная, новая, добрая, мае дастатковае начынне, апісанае ў выпісцы з Генеральнай візіты Зблянскай царквы, да якой яна афілявана ...» [67]. У 1809 г. Крывіцкую царкву, невядома чаму, спаліў уладальнік маёнтка Крывічы Лаўрын Залескі [68].

У 1792 г. Зблянская царква «драўляная, добрая, на каменным фундаменце, гонтай крытая, з вежай і купалам, ... і крыжамі жалезнымі. Могілкі часткова агароджаныя, 25 локцяў. Званіцы няма, 2 вялікія званы ў драўлянай аправе» [69].

Пры царкве дзейнічала рэлігійнае брацтва. У 1792 г. у царкоўным архіве захоўваўся дазвол ад 6 чэрвеня 1790 г., выдадзены ў канцылярыі Гарадзенскай сурагацыі, на заснаванне брацтва, а таксама статут братчыкаў, зацверджаны мітрапалітам Растоцкім [70]. Візітар, Адрыян Тапор-Бутрымовіч, суфраган полацкі запісаў у візітацыі: «... маючы статут і ліст, ці пастырскі дазвол на дзейнасць брацтва пад тытулам Апекі Маці Божай і бачачы прыхільных да гэтага сваіх парафіян, мясцовы святар павінен як найбольш рупліва намагацца, каб такое брацтва магло даць хуткі эфект» [71], пад эфектам маецца на ўвазе вяртанне некаторай часткі парафіян, якія раней перайшлі ў рыма-каталікі: «... датычыць мясцовага святара ... каб асобы, перацягнутыя без дазволу Рыма, зноў былі вернуты ў свой абрад, ад якога адышлі, ... ... трэба давесці святарам Ritus Latini, .... А тых хто зацята трымаецца (не хоча вяртацца - Л. Л.) прымусіць працэдурамі, патрабаваць метрыкі ўсіх сваіх парафіян. Парафіянам трэба давесці, каб пахрышчаных імі дзяцей да бежмавання да сябе прыносілі - за гэта самая суровая адказнасць перад (царкоўнымі - Л. Л.) уладамі» [72]. Магчыма, у рыма-каталікі перайшла частка шляхты з засценка Моцевічы (у 1792 г. - 5 дымоў, 21 душа).

Вельмі цікавым і важным з'яўляецца патрабаванне візітатара адчыніць школу: «Таксама абавязкам мясцовага святара будзе зафундаваць школу і настаўніка пры ёй, утрымліваць для гэтага хату. Вясковыя дзеці чытанне рускае (маецца на ўвазе старабеларуская мова - Л. Л.) павінны вучыць і да спеваў у царкве прызвычайвацца, каб гэта дадавала ахвоты трымацца ў абрадзе» [73].

У гісторыі нічога не адбываецца на пустым месцы, і нічога нікуды не знікае. Таму не дзіва, што першая на Лідчыне беларуская школа ў 1915-1916 гг. адчынілася менавіта ў Зблянах. На пачатку 1920-х гг. беларускія школы працавалі ў Зблянах, Вангах і Моцевічах [74].

Па класіфікацыі Д. В. Лісейчыкава Зблянскую плябанію хутчэй можна аднесці да заможных.

Пры царкве дзейнічаў шпіталь, пабудаваны на сродкі параха Юзафа Данцэвіча [75], які з'яўляецца першым вядомым нам уніяцкім святаром у Зблянах. Прэзентаваны на пасаду 01.02.1763 г. віленскім ваяводам Каралем Станіславам Радзвілам у Нясвіжы, высвечаны і інсталяваны мітрапалітам Ф.П. Валадковічам у г. Уладзіміры 12.04.1764 г. Зблянскім святаром быў з 12.04. 1764 па 1795 гг., а з 1785 па 1792 г. ён адначасова выконвае абавязкі лідскага віцэ-дэкана: «сталага веку», «звычаяў ухвальных, навук сярэдніх» (1795 г.). Меў дачку Яну, у замустве Радкевіч і сына Іллю-Юзафа [76].

Вікары царквы ў 1792-1795 гг. Ян Радкевіч, зяць Юзафа Данцэвіча, у 1817 г. узгадваецца як адміністратар царквы ў мястэчку Лебяда на Лідчыне [77]. Візітатар Адрыян Тапор-Бутрымовіч у 1792 г. прапаноўваў: «... каб мясцовы святар прыняў каад'ютарам (памочнікам, вікарыем - Л. Л.) свайго зяця, васпана Яна Радкевіча, які ў святары не высвечаны, а толькі сукню клірыка носіць. Ён год і шэсць тыдняў ... адбыў ў Слоніме з ведама віленскага Генеральнага Кансультара. Трэба потым вызначыць абавязкі з абодвух бакоў, пасля высвячэння (даць) хату, каб каад'ютар гэты быў на месцы, і каб ... не мог з'ехаць, хіба толькі з дазволу пастыра ці іншых царкоўных улад» [78].

Мае сэнс расказаць пра рэкрутацыю маладых людзей у святары грэка-каталіцкай царквы. Айцы Замойскага сабору 1720 г., загадвалі не спяшацца з высвячэннем, a найперш добра вывучыць жыццё, норавы і адукацыю кандыдата, што было абавязкам афіцыяла ці адмысловых экзаменатараў, добра знаёмых з багаслоўскімі навукамі. На падставе пастаноў Трыдэнцкага сабору Замойскі сабор скасаваў звычай усходняй царквы меркаваць пра добрыя якасці кандыдата па водгуках спавядальніка. Сам кандыдат павінен быў за два месяцы да свайго высвячэння заявіць мясцоваму дэкану аб сваім намеры стаць святаром, а той паведамляў пра гэта епархіяльнаму кіраўніцтву, якое ў сваю чаргу, праз параха той парафіі, у якой знаходзіцца кандыдат, рабіў дазнанне пра яго паводзіны, норавы і, наогул, пра яго асобу. Гэтыя звесткі збіраў не толькі парах, але і царкоўны народ.

Пасля гэтага кандыдат здаваў іспыт па багаслоўскіх і царкоўна-практычных прадметах, і каб лепш засвоіць ўсе гэтыя прадметы, кандыдат павінен быў служыць у саборнай царкве не меней за шэсць тыдняў, займацца духоўнымі экзерцыямі пад кіраўніцтвам дасведчанага духоўнага айца. Атрымаўшы ад свайго кіраўніка здавальняльнае пасведчанне, кандыдат толькі тады прыступаў да чарговых іспытаў і высвячэння. Апошняе, аднак, рабілася не раптам і не адразу ў сан святара, a паступова з прамежкамі часу ў дзесяць дзён. Акрамя таго, высвечаны ў святары мог быць толькі той, хто меў прызначэнне на прыход, г. зн. меў сродкі да жыцця. Бо пры кожнай царкве павінен быў знаходзіцца толькі адзін святар і хіба толькі ў выпадках крайняй неабходнасці да яго мог быць прыстаўлены каад'ютар ці вікарый, але толькі са згоды на гэта самаго параха, пры чым вікары ва ўсім абавязаны падпарадкоўвацца параху.

Сабор вырашыў пазбягаць высвячэнняў у святарства асоб з асяроддзя прыгонных. Але калі гэта ўяўлялася неабходным, то трэба было найперш паклапаціцца пра афіцыйнае вызваленне кандыдата, яго жонкі і дзяцей ад прыгоннай залежнасці, каб у будучыні пазбегнуць усякіх скандалаў.

На епіскапаў ускладваўся абавязак мець адмысловыя кнігі, у якіх запісваліся кандыдаты і на падставе якіх павінны былі выдавацца інсталяцыйныя граматы. Уніяты, якія атрымалі пасвячэнне ад праваслаўных іерархаў, адлучаліся ад пасады. Ва ўніяцкую царкву яны маглі быць прынятыя толькі тады, калі адмаўляліся ад схізмы і прымалі спавяданне веры па формуле папы Урбана VIII [79].

Да 1837 гг. святар Зблянскай царквы - Самсон Ждановіч (1787 г.н.) [80]. З прыкладзенага дакумента 1823 г. (гл. дадаткі) бачна, што Ждановіч быў святаром ужо ў 1823 г.

У 1873 г. зблянскі святар Гінтаўт пісаў у «Літоўскіх епархіяльных ведамасцях»: «Зблянскую Пакроўскую царкву сваёй міласэрнасцю наведаў Бог. 6-га траўня вернікам Зблянской царквы Міхасём Радзевічам, які жыве ў Пецярбургу, быў ахвяраваны абраз Казанскай Божай Маці. Абраз напісаны на кіпарыснай дошцы даўжынёй у 12 цаляў, мае срэбную рызу і вялікі чырвоны ківот з пазалочанымі вянцамі» [81].

15 лютага 1879 г. Гінтаўт памёр і быў пахаваны каля царквы, замест яго быў прызначаны святар Яленскі [82].

За вярсту на паўночны захад ад Зблян, каля дарогі на Парэчча, у канцы ХІХ cт. стаялі тры камяні рознай велічыні на адлегласці аршына адзін ад аднаго. Першы падымаўся над паверхняй зямлі на 1,5 аршына, другі - на 0,75. Трэці камень, верхняя частка якога, верагодна, была адбітая, ледзь выходзіў з зямлі. Усходні бок кожнага каменя - плоскі, і на ім высечаны васьміканцовы крыж [83]. Верагодна гэта быў так званы «ўніяцкі крыж».

У 1864 г. у Зблянах адкрыта народнае вучылішча. На пачатку 1880-х гг. вёска мела 28 двароў, 235 жыхароў, народнае вучылішча ў 1894 г. наведвала 76 хлопчыкаў і 2 дзяўчынкі (настаўнік Піліп Жарскі).

У 1886 г. царкоўна-прыходскія школы і школы пісьменнасці ў Зблянскім прыходзе дзейнічалі: у вёсцы Пяскаўцы - 22 вучні, у вёсцы Краснае - 34 вучні, у вёсцы Панямонцы - 15 вучняў. У Беліцкім прыходзе: у вёсцы Яманты - 14 вучняў, у вёсцы Жамайдзі - 10 вучняў, у вёсцы Сялец - 16 вучняў [84].

У 1896 г. тут вучылася 62 дзіцяці (настаўнік Іван Мялешка); дзейнічала царкоўнапрыходская школа (адкрыта ў 1894 г.), яе наведвала 32 дзяўчынкі (настаўніца Вольга Сінусава). На пачатку XX ст. у Зблянах 463 жыхары, 352 дзесяціны зямлі. У народным вучылішчы ў 1906 г. вучылася 86 хлопчыкаў і 1 дзяўчынка, настаўнік Міхаіл Салавей, працавала царкоўна-прыходская школа. У 1914 г. Зблянскае народнае вучылішча наведвалі 49 хлопчыкаў і 2 дзяўчынкі (настаўнік Іван Паўлавіч Чарняўскі).

Пры канцы XIX ст. царква мела 77 дзесяцін зямлі (раллі - 36, сенажаці - 13, нягоднай - 22 дзесяціны). Двароў - 363, прыхаджан, мужчын - 1444, жанчын - 1545 чалавек [85].

У 1897 г. Віленскі губернскі царкоўна-будаўнічы камітэт прыняў рашэнне пабудаваць у Зблянах замест старой драўлянай царквы новы храм з цэглы і каменю, што і было зроблена да 1900 г. Новая царква каштавала 30 000 рублёў, асвячэнне яе адбылося 15 кастрычніка 1900 г. [86]

Зблянская царква пабудавана ў руска-візантыйскім стылявым кірунку. Крыжова-купальны храм на галоўным фасадзе мае трох'ярусную званіцу з купальным верхам і арачным ярусам-звонам, на алтарным - пяцігранную апсіду. У прасторавай кампазіцыі дамінуе ўстаноўлены на васьмігранны светлавы барабан купал над кубападобным аб'ёмам малітоўнай залы. Архітэктурны дэкор уключае прафіляваны карніз, ліштвы арачных аконных праёмаў, вуглавыя лапаткі. У інтэр'еры светлавы барабан падтрымліваюць падпружныя аркі, перакрыцці - цыліндрычныя скляпенні [87].

Большасць праваслаўнага духавенства ў царскай Расіі была выхавана ў вялікадзяржаўным рускім духу. Таму дзейнасць значанай часткі гэтых святароў выклікала небеспадстаўныя падазрэнні ў польскіх уладаў. Напрыклад, настаяцель прыходу ў вёсцы Збляны Лідскага павета Ваўкоўскі, восенню 1924 г. з-за «нелаяльных адносін да польскай дзяржаўнасці» быў пазбаўлены пасады i аддадзены пад суд па артыкуле 108 Крымінальнага Кодэксу Рэчы Паспалітай [88].

Да 1931 г. у царкве служыў протаіерэй а. Павел Аноп (24.06.1874 - 01.05.1931).

У верасні 1931 г. царкоўным старастам прыходу царквы ў Зблянах абралі Алексу Кельніка, а ягоным намеснікам Паўла Івашкевіча з Панямонцаў [89].

Кароткачасова, з 03.01.1958 па 28.2.1958 г. у Пакроўскім храме в. Збляны служыў а. Фёдар Гудкоў, які з 1929 па 1950 г. адбываў розныя тэрміны ў сталінскіх лагерах.

У 1961 г. у храме служыў а. Леанід Цімошык.

На працягу XX ст. царква не зачынялася.

Каля царквы пахаваны протаіерэй а. Васіль Паскробка (14.02.1910 - 16.06.1991) з жонкай Аннай Фёдараўнай Паскробка (10.06.1913 - 10.08.1994).

У 1991 г. у Зблянах служыў а. Мікалай Чаброўскі.

Да сярэдзіны 1990-х гг. у Зблянскай царкве захоўваўся найкаштоўнешы архіў Лідскага ўніяцкага дэканата - Лідскага праваслаўнага дабрачыння.

Зараз немагчыма дакладна аднавіць гісторыю гэтага архіва. Па адной версіі, як толькі царкоўныя ўлады даведаліся пра яго існаванне, архіў адразу быў перавезены ў Жыровічы ў 1995 г.

