Папярэдняя старонка: Рэлігійная гісторыя

Аўтар: Лаўрэш Леанід,
Дадана: 01-08-2021,
Крыніца: Лаўрэш Леанід. Прыходы ў Ганчарах і Дакудаве // Лідскі Летапісец. 2020. № 4(92). С. 44-71.

Ганчары і Вашкевічы

Грэка-каталіцкія святары Ганчарскай і Дакудаўскай цэркваў

Дакудава

У 1784 г. Ганчарская царква мела філіяльную капліцу ў Дакудаве і капліцу ў Гаўі. У 1792 г. капліцу ў Дакудаве ўжо называюць царквой, але яна ўсё яшчэ з'яўлялася філіялам Ганчарскай царквы. Капліца ў Гаўі стала філіялам царквы ў Дакудаве. Такім чынам гэта была адна вялікая парафія.

Ганчары і Вашкевічы

Нашы населеныя пункты часта стаяць у вельмі старых, гістарычных месцах. За 1 км на паўночны ўсход ад вёскі, на правым беразе ракі Дзітва, ва ўрочышчы «Ціханавічаў Брод» размешчана стаянка мезаліту, ранняга неаліту і бронзавага веку. Памеры 60х40 м. Даследаваў яе ў 1962 г. М. М. Чарняўскі. Знойдзены крамянёвыя вырабы, у тым ліку ланцэтападобныя наканечнікі стрэл яніславіцкай культуры, абломкі ранненеалітычных пасудзін. За 0,5-0,7 км ад перавозу праз раку Нёман, каля дарогі ў вёску ў Ганчарскім лесе маюцца два круглыя курганы.

У сярэдзіне XV ст. вялікі князь надае сялян у Вашкевічах (Васковичох) нейкім Рамашкавічам: «У Белицкои волости и у Здетеле, у Васковичох Ромашковичомъ: Тарас, Мартинъ, Дмитръ, Супря, Трухон, Мась, Микулица, Олекса, Еско, Новгороб(ец)» [1]. У чэрвені 1493 г. гаспадарскаму падкамораму і маркаўскаму намесніку Пятру Янавічу (верагодна, Манцігердавіч), было нададзена пацвярджэнне на пакупку ім у пані Юхнавай Рэмязавіча Федзькі зямлі «въ Белицкомъ повете ... на имя Ромашко ..., вечно, ему и жене и ихъ детемъ, и потомъ будучимъ ихъ счадкомъ», гэтую зямлю пан Рэмез у свой час купіў у Андрэя Рамашкі [2]. Дачка Пятра Янавіча была адной з жонак Станіслава Пятровіча Кішкі [3].

Вядома, што маёмасць Вашкевічы з XV ст. была часткай белагрудскай маёмасці Кезгайлаў-Завішаў. У Кнізе № 229 Літоўскай метрыкі надрукаваны цікавыя дакументы, датычныя судовага разбіральніцтва паміж «пани Андреевое Завишыча, пани Барбары Кгейзъкгяйловны с паном Станиславом а паном Петром Петровичами, ... о бои и грабежы подданых васьковских» [4] (у старых дакументах Вашкевічы часта называюцца Васькавічамі ці нават Івашкевічамі).

Судовая справа разглядалася камісарскім судом ў Вільні з 19 лістапада 1540 па 24 студзеня 1541 г. Барбара Завіша (з Кезгайлаў, удава Андрэя Завішы [5], верагодна, дачка Яна Кезгайлавіча, у іншым шлюбе жонка Яна Янавіча Забярэзінскага [6]): «Барбара Кгезъкгайловъна жаловала на панятъ троякихъ, старостичовъ жомойтьских: на пана Станислава а на пана Петра Петровичовъ Техоновъских, о наслан(ь)е кгвалътовное на йменье свое Васковичы» [7]. Размова ідзе пра Станіслава Пятровіча (быў жанаты з дачкой Яна Кучука Ганнай [8]) і Пятра Пятровіча Кішак (Кішыцаў), якім належаў маёнтак Ольжава [9]. Далей: «врадникъ вашъ ольжовъский, на ймя Миколай Бартошевичъ зъ слугами, з бояры и людми вашыми: зъ Яномъ Радивиловичомъ и с тивуномъ Иваномъ Микитичомъ, а Максимомъ Микитичомъ, и зъ ынъшыми многими помочъники своими, собравшы ся и наехавшы моцно кгвалтол на домъ боярына ее васковъского и тежъ на одинънадцать домовъ людей ее васковскихъ, самыхъ и жонъ ихъ побили, многие речы, статьки домовые въ ихъ домехъ побрали и шкоды великие почынили» [10].

Барбара Завіша падрабязна пералічвае, які гвалт учынілі людзі Кішак і што яны забралі з кожнага з 12 дамоў. У 10-м і 11-м доме жылі святары, нападнікі абрабавалі і іх: «У десятомъ дому, в попа Серъгея Миколинъского васковъского - его самого и сына его збили и у дву клетей замъки поотъбивали, и с клетей побрали: серъмягъ шесть, кожуховъ пять, жывотины - волы оремые, коней двое а третяя свирепа, быковъ четвертаковъ чотыры, овецъ пятънадцать, козъ осмъ, вепровъ пять, гусей десеть, кур дванадцать взяли. У-в одинадцатомъ дому, в попа васковъского Павла - жону его збили, у клетей, у прымъна ку светлицы дверы поотьбивали и знели з нее поес и з ыгольникомъ, а в ыгольнику полъкопы грошем, а у светлицы скрынку взяли, а у скрынъце наметъцовъ семънадцат, колънеры два золотые, а третий колънеръ оксамитный, сорочокъ шестънадцат, брамъки две золотые, кожуги два, серъмяга, яецъ тры копы, скатерть трои, боты жонъскихъ, ручъников шест(ь), нароги двои, коса - то все взяли. А у тещы поповое в клети дверы отъбили, кубелъ платья, в кубле простич десет, тры поставы полотна, в поставе по семидесятъ локоть, сорочокъ петнадцать, сукню синю колътрышовую, кожух лисий, а другий кожух белинъним хрептовый, сукни тры камъпорские, шлыкъ окъсамитный взяли» [11].