Па другой версіі ў 1995 г., падчас візіту ў Зблянскую царква лідскага дабрачыннага а. Алексія Івашкевіча да яго звярнуўся настаяцель гэтай царквы а. Мікалай Чаброўскі. Святар наракаў, што адно з памяшканняў храмавых прыбудоў займаюць «нейкія старыя паперы», ад якіх ён пазбаўляецца тым, што паліць імі печ ужо на працягу двух гадоў і раздае іх на падпалку ўсім ахвотным вернікам у неабмежаванай колькасці. У выніку засталося зусім трохі. Калі а. Алексій Івашкевіч разам са сваёю жонкаю Наталляй Сцяпанаўнай агледзелі пакінутыя паперы і зразумелі іх каштоўнасць, то забралі і перадалі іх епіскапу Канстанціну (Гаранаву). Дакладны аб'ём і змест гэтых дакументаў айцец Алексій Івашкевіч вызначыць не змог, сказаўшы толькі, што яны занялі ўвесь багажнік легкавога аўтамабіля "Фольксваген". Па тлумачэнні айца Мікалая Чаброўскага, гэты архіў знаходзіўся ў храмавай прыбудове ўвесь час, колькі ён сябе памятаў. Памяшканне для захоўвання было асобным, аднак ніякія належныя тэмпературныя, вільготнасныя і іншыя ўмовы захоўвання не выконваліся. Па словах папярэдніх яму святароў Зблянскай царквы, гэтыя дакументы «былі кімсьці сюды звезены прыкладна ў 1920-я ці 1930-я гады».

Застаецца толькі канстатаваць беззваротную страту большай часткі архіва Лідскага дабрачыння, найверагодней перыяду уніі, бо па сведчанні а. Алексія Івашкевіча, а. Мікалай Чаброўскі казаў, што ў першую чаргу пазбаўляўся ад самых старых і непатрэбных папер. Дзякуючы навуковай зацікаўленасці ўладыкі Канстанціна (Гаранава), неабыякаваму ўдзелу а. Алексія Івашкевіча і яго жонкі Наталлі Сцяпанаўны была выратавана, на жаль, толькі невялікая частка дакументаў нашай гісторыі.

Лёс а. Мікалая Чаброўскага аказаўся трагічным - зімой 1997 г. ён загінуў пры пажары ў царкоўнай хаце [90].

Зблянская Царква мела вядомы мясцовашанаваны абраз «Усіх гаротных радасць» («Пакроў Прасвятой Багародзіцы»), які, паводле падання, у 1640 г. быў размешчана ў капліцы, адкуль перанесены ў новы храм [91], пабудаваны ў 1671 г., які быў высвечаны пад тытулам Апекі (пратэкцыі) Найсвяцейшай Панны.

У візітацыі 1792 г. узгадваецца яшчэ адзін шанаваны вернікамі абраз, які знаходзіўся ў філіяльнай царкве вёскі Крывічы: «Найсв. Панны Смуткуючай, на абразе срэбная шата вагой 15 грывен. Таблічкі і медаль срэбныя, вагой да 3½ грывен» [92]. Верагодна, менавіта гэты абраз зараз захоўваецца ў Беліцкім касцёле пад назвай «Маці Божая Крывіцкая», копія гэтага абраза ёсць і Беліцкай царкве.

З 2014 г. настаяцель а. Георгі Сеўрук паступова вядзе рамонт царквы.

Акт генеральнай візітацыі Зблянскай царквы ў 1792 г. [93]

А. 3.

Царква пад тытулам Апекі (пратэкцыі) Найсвяцейшай Панны знаходзіцца ў Лідскім павеце і дэканаце, у фундацыі і каляцыі Найсвяцейшага Ягамосці князя Радзівіла, віленскага ваяводы. Драўляная, добрая, на каменным фундаменце, гонтай крытая, з вежай і купалам, ... і крыжамі жалезнымі. Могілкі часткова агароджаныя, 25 локцяў. Званіцы няма, 2 вялікія званы ў драўлянай аправе. На ўваходзе ў бабінец падвойныя філёнчатыя дзверы на патройных жалезных завесах з драўлянай засаўкай і двума жалезнымі антабамі. З левага боку - падвойныя дзверы з унутраным замком на патройных жалезных завесах. Хоры агароджаны балясінамі, і столь, і памост з дошкі, вокнаў - 7, восьмае - круглае, белага шкла ў драўлянай аправе. Тры пафарбаваныя лаўкі сталярнай работы, чацвёртая малая, пафарбаваная. Канфесіянал сталярнай работы, пафарбаваны. Амбон пафарбаваны, парэнчы перад вялікім алтаром з балясінамі.

Сакрыстыя, у якой столь і падлога з дошак, прастол сталярнай работы з шуфлядамі для захавання арнатаў, 1 акно белага шкла, двое дзвярэй, адны з двара на жалезных завесах з унутраным замком, другія вядуць у царкву, яны з унутраным замком на жалезных завесах.

Вялікі алтар, на палатне маляваны абраз Найсвяцейшай Панны, шата ўпрыгожаная каронамі, маляванымі срэбрам і золатам. Кукарда з бісеру, белая, таблічак срэбных - 4, сярод іх адна малая. Срэбных ... ножак - 2. Пара ламавых, белых у кветкі фіранак. Прастол драўляны, на два ўзроўні. На ім, паміж двух узроўняў, дараносіца сталярнай работы пафарбаваная, дзе захоўваюцца Святыя Дары. Даразахавальніца добрая, срэбная знутры, а знадворку пазалочаная. Sztukateria [94] белыя ... . Манстрацыя для сабаравання ..., з падвойнымі праменямі і абразом Святой Тройцы ... і Мельхіседэкам, пазалочаная. Крыж алавяны з корпусам ... добры. Падсвечнікаў вялікіх настольных - 1 пара. Падсвечнікаў алтарных, драўляных, пафарбаваных - 3 пары. Ручнікоў - 2 з карункамі тканымі. Aнтыміс яснавялебнага мітрапаліта Валадкевіча. Падушка пад службоўнік парчовая, пакрывала гарусавае, заслона прастола з фарбаванай тканіны. З абодвух бакоў алтара дзверы ... фарбаваныя, перад алтаром - 3 драўляныя прыступкі. Тры пары прыбітых вялікіх алавяных ліхтароў, меншых настольных - 3 пары.

Бакавы алтар, Пана Езуса ўкрыжаванага, на ім малое сэрцайка. Прастол драўляны, на ім крыж з корпусам ... добры, алавяны. Пара драўляных падсвечнікаў, тканых ручнікоў з карункамі - 2. Фіранкі для засланення абраза Пана Езуса з кітайкі, ружовага колеру. Абрус і пакрывала з тканіны. Заслона прастола з фарбаванай тканіны. Перад алтаром - прыступка.

Другі бакавы алтар, на палатне маляваны абраз Св. Тэклі на ім сятчатыя, ніцяныя, фіранкі. Прастол драўляны, на ім драўлянае ўкрыжаванне з корпусам. Падсвечнікаў драўляных - 1 пара. Ручнікоў - 2. Абрус, заслона прастола з фарбаванай тканіны. Падушка пад службоўнік. Перад алтаром - драўляная прыступка.

Пры бакавой сцяне добры абраз Апекі Найсвяцейшай Панны без упрыгожанняў. Прастол драўляны, на ім ручнікі - 2 і пакрывала з тканіны,

А. 3 адв.

Заслона прастола з фарбаванай тканіны.

З другога боку пры сцяне дасканалы алтар сніцарскай работы, пафарбаваны ў белы колер, са статуяй Св. Гераніма, без прастола.

Алтарык ... сталярнай работы з абразом Пратэкцыі Найсв. Панны, упрыгожаны простымі пацеркамі.

Срэбнае царкоўнае начынне. Срэбны пацір з дыскасам знутры і знадворку пазалочаны і другі з такім жа дыскасам, але сапсаваны. Даразахавальніца алавяная, пацір з дыскасам алавяны. Мерніца алавяная, трайная. Ампулак алавяных з 1 падносам - 2. Алтарных званкоў - 12. Званок каля сакрыстыі, добры. Даразахавальніца для хворых пасярэбраная, добрая ... 2-я старая. Крыж працэсіяльны, сніцарскай работы, пафарбаваны. Харугвы гарусавыя, блакітныя, з палатна, з рознымі намаляванымі абразамі - 3, 4-я гарусная чырвоная, старая, жалобная - 1. Саван з тканіны, маляваны. Трымальнік для паходні жалезны. Кадзільніца вялікая. Умбракулум [95] ядвабны, белы, у кветкі. Балахін плісавы.

Вага срэбра, волава і медзі. Пацір срэбны з дыскасам важыць 2 грыўны. Другі пацір з дыскасам важыць 1 грыўну і 13 лотаў. Манстрацыя з Мельхіседэкам важыць 1 грыўну і 14 лотаў. Даразахавальніца срэбная з верхам - 4 грыўны і 3 лоты. Таблічак - 5, важаць 11 лотаў. Увага, дараносіца для Святых Дароў для хворых срэбныя - 5 лотаў. Крыжоў алавяных - 2, важаць 2½ фунта. Даразахавальніца, пацір з дыскасам з волава, важаць 2½. Ампулак - 2 пары з падносам і мерніцай, 3 фунты. Званкоў алтарных - 12. Кадзільніца - 4 фунты. Званок пры сакрыстыі важыць 2 фунты. Два званы вялікія важаць 3 камяні.

Літургічнае ўбранне. Адзін атласны ў кветкі з каўняром драгетаваным, зялёным, бантаеравым галуном, з усім неабходным. 2-гі жоўты штафовы ў кветкі з усім неабходным.

Альба - 1 швабская з карункамі. Тканых - 2, гумералаў - 3, комжачак - 4. Карпаралаў - 6. Пурыфікатараў - 6.

Кнігі. Службоўнік ін-фоліо супрасльскага друку, ... стары. Службоўнік унёўскі ін-фоліо, друкаваны, ... парахам адрамантаваны. Трэбнік новы, супрасльскі. Евангелічак польскіх - 2. Метрыкі хрышчэнняў, шлюбаў і пахаванняў - 3 кнігі, а таксама Рэгістр парафіі са спісам парафіян.

Спіс парафіі Зблянскай царквы разам з рэестрам абодвух палоў, якія здольны і не здольны да споведзі	Хаты	Мужчын		Жанчыны
		здодны	не здолны	здодны	не здодны
Вёска Збляны	44	105	37	101	27
Вёска Краснае	37	104	46	99	35
Вёска Лазяны	29	60	23	53	17
Вёска Панямонцы	36	64	23	59	24
Вёска Мастаўляны	54	105	41	96	35
Вёска Вангі	10	12	8	15	5
Вёска Беляўцы	10	9	4	10	5
Вёска Баяры Смалоцкія	36	61	30	36	24
Вёска Табала	34	59	20	71	18
Вёска Асава	30	58	31	61	36
Вёска Яманты	20	19	7	16	8
Вёска Пацукі	8	15	10	18	9
Вёска Цацкі	11	17	5	16	3
Вёска Чахаўшчына	5	9	4	15	5
Вёска Пескаўцы	11	7	2	13	7
Вёска Чаплеўшчына	3	6	2	4	3
Вёска Крывічы	7	19	6	20	7
Вёска Парэчча	36	89	33	90	20
Вёска Агароднікі	4	8	3	7	3
Вёска Сідараўцы	4	8	3	7	3
Вёска Лайкоўшчына	1	-	-	3	1
Вёска Пішчаўцы	18	47	14	30	9
Мястэчка Беліца	36	24	9	28	12
Засценак Мацявічы	5	12	4	4	1
Разам, дымоў 486, парафіян 2 466	486	914	363	865	324

А. 4.

Дакументы. Фундуша гэтай царквы няма, толькі выпіскі інвентара з апісаннямі зямель і сенажацей ... Найсвяцейшага ягамосці князя Радзівіла ад 19 чэрвеня 1729 г., выпіска з дамовы таго ж года і два акты гэтай царквы: генеральная візіта вялебнага святара Бялькевіча ў 1763 г., візіта вялебнага святара Пятровіча ў 1766 г., візіта таго ж Пятровіча ў 1771 г., генеральная візіта вялебнага святара Базыля Ануфрыя Марцінеўскага, дэкана Цырынскага, параха Любчанскага ад 29 траўня 1784 г.

Ліст ... дазваляючы стварыць Брацтва з Канцылярыі Гарадзенскага і Слонімскага Кансістара, выдадзены 6 чэрвеня 1790 г. згодна з даўнім календаром.

Пры ім артыкулы для Брацтва Зблянскай царквы, зацверджаныя Яснавялебным панам мітрапалітам Тэадозіем Растоцкім, выдадзеныя ў канцылярыі сурагацыі Гарадзенскай і Слонімскай

Землі. Тры валокі ў тры змены. Ва ўрочышчы Красносіцкім - дзве змены, пачынаючы ад Нёмана і заканчваючы землямі Лазянскімі, адным бокам да мяжы зямлі Андрэя Сянюка, другім ад зямлі Цімоха Сташка. Трэцяя змена адным канцом пачынаецца ад Нёмана, а заканчваецца ля Сідараўскага лесу, адным бокам мяжуе з зямлёй Андрэя Сянюка, а другім да зямлі Цімоха Сташка. Гэтыя землі пясчаныя, невыгодныя, толькі часткова апрацоўваюцца. Пляцаў сем, пад царквой, з пабудовамі плябаніі і гародамі - разам сем моргаў. Пачынаюцца ад зямлі зблянскіх сялян да вуліцы насупраць царквы, адным бокам да мяжы зямлі Лаўрыка Готы, другім ад Яна Сенявіча.

Царква з могілкамі, плябанія, агарод пачынаюцца ад той жа вуліцы і заканчваюцца каля Нёмана, адным бокам да мяжы Марціна Аўсянага, другім да Астапа Кубака.

Сенажаці. Ва ўрочышчы Яськаўшчына - на 5 вазоў. 2-я ў Казюках - на 1 воз. 3-я ў Закладзе - на 2 вазы. 4-я ў Шнуры - на 1 воз. 5-я ў Цярцяжах - на 2 вазы. Гэтыя, вышэй узгаданыя сенажаці, за Нёманам ... Таксама пры валоках сенажацей - на 12 вазоў.