Як бачым, у Вашкевічаўскай царкве ў 1541 г. служылі два святары: Сяргей Мікалінскі і Павел.

На гэта Пётр Пятровіч Кішка адказаў, што ў Вашкевічах маюцца два маёнткі - Барбары Завішы і Кішак: «... земли и люди нашы там у Васковичах посполу зъ землями и людми пановъ Завишычов над рекою одною» [12]. Барбара Завіша паведаміла, што «... тое имен(ь)е Васковичы зоставилъ пану ее, пану Анъдрею девер ее, панъ Янъ Завишычъ [13] в тисячу копахъ грошей» [14].

Барбара Завіша паказала ў судзе, што «... поповичы перво панъ мой, а после небощыка пана я держу ..., яко жъ ставила передъ паны, их м(и)л(о)стью, самых тых Сергея, попа, и поповичов, которые ж сознавали, ижь они зъ стародавна, с предковъ своих седять на земли церъковъной пановъ Завишычов и служат(ь) паном Завишычом толоки. И поведила пани Анъдреевая, што жъ и подаванье церкви оное Светого Николы Васковъское естъ пановъ Завишычовъ, - на што жъ она покладаля листъ отъца Иосифовъ, митрополита киевъского, в которомъ пишеть отец митрополитъ до пана Анъдрея Завишыча, прычыняючы ся о церковь оную С(ве)того Николы у Васковичахъ, которая ся была зъстарела, абы отъставена тамъ знову, и вызнаваеть отецъ митрополитъ в томъ листе своем ижъ то церъковъ звечыста естъ пановъ Завишычовъ» [15].

Вядома, што кіеўскі мітрапаліт Іосіф ІІІ узведзены ў сан у 1523 г. Такім чынам, з гэтага найкаштоўнейшага дакумента мы даведваемся пра тое, што царква св. Мікалая ў Вашкевічах, калятарамі якой былі Завішы, у першай палове XVI ст. ужо была старой і таму рамантавалася, з упэўненасцю можна сказаць што яна была пабудавана не пазней за XV ст.

Цікава, што святары адпрацоўвалі талокі, як звычайныя сяляне, кажа «чалавек» Барбары Завішы «Петръ Митичъ поведил: "Служыл есми пани Анъдреевой от семи летъ на онъ час, кгды замокъ северский Радогощъ (у 1534 г. - Л. Л.) отъ людей г(о)с(по)д(а)ра нашого спаленъ, и былъ есми отъ нее врадникомъ в ыйменьи ее Васковъскомъ, ино в тотъ час пры мне поповичы тые служыли паней Анъдреевой, тамъ к Васковичомъ послушъни были мене, врадника ее, ходили на толоки, кгдемъ коли их посылалъ з листы, а держала пани их во-в покои". Другий светокъ Матей, кухар, светчылъ: "Кгдымъ еще в молодыхъ летехъ моихъ мешкалъ дома, хожывалъ есми зъ отцомъ своимъ до церкви Светого Николы Васковьское, бо тамъ отчызна моя недалеко, только какъ бы у версте от церкви оное. А такъ, и до сих часовъ, до старости моее, ведал есми и ведаю о томъ добре, ижъ церъковъ оная Васковъская и земля пановъ Завишычовъ, а поповичы их подданые в супокойномъ держаньи пани Анъдреевое" ... Пятый сведокъ Пашъко Терешъковичъ светчылъ: "Предкомъ моимъ покладанье у церъкви тое Светого Николы у Васковичахъ и нашъ прыход тамъ же, а такъ, яко память моя несеть, завъжды то церковь и поповичы пановъ Завишычов, а п(а)ни Анъдреевая деръжыт(ь) их во-в покои и зъ землею, ведаю о томъ добре"» [16].

Як бачым, сведкі з Вашкевічаў падчас суду засведчылі, што царква св. Мікалая стаіць на зямлі Завішаў і іхнія продкі былі пахаваны каля яе з пакон вякоў.

У 1546 г. Барбара Завіша скардзілася Крыштафу Завішу «о кгвалты, бои и грабежи подданых её Васковскихъ и о иншии многии кривъды и шъкоды» [17].

Каля 1560 г. Вашкевічы купіў Андрэй Вішнявецкі і праз 20 гадоў прадаў маёнтак Ярашу Мікалаевічу Ваўчку [18]. У Спісе войска ВКЛ ад 1567 г. князь Андрэй Вішнявецкі сярод сваіх шматлікіх маёнткаў, выстаўляе вершнікаў у тым ліку і «з Белагруда въ повеце Лидскомъ; з Васковічъ въ томъ же повеце» [19].

У XVII ст. Вашкевічы - уласнасць Сапегаў [20].

Ганна Андрэеўна Сапега, дачка князя Андрэя Вішнявецкага, у 1584 г. сярод іншых шматлікіх маёнткаў атрымала і маёнтак Вашкевічы ў Лідскім павеце. Ганна з Вішнявецкіх была другой жонкай Мікалая Паўлавіча Сапегі (маршалак гаспадарскі ў 1566-1576 гг., ваявода менскі ў 1576-1588 гг., берасцейскі ў 1588 г. і віцебскі, з 1588 г.).

Шлюб з другой жонкай Ганнай Вішнявецкай Мікалай Сапега узяў, верагодна, у 1581 г. Ганна была дачкой валынскага ваяводы Андрэя і разам са сваімі сёстрамі спадчынніцай вялікіх латыфундый. 5 студзеня 1593 г. Мікалай Сапега са шваграмі - Радзівілам Сіроткам, князем Юрыем Чартарыйскім і віленскім цівуном Янам Пацам правялі падзел спадчыны. Сярод іншых, вялікіх маёнткаў, Мікалай з жонкай узялі сабе двор Вашкевічы (Васькевічы) у Лідскім павеце. Ганна Сапега з Вішнявецкіх у маладосці была кальвіністкай, а памерла ў 1596 г. каталічкай, яе пахавалі ў касцёле Святога Духа ў Кодані.