А. 4 адв.

Пабудовы плябаніі. Хата белая, дзверы на жалезных завесах з клямкамі. Столь з дошак, печ кафляная, зялёная, на фундаменце з цэглы. Два акны. Стол сталярнай работы. Другія дзверы, у камору, на жалезных завесах з клямкай. (У каморы) адно акно, столь з дошак. У сенях дзверы на бегунках. У пякарні дзверы на бегунках, печ простая, з гліны, столь з дошак, 4 малыя вакны простага шкла. Цалкам гэта пабудова старая, крытая саломай. У свіране дзверы на жалезных завесах з унутраным замком, памост і засекі з дошак, крыты старой саломай. 2-гі малы свіран. На ўваходзе дзверы на жалезных завесах з навясным замком, і памост, і столь з дошак, крыты старой саломай. Гумно на дзвюх сохах, старое, вароты новыя з дошак з навясным замком. Прыбудова зроблена накшталт адрынкі, крытая саломай, вароты з дошак. Хлеў на 5 сохах, стары, з двумя варотамі з дошак і пры ім прыбудавана павець, крытая саломай. Варыўня новая ... з двумя дзвярыма на бегунках, крытая саломай. Усе пабудовы патрабуюць рамонту, які павінен выканаць вялебны святар парах.

Шпіталь. Хата з сенямі, двумя дзвярыма, 3 вакны, простая печ, крытая старой саломай, старая. Тут жа пабудовы агародніка, у яго добрая хата з сенямі, крытая саломай. Пабудавана ўласным коштам ... параха.

Царква ў Крывічах. Афілявана да парафіяльнай Зблянскай царквы, знаходзіцца на зямлі васпана Буткевіча, старасты Касцянёўскага, добра пабудаваная. Фундушоў не мае ... Дзверы на жалезных завесах з прабоямі і зашчапкай, з навясным замком. Столь і падлога з дошак, лаўкі, канфесіянал і амбон сталярнай работы. 15 вокнаў. Алтар вялікі пафарбаваны, з абразом Найсв. Панны Смуткуючай, на абразе срэбная шата вагой 15 грывен. Таблічкі і медаль срэбныя, вагой да 3 1/2 грыўні. Рэліквіяр з абразом Маці Божай і Пана Езуса за шклом, іншых рэліквіярыяў два. На прастоле дараносіца сталярнай работы, пафарбаваная, у ёй Святыя дары. Даразахавальніца срэбная, знутры пазалочаная. Малая манстрацыя па версе ... з пазалочанымі праменямі, вага 3 грыўны. Крыж з дрэва з корпусам,

А. 5.

алавяных падсвечнікаў - 2 пары, вагой 25 фунтаў. Ручнікоў з карункамі, тканых - 2. Абрусы, заслона прастола фарбаваныя, пакрывала з тканіны. Антымінс яснавялебнага Грабніцкага, portatel [96] лацінскі, падушка пад службоўнік дывановая.

Бакавых алтароў - два, адзін з абразом Пана Езуса, другі Св. Стэфана. На прастолах па адным тканым ручніку, абрусы, падушачкі пад службоўнік парчовыя, службоўнік малы, віленскага выдання, два лацінскія.

Арнаты. Адзін белы муаравы з бантаеравым галуном, з усім неабходным. 2-гі ... муаравы з усім неабходным. Арнат лацінскі, белы, муаравы, у кветкі, з ... манжэтамі, бантаеравым галуном, з усім неабходным. Арнат … сіні, з усім неабходным. Арнат зялёны кітайскай тканіны ў кветкі з белым ламавым каўняром, з усім неабходным. Альб швабскіх - дзве, з гумераламі .... Падсвечнікаў вялікіх - адна пара. Пацір з дыскасам, пазалочаны знутры і срэбнай лыжачкай. Балдахін з цыраты зялёны. Евангелічка польская.

Сакрыстыі - 2, дзверы ў іх на жалезных завесах з зашчапкамі, прабоямі і замкамі. У адной прастол з шуфлядамі, каб класці святарскую вопратку.

Паколькі пад час генеральнай візіты аказалася, што бывае, што хворы, які сыходзіць з гэтага свету, толькі мае святую еўхарыстыю, без апошняга памазання ... гэта трэба рабіць, як Замойскі сабор ў 6-й сесіі пастанавіў.

Таксама датычыць мясцовага святара ... каб асобы, перацягнутыя без дазволу Рыма, у абрад свой, ад якога адышлі, зноў былі вернуты, ...

А. 5 адв.

... трэба давесці святарам Ritus Latini, .... А тых, хто зацята трымаецца (не хоча вяртацца) прымусіць працэдурамі, патрабаваць метрыкі ўсіх сваіх парафіян. Парафіянам трэба давесці, каб пахрышчаных імі дзяцей да бежмавання да сябе прыносілі - за гэта самая суровая адказнасць перад (царкоўнымі) уладамі - маючы статут і ліст, ці пастырскі дазвол на дзейнасць брацтва пад тытулам Апекі Маці Божай і бачачы прыхільных да гэтага сваіх парафіян, мясцовы святар павінен як найбольш рупліва намагацца, каб такое брацтва магло даць хуткі эфект.

Таксама абавязкам мясцовага святара будзе зафундаваць школу і настаўніка пры ёй, утрымліваць для гэтага хату. Вясковыя дзеці чытанне рускае павінны вучыць і да спеваў у царкве прызвычайвацца, каб гэта дадавала ахвоты трымацца ў абрадзе. Такім чынам, добра, каб у нядзелю на ютрані падчас Св. Імшы і пад час вячэрні, па закону нашага абраду, пеўся фрагмент.

Таксама, каб мясцовы святар прыняў каад'ютарам (памочнікам, вікарыям - Л. Л.) свайго зяця, васпана Яна Радкевіча, які ў святары не высвечаны, а толькі сукню клірыка носіць. Ён год і шэсць тыдняў інструкцыю адбыў у Слоніме з ведама Генеральнага Кансультара віленскага. Трэба потым вызначыць абавязкі з абодвух бакоў, пасля высвячэння (даць) хату, каб каа'дютар гэты быў на месцы, і каб ... не мог з'ехаць, хіба толькі з дазволу пастыра ці іншых царкоўных улад.

Пастырскія пункты для рэгуламіна павіны захоўвацца і выконвацца.

Пры канцы, калі царква добрая ..., дык царкоўныя рэчы і вопратка да службы Божай надта ўбогая. Мясцовы святар сваімі руплівымі навучаннямі павінен узбудзіць жаданне ў сваіх парафіян, каб купіць замест значна сапсаванага ружовага арната ... новы.

Гэтым дэкрэтам Рэфармацыйным рэкамендую і загадваю.

А. 6.

У гэтай царкве парахам зараз ёсць вялебны святар Юзаф Данцэвіч. Прэзентаваны ад Найсвяцейшага ягамосці князя Караля Радзівіла, Ваяводы Віленскага ў Нясвіжы ў 1763 г. 1 лютага. Высвечаны і інсталяваны ва Уладзіміры ад яснавялебнага мітрапаліта Валадкевіча ў 1764 г. 12 красавіка. Паданне мае ад вялебнага святара Яна Скарымскага ў 1764 г., 14 чэрвеня.

Дакумент Зблянскай царквы, 1823 г. [97]

А. 151.

Атрымана кастрычніка, 14 дня, 1823 г.

Указ Яго Імператарскай Вялікасці Самадзержца Ўсерасійскага з Берасцейскай Кансісторыі лідскаму протапрасвітару, Берасцейскаму каноніку Івану Канеўскаму. Кансісторыя слухала Ваш рапарт з прыкладзеным рапартам ... ад 28 мінулага верасня Зблянскага прыходскага святара Самсона Ждановіча пра спаленне … у 1809 г. Крывіцкай царквы … уладальнікам маёнтка Крывічы сп. Лаўрынам Залескім.

Загадалі: паведаміць у Літоўскае Гарадзенскае Губернскае кіраванне, дадаўшы копію рапарта Зблянскага прыходскага святара Самсона Ждановіча і прасіць, каб перадалі прапісаныя ў гэтым рапарце акалічнасці да разгляду па прыналежнасці, і паведамілі

А. 151 адв.

пра вынікі ў Кансісторыю. Пра гэта паслаць указ Лідскаму протапрасвітару каноніку Канеўскаму для апавяшчэння святара Ждановіча.

У Жыровіцах, м-ца кастрычніка, 12 дня, 1823 г.

/Подпіс/

Парафіяне Зблянскай грэка-каталіцкай цэрквы у 1829 г. [98]

Дзедзічная вёска Збляны Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Аляксандр Лакцевіч, 30 г.; жонка Аляксандра Юльяна, па-рымскі; маці Дарота, 55 г.;

2. Барталамей Лопач, 75 г.; сын Ігнацій, 35 г.; сыны Ігнація: Юзаф, 12 г., Каспар, 6 г. і Мацей, 4 г.; жонка Анна, 77 г.; Крысціна, 40 г.; дачка Алеся, 9 г.

3. Ігнацій Канановіч, 27 г.; брат Ян, 20 г.; прымак Емяльян Гот, 45 г.; яго сын Ян, 5 г.; Маці Дарота, 54 г.; Ягнеша, 17 г.; Мар'яна, 35 г.; Агата, 4 г.

4. Мацей Лакцевіч, 65 г.; сын Базыль, 12 г.; жонка Агнешка, 53 г.; дачка Наталля, 15 г.

5. Павел Тупік, 54 г.; брат Тамаш, 48 г.; сыны Паўла: Павел, 13 г., Антон, 11 г. і Барталамей, 2 г.; жонка Пракседа, па-рымскі; Барбара, 45 г.; Мар'яна, 15 г.; Францішка, 7 г.; Разалія, 12 г.; Тэкля, 6 г.

6. Данель Кулеш, 38 г.; брат Сцяпан, 25 г.; сын Каспар, 6 г.; донка Агата, 34 г.; дачка Францішка, 10 г.; маці Дамініка, 58 г.; Мар'яна, 6 г

7. Каспар Гота, 18 г.; браты: Антон, 14 г. і Мікалай, 3 г.; маці Юсціна, 42 г.; дачка Хвядора, 14 г.

8. Ян Насялевіч, 52 г.; брат Сцяпан, 35 г.; сыны Яна: Ян, 14 г. і Антон, 11 г.; сын Сцяпана Мацей, 6 г.; брат Пракоп, 26 г.; Мікалай, 3 г.; жонка ..., 41 г.; Агата, 27 г.; Марта, 6 г.; Язафата, 5 г.; маці Фядора, 92 г.; Настасся, 3 г.; Мар'яна, 3 г.

9. Лаўрук Кулеш, 57 г.; сыны: Ян, 23 г., Раман, 17 г. і Андрэй, 5 г.; жонка Дамініка, 53 г.; донка Яна Анна, 23 г.; жонка Рамана Мар'яна, 23 г.

10. Міхал Лянцэвіч, 55 г.; брат Ежы, 50 г.; прымак Сямён Пуповіч, 27 г.; Гжэгаш Пуповіч, 23 г.; жонка Міхала Крысціна, 50 г.; жонка Ежы Магдалена, 43 г.; Анеля, 20 г.; Марцэля, 11 г.

11. Лаўрук Шапурэвіч, 50 г.; брат Міхал, 47 г.; сыны: Сцяпан, 10 г. і Ян, 5 г.; жонка Лаўрука Аўдоцця, 47 г.; дачка Ева, 7 г.; жонка Міхала Аўдоцця, 34 г.; Марцэля, 11 г.; Анеля, 8 г.; Анна, 5 г.; Марта, 3 г.

12. Тэадор Шапурэвіч, 55 г.; сын Раман, 25 г.; жонка Рамана Настасся, 24 г.; Анна, 7 г.; Магдалена, 3 г.

13. Пётр Гота, 55 г.; сын Казімір, 10 г.; прымак Ануфрый Снічыч, 25 г.; жонка Пятра Ева, 45 г.; дачка Таццяна, 24 г.

14. Пётр Лакцевіч, 39 г.; брат Філіп, 26 г.; сыны: Гжэгаш, 17 г., Эльяш, 12 г.; Ануфрый, 10 г.; Тэадор, 10 г.; жонка Пятра Марта, 39 г.; дочкі: Настасся, 5 г. і Аляксандра, 1 г.

15. Ян Кулеш, 85 г.; сын Трафім, 55 г.; Лукаш, 45 г.; сыны Лукаша: Юзаф, 13 г., Цыпрыян, 6 г. і Тамаш, 2 г.; жонка Трафіма Мар'яна, 47 г.; дочкі: Пракседа, 15 г. і Марта, 7 г.; жонка Лукаша Агата, 36 г.

16. Бенядзікт Тананушка, 39 г.; сын Юзаф, 10 г.; жонка Настасся, 37 г.; Маці Тэадора, 65 г.; Кацярына, 12 г.; Разалія, 7 г.

17. Пракоп Лянцэвіч, 65 г.; прымак Казімір Івашэвіч, 27 г.; сын Леан, 3 г.; жонка Пракопа Анна, 55 г.; Наталля, 25 г.; Аўдоцця, 5 г.

18. Пёрт Грэмза, 59 г.; Сцяпан, 25 г.; Юзаф, 19 г.; Міхал, 12 г.; жонка Пятра Парася, 53 г.; жонка Сцяпана Мялання, 25 г.

19. Васіль Мікульскі, 73 г.; прымак Васіль Баброўскі, 34 г.; жонка прымака Анна, 27 г.; Кацярына, 30 г.

20. Міхал Яўлаш, 69 г.; сыны: Яўхім, 25 г., Максім, 20 г. і Якуб, 14 г.; жонка Яўхіма Кацярына, 22 г.

21. Пётр Лянцэвіч, 65 г.; сыны: Тэадор, 13 г., Міхал, 8 г.; прымак Юзаф Лянцэвіч, 29 г.; Тамаш, 6 г.; Ян, 2 г.; Кірыл, 4 г.; жонка Юзафа Вікторыя, 25 г.; Людвіся, 12 г.