Мікалай Сапега памёр 1 лістапада 1599 г. у Кодані і быў пахаваны ў касцёле св. Ганны побач з жонкай, што вельмі цікава, паводле абраду «рэлігіі маёй грэцкай каталіцкае». У 1610 г. сын Мікалая ўсталяваў над магілай бацькоў агульны помнік [21].

Ад Сапегаў маёмасць перайшла да Антонія Пацея (?1690-1749). У падымным рэестры Лідскага павета за 1728 г. у Еленскай парафіі занатавана: «Вяльможны ЯВп Пацей, ваявода Віцебскі з маёнтка Івашкевічы з вёскай Навасады, дзевяноста пяць дымоў» [22]. 26.01.1736 г. Пацей здаў Вашкевічы ў застаўную арэнду літоўскаму падскарбію і берасцейскаму ваяводзе Яну Міхалу Салагубу. 22.10.1745 г. Салагуб выкупіў Вашкевічы і стаў гаспадаром гэтай маёмасці.

Пра Яна Міхала Салагуба пісаў мемуарыст XVIII ст. Марцін Матушэвіч: «Едучы ў Вільню, у Новым Двары я натрапіў на шлюб вялікага літоўскага падскарбія Салагуба з Агінскай, старэйшай дачкой віленскага ваяводы. Раскажу трошкі пра гэтага чалавека.

Ад свайго бацькі ў нейкай ступені ён быў жмудскім шляхціцам і чалавекам мужнага сэрца, не надта адукаваным, але з чыста прыродным розумам. У літоўскім войску служыў у драгунскім палку, даслужыўся там да паручніка. Потым, падчас ваенных падзей адбываліся маршы розных войскаў за Карла XII Шведскага. Салагуб тады знаходзіўся ў Гостынскай зямлі (у Вялікапольскім ваяводстве - Л. Л.) з палком і там быў накіраваны да чыноўніка Гостынскай зямлі Шамоўскага, які меў некалькі дачок. Гэты Шамоўскі яго пачаставаў і ахвотна паіў, нават калі той не мог сесці на каня. Салагуб не хацеў ужо піць і таму сказаў, што калі якая з дачок гаспадара вып'е разам з ім, тады і ён вып'е з ёй. Адна з дачок узяла кубак і, са звычайнай жаночай сціпласцю толькі крыху адпіла, а яму наліла поўны кубак. Салагуб ахвотна выпіў, потым, паставіўшы келіх на галаву каня, стрэліў у яго з пісталета і, саскочыўшы з каня да ног дамы і яе бацькі, папрасіў яе рукі. Добра выпіўшы бацька зразумеў гэта як жарт і пагадзіўся, дама таксама шчыра пагадзілася. Але гэта дамова сталася сапраўднай, бо Салагуб ледзь не ваеннай сілай прымусіў аддаць за яго дачку Шамоўскага, які быў чалавекам багатым і даў за сваю дачку немалы пасаг.

За пасаг Салагуб у гэтым палку купіў брыгадны чын і пачаў цэліць у паслы і дэпутаты ад Гостынскай зямлі. Ён адправіўся да Панятоўскага, цяперашняга кракаўскага кашталяна, які быў у фаворы ў караля Аўгуста ІІ і стаў гостынскім падкаморым. Патрыёты гэтай зямлі хацелі не дапусціць яго да прысягі, але ён меў чын брыгадзіра, і таму яму дапамаглі афіцэры і жаўнеры яго палка, якія таксама мелі адважныя сэрцы. Ён настолькі напалохаў сваіх праціўнікаў, што ім давялося памірыцца. А калі яго багацце ўсё больш і больш павялічылася, ён пры дапамозе князёў Чартарыйскіх стаў вялікім літоўскім лоўчым. Потым, калі вялікае кароннае рэгіментарства [23] было перададзены Панятоўскаму, які потым стаў вялікім літоўскім падскарбіем, а потым мазавецкім ваяводам, а зараз кракаўскім кашталянам, дык праз некалькі гадоў пасля атрымання рэгіментарства, Панятоўскі прадаў пасаду літоўскага падскарбія Салагубу за сто тысяч польскіх злотых.

Першая жонка Салагуба з дому Шамоўскіх памерла, пакінуўшы яму двух сыноў: Юзафа, сучаснага віцебскага ваяводу і Антонія, генерала літоўскай артылерыі.

Другой яго жонкай была ўдава Пакаша, надворная літоўская харунжына з дома Крышпіна, троцкага кашталяна. З другой жонкай яму не пашанцавала. Яна была дама з дзіўным гумарам. Яны пайшлі на развод ... але іх памірыў віленскі біскуп Зянкевіч. Прымірэнне працягвалася нядоўга, і яны зноў пайшлі на развод. Віленскі кансістар, як кажуць, выцягнуў з іх грошы і даў развод. ...

Потым Салагуб атрымаў прыватны дазвол віленскага біскупа на шлюб з Агінскай, дачкой віленскага ваяводы, якая калісьці была прыгожай дзяўчынай, але з-за дзівацтваў сваёй маці ўвайшла ва ўзрост і выйшла замуж толькі пасля смерці маці. Тады яго другая жонка, аддала сябе пад абарону каралевы і ўнесла апеляцыю. Справа дайшла да Рыма. Салагубу было забаронена жыць з Агінскай да канца справы, а біскупу за дадзены ім дазвол доўгі час было забаронена выкананне духоўных абавязкаў» [24].

Пасля смерці Яна Міхала Салагуба гаспадаром Вашкевічаў стаў сын Юзаф Антоні Салагуб, жмудскі кашталян і віцебскі ваявода [25].

Пра Юзафа Антонія Салагуба вядома, што ён вучыўся за мяжой, абіраўся паслом у Сойм ад Жамойціі ў 1736, 1738, 1740 гг., у 1737 г. быў дэпутатам Трыбунала ВКЛ. У 1742 г. стаў жмудскім кашталянам, потым, у 1748-1751 гг. віцебскім кашталянам. З'яўляўся кавалерам ордэна Белага Арла (1750 г.), маршалкам Трыбунала ВКЛ. Ад кастрычніка 1751-га да 1781-га г. быў віцебскім ваяводам. У 1764 г. падтрымаў элекцыю Станіслава Панятоўскага, з 1767 г. быў радамскім канфедэратам, з 1776 г. - дарадцам Пастаяннай Рады. У маладосці, у 1734 г.Ю, разам з Ляшчынскім адбіваўся ад рускіх войскаў у Гданьску. У 1758-ым насуперак князям Чартарыйскім галасаваў за абранне Карла Саксонца, сына Аўгуста Прыгожага, герцагам Курляндскім. Маючы ўладанні на Віцебшчыне, пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай ён адмовіўся прысягнуць Кацярыне ІІ, але напрыканцы жыцця стаміўся, адышоў ад палітыкі.

У 1763 г. Юзаф Антоні Салагуб паставіў у Вашкевічах драўляны палац, пра які я напішу трошкі далей. Па просьбе Юзафа Антонія Салагуба біскуп віленскі Зянкевіч зацвердзіў 23.10.1755 г. фундацыю дваровай драўлянай капліцы пры палацы ў Вашкевічах. Капліца будавалася ў 1763-1769 гг. [26] У 1774 г. ён жа фундаваў уніяцкую Свята-Пакроўскую царкву ў Ганчарах [27].

У Падымным тарыфе 1775 г. двор Вашкевічы і вёска Ганчары - маёмасць ЯВп Юзафа Салагуба, віцебскага ваяводы, у гэтым жа дакуменце прысутнічае і Ганчарская грэка-каталіцкая плябанія [28].

Жонка Юзафа Антонія Салагуба - Антаніна Тарэса з Агінскіх (1714-1773), дачка Караля Агінскага (1690-1716) і Элеаноры Войны. Сужэнцы не мелі дзяцей, і абодва пахаваныя ў родавым склепе, які знаходзіцца ў Варшаўскім касцёле св. Крыжа. Свае радавыя землі ў Польшчы (Апораўскі ключ) Юзаф Антоні граф Салагуб пакінуў у спадчыну пляменніку Яну Міхалу Салагубу [29].

Ян Салагуб быў першым мужам Мар'яны Кацярыны з Сапегаў (1760 - ?), дачкі Аляксандра Міхала Сапегі і Магдалены з Любамірскіх. Другім мужам Мар'яны стаў дзевянішкаўскі стараста Ігнат Пузыня [30] і праз яе, у 1783 г. Вашкевічы становяцца маёмасцю Пузыні [31].

У 1784 г. у Вашкевічах маецца двор, філіяльны касцёл (капліца) і карчма над Нёманам васпана Пузыні. Ганчары - вёска і карчма таксама належалі васпану Пузыні [32]. Каля 1789 г. двор Вашкевічы купіў любавіцкі стараста Ленскі [33].

У візітацыі 1792 г. падаецца наступнае апісанне Ганчарскай царквы: «Царква пад тытулам Апекі (пратэкцыі) Найсвяцейшай Панны Марыі знаходзіцца ў Лідскім павеце і дэканаце, фундацыі ЯВпп Салагубаў, потым у дзедзіцтве і каляцыі ЯВпп Ігната і Мар'яны з Сапегаў Пузыняў, старостаў дзевянішкаўскіх, зараз у каляцыі ЯВп Ленскага, старасты любавіцкага. Царква драўляная, з брусоў, добра пабудаваная, на фундаменце, пакрытая гонтай. Адзін купал над фасадам з жалезным крыжам, другі, меншы над вялікім алтаром і таксама з жалезным крыжам. Большая частка могілак агароджана. На могілках званіца на 4-х слупах, крытая гонтай, з купалам і жалезным крыжам, вельмі старая. На званіцы - 3 званы. Адзін звон разбіты» [34].

Візітацыя 1792 г. адзначае, што парах Ганчарскай царквы Марцін Старынскі меў дарагі і ганаровы стол з шуфлядамі, прычым кожная шуфляда мела па мініяцюрным замку [35]. Тым не менш, па класіфікацыі беларускага гісторыка Дзмітрыя Лісейчыкава, Ганчарскую плябанію можна лічыць беднай [36].

У спісе парафій, складзеным у 1827 г., вёска Вашкевічы ўжо мае назву Агароднікі, але нават у 1833 г. у мітраполіі разглядалася пытанне аб кандыдатуры на пасаду святара пры царкве сяла Вашкевічы [37].

У 1840-ым г. Вашкевічы наведаў мастак Вікенці Дмахоўскі (1807-1862), удзельнік паўстання 1830-1831 гг., які вярнуўся на Радзіму пасля 7-гадовай эміграцыі. Яму прыпісваюць аўтарства карціны з выявай вашкевіцкага сядзібнага дома (палаца Салагубаў). Копія захоўвалася ў сям'і А. С. Лысёнка. Палац у паўтара паверхі з двухпавярховым высунутым наперад цэнтральным памяшканнем, ламанаю лініяй страхі, высокімі вокнамі і пяццю дымавымі комінамі печаў. Усходняя - правая - прыбудова большая і высунута наперад, што надае асіметрычнасць. Дрэвы падрэзаныя на ўзор французскага парку. На пярэднім плане садоўнік з двума сабакамі, пасярэдзіне ў групе вылучаецца мажная жанчына, магчыма, гэта гаспадыня, Петранэля Ленская, у дзвярах палаца яшчэ некалькі постацяў (сям'я ?). На цэнтральным будынку ўверсе, вельмі падобна, шчыт з гербам [38].

У XIX ст. ад мясцовых жыхароў было запісана паданне, што ў дзвюх вярстах ад сучаснай ганчарскай царквы, пры безназоўным раўчуку стаяла старая царква, і ў ёй знаходзіўся цудатворны абраз, нібыта вывезены ў Маскву. Сяляне паказвалі таксама і іншае месца, дзе стаяла царква - недалёка ад урочышча «Царкоўшчына» і сенажаці «Папоўшчына» [39]. Верагодна, у народнай памяці захаваліся месцы, дзе знаходзілася ранейшая царква ў Вашкевічах.