22. Адам Майшэвіч, 65 г.; прымак Гжэгаш Бурдун, 27 г.; Філіп, 14 г.; Тэадор, 9 г.; жонка Адама Настасся, 50 г.; жонка Гжэгаша Анна, 22 г.

23. Леан Хілюта, 52 г.; сын Мікалай, 12 г.; прымак Сцяпан Лазоўскі, 29 г.; Цыпрыян, 3 г.; Ян, 1 г.; жонка Сцяпана Ціліна, 28 г.; дачка Цацылія, 5 г.

24. Карпусь Савяк, 43 г.; прымак Фларыян Аўсяны, 29 г.; Адам, 2 г.; Якуб, 3 г.; жонка Карпа Барбара, 38 г.; жонка Фларыяна Наталля, 28 г.; дочкі: Марцэля, 12 г., Настасся, 1 г. і Кацярына, 2 г.

25. Гжэгаш Паўловіч, 50 г.; сыны: Ян, 14 г., Ежы, 12 г. і Тэадор, 2 г.; жонка Гжэгаша Магдалена, 43 г.; Мар'яна, 2 г.; Ціліна, 1 г.

26. Юзаф Серачынскі, 24 г.; жонка Зузанна, 24 г.; маці Настасся, 50 г.; Мар'яна, 18 г.; Брыгіда, 14 г.

27. Якуб Канановіч, 50 г.; сын Ян, 22 г.; Міхал, 20 г.; жонка Якуба Крысціна, 50 г.; жонка Яна Мялання, 25 г.; Разалія, 12 г.

28. Габрыэль Лянцэвіч, 55 г.; сыны: Сямён, 25 г., Юзаф, 15 г. і Захар, 5 г.; жонка Габрыэля Анна, 50 г.; жонка Сямёна Тэкля, 23 г.; Тэафіла, 4 г.

Дзедзічная вёска Краснае Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Лукаш Мацкала, 65 г.; сыны: Сцяпан, 20 г. і Ігнацій, 19 г.; дочкі: Лукаша Палуша, 13 г. і Настасся, 12 г.

2. Дзям'ян Вітко, 63 г.; прымак Васіль Андрэевіч, 69 г.; сын Дзям'яна Змітрук, 34 г.; жонка Змітрука Анна, 24 г.; дачка Анна, 20 г.

3. Улас Вітко, 65 г.; прымак Адам Багасай, 35 г.; сын Тэадор, 20 г.; жонка Уласа Мар'яна, 69 г.; жонка Адама Мар'яна, 24 г.; Ульяна, 23 г.; Барбара, 4 г.; Тэкля, 1 г.

4. Тэадор Баравік, 60 г.; сыны: Якуб, 27 г., Аляксандр, 23 г. і Павел, 4 г.; жонка Тэадора Ефрасіння, 50 г.; Наталля, 27 г.; жонка Аляксандра Мар'яна, 22 г.

5. Мацей Вітко, 75 г.; сыны: Эльяш, 50 г., Філіп, 18 г., Гжэгаш, 13 г. і Марко, 13 г.; жонка Мацея ..., 49 г.; жонка Эльяша Марцэля, 37 г.; дачка Эльяша Мар'яна, 5 г.

6. Франусь Мацкала, 55 г.; брат Барталамей, 45 г.; сыны: Васіль, 16 г. і Сямён, 9 г.; жонка Франука Даміцэля, 43 г.; жонка Барталамея Мар'яна, 38 г.

7. Андрэй Рудзевіч, 53 г.; сыны: Ян, 24 г. і Сцяпан, 15 г.; жонка Андрэя Настасся, 50 г.; дачка Ціліна, 20 г.

8. Ян Лайкевіч, 50 г.; яго сыны: Васіль, 25 г., Ян, 15 г. і Гжэгаш, 2 г.; жонка Васіля Ульяна па-рымскі.

9. Аляксей Рудзевіч, 40 г.; прымак Кандрат Багасай, 33 г.; Гжэгаш, 13 г.; Ежы, 5 г.; Ян, 3 г.; жонка Аляксея па-рымскі, жонка Кандрата Мар'яна, 26 г.

10. Барталамей Яновіч, 56 г.; брат Сымон, 50 г.; прымак Якуб Санюк, 56 г.; Змітрук, 13 г.; Пётр, 11 г.; Філіп, 11 г.; жонка Барталамея Настасся, 56 г.; жонка Сымона Мялання, 40 г.; Анна, 50 г.; Еўдакія Цыповіч, 66 г.; Петранеля, 4 г.

11. Ян Санюк, 50 г.; Гжэгаш, 25 г.; Базыль, 20 г.; Сымон, 13 г.; жонка Яна Мар'яна, 45 г.; Барбара, 56 г.; Ціліна, 14 г.; жонка Гжэгаша Анна, 11 г.; Фядора, 11 г.; Ульяна, 3 г.; Караліна, 2 г.

12. Лукаш Аляхоўчык, 75 г.; жонка Лукаша Дарота, 53 г.

13. Аляксандр Свянцецкі, 49 г.; брат Андрэй, 35 г.; Міхал, 2 г.; жонка Аляксандра Эпазына, 38 г.; жонка Андрэя Мар'яна, 25 г.; Настасся, 12 г.; Даміцэля, 5 г.; Ева, 4 г.; Кацярына, 1 г.

14. Антон Рудзевіч, 25 г.; Тамаш, 12 г.; Ян, 2 г.; жонка Антона Магдалена, маці Тэкля, 65 г.; Таццяна, 20 г.; Дамініка, 5 г.; Марцэля, 2 г.

15. Канстанты Лайкевіч, 50 г.; Сцяпан, 16 г.; Андрэй, 13 г.; Франук, 5 г.; Базыль, 3 г.; жонка Канстаты Канстанцыя, 40 г.; дачка Кацярына, 6 г.; Агата, 5 г.

16. Мікалай Халявінскі, 49 г.; сыны: Тамаш, 15 г. і Андрэй, 12 г.; брат Гжэгаш, 35 г.; жонка Мікалая Тэкля, 37 г.; дачка Анна, 6 г.; жонка Гжэгаша Тэкля, 26 г.

17. Павел Карней, 43 г.; сын Марцін, 2 г.; жонка Агата, 35 г.; дачка Мар'яна, 7 г.; Настасся, 1 г.

18. Аляксандр Мацкала, 89 г.; сын Сцяпан 56 г.; сын Сцяпана Мацей, 3 г.; Карпусь, 30 г.; жонка Аляксандра Анна, 82 г.; жонка Сцяпана Зоф'я, 43 г.; жонка Карпуся Марта, 30 г.

19. Пракоп Трацяк, 55 г.; сын Павел, 33 г.; прымак Тадэвуш Казінкоў, 33 г.; сын Паўла Філіп, 11 г.; жонка Пракопа Мар'яна, 53 г.; жонка Паўла Палуша, 25 г.; жонка Тадэвуша Мялання, 36 г.

20. Барталамей Калодка, 37 г.; прымак Вінцэнт Міхалкевіч, 26 г.; жонка Барталамея Ева, 35 г.; жонка Вінцэнта Барбара, 25 г.; дачка Юзафата, 3 г.; Антаніна, 1 г.

21. Гжэгаш Тананушка, 50 г.; сын Філіп, 15 г.; брат Канстанты, 37 г.; сыны: Сымон, 9 г., Ян, 6 г. і Тадэвуш, 9 г.; сын Канстанты Ежы, 5 г.; жонка Гжэгаша Барбара, 47 г.; жонка Канстанты Клара, 36 г.; Кацярына, 6 г.; Анна, 2 г.

22. Гжэгаш Марук, 38 г.; сын Андрэй, 14 г.; Васіль, 8 г.; жонка Гжэгаша Настасся, 36 г.; маці Мялання, 58 г.; Елена, 4 г.

23. Васіль Андрыевіч, 68 г.; сын Васіль, 37 г.; Юзаф, 7 г.; Ян, 28 г.; Сымон, 2 г.; жонка Пракседа, 28 г.; жонка Яна Таццяна, 22 г.; Мар'яна, 2 г.

24. Марка Вітко, 33 г.; прымак Васіль Яновіч, 38 г.; жонка Марка Тэадора, 26 г.; жонка Васіля Анна, 37 г.; маці Мар'яна, 60 г.; Антаніна, 12 г.; Настасся, 4 г.; Анна, 2 г.; Кацярына, 1 г.

Дзедзічная вёска Асава Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Ян Камінскі, 45 г.; сыны: Мацей, 19 г., Мікалай, 12 г. і Міхал, 11 г., брат Мікалай, 35 г.; сыны Станіслаў, 11 г., Пётр, 6 г., Ян, 3 г. і Юзаф, 1 г. жонка Анна, 45 г.; Мар'яна, 4 г.; жонка Мікалая Кацярына, 32 г.

2. Дамінік Залажонскі, па-рымскі; жонка Францішка, 45 г.; Разалія, 8 г.; Кацярына, 6 г.

3. Міхал Сакалоўскі, па-рымскі; жонка Тэрэза, 36 г.; дачка Францішка, 6 г.; Караліна, 2 г.

4. Адам Бялоў, 24 г.; брат Мацей, 22 г.; Ежы, 7 г.; жонка Тэрэза, па-рымскі.

5. Людвік Бялоў, 50 г.; сыны: Казімір, 13 г., Караль, 7 г. і Лукаш, 5 г.; прымак Адам Васілевіч, 35 г.; жонка Ягнеша, па-рымскі; жонка Цацылія, 37 г.

6. Ян Бялоў, 85 г.; Барталамей, 17 г.; Міхал, 23 г.; Казімір, 18 г.; Тамаш, 2 г.; жонка Фядора, 79 г.; Елена, 33 г.; Кунегунда, 7 г.; Елена, 15 г.; Тэрэза, 12 г.; жонка Міхала Мар'яна, 22 г.; Югнеша, 2 г.

7. Гжэгаш Савіцкі, па-рымскі; жонка Дарота, 38 г.; дачка Язафата, 8 г.

8. Якуб Анашкевіч, 27 г.; брат Юзаф, 23 г.; Ян, 20 г.; Міхал, 15 г.; жонка Таццяна, 20 г.; Кацярына, 15 г.; дачка Ева, 2 г.

9. Тамаш Анашкевіч, 35 г.; прымак Барталамей Міхалевіч, 36 г.; жонка Мар'яна, 27 г.; Ульяна, 7 г.; Мар'яна, 4 г.; Кацярына, 2 г.

10. Сымон Лукашэвіч, па-рымскі; Ежы Марціновіч, 49 г.; Язафат, 16 г.; жонка Зоф'я, 38 г.

11. Ян Анашкевіч, 37 г.; Казімір, 2 г.; жонка Кацярына, 32 г.; Ева, 13 г.; Зоф'я, 6 г.

12. Станіслаў Анашкевіч, 48 г.; Ян, 13 г.; Вінцэнт, 3 г.; Тэадор, 2 г.; жонка Анна, 47 г.; Тэрэза, 8 г.; Зоф'я, 36 г.; Феафіла, 2 г.

13. Караль Лях, 26 г.; сын Ян, 6 г.; прымак Пётр Бялоў, 36 г.; жонка Караліна, 25 г.; маці Кацярына, 56 г.; Марцэля, 36 г.; Ева, 10 г.; Антаніна, 2 г.

14. Адам Казёл, 35 г.; сын Казімір, 2 г.; жонка Барбара, 27 г.; маці Крысціна, 55 г.; дачка Мар'яна, 2 г.

15. Юзаф Анашкевіч, 73 г.; прымак Міхал Лях, 36 г.; Франушак, 6 г.; Міхал Лукашэвіч, 28 г.; Мацей, 2 г.; жонка Наталля, 55 г.; Елена, 24 г.; Ева, 33 г.; Мар'яна, 4 г.

16. Ігнацій Анашкевіч, 40 г.; брат Адам, 35 г.; сын Якуб, 8 г.; Ян, 6 г.; Мацей, 2 г.; жонка Мар'яна, 35 г.; Язафата,7 г.; Антаніна, 2 г.

17. Лукаш Анашкевіч, 87 г.; жонка Алеся, 68 г.

18. Тадэвуш Казёл, 45 г.; сын Ежы, 4 г.; брат Адам, 29 г.; жонка Крысціна, па-рымскі; дачка Петранеля, 1 г.; Анна, 24 г.

19. Бенядзікт Леошка, 32 г.; Адам Тупік, 15 г.; Лаўрук, 10 г.; Вінцэнты, 4 г.; Пётр, 2 г.; жонка Аўдоцця, 27 г.

20. Міхал Камянецкі, 36 г.; Адам, 22 г.; Міхал, 7 г.; Марцін, 5 г.; жонка Ева, па-рымскі; Ціліна Белавусава, 65 г.; жонка Адама Альжбета, 25 г.

21. Адам Гулевіч, па-рымскі; жонка Кацярына, 36 г.; Караліна, 12 г.; Цеафіла, 2 г.; жонка Петранеля, 25 г.; дачка Разалія, 4 г.

Дзедзічная вёска Табала Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Адам Крыпін, 35 г.; прымак Казімір Вяршыловіч, 32 г.; Тамаш, 3 г.; Адам Арлюшкевіч, 18 г.; жонка Мар'яна, 35 г.; Тэкля, 25 г.; Анна, 25 г.; Ягняша, 1 г.; Ева, 3 г.

2. Пётр Вяршыловіч, 26 г.; жонка Люця, 25 г.; маці Ягняша, 58 г.; Тэрэза, 15 г.; Разалія, 3 г.

3. Франук Савонь, 56 г.; прымак Лаўрук Анашкевіч, 25 г.; Караль, 3 г.; жонка Магдалена, 45 г.; дачка Магдалена, 22 г.

4. Мікалай Вяршыловіч, 36 г.; сыны: Тэадор, 8 г. і Якуб, 2 г.; жонка Крысціна, 35 г.; Караліна, 6 г.

5. Яўхім Анашкевіч, 35 г.; жонка Агата, 35 г.; Мар'яна ..., 50 г.