У 1863 г. царква была накрыта жалезным дахам, а ў 1869 г. яе сцены ашаляваны [40]. У 1868 г. прыхаджане царквы ў памяць аб скасаванні прагону купілі ў царкву звон вагой 5 пудоў і 3 фунты і коштам 110 руб. 62 ½ кап [41]. У 1869 г. былы старшыня Лідскага міравога суда Астравідаў падараваў царкве срэбную пазалочаную чашу з поўным наборам, парчовую рызу, евангелле і напрастольны медны крыж (усяго на суму 110 руб.) [42]. Пасля капітальнага рамонту (зроблены новы іканастас і прастол, пакладзена новая падлога, зроблены трое дзвярэй з прытвора ў малельную залу, па-новаму ашалявана апсіда) 22 кастрычніка 1878 г. царкву асвяцілі.

У 1882 г. дах царквы быў пакрыты гонтай, а купал абабіты бляхай. У 1886 г. побач з храмам пастаўлена двух'ярусная званіца, якая мела два званы: адзін важыў 10 пудоў, другі, куплены вернікамі - 5. Чарговы капітальны рамонт быў зроблены ў 1927 годзе: сцены звонку і знутры пафарбаваны, на званіцы з'явіўся яшчэ адзін чатырохпудовы звон [43].

У 1893 г. Ганчарская царква мела 99 дзесяцін зямлі ў 20 частках. Святар жыў у царкоўным доме, а псаломшчык у сваім. Царквы наведвала 1238 вернікаў-мужчын і 1300 вернікаў-жанчын, якія жылі ў 309 дварах [44].

Сучасны горад Бярозаўка, у той час рабочы пасёлак, быў часткай Ганчарскага прыхода. Не магу не працытаваць ва ўсіх адносінах цікавы кавалак газетнага тэкста: «За чатыры вярсты ад ст. Нёман знаходзіцца велічэзны завод Столе і Краеўскага. Завод гэты пастаўлены на шырокую нагу, атрымлівае вялікую колькасць заказаў і, дзякуючы акуратнаму і сумленнаму іх выканню, карыстаецца вядомасцю не толькі ў нашым краі, але і далёка за яго межамі. … Завод мае вялікую колькасць кваліфікаваных рабочых з-за мяжы ці з Прывісленскага краю [45]. Недалёка ад гэтага завода маецца яшчэ два шкляныя заводаы тых жа гаспадароў, рабочыя на гэтых заводах - палякі і чэхі. … Сярод рабочых ёсць некалькі праваслаўных з тутэйшых сялян. … былы святар Ганчарскай царквы, у прыходзе якога знаходзіцца завод «Нёман» на адлегласці ў 10 вёрст, у 1894 г. адчыніў тут царкоўную школу пісьменнасці. … Столе і Краеўскі ўзялі яе на сваё ўтрыманне. … настаўнікам быў чалавек, які закончыў курс духоўнай семінарыі, і кантора завода акуратна выплачвала настаўніку па 35 руб. у месяц, наймала для школы вартаўніка, аплачвала ацяпленне і асвятленне. … З 1897 г. пачынаецца ўпадак школы, пачынаюцца непаразуменні, … завод перастае даваць настаўніку каня для паездак у Ганчары і затрымлівае заробак. … У верасні 1901 г. настаўнік кінуў школу і з'ехаў з завода. Што ж робіць мясцовы святар? Ці сапраўдны ён не мае сродкаў каб падтрымаць школу? Зараз праваслаўнаму духавенству дадзены доступ на фабрыкі, заводы і г. д. … для рэлігійных гутарак і нагляду за праваслаўнымі, якія там працуюць. Завод Столе і Краеўскага асабліва патрабуе такога нагляду … тым болей, што тут вельмі адчуваецца ўплыў ксяндзоў» [46].

12 чэрвеня 1912 г. Ганчарскую царкву наведаў ковенскі епіскап Елеверый, які займаўся рэвізіяй цэркваў Лідчыны [47].

Перад прыходам немцаў, у 1915 г. святар Ганчарскай царквы Пётр Семянтоўскі пакінуў Дакудава і ў эвакуацыі жыў па адрасе: г. Растоў, Яраслаўскай губ., Аўрамеяў манастыр, кв. свят. Чарапіна [48].

У гады Другой сусветнай вайны настаяцелем царквы быў выпускнік лідскай гімназіі імя Караля Хадкевіча, святар Мікалай Усціновіч. Гэты святар, як мог, бараніў сваіх вернікаў ад акупантаў і карыстаўся вялікім аўтарытэтам сярод сялян. У 1950 г. а. Мікалая арыштавалі, абвінаваціўшы ў антысавецкай дзейнасці і супрацоўніцтве з немцамі, 14 жніўня 1950 г. прысудзілі да 25 гадоў лагераў і адправілі ў Варкуту. На радзіму вярнуўся ён 2 верасня 1956 г. З 6 лістапада 1970 г. працаваў настаяцелем Нараджэння-Багародзічнага храма в. Дакудава [49].

Свята-Пакроўская царква ў Ганчарах - самая старажытная грэка-каталіцкая царква на Лідчыне, яна абвешчана помнікам драўлянага дойлідства і дзейнічае да нашага часу. Утрымліваецца ў добрым стане, зроблены касметычны рамонт. Гэтая царква стала архітэктурным правобразам для Свята-Елісееўскай царквы ў вёсцы Мінойты, пабудаванай у 1997 г.

Летам 2020 г. я з вялікай зацікаўленасцю і піетэтам вывучаў Ганчарскую царкву, аглядаў тое, што было апісана яшчэ ў актах візітацый 1784 і 1792 г.

Грэка-каталіцкія святары Ганчарскай і Дакудаўскай цэркваў

У 1732 г. святар цэркваў у вёсках Вашкевічы і Дакудава а. Тэадор Валасевіч [50].

Святар цэркваў у вёсках Вашкевічы і Дакудава а. Ян Валасовіч памёр да 10.07.1778 г.

У Архіве ўніяцкіх мітрапалітаў захаваўся кампрамат на дакудаўскага параха Георгія Вяржбіцкага, які на працягу трох дзён 15-17 чэрвеня 1758 г. павянчаў незаконны шлюб - муж і жонка былі паміж сабой у другой ступені сваяцтва, а потым пабіўся з гусеўскім парахам Васілём Лыткоўскім [51].

А. Ігнат Нарэвіч, у 1784 г. капелан капліцы ў вёсцы Дакудава [52].

А. Мацей Валасовіч, святар царквы ў вёсцы Ганчары, памёр да 1788 г. [53]

А. Ян Мыслевіч. У 1791 г. высвечаны пінска-тураўскім біскупам Г. Дашковічам-Гарбацкім, у 1781-1784 гг. вікарый у царкве вёскі Ганчары [54].

А. Марцін-Мікалай Старынскі, мірапамазаны 14.08.1782 г. у кафедральнай царкве г. Наваградка, 09.12.1784 г. прэзентаваны дзявянішскаўскім старастам Ігнатам Пузыням і яго жонкай Марыянай Сапегай у вёску Вашкевічы, у 1788 г. інсталяваны мітрапалітам Я. Смагаржэўскім у вёску Радамысль Жытомірскага павета. У 1782-1788 гг. адміністратар, а ў 1788-1792 гг. святар царквы ў вёсцы Ганчары [55].

А. Тамаш Вашчыловіч, 1753 г. н., паходзіў з шляхты, вучыўся ў Віленскім Папскім алюмінаце, прэзентаваны саноцкім старастам Янам Салагубам, высвечаны і інсталяваны пінска-тураўскім епіскапам Г. Дашковічам-Гарбацкім у Пінску 19.07.1778 г. Святар цэркваў у Вашкевічах і Дакудаве (1778 г.), святар у Ганчарах (1782 г.). Лідскі дэкан у 1779-1781 гг. У 1783-1887 гг. святар царквы ў мястэчку Вялікая Бераставіца, гарадзенскі дэкан у 1783-1798 гг., потым кіеўскім канонік (1798 г.), асэсар генеральнай мітрапаліцкай кансісторыі (1798 г.), гарадзенскі сурагат (1798 г.) архідыякан Берасцейскага капітула (1818 г.) [56].

А. Міхал Кастэцкі, адміністратар царквы ў вёсцы Ганчары ў 1795 г., «звычаяў незаганных, навук сярэдніх. ... старанны гаспадар» [57].

А. Васіль Лапушэўскі, высвечаны пінска-тураўскім епіскапам Г. Дашковічам-Гарбацкім у 1780 г., у 1791-1792 гг. адміністратар царквы ў Лідзе, у 1792-1795 гг. капелан філіяльнай да Ганчароў царквы ў Дакудаве, «звычаяў ухвальных, навук сярэдніх» [58].

А. Ян Кастэцкі, 1797 г. н., з 1832 па 25.02.1837 г. святар царквы ў Ганчарах [59].

А. Антон Гарбацэвіч, 1795 г. н., у 1832 г. святар у мястэчку Дзятлава (1832 г.), з 25.02.1837 г. вікарый царквы ў вёсцы Ганчары [60].

Да 1837 г. у Дакудаўскай царкве служыў а. Язафат Александровіч. Святар а. Ян Сцепурынскі (Сцяпура), 1791 г.н., у 1837 г. - адміністратар царквы ў в. Дакудава [61]. Пра гэтых двух святароў можна сказаць трошкі больш.

У жніўні 1835 г. Язафат Александровіч адмовіўся прымаць маскоўскія малітоўнікі [62]. Потым святар і вернікі вёскі Дакудава аказалі супраціў зменам у інтэр'еры свайго храма, таму, паводле афіцыйнага паведамлення, «употребляется деятельное настаивание» аб усталяванні тут іканастаса. 30 снежня 1835 г. гарадзенскі губернатар Копцеў загадаў прыбраць з уніяцкіх цэркваў падведамнай яму тэрыторыі ўсе рэчы, неўласцівыя праваслаўю: арганы, лаўкі, званочкі [63].

Пасля адмовы прыняць маскоўскі служэбнік Александровіча замянілі Янам Сцяпурам, жонка якога з чатырма дочкамі нарабіла клопату мясцовым уладам тым, што да ліквідацыі уніі паспела перайсці ў рыма-каталіцтва і не жадала «вярнуцца» ў праваслаўе - веру, у якой заканадаўствам імперыі прадпісвалася быць спаведнікам знішчанай уніі. Ды і сам Ян Сцяпура лічыўся недабранадзейным, таму і яго ў 1839 г. выклікалі ў Жыровічы [64]. Гэты святар больш за 20 гадоў, аж да паўстання 1863 г., прынцыпова не служыў літургію па маскоўскім служэбніку - нават «пакута ў манастыры» (верагодна, у манастырскай турме) не змагла прымусіць яго да гэтага.

Расійскі афіцэр І.В. Любарскі, які праз два дзесяцігоддзі пасля забароны уніі, перад паўстаннем 1863 г., служыў у Лідзе, напісаў у сваіх мемуарах пра сустрэчу з «праваслаўным» святаром вёскі Дакудава: «З падручніка геаграфіі засталося ў мяне такое ўражанне, што нашы заходнія губерні да самай мяжы царства Польскага - суцэльна рускія … … Меў жа я вялікае расчараванне …, калі ў 1860 г. я апынуўся ў Паўночна-Заходнім краі … Насельніцтва - і праваслаўнае, і каталіцкае - размаўляе беларускім прыслоўем рускай мовы, але навучаецца польскай грамаце, і ўсякі мужык, як толькі высунуўся з сялянскага становішча, наровіць размаўляць па-польску і апранае канфедэратку … .