6. Базыль Васілевіч, 55 г.; сын Язафат, 25 г.; Казімір, 15 г.; Лукаш, 11 г.; жонка Кацярына, 25 г.; Мар'яна, 11 г.

7. Тамаш Васілевіч, 55 г.; брат Базыль, 39 г.; Ян, 2 г.; жонка Францішка, па-рымскі; Кацярына, 36 г.; Барбара, 2 г.

8. Ян Васілевіч, 37 г.; сын Мікалай, 2 г.; жонка Магдалена, па-рымскі.

9. Міхал Зайко, 55 г.; сыны Андрэй, 25 г.; Максім, 17 г.; Юзаф, 10 г.; жонка Мар'яна, 50 г.; дачка Ева, 18 г.

10. Мікалай Царэвіч, 38 г.; сын Гжэгаш, 4 г.; брат Адам, 25 г.; жонка Мялання, 39 г.; Настасся, 5 г.; Разалія, па-рымскі; маці Мар'яны, 62 г.; Магдалена, 4 г.; Зоф'я, 1 г.

11. Караль Карабач, 34 г.; сын Адам, 9 г.; прымак Ежы Міхальцэвіч, 29 г.; сыны: Язафат, 9 г., Мікалай, 4 г. і Ян, 3 г.; жонка Мар'яна, 32 г.; маці Кацярына, 57 г.; Анастасія, 3 г.; Караліна, 2 г.

12. Канстанты Нянартовіч, 66 г.; сыны: Адам, 21 г. і Пётр, 15 г.; жонка Анна, 62 г.; дачка Крысціна, 21 г.

13. Гжэгаш Вяршыловіч, 56 г.; сын Ян, 4 г.; жонка Анна, 43 г.; дачка Магдалена, 3 г.

14. Антон Караль, 65 г.; сын Ян, 27 г.; ..., 9 г.; Якуб, 6 г.; жонка Мар'яна, 24 г.

15. Міхал Вілкоўскі, па-рымскі; жонка Францішка, 45 г.; дачка Магдалена, 2 г.

16. Яўхім Самахвал, па-рымскі; жонка Петранеля, 26 г.; дачка Барбара, 3 г.;

17. Юзаф Шумскі, 13 г.; Вінцэнт, 11 г.; Ян Ліпскі, па-рымскі; жонка Марта, 26 г.; дачка Апалонія, 2 г.

Дзедзічная вёска Яманты Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Ежы Чэх, 38 г.; сын Амброзі, 3 г.; жонка Мар'яна, па-рымскі.

2. Масей Роць, 33 г.; прымак Гжэгаш Шчолка, 49 г.; сыны: Фабіян, 15 г. і Мацей, 3 г.; жонка Фядора, 31 г.; маці Кацярына, 78 г.; жонка Юстына, 33 г.; дачка Францішка, 13 г.;

3. Ян Купчык, 35 г.; сын Адам, 2 г.; брат Якуб, 54 г.; Габрыэль, 26 г.; сын Пётр, 2 г.; жонка Юстына, 36 г.; Кацярына, 6 г.; жонка Габрыэля Тэрэза, 22 г.; Петранеля, 2 г.; Ягняша, 18 г.

4. Пётр Міхалкевіч, 56 г.; сын Андрэй, 12 г.; брат Юзаф, 38 г.; Адам, 2 г.; жонка Ева, па-рымскі.

5. Мацей Місюкевіч, 56 г.; сын Андрэй, 12 г.; брат Юзаф, 38 г.; Адам, 2 г.; жонка Ева, па-рымскі.

6. Міхал Радзевіч, 33 г.; сын Адам, 13 г.; жонка Анна, 34 г.; Антаніна, 2 г.

7. Ежы Місюкевіч, 28 г.; брат Пётр, 18 г.; жонка Тэкля, 28 г.

8. Караль Місюкевіч, 38 г.; сын Дамінік, 12 г.; брат Мацей, 22 г.; жонка Агата, 34 г.; Ева, 3 г.; жонка Мацея Крысціна, па-рымскі.

9. Антон Карабач, 45 г.; сын Казімір, 14 г.; брат Юзаф, 36 г.; сыны: Вінцэнт, 5 г., Мікалай, 4 г. і Міхал, 3 г.

10. Юзаф Міхалкевіч, 35 г.; жонка Разалія, па-рымскі.

Дзедзічная вёска Лазяны Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Якуб Шацюк, 45 г.; брат Раман, 40 г.; сыны Сцяпан, 5 г., Фелікс, 5 г.; Ян, 1 г.; жонка Кунегунда, па-рымскі.

2. Павел Рудзевіч, 25 г.; прымак Ян Шкуль, 27 г.; жонка Юзэфа, па-рымскі; Дамініка, 22 г.; маці Мар'яна, 65 г.; Марыля, 1 г.

3. Канстанты Санюк, 60 г.; сын Гжэгаш, 23 г.; Міхал, 10 г.; жонка Анна, 45 г.

4. Пётр Санюк, 27 г.; Мацей, 5 г.; жонка Наталля, 35 г.; дачка Елена, 8 г.

5. Ежы Кулеш, 39 г.; сын Мацей, 5 г.; жонка Наталля, 35 г.; Анна, 5 г.

6. Тамаш Рудзевіч, 60 г.; сын Ян, 24 г.; Тэадор, сын Яна, 5 г.; жонка Яна Наталля, 52 г.

7. Аляксандр Кулеш, 54 г.; сын Базыль, 26 г.; Марцін, 14 г.; Максім, 15 г.; Ян, 7 г.; жонка Кацярына, 55 г.; жонка Аўдоцця, па-рымскі; дачка Мар'яна, 14 г.; Тэадора, 19 г.

8. Базыль Лазоўскі, 58 г.; брат Караль, 35 г.; сын Сымон, 5 г.; жонка Ягана, 47 г.; дачка Тэадора, 15 г.; жонка Юстына, 35 г.

9. Мацей Мімец, 74 г.; сын Сямён, 45 г.; Леон, 16 г.; Захар, 34 г.; сын Пётр, 16 г.; Гжэгаш, 6 г.; жонка Рэгіна, 64 г.; донка Настасся, 37 г.; Зося, 16 г.; жонка Пракседа, 34 г.

10. Канстанты Тананушка, 54 г.; жонка Мар'яна, 54 г.; дачка Анна, 16 г.

11. Цыпрыян Філіповіч, 60 г.; прымак Сямён Мікульскі, 30 г.; Сцяпан, 2 г.; жонка Марта, 28 г.; дачка Леанора, 2 г.

12. Ежы Тананушка, па-рымскі; жонка Агата, 22 г.; Мар'яна, 6 г.; маці ... 66 г.

13. Барталамей Лазоўскі, 60 г.; сын Сямён, 21 г.; Емяльян, 6 г.; дачка Пракседа, 20 г.; жонка Сямёна Мар'яна,18 г.

14. Змітрук Санюк, 35 г.; Максім, 16 г.; Андрэй, 17 г.; жонка Мар'яна, 45 г.; дачка Мар'яна, 20 г.

15. Сын Тэадора Якуб Філіповіч, 50 г.; брат Вінцэнт, 17 г.; Ян, 8 г.; брат Сямён, 29 г.; жонка Тэадора Мар'яна, 74 г.; жонка Якуба Тэкля, па-рымскі; жонка Мар'яна, 25 г.

16. Тэафіл Канановіч, 9 г.; Тэадор, 5 г.; жонка Максіма Тэкля, 45 г.; дачка Палуся, 15 г.; Петранеля, 5 г.

17. Андрэй Шафарэвіч, 55 г.; сын Юзаф, 7 г.; жонка Мар'яна, 35 г.

18. Яўхім Тананушка, па-рымскі; дачка Марта, 8 г.; Магдалена, 5 г.; жонка Мялання, 23 г.

19. Ежы Шафарэвіч, 50 г.; Андрэй Санюк, 22 г.; жонка Настасся, 45 г.; дачка Тэадора, 15 г.; маці Анна, 75 г.

20. Мікалай Рудзевіч, 55 г.; Гжэгаш, 15 г.; жонка Анна, 50 г.

21. Пракоп Тананушка, 49 г.; Ануфры Санюк, 25 г.; жонка Францішка, 45 г.; Алена, 18 г.; Мялання, 14 г.; Язафата, 7 г.; маці Ціліна, 65 г.; Настасся, 7 г.

22. Ян Мінец, 65 г.; сын Змітрук, 25 г.; Мікалай, 5 г.; жонка Канстанцыя, 49 г.; жонка Змітрука Анна, 28 г.; Антаніна, 5 г.

23. Юзаф Арцюкевіч, 60 г.; жонка Тэрэза, па-рымскі.

24. Пракоп Лазоўскі, 75 г.; прымак Лукаш Санюк, 41 г.; Ян, 23 г.; Захар Заяц, 18 г.; Барталамей, 5 г.; жонка Мар'яна, 75 г.; жонка Ефрасіння, 49 г.; Агата, 20 г.; Альжбета, 5 г.; Петранеля, 7 г.

25. Павел Лазоўскі, 5 г.; Юзаф, 8 г.; Брат Аўгусцін, 44 г.; сын Ян, 9 г.; Мацей, 5 г.; жонка Крысціна, 35 г.; Палуся, 22 г.

26. Тэафіл Шафарэвіч, 57 г.; Аляксандр, 22 г.; Павел, 18 г.; жонка Пракседа, па-рымскі.

Дзедзічная вёска Парэчча Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Гжэгаш Гушчынскі, 64 г.; сын Тамаш, 24 г.; Ян, 16 г.; Фларыян, 14 г.; Антон, 5 г.; жонка Анна, 35 г.; Мар'яна, 16 г.; Аўдоцця, 5 г.

2. Язафат Барташэвіч, 34 г.; Мацей, 64 г.; прымак Гжэгаш Урбановіч, 26 г.; сын Васіль, 5 г.; жонка Тэадора, 34 г.; Крысціна, 54 г.; Настасся, 24 г.; Таццяна, 5 г.

3. Сцяпан Гушчынскі, 31 г.; Яўхім, 5 г.; жонка Мар'яна, 65 г.; жонка Анна, 30 г.; Барбара, 17 г.; Пракседа, 18 г.; Антаніна, 11 г.; дачка Сцяпана Клара, 4 г.

4. Базыль Жоль, прымак; Ян Барташэвіч, 34 г.; сын Міхал, 5 г.; жонка Ефрасіння, 44 г.; Ціліна, 5 г.

5. Гжэгаш Урбановіч, 26 г.; Ян, 8 г.; Тамаш, 6 г.; Тэадор, 5 г.; жонка Зоф'я, 48 г.; дачка, Мар'яна, 14 г.; Елена, 15 г.; жонка Гжэгаша Кацярына, 22 г.; Апалонія, 8 г.

6. Антон Галубовіч, 44 г.; прымак Васіль Гушчынскі, 27 г.; Ян, 7 г.; Лукаш, 5 г.; жонка Зоф'я, 28 г.; Анастасія, 15 г.; Аўтоля, 8 г.; дачка Елена, 5 г.

7. Мацей Барташэвіч, 64 г.; Тэадор Гарачка, 32 г.; жонка Мар'яна, 32 г.; Анна, 6 г.; Кацярына, 6 г.; Францішка, 5 г.

8. Кірыла Барташэвіч, 54 г.; сын Антон, 22 г.; Раман, 8 г.; Трахім, 7 г.; жонка Барбара, 38 г.; Ефрасіння, 19 г.; Тэадора, 14 г.; Мар'яна, 11 г.; Дамініка, 4 г.

9. Сцяпан Гарачка, 44 г.; Ян Канановіч, 54 г.; сын Кандрат, 5 г.; Марцін, 3 г.; жонка Цацылія, 39 г.; Анна, 4 г.; маці Канстанцыя, 84 г.

10. Сямён Гарачка, 74 г.; сын Юзаф, 33 г.; Барталамей, 8 г.; Эльяш, 4 г.; жонка Дарота, 82 г.; жонка Дароша, 33 г.; Фядора, 14 г.;

11. Юзаф Гушчынскі, 44 г.; прымак Аляксей Бялан, 23 г.; Ян, 5 г.; жонка Анна, 45 г.; Пракседа, 17 г.; Мар'яна, 15 г.

12. Барталамей Дудзецкі, 37 г.; прымак Сцяпан Крупа, 34 г.; сын Максім, 8 г.; жонка Фядора, 26 г.; Аксіння Цюкала, 64 г.; Мар'яна, 5 г.

13. Ян Цюкала, 32 г.; жонка Зося, жонка Таццяна, 30 г.; Алена, 4 г.

14. Адам Барталамей, 54 г.; сыны: Язафат, 22 г. і Якуб 16 г.; жонка Альжбета, 49 г.; Тэкля, па-рымскі.

15. Емяльян Гушчынскі, 59 г.; Мацей Кельнік, 21 г.; жонка Аўдоцця, 54 г.; Мар'яна, 14 г.; Анна, 13 г.

16. Базыль Каласоўскі, 52 г.; Язафат, 19 г.; Сцяпан, 17 г.; Марцін, 4 г.; жонка Францішка, 45 г.

17. Гарасім Гушчынскі, 84 г.; Віктар, 38 г.; жонка Люся, 34 г.; Агата, 7 г.

18. Мацей Барташэвіч, 59 г.; сын Сцяпан, 34 г.; Якуб, 17 г.; Тэадор, 6 г.; Захар, 5 г.; Базыль, 7 г.; жонка Тэрэза, 54 г.; жонка Мар'яна, 29 г.; сястра Кацярына, 22 г.

19. Кляменс Барташэвіч, 49 г.; сын Антон, 21 г.; жонка Мар'яна, 44 г.; Хэлена, 19 г.; Ульяна, 10 г.; Агата, 4 г.

20. Максім Цюкала, 48 г.; сын Філіп, 20 г.; жонка Агата, 45 г.; Мар'яна, 21 г.; Антаніна, 13 г.; Тэрэза, 6 г.

21. Міхал Кучынскі, 37 г.; Тэадор, 13 г.; брат Мікалай, 28 г.; Тамаш, 6 г.; Леон, 4 г.; жонка Клара, 34 г.; маці Мялання, 54 г.

22. Юзаф Кучынскі, 44 г.; Тэадор, 13 г.; жонка Ціліна, 34 г.

23. Якуб Урбановіч, 46 г.; Ян, 18 г.; Марцін, 15 г.; Андрэй, 4 г.; жонка Тэкля, 34 г.; Настасся, 23 г.; Кацярына, 5 г.

24. Ян Дэш, 59 г.; сыны: Андрэй, 21 г., Базыль, 19 г., Ян, 7 г. і Сымон, 4 г.; жонка Крысціна, 32 г.; Францішка, 13 г.

25. Сцяпан Барташэвіч, 37 г.; сын Раман, 15 г.; Якуб, 4 г.; жонка Таццяна, 38 г.; дачка Юзэфа, 5 г.

26. Сямён Барташэвіч, 37 г.; прымак Вінцэнт Золь, 24 г.; сын Бенядзікт, 4 г.; жонка Кацярына, 29 г.; Елена, 14 г.; Марта, 14 г.

27. Лукаш Мікульскі, 44 г.; Тэадор Барташэвіч, 44 г.; Максім, 13 г.; Тамаш, 5 г.; Марцін, 4 г.; жонка Настасся, 54 г.; жонка Альжбета, 34 г.

28. Захар Барташэвіч, 40 г.; Базыль, 13 г.; жонка Агата, па-рымскі, маці Анна, 54 г.; сястра Анна, 16 г.

29. Марцін Лянцэвіч, 44 г.; сын Аляксандр, 14 г.; Габрыэль, 8 г.; жонка, 36 г.; Настасся, 45 г.; Агата, 7 г.; Даміцэля, 4 г.

30. Васіль Цюкала, 94 г.; сын Пётр, 44 г.; сыны: Максім, 14 г., Гжэгаш, 12 г.; Ануфры, 1 г.; брат Павел, 37 г.; жонка Тэкля, 34 г.; дочкі: Мар'яна, 15 г. і Анна, 6 г.; жонка Анна, 34 г.; Люця, 4 г.

31. Андрэй Гушчынскі, 84 г.; сын Трахім, 44 г.; Мікалай, 15 г.; жонка Францішка, 37 г.; Ануфры Баброўскі, 49 г.; сын Васіль, 8 г.; брат Сямён, 37 г.; Ян, 5 г.; жонка Кацярына, 39 г.; жонка Тэкля, 27 г.; Аня, 14 г.; Мар'яна, 5 г.

Дзедзічная вёска Баяры Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Барталамей Бранцель, 36 г.; брат Ян, 20 г.; Ян, 2 г.; жонка Агата, 26 г.; Пракседа, 16 г.; Аўдоцця, 14 г.; Язафата, 4 г.

2. Раман Пазняк, 65 г.; сын Сцяпан, 20 г.; Андрэй, 15 г.; жонка Тэрэза, па-рымскі.

3. Якуб Быстрыцкі, 46 г.; сын Гжэгаш, 4 г.; жонка Мялання, 45 г.; маці Анна, 56 г.

5. Ян Галубовіч, 55 г.; сын Антон, 24 г.; жонка Анна, па-рымскі [99].

6. Данель Пазняк, 50 г.; сын Марцін, 22 г.; Юзаф, 9 г.; брат Сымон, 49 г.; Адам, 4 г.; прымак Ян Мігаль, 24 г.; жонка Людвіка, 50 г.; жонка Тэадора, 22 г.; Анна, 16 г.; Настасся, 16 г.; Кацярына, 6 г.; Марта, 38 г.; Мар'яна, 18 г.

7. Ян Бялан, 64 г.; сын Кандрат, 34 г.; Сцяпан, 28 г.; жонка Альжбета, 24 г.; Настасся, 24 г.; дачка Феафіла, 4 г.

8. Павел Логвін, 64 г.; сыны: Міхал, 26 г. і Андрэй, 14 г.; жонка Пракседа, па-рымскі.

9. Раман Кунцэвіч, 44 г.; сыны: Максім, 8 г., Андрэй г. і Эльяш, 4 г.; жонка Ягнеша, 37 г.; дачка Петранеля, 5 г.; жонка Кацярына па-рымскі.

10. Ян Пазняк, 44 г.; Тэадор, 8 г.; Пётр, 6 г.; Базыль, 5 г.; жонка Дарота, па-рымскі, жонка Агата, 34 г.

11. Данель Пазняк, 50 г.; сын Канстанты, 14 г.; Ян, 5 г.; жонка Настасся, па-рымскі.

12. Яўхім Бранцель, 28 г.; сын Яўхім, 5 г.; жонка Антаніна, па-рымскі.

13. Тамаш Лагвін, 30 г.; брат Юзаф, 14 г.; жонка Настасся, па-рымскі, жонка Язафата Тэкля, 24 г.

14. Сцяпан Трайго, па-рымскі; Марына, 15 г.; Марта, 7 г.; Анна, 5 г.

15. Цыпрыян Лагвін, 26 г.; сын Цыпрыян, 5 г.; жонка Пракседа, 26 г.; Феафіла, 15 г.

16. Міхал Асташэўскі, 42 г.; жонка Антаніна, па-рымскі; Настасся, 34 г.

17. Эльяш Дзякевіч, 20 г.; Андрэй, 15 г.; дачка Анна, 17 г.

18. Пётр Галубовіч, 44 г.; сын Ян,14 г.; жонка Кацярына, па-рымскі; маці Магдалена, 74 г.

19. Вінцэнт Любецкі, па-рымскі; Юзаф Дудзіч, па-рымскі; жонка Агата, 34 г.; Феафіла, 5 г.; жонка Юзафа Елена, 24 г.

20. Язафат Бранцель, 39 г.; брат Міхал, 24 г.; Казімір, 5 г.; сын Міхала Антон, 5 г.; жонка Пракседа, 34 г.; Кацярына, 7 г.; Мар'яна, 5 г.; жонка Міхала Ефрасіння, 22 г.; Хэлена, 5 г.

21. Лаўрук Бранцель, 54 г.; прымак Юзаф Барташэвіч, 28 г.; дачка Кацярына, 25 г.; Ульяна, 15 г.; Мар'яна, 7 г.; Караліна, 6 г.

22. Тэадор Дзякевіч, 31 г.; жонка Анна, па-рымскі.

23. Сцяпан Бялан, 54 г.; сын Трафім, 28 г.; жонка Дамініка, па-рымскі, жонка Наталля, 24 г.; Кацярына, 5 г.

24. Трафім Асташэвіч, 34 г.; жонка Анна, па-рымскі; маці Разалія, 54 г.; Магдалена, 15 г.

25. Алесь Самахвал, па-рымскі; жонка Магдалена, 34 г.;

26. Данель Даніловіч, 32 г.; Ян, 5 г.; жонка Канстанцыя, па-рымскі; жонка Барбара, па-рымскі.

27. Максім Бялан, 50 г.; Юзаф, 10 г.; Леон, 6 г.; Ануфры, 4 г.; жонка Мар'яна, 30 г.

28. Андрэй Бялан, 31 г.; Павел, 16 г.; сыны Андрэя: Тэадор, 6 г. і Віктар, 4 г.

29. Сымон Вярбіцкі, па-рымскі; жонка Таццяна, 34 г.; Альжбета, 14 г.; Леанора, 5 г.

30. Ігнацій Асташэвіч, 44 г.; сын Марцін, 6 г.; жонка Палуся, па-рымскі; Крысціна Дудзіч, 28 г.; Кацярына, 5 г.

31. Мацей Пазняк, 43 г.; сын Андрэй, 5 г.; жонка Мар'яна, 29 г.; Людвіка, 5 г.

32. Сцяпан Любецкі, па-рымскі; жонка Ульяна, 34, г.; маці Магдалена, 58 г.; Настасся, ... г.; Магдалена, ... г.

33. Астап Кунцэвіч, 54 г.; Павел, 34 г.; сын Пятра Сцяпан, 5 г.; жонка Тэрэза, па-рымскі, Кацярына, 34 г.; Караліна, 6 г.

34. Гжэгаш Мігаль, сын Пятра, 15 г.; прымак Сымон Пазняк, 32 г.; жонка Тэадора, 60 г.; Тэкля, 14 г.; Караліна, 7 г.; Марта, 5 г.

35. Ежы Бялан, 34 г.; сын Барталамей, 6 г.; жонка Мар'яна, 34 г.; Тэкля,14 г.; Караліна, 7 г.; Марта, 4 г.;

36. Ян Шавель, 44 г.; Сцяпан, 14 г.; Яцко, 7 г.; жонка Разалія, па-рымскі.

37. Міхал Мігаль, 24 г.; жонка Пракседа, 18 г.; маці Таццяна, 65 г.; Даміцеля, 38 г.

Вёска Мастаўляны Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Канстанты Урбановіч, 34 г.; брат Мацей, 26 г.; сын Клеменс, 8 г.; жонка Мар'яна, 26 г.; маці Анна, 54 г.; жонка Мацея Агата, 24 г.

2. Марка Снічыч, 27 г.; жонка Ефрасіння, 27 г.; Крысціна Свічыч, 64 г.; дачка Агата, 5 г.

3. Гжэгаш Майсей, 32 г.; Павел, 27 г.; маці Тэкля, 59 г.; жонка Ефрасіння, 26 г.

4. Тэадор Абліг, па-рымскі; Пётр Канановіч, 35 г.; жонка Марына, 26 г.; дачка Петранеля, 5 г.

5. Тэадор Майсевіч, 64 г.; сын Пракоп, 30 г.; сын Ян, 5 г.; жонка Настасся, 24 г.; дачка Петранеля, 5 г.

6. Сямён Канановіч, 24 г.; Максім Івашкевіч, 19 г.; жонка Кацярына, 23 г.; маці Анна, 44 г.; Мар'яна, 6 г.

7. Юзаф Лайкевіч, 64 г.; прымак Ян Барташэвіч, 22 г.; жонка Мар'яна, 54 г.; жонка Юстына, 20 г.; дачка Разалія, 5 г.

8. Ян Лайкевіч, 44 г.; брат Базыль, 24 г.; жонка Агата, 44 г.; Кацярына, 24 г.; Глаша, 5 г.

9. Сцяпан Рудзевіч, 64 г.; сын Філіп, 24 г.; жонка Аўдоцця, 56 г.; Мар'яна, 19 г.

10. Давід Снічыч, 37 г.; сын Базыль, 14 г.; Казімір, 8 г.; Якуб 6 г.; Вінцэнт, 7 г.; жонка Кацярына, 36 г.

11. Ігнацій Кялініш, 44 г.; сын Пётр, 8 г.; прымак Мацей Абліг, па-рымскі; Сымон, 7 г.; жонка Мар'яна, 44 г.; дачка Анна, 17 г.; Антаніна, 6 г.; жонка Пятруся, 34 г.

12. Тамаш Канановіч, 40 г.; сын Гжэгаш, 18 г.; Лаўрук, 19 г.; Павел, 8 г.; Антон, 5 г.; жонка Зоф'я, 41 г.; Ульяна, 14 г.; Тэадора, 10 г.; Язафата, 5 г.

13. Тэадор Дынкоўскі, 44 г.; сын Андрэй, 23 г.; Ян, 14 г.; Міхал, 6 г.; жонка Антося Пракседа, 24 г.; Анна, 20 г.

14. Юзаф Дудзіцкі, па-рымскі; Тэадор Снічыч, 20 г.; жонка Ульяна, 44 г.; Крысціна, па-рымскі; Настасся, 15 г.; Анна, 13 г.; Юзафата, 8 г.

15. Антон Снічыч, 22 г.; Тамаш, 5 г.; жонка Антона Мар'яна, па-рымскі.

16. Базыль Гоман, 54 г.; сыны: Францішак, 23 г. і Базыль, 12 г.; брат Ян, 44 г.; Жонка Аліса, 44 г.; жонка Францішка Анна, 24 г.

17. Павел Галубовіч, 24 г.; Ян, 27 г.; сын Тэадор, 5 г.; жонка Аўдоцця, 24 г.; дачка Пятрусця, 5 г.

18. Міхал Дарафей, 38 г.; брат Леан Дарафей, 34 г.; сын Юзаф, 7 г.; Марцін, 5 г.; Тамаш, 4 г.; жонка Аўдоцця, 34 г.; жонка Леана Мар'яна, 29 г.

19. Лаўрук Кельнік, 54 г.; сын Мікалай, 21 г.; Дзям'ян, 16 г.; жонка Хімусця, 54 г.

20. Ян Тупік, па-рымскі; Леон Гур'ян, 44 г.; Язафат, 16 г.; Пётр, 6 г.; жонка Барбара, па-рымскі.

21. Сямён Мацей, 49 г.; сын Марцін, 18 г.; Базыль, 14 г.; жонка Парасця, 44 г.; жонка Яна Настасся, 27 г.; Малання, 4 г.

22. Тэадор Майніч, 44 г.; брат Гжэгаш, 23 г.; Гжэгаш, 9 г.; Настасся, 34 г.; Юстына, 22 г.; Леанора, 4 г.

23. Ян Майніч, 42 г.; сын Гжэгаш, 42 г.; жонка Настасся, 72 г. [100];

24. Лукаш Гайдзінскі, 34 г.; сын Мацей, 5 г.; жонка Таццяна, 29 г.; дачка Аксіння, 4 г.

25. Тэадор Майсевіч, 29 г.; сын Міхал, 6 г.; жонка Альжбета, 26 г.; Кацярына, 4 г.

26. Бенядзікт Галубовіч, 64 г.; сын Ежы, 29 г.; Васіль, 17 г.; жонка Рэгіна, 26 г.; Кацярына, 4 г.; Тэадора, 4 г.

27. Франушак Васюкевіч, па-рымскі; жонка Агата, 52 г.; маці Агата, 59 г.

28. Карпусь Ляховіч, 44 г.; Якуб, 23 г.; жонка Крысціна, 32 г.; Анна, 8 г.

29. Адам Кельнік, 49 г.; сыны: Казімір, 22 г., Ян, 16 г., Раман, 14 г. і Тэадор, 5 г.; жонка Аўдоцця, 44 г.; Алена, 10 г.; Юстына, 7 г.