Паўсюль багата ўпрыгожаныя велічнай архітэктуры касцёлы, і рэдка-рэдка трапляліся драўляныя, трухлявыя цэрквы з падпоркамі і латамі, падобныя больш на адрыны, чым на храмы пануючай рэлігіі. Праваслаўнае духавенства знаходзілася ў поўным загоне, яно было прыніжана сваёю беднасцю … Знаёмячыся з мясцовымі святарамі і імкнучыся ўразумець сабе ўмовы іх побыту, я заўважаў агульную ім усім характэрную рысу нейкай вінаватасці ў тым, што яны існуюць у "чужым краі". …

Трапляліся паміж святарамі і такія …, якія проста дзівілі сваім цынічным стаўленнем да царквы і рэлігіі. Гэта былі дажываўшыя свой век апошнія магікане уніі 1839 г. … Яны ўплывалі вельмі разбэшчана на сваю паству, прыводзячы яе паступова да поўнай рэлігійнай абыякавасці. З адным такім тыповым уніятам … пад святарскай маскай я выпадкова сустрэўся ў Лідскім павеце Віленскай губерні. Спатрэбілася мне з'ездзіць у роту нашага палка, нядаўна размешчаную ў вялікай праваслаўнай вёсцы Дакудава з прыходскай царквой. Ротны камандзір і абодва субалтэрны [65] ў гэтай роце былі палякі [66].

- Поп тутэйшай парафіі [67] (так у тэксце, святар размаўляе пераважна па-беларуску - Л. Л.), - адрэкамендаваўся ён … падаючы мне руку. Гэта быў сухі маленькі чалавек, рухомы і гаманкі, які захаваў нейкую дзіцячую наіўнасць, нягледзячы на свой стары век …, рускай мовы не ведаў. За тое, што я не мог размаўляць з гэтым дзіўным святаром на яго мове, ён адразу, без цырымоніі, абразіў мяне "завзентым маскалём".

- Вось, пане, абрэвізуйце яго роту памацней, - сказаў святар, паказваючы на капітана, - ды прайміце яго добра за тое, што напужаў мяне, калі прыйшоў сюды з ротай. Уявіце, у нас па вёсцы пайшла чутка, што ідзе ў Дакудава з ротай архіправаслаўны камандзір. Прыпляліся сюды яны як раз пры канцы тыдня. Я на другі дзень, досвіткам, давай званіць спачатку ў адзін звон, потым ва ўсе, думаю сабе: каб не прынесла яго нялёгкая ў такую рань, а сам сяджу ў алтары ды выглядваю, таму што боязна было. А калі б прыйшоў, я пачаў бы казаць: "Госпадзі памілуй". Мінула гэтак з палову гадзіны, нікога з маскалёў няма. Ну, значыць, спіць пудзіла, задраўшы ногі, і стараннасці маёй не чуе, замкнуў я царкву і пайшоў каву піць. А потым дазнаўся, што ён такой жа "д'ябел", як і я.

- Чаго жа вы, ойча, так баяліся?

- Як чаго? А калі бы ён і на самай справе аказаўся б «бла-го-на-ме-рен-ный», ды паслаў, куды патрэбна цыдулку, што дакудаўскі поп імшу не спраўляе, то ізноў прыйшлося бы ў манастыр ісці на пакуту.

- Дык чаму ж вы не служыце? - спытаў я, вельмі здзіўлены.

- Вельмі проста, пане каханы, па-вашаму не ўмею, а па-нашаму нельга. Вось пахрысціць, павянчаць, пахаваць - гэта я з поўным задавальненнем, інакш папу з дочкамі не было б чаго есці. І ў нядзелю царква мая заўсёды адчыненая, прыйдуць, памоляцца, паспяваюць нашы хлопцы, і даволі з іх. Ды, вы не думайце, зрэшты, што я - такі ўжо адшчапенец, у царскі дзень рэдка калі набажэнства не "адкатаю". Вось толькі з кадзілам не магу зладзіць. Сапраўдны поп спрытна так "фуркае" ім наперад і назад, а ў мяне не выходзіць.

- Я дзіўлюся, што вам цяжка служыць па-праваслаўнаму, - заўважыў я. Наколькі мне вядома, па ўмовам берасцейскай царкоўнай дамовы, … ўся абраднасць павінна быць тая ж, што і ў праваслаўных.

- Калі гэта было! - запярэчыў ён. У той час, калі я стаў уніяцкім святаром, у нас … былі арганы, ружанцы, гадзінкі, «здровась Марыя», «анёл Панскі», званочкі … А зараз што: "Госпадзі памілуй, ды падай Госпадзі". Адзін раз, усё ж, паплаціўся я за сваё няўменне. Прыязджае неяк праваслаўны біскуп такі важны, увесь у чорным, на галаве каптур з шлейфам. Адслужы, кажа, а я пагляджу. Я ні жывы, ні мёртвы, пачаў плесці абедню і ўсё пазіраю на страшнага аргуса. Ён, як быццам бы, і нічога, прымасціўся ў кутку алтара, ды ўсё паклоны робіць. Мая старанная праца, можа і сышла бы, калі б не гэтая фатальная экценія. Тут ужо я зусім заблытаўся і пачаў мармытаць імёны, якія толькі прыйшлі ў галаву. Па заканчэнні ўсяго, біскуп праняў мяне да дзясятага поту і, падзякаваўшы, з'ехаў, а потым піша: дакудаўскі «ксёндз ніцма не розуме», паслаць яго ў навуку на два месяца ў кляштар. А якая мне навука? Адлежаўся я тамака, … а потым такім жа … прыйшоў у Дакудава, якім і быў.

- Чаму б вам, «баценька», не павучыцца служыць, як належыць, - параіў я, - гэта зусім не цяжкая справа. Глядзіце ў трэбнік, і ўсё выйдзе добра.

- Позна мне вучыцца, ды і няма сэнсу. Бо палякі выхваляюцца, што адваююць сабе ўсю Літву. Тады мы ўжо не ў унію, а проста ў каталіцтва пойдзем…» [68].

А. Ян Сцяпура нарадзіўся ў 1790 г. і служыў у Дакудаве ажно да 10 сакавіка 1865 г. [69] Ён быў адным з тых шматлікіх беларускіх святароў, якія не знайшлі свой шлях ў новай царкоўнай арганізацыі.