30. Сцяпан Снічыч, 54 г.; Мікалай, 28 г.; Лукаш, 15 г.; Васіль, 12 г.; жонка Таццяна, 54 г.; Кацярына, 6 г.; Кацярына, 4 г.; Клара, 9 г.

31. Кандрат Урбановіч, 54 г.; прымак Сымон Золь, па-рымскі; жонка Крысціна, 57 г.; жонка Дарота, 28 г.; дачка Ева, 10 г.; Тэкля, 5 г.

32. Сямён Кухта, 56 г.; Ян, 11 г.; жонка Агата, 54 г.

33. Гжэгаш Урбановіч, 34 г.; Антон, 5 г.; брат Змітрук, 26 г.; жонка Кацярына, 36 г.; жонка Змітрука Агата, 24 г.; Клара, 5 г.; дачка Мар'яны 5 г.

34. Дамінік Марук, 44 г.; Павел, 9 г.; Ян Майніч, 42 г.; сын Базыль, 7 г.; Казімір, 4 г.; жонка Настасся, 34 г.; Матрона, 8 г.; жонка Зоф'я, 26 г.; Мар'яна, 4 г.; Вікторыя, 15 г.; Кацярына, 7 г.

Дзедзічная вёска Вангі Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Нічыпар Буко, 64 г.; сыны: Ян, 20 г. і Караль, 16 г.; жонка Мар'яна, 56 г.;

2. Лукаш Румоўскі, па-рымскі; жонка Юстына, 42 г.; Юстына, 13 г.; Марта, 7 г.

3. Леан Лакцевіч, 54 г.; сыны: Марцін, 14 г., Міхал, 15 г. і Базыль, 8 г.; жонка Настасся, па-рымскі.

4. Пётр Урбановіч, па-рымскі; жонка Тэадора, 38 г.; дачка Тэкля, 16 г.; Настасся, 26 г.

5. Андрэй Дзімбук, 28 г.; брат Ян, 26 г.; жонка Тэкля, 22 г.; маці Настасся, 54 г.; Мар'яна, 24 г.

6. Ежы Здановіч, па-рымскі; жонка Крысціна, 36 г.; дачка Мар'яна, 4 г.; Тэкля, 54 г.; Парася, 64 г.; Аўдоцця, 36 г.

7. Пётр Сярвіла, па-рымскі; жонка Анастасія, 54 г.; Язафата, 8 г.; Настасся, 8 г.; маці Парася, 59 г.

8. Мікалай Урбановіч, па-рымскі; жонка Анастасія, 55 г.; Кацярына, 23 г.; Тэафіла, 5 г.; Анна, 5 г.

9. Ян Пазняк, па-рымскі; 44 г.; жонка Анна, 40 г.; Мар'яна, 14 г.

10. Гжэгаш Урбановіч, 44 г.; жонка Анна, па-рымскі.

11. Бенядзікт Буко, па-рымскі; жонка Агата, 54 г.; Анна, 15 г.; Кацярына, 7 г.

12. Данель Пазняк, па-рымскі; Астап Мікульскі, 33 г.; сын Сцяпан, 7 г.; Аляксей, 4 г.; жонка Наталля, 28 г.; Барбара, 13 г.; Францішка, 13 г.

13. Ян Урбановіч, па-рымскі, Сцяпан Гота, па-рымскі; жонка Тэкля, 22 г.; Анна, 4 г.

14. Міхал Урбановіч, па-рымскі; прымак Андрэй Снічыч, 27 г.; сын Сымон, 6 г.; жонка Аўдоцця, 54 г.

15. Лукаш Рудзевіч, 30 г.; сын Ян, 6 г.; жонка Ульяна, па-рымскі.

16. Канстанцін Урбановіч, па-рымскі; жонка Кацярына, 44 г.

Вёска Беляўцы Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Адам Лакцевіч, па-рымскі; жонка Марта, 54 г.

2. Яўхім Лакцевіч, па-рымскі; прымак Даніла Сушчэўскі, 45 г.; брат Ян, 22 г.; жонка Кацярына, 50 г.; Клара, па-рымскі, жонка Яна Магдалена, 20 г.

3. Пётр Шынкевіч, 24 г.; Ежы, 18 г.; жонка Марта, 24 г.; Агата, 5 г.; Кацярына, 4 г.

4. Марцін Лакцевіч, па-рымскі; жонка Аўдоцця, 42 г.; Язафата, 6 г.

5. Сцяпан Сушчэўскі, 25 г.; брат Цыпрыян, 23 г.; Максім, 19 г.

6. Юзаф Сушчэўскі, 54 г.; сын Якуб, 16 г.; Міхал, 7 г.; Дарота, 34 г.; Вікторыя, 14 г.

7. Юзаф Сушчэўскі, па-рымскі; жонка Таццяна, 34 г.; Агата, 18 г.

8. Марцін Гемза, па-рымскі; жонка Агата, 34 г.; Тэкля, 7 г.; Анна, 5 г.

9. Лаўрук Майсевіч, па-рымскі; жонка Таццяна, 42 г.; Ціліна, 18 г.; Кацярына, 4 г.

10. Ігнацій Сушчэўскі, 37 г.; Тамаш, 10 г.; Андрэй, 6 г.; жонка Настасся, 34 г.; Ціліна, 18 г.

Вёска Пацукі Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Якуб Казукала, 41 г.; сын Базыль, 22 г.; Ежы, 15 г.; Мар'яна, 30 г.; Францішка, 6 г.; Мялання, 6 г.; Язафата, 4 г.; Марта, 5 г.

2. Тамаш Казукала, 30 г.; брат Міхал, 16 г.; Тамаш, 13 г.; Андрэй, 19 г.; Наталля, 54 г.; Алена, 24 г.; Агата, 27 г.

3. Міхал Зубка, 44 г.; Хвёдар, 28 г.; Вінцэнт, 20 г.; Антон, 4 г.; Гжэгаш, 5 г.; Павел, 2 г.; Габрыэль, 1 г.; жонка Апусця, 36 г.; Антаніна, 11 г.; Магдалена, 1 г.

4. Мацей Казукала, 36 г.; сын Юзаф, 10 г.; Фелікс, 8 г.; Пракоп, 3 г.; жонка Дамінця, 34 г.;

Дзедзічная вёска Панямонцы Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Хвёдар Дарафей, 50 г.; прымак Міхал Кузьма, па-рымскі; Аляксей, 1 г.; жонка Настасся, па-рымскі; жонка Парася, 28 г.; Марцеля, 32 г.; дачка Аўдоцця, 1 г.

2. Ануфры Барташэвіч, 48 г.; сын Аляксандр, 11 г.; сын Сцяпан, 18 г.; Марцін, 15 г.; Ян, 2 г.; Цыпрыян, 2 г.; Андрэй, 1 г.; жонка Клара, 26 г.; жонка Магдалена, 49 г.; дачка Ануфрыя Анна, 11 г.; Магдалена, 20 г.; Анна, 3 г.

3. Захар Мяшкевіч, 32 г.; сын Ян, 11 г.; Васіль, 4 г.; брат Яўхім, 34 г.; Андрэй, 1 г.; жонка Кацярына, па-рымскі; Крысціна, 2 г.; Мар'яна, 24 г.; жонка Анна, 50 г.

4. Мацей Мяшкевіч, 82 г.; сын Ян, 35 г.; Марка, 24 г.; Андрэй, 2 г.; жонка Крыся, па-рымскі; жонка Мар'яна, 24 г.; дачка Маркі Разалія, 1 г.

5. Юзаф Здановіч, па-рымскі; Якуб, 32 г.; Ян, 20 г.; Фларыян, 1 г.; жонка Настасся, 48 г.; Анеля, 11 г.; Анна, 5 г.; жонка Якуба Даруша, 32 г.; Фядора, 2 г.; Антаніна, 1 г.

6. Ануфры Мяшкевіч, 52 г.; прымак Сцяпан Барташэвіч, 25 г.; Юзаф, 16 г.; сын прымака Ян, 5 г.; жонка Марта, 48 г.; жонка Алена, 24 г.; Мар'яна, 16 г.; Тэадора, 14 г.; Разалія, 6 г.; Альжбета, 3 г.; Вікторыя, 1 г.

7. Ежы Груца, 27 г.; Сымон Некраш, 52 г.; жонка Настасся, 20 г.; Антаніна, 6 г.; Агата, 2 г.; жонка Сымона Наталля, 35 г.; дачка Разалія, 1 г.

8. Змітрук Груца, 32 г.; брат Ян, 28 г.; Адам Пушко, 40 г.; жонка Анна, 28 г.; Пракседа, 17 г.; маці Зоф'я, 62 г.

9. Сільвестр Кулеш, 72 г.; сын Ян, 40 г.; Якуб, 16 г.; Юзаф, 2 г.; Максім, 1 г.; жонка Мар'яна, 72 г.; жонка Ягнеша, 22 г.

10. Пракоп Груца, 42 г.; сын Ян, 2 г.; Мацей Мазур, 30 г.; Мацей, 2 г.; жонка Хімуся, 42 г.; Кацярына, 14 г.; Анна, 18 г.; Апалонія, 11 г.; Кацярына, 1 г.; Ева, 2 г.

11. Пётр Івашэвіч, 42 г.; сын Лукаш, 2 г.; прымак Тэадор Сушчэўскі, 24 г.; жонка Агата, 32 г.; Францішка, 14 г.; жонка Агата, 21 г.; Марта, 5 г.; Анна, 2 г.

12. Базыль Івашкевіч, 49 г.; сын Леан, 14 г.; Ян, 6 г.; бацька Базыля Сямён, 87 г.; жонка Агата, 42 г.; Тэадора, 10 г.; Магдалена, 6 г.; Вікторыя, 2 г.

13. Леан Гур'ян, 33 г.; Ян, 23 г.; Марцін, 14 г.; Мацей, 2 г.; Франушак, 2 г.; жонка Тэкля, 43 г.; жонка Магдалена, 32 г.; Леанора, 6 г.; Аўдоцця, 12 г.; дачка Барбара, 2 г.

14. Павел Дэш, 48 г.; сын Паўла Лукаш, 11 г.; Ян, 18 г.; Максім, 3 г.; жонка Мар'яна, па-рымскі; Анна, 13 г.

15. Ян Шэшка, 42 г.; прымак Эльяш Крупа, 23 г.; Агата, 57 г.; жонка Анна, 22 г.; Альжбета, 2 г.

16. Ануфры Івашэвіч, 52 г.; Міхал, 22 г.; Вінцэнт, 12 г.; Ян, 1 г.; жонка, 32 г.; Елена, 17 г.; Таццяна, 20 г.

17. Хвёдар Івашэвіч, 48 г.; Леон, 12 г.; Ян, 5 г.; жонка Агата, 32 г.; Мар'яна, 2 г.; маці Мар'яна, 72 г.

18. Ігнацій Івашэвіч, 38 г.; сын Тэадор, 11 г.; Ян, 3 г.; жонка Мар'яна, 33 г.; Тэкля, 13 г.; Анна, 4 г.; маці Анастасія, 82 г.

19. Сцяпан Кулеш, 38 г.; Ануфры, 12 г.; Тамаш, 10 г.; жонка Елена, 49 г.; Тэадора, 15 г.; Тэкля, 6 г.; Крысціна, 3 г.

20. Максім Івашэвіч, 42 г.; сын Данель, 11 г.; жонка Аўдоцця, 42 г.; Барабара, 7 г.; Анна, 4 г.; Марта, 1 г.; Магдалена, 2 г.

21. Тамаш Барташэвіч, 52 г.; прымак Пётр Рапацкі, 26 г.; Леон, 3 г.; жонка Марцеля, па-рымскі; Анна, 22 г.; Ціліна, 11 г.

22. Сямён Кароль, 61 г.; Якуб 22 г.; жонка Наталля, 62 г.; Альжбета, 18 г.; Барбара, 22 г.

23. Максім Гур'ян, 60 г.; Марцін Крупа, 29 г.; Гжэгаш, 13 г.; Сямён, 3 г.; сын Сымон, 1 г.; 4. жонка Ева, па-рымскі; Мар'яна, 25 г.

24. Ян Свіб, па-рымскі; жонка Настасся, 31 г.; Мялання, 4 г.

25. Сцяпан Івашэвіч, 67 г.; Пракоп Івашэвіч, 67 г.; жонка Ева, 60 г.; жонка Барбара, 26 г.; Анна, 20 г.; Мар'яна, 30 г.; Мар'яна, 4 г.

26. Мацей Пушко, 26 г.; брат Юзаф, 20 г.; Антон, 60 г.; Гжэгаш Пушко, 60 г.; сын Юзаф, 12 г.; жонка Барбара, 26 г.; маці Агата, 26 г.; Мар'яна, 20 г.; Аўдоцця, 35 г.; Мар'яна, 15 г.; Альжбета, 12 г.

Вёска Сідараўцы Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Міхал Лянцэвіч, 47 г.; сыны: Вінцэнт, 19 г. і Эльяш, 12 г.; жонка Хвіліна, 36 г.

2. Леон Багасай, па-рымскі; Сцяпан, 12 г.; Вінцэнт, 6 г.; Емяльян, 1 г.; жонка Тэадора, па рымскі.

3. Казімір Лянцэвіч, 30 г.; сын Казімір, 1 г.; Ігнат, 18 г.; Ян, 4 г.; Настасся, 38 г.; дачка Наталля, 22 г.; Тэкля, 13 г.

4. Вінцэнт Чараповіч, 62 г.; сыны Мацей, 12 г., Фабіян, 10 г. і Ігнацій, 11 г.; жонка Тэрэза, 44 г.; жонка Магдалена, па-рымскі; Разалія, 18 г.; Мар'яна, 4 г.; Казіміра, 1 г.; Марта, 2 г.; Антаніна, 2 г.

5. Павел Чараповіч, 62 г.; прымак Ян, 40 г.; сын Казімір, 2 г.; жонка Мар'яна, па-рымскі; жонка Елена, 45 г.; Кацярына, 26 г.; Мар'яна, 4 г.

Вёска Пяскаўцы Найяснейшых паноў князёў Радзівілаў

1. Змітрук Кароль, 52 г.; Сцяпан Казак, па-рымскі; жонка Ульяна, 45 г.; Анна, 16 г.; жонка Тэкля, 23 г.

2. Андрэй Мяшкевіч, 26 г.; жонка Анна, па-рымскі.

3. Сямён Заяц, 56 г.; сын Пётр, 20 г.; Антон, 14 г.; жонка Пракседа, 35 г.; Мар'яна, 18 г.

Агульная колькасць	Дымы	Мужчын		Жанчыны
		Да камуніі	Не да камуніі	Да камуніі	Не да камуніі
Вёска Збляны	28	82	24	66	25
Вёска Краснае	32	95	24	70	28
Вёска Асава	21	42	22	37	23
Табала	17	31	15	26	15
Вёска Яманты	10	22	10	11	5
Лазяны	26	51	21	46	13
Вёска Парэчча	32	74	34	72	35
Вёска Баяры	37	54	25	46	23
Вёска Мастаўляны	34	68	25	58	27
Вёска Вангі	16	12	5	26	9
Вёска Беляўцы	10	11	2	14	6
Вёска Пацукі	4	12	6	8	4
Вёска Панямонцы	26	64	25	66	33
Вёска Сідараўцы	5	12	5	8	5
Вёска Пескаўцы	3	5		5
Разам	301	635	243	559	241

Гэты спіс ўласнаручна склаў святар Самсон Здановіч,

парах Зблянскай царквы,год 1829, жніўня, дня 28.

.......

---

[1] Зверуго Я. Г. Верхнее Понеманье в IX-XIII вв. Мінск, 1989. С. 15.

[2] Ахманьскі Ежы. Літоўская этнічная мяжа на ўсходзе ад племянной эпохі да XVI ст. // Arche. 2016. № 2(147). С. 40.

[3] Краўцэвіч А. Працэс балта-славянскіх кантактаў на Панямонні і ўтварэнне Вялікага княства Літоўскага // Bialoruskie Zeszyty Historyczne. 1998. № 9. С. 5.

[4] Русская историческая библиотека, издаваемая Археографической комиссией. Т. 27. СПб., 1910. С. 310.

[5] Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого литовского статута: Исторические очерки. Москва, 1892. С. 160.

[6] Зблянскія намеснікі (дзяржаўцы): Сястрэнец, з 1489 г.; Марцін Багданавіч Храптовіч, канюшы дворны, з 1495 г. зблянскі цівун; Андрэй Аляксандравіч Дрожча (Дрожджа), віленскі канюшы, дзяржаўца беліцкі, з 1502 г. па 04.01.1503 г., з 1504 г. лідскі дзяржаўца - Гл: Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Pod redakcją Andrzeja Rachuby. Warszawa, 2004. T. 1. S. 83.

[7] Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого литовского статута. С. 160.

[8] Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Pod redakcją Andrzeja Rachuby. Warszawa, 2004. T. 1. S. 83.

[9] Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). Сборник документов канцелярии Великого Князя Литовского Александра Ягеллончика 1494-1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики. Москва, 2012. С. 19-20.

[10] Русская историческая библиотека, издаваемая Археографической комиссией. Т. 20. СПб., 1903. С. 836.

[11] Там жа. С. 836.

[12] Там жа. С. 1133-1135.

[13] Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 1. S. 83.

[14] Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. М., 1915. Приложение, С. 364.

[15] Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси, издаваемый при управлении Виленского учебного округа. Вильна, 1867. Т. 1. С. 244.

[16] ЭГБ. Мінск, 1996. Т. 3. С. 428.

[17] На пачатку XVI ст. адміністрацыі беліцкіх намеснікаў падлягалі і Збляны, а пачынаючы з Юрыя Ільініча дзяржаўцам гэтых валасцей быў лідскім дзяржаўца. Пасля рэформ 1565-1566 гг. беліцкі дзяржаўца страціў судовую кампетэнцыю, і Беліца перастала існаваць у якасці адміністрацыйнай адзінкі, стаўшы прыватнай уласнасцю біржанскіх Радзівілаў. Намеснікі (дзяржаўцы) беліцкія: Некраш Валадковіч (Валатковіч), з 1489 г. па 24.07.1499 г.; Федзько Багданавіч Храптовіч, з 1501 г. па 1502 г., з 1503 г. намеснік астрынскі; Андрэй Аляксандравіч Дрожча (Дрожджа), віленскі канюшы, дзяржаўца зблянскі, з 1502 г. па 15.07.1504 г., з 1504 г. дзяржаўца лідскі; Юры Аляксандравіч Гальшанскі, намеснік вялонскі, з 12.12.1504 г.; Іван Львовіч Глінскі, ваявода кіеўскі, з 08.05.1506 г., у 1508 г. страціў усе пасады з-за здрады; Юры Іванавіч Ільініч, стараста біржанскі і лідскі, намінаваны ў 1522 г., да † 24.11.1526 г.; Юры Мікалаевіч Радзівіл, віленскі кашталян, маршалак літоўскі надворны, стараста гарадзенскі і дзяржаўца лідскі. На пасадзе з 1528 г. да † у другой палове красавіка (пасля Вялікадня) 1541 г.; Станіслаў Якубавіч Скоп, сакратар гаспадарскі, дзяржаўца медніцкі і віленскі, на пасадзе з 21.10.1542 г., з 24.07.1547 г. на пасадзе дзяржаўцы браслаўскага; Мікалай Радзвіл Руды, падчашы гаспадарскі, з 17.01.1547 г. (адначасна намінаваны на лідскага дзяржаўцу) па 17.01.1566 г., 29.02.1572 г. атрымаў Беліцу ва ўласнасць - Гл: Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Pod redakcją Andrzeja Rachuby. Warszawa, 2004. T. 1. S. 53-54.

[18] Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого литовского статута: Исторические очерки. С. 161.

[19] ЭГБ. Мінск, 1993. Т. 1. С. 494.

[20] Baliński Michał. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana. Warszawa, 1846. T. 3. S. 263.

[21] Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 1. S. 53.

[22] Катлярчук Андрэй. Праваслаўе ў Вялікім Княстве Літоўскім і пратэстанты Беларусі // http://belreform.org/katlarchuk_prat_i_pravasl.php

[23] Катлярчук Андрэй. "Уцёкі мазгоў" ці лёсы пратэстантаў Вялікага Княства Літоўскага ў другой палове XVII стагодзьдзя // http://belreform.org/katlarcuk.php

[24] Катлярчук Андрэй. Праваслаўе ў Вялікім Княстве Літоўскім і пратэстанты Беларусі

[25] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. Мінск, 2015. С. 53.

[26] Катлярчук Андрэй. Праваслаўе ў Вялікім Княстве Літоўскім і пратэстанты Беларусі

[27] Krasiński Walerjan. Zarys dziejow Powstania i upadku reformacji w Polsce. Warszawa, 1905. T. 2. Cz. 2. S. 208.

[28] Akta synodow prowincjalnych Jednoty Litewskiej. Wilno, 1915. S. 39.

[29] Голенченко Г. Я. Описи библиотек и книжных собраний Радзивиллов в Национальном архиве Беларуси // Badania księgozbiorów Radziwiłłów. Materiały międzynarodowej sesji. Olsztyn, 6 - 7 października 1994 r. Warszawa, 1995. S. 57.

[30] Akta synodow prowincjalnych Jednoty Litewskiej. S. 80.

[31] Там жа. S. 90.

[32] Там жа. S. 107.

[33] Там жа. S. XXII - XXIII.

[34] Юрыя Радзівіла.

[35] Akta synodow prowincjalnych Jednoty Litewskie. S. XXIII.

[36] Krasiński Walerjan. Zarys dziejow Powstania i upadku reformacji w Polsce. T. 2. Cz. 2. S. 214.

[37] Krasiński Walerjan. Zarys dziejow Powstania i upadku reformacji w Polsce. T. 2. Cz. 2. S. 209.

[38] Akta synodow prowincjalnych Jednoty Litewskie. S. XXII.

[39] Якимович Ю. А. Зодчество Беларуси, ХVI - середина VII в. Мінск, 1991. С. 29-30.

[40] Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 1. S. 386.

[41] Там жа.

[42] Пазднякоў В. Абрамовічы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. Т. 1. Мінск, 2005. С. 197-198.

[43] Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси, издаваемый при управлении Виленского учебного округа. Вильна, 1870. Т. 8. С. 146.

[44] Там жа. С. 247-248.

[45] Там жа. С. 256.

[46] Анішчанка Я. Збор твораў. У 6 тт. - Т. 1 Камісары Касцюшкі Дакументы паўстання 1794 г. у Літоўскай правінцыі. Мінск, 2004. С. 56.

[47] Krasiński Walerjan. Zarys dziejow Powstania i upadku reformacji w Polsce. T. 2. Cz. 2. S. 208.

[48] Так зваліся князі Германіі, якія ў сярэднявеччы мелі права браць удзел у выбарах імператара.

[49] Мацук А. Рух пасэсараў "Нойбургскіх уладанняў" // Герольд Litherland. 2006. №17. С. 27-28.

[50] Metryka Litewska. Rejestry Wielkiego Ksęstwa litewskiego. Województwo wileńskie 1690 r. Warszawa, 1989. S. 210-212.

[51] Там жа. S. 208.

[52] Мацук Андрэй. "Нойбургскія маёнткі" // Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Мінск, 2007. Т. 2. С. 364-366.

[53] НГАБ ф. 694, Воп. 5, Спр. 140. Зблянская царква. Інвентар 1671 г. А. 97.

[54] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. Мінск, 2015. С. 75.

[55] Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами генерального штаба. Виленская губерния. СПб., 1861. С. 551.

[56] Незразумелым з'яўляецца іншы тытул царквы "Успення Панны Марыі" замест "Пакроўскай", магчыма гэта другая царква ці капліца ў Зблянах.

[57] Брэгер Г. М. Лінская Л. А. Фрагмент архіва Слуцкага Трайчанскага Свята-Траецкага манастыра ў фондах Нацыянальнага музея гісторыі і культуры Беларусі (1650-1687) // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2005. № 6. С. 303.

[58] Брэгер Г. М. Лінская Л. А. Фрагмент архіва Слуцкага Трайчанскага Свята-Траецкага манастыра ў фондах Нацыянальнага музея гісторыі і культуры Беларусі (1687-1702) // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2006. № 7. С. 228.

[59] НГАБ, калекцыя лічбавых копій 20, воп. 1, спр. 156. А. 953-954.

[60] Там жа.

[61] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. С. 51., 78.

[62] Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. СПб., 1907. С. 153.

[63] Литовские епархиальные ведомости 1901. № 1-2. С. 13-14.

[64] Там жа.

[65] ДГАЛ. Ф. 634. Воп. 1. Спр. 53. Візіты цэркваў Лідскага і Слонімскага Дэканата. 1784 г. А. 74.

[66] Rybak Andrzej. Dekanat lidzki w 1784 roku w świetle opisów parafii. Bialystok, 2004. S.32-38.

[67] ДГАЛ. Ф. 634. Воп. 1. Спр. 53. А. 127 адв.

[68] Архив Лидского благочиния. Ф. 1. Оп. 1. Д. 5.

[69] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. А. 3.

[70] Там жа. А. 4.

[71] Там жа. А. 5 адв.

[72] Там жа. А. 5 - 5 адв.

[73] Там жа. А. 5 адв.

[74] Ляхоўскі Уладзімір. Беларуская справа падчас польскай акупацыі 1919 - 1920 гг. // Спадчына 1994. №6. С. 67.

[75] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. А. 4 адв.

[76] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. С. 228.

[77] Там жа. С. 445.

[78] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. А. 5 адв.

[79] Хрусцевич Г. История Замойского собора (1720 года). Вильна. 1880. С. 230-232.

[80] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. С. 244.

[81] Литовские епархиальные ведомости 1873. № 16. С. 147.

[82] Дополнительная памятная книжка Виленской губернии на 1879 г. Вильно, 1879. С. 20.

[83] Труды Виленского отделения Московского предварительного комитета по устройству в Вильне IX Археологического съезда. Отдел II. Вильна, 1893. С. 98.

[84] Памятная книжка Виленской губернии на 1886 год. Отдел ІІІ-й. Вильна, 1885. С. 81.

[85] Извеков Н. Статистическое описание православных приходов Литовской епархии. Вильна, 1893. С. 25-26.

[86] Литовские епархиальные ведомости 1900. № 46. С. 358-359.

[87] Кулагін А. М. Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX - пачатку XX ст. Мінск, 2000. С. 34.

[88] Загідулін, А. М. Беларускае пытанне ў польскай нацыянальнай і канфесійнай палітыцы ў Заходняй Беларусі (1921-1939 гг.). Гродна, 2010. С. 86.

[89] Słowo №214(2722) 18 września 1931.

[90] Кунцэвіч Алег. З глыбіні стагоддзяў: Архіў Лідскага дабрачыння // Лідскі Летапісец. 2013. № 3(63). С. 28-29.

[91] Збор помнiкаў гiсторыi i культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. Мінск, 1986. С. 241.

[92] Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. Візіты цэркваў Лідскага Дэканата. 1792 г. Арк. 4 адв.

[93] Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. Візіты цэркваў Лідскага Дэканата. 1792 г. Арк. 4-6 адв.

[94] Ляпныя упрыгожванні.

[95] Умбракулум - жоўта-чырвоны ядвабны парасон. Разам з цінцінабулумам (літургічны званочак) сімвалізуе "Малую базіліку"(Basilica minor). Тут, верагодна, візітатар гэтак назваў просты парасон.

[96] У традыцыях Заходняй царквы - невялікі ахвярнік з абразам. Выкарыстоўваецца падчас працэсій.

[97] Архив Лидского благочиния. Ф. 1. Оп. 1. Д. 5.

[98] LVIA Ф. 634. Воп. 1. Сп. 10. Спіс парафіян Лідскай грэка-каталіцкага дэканату 1829 г. А. 26 - 42 адв.

[99] Памылка нумарацыі дыма, пасля 3-га святар адразу напісаў 5-ты.

[100] Верагодна, памылка.

 

Top