Рускі чыноўнік у Вільні Уладзіміраў так ацэньваў вынікі ліквідацыі грэка-каталіцкай царквы: «Яшчэ ... у маскоўскай духоўнай акадэміі, паміж 1848 і 1852 гг., у перыяд вельмі блізкі да «воссоединения» 1839 г., я чуў ад сваіх таварышаў з паўночна-заходняга краю пра гэтыя падзеі апавяданні, зусім не падобныя на тыя, якія выкладаюцца ў гісторыі падзей 1839 г. Калі прыбыў у Вільню, я пачуў амаль літаральны паўтор гэтых жа апавяданняў ад тутэйшых старажылаў. Потым мне стаў вядомы змест «справаздачы» аб даследаванні стану праваслаўных прыходаў у паўночна-заходнім краі, асабліва пераведзеных з уніі ..., зробленай па даручэнні Мураўёва віленскім віца-губернатарам А. І. Полазавым і дырэктарам народных вучэльняў А. І. Садокавым. Гэты важны дакумент быў накіраваны Мураўёвым да мітрапаліта Сямашкі і ў цяперашні час павінен быць або ў яго паперах або ў літоўскай кансісторыі. Змест яго карысна ведаць ўсім ахвочым атрымаць грунтоўныя звесткі пра сапраўднае становішча «воссоединённых» парафій праз дваццаць пяць гадоў пасля «воссоединения». І змест гэтага дакумента такі, што здольны адбіць ахвоту «обращать» ва ўсякага, колькі-небудзь разумнага і сумленнага «обращателя». ... Потым мне сталі вядомыя вынікі так званай праверачнай камісіі, заснаванай у Вільні для адшукання прычын рознасці ў колькасці прыхаджан рымска-каталіцкіх парафій паміж справаздачамі ксяндзоў і справаздачамі цывільнай адміністрацыі: а менавіта, чаму ў першых паказвалася колькасць вернікаў нашмат большай, чым у апошніх? Прычыну гэтага камісія знайшла ў той акалічнасці, што справаздачы цывільнай адміністрацыі паказвалі колькасць вернікаў у рымска-каталіцкіх парафіях ..., якія былі католікамі ці былі запісаны такімі; а ў справаздачах парафіяльных ксяндзоў, акрамя афіцыйных католікаў, значыліся і ... такія, якія былі католікамі па перакананнях і па рэлігійнай практыцы, але запісаны былі праваслаўнымі. Гэтыя апошнія былі з «воссоединенных» уніятаў, і колькасць іх была вельмі вялікай» [70]. Каментаваць, я думаю, не мае сэнсу.

Дакудава

Вёска Дакудава знаходзіцца ва ўнікальнай частцы Лідчыны - на беразе вялікай ракі Нёман, у атачэнні магутных лясоў і ўрадлівых палёў. Не дзіва, што гэта месца заўсёды вабіла да сябе чалавека. Вядома, што на адлегласці 2,5 - 3 км на паўднёвы ўсход ад моста цераз раку Нарву ў вёсцы Дакудава, пасярод шырокай правабярэжнай поймы ракі Нёман, знаходзіцца помнік эпохі неаліту і бронзавага веку Дакудава-5, ён займае дзюну памерамі каля 60 - 100 м, вышынёй да 2,6 м [71].

Яшчэ раней каля вёскі Дакудава вядомы былі два паселішчы. Адно з іх побач з вёскай цягнецца ўздоўж Нёмана прыкладна на 1,5 км, захопліваючы паласу шырынёй да 200 м. Тут знойдзена кругавая кераміка часоў Полацкай дзяржавы. Таўшчыня культурнага пласта да 0,5 м. Другое паселішча ніжэй па цячэнні ракі за 1 км ад першага. Тут сустракаецца грубая ляпная кераміка другой паловы I тыс. н. э. і абломкі кругавых сасудаў [72].

Князь Карыбут, якому яшчэ да Востраўскага пагаднення 1392 г. Ягайла перадаў Ліду, у 1392 г. адмовіўся прызнаць Вітаўта вялікім князем ВКЛ. З «Летапісу вялікіх князёў Літоўскіх», даведваемся: «Князь Карыбут Альгердавіч пачаў дакараць [вялікага князя Вітаўта], выяўляць сваё непаслушэнства, пачаў збіраць супраць яго сваё войска і выступіў супраць яго. Князь жа вялікі Вітаўт паслаў сваё войска [пад кіраўніцтвам] Васіля Барэйкавіча і Гінвіла супраць яго [Карыбута]. І сышліся войскі каля Дакудава, і былі разбіты воі князя Карыбута, і кінуліся наўцёкі, і шмат іх было пабіта. Сам жа князь Карыбут уцёк у Ноўгарадок. Там жа былі яго княгіня і дзеці. Князь жа вялікі Вітаўт сабраў сваё войска, і сам пайшоў да Ноўгарадка, і аблажыў горад, і ўзяў Ноўгарадок, а князя Карыбута, і княгіню, і дзяцей паланіў» [73]. Здаецца, гэта першае пісьмовае згадванне Дакудава.

Дакудава з XV ст. належала Кучукам. Родапачынальнікам роду Кучукоў быў каморнік Ягайлы, які ў 1382 г. удзельнічаў у забойстве Кейстута. Яго сын Конрад (? - пасля 1437 г.) ужо валодаў Жырмунамі, Дакудавым, Шчучынам і Востравам. 01.07.1436 г. Конрад Кучук зрабіў наданне віленскім францішканам і прыклаў да дакумента сваю пячатку з гербам Сякера.

Сын Конрада - Ян Кучук (каля 1410 - каля 1478), упершыню згадваецца сярод каралеўскіх дваран, якія ўдзельнічалі ў Хоцімскай бітве. У 1463 г. з пасольствам ездзіў да палякаў, а ў 1468 г. да крымскіх татараў, у 1473 г. удзельнічаў у вызначэнні мяжы з Лівоніяй, ёсць згадкі пра яго пасольства ў Чэхію. Маршалак гаспадарскі у 1469-1478 гг. і намеснік лідскі ў 1473 г. [74]

Ян Кучук меў сына Юрыя (каля 1435 - пасля 1482), які быў гаспадарскім маршалкам ў 1482 г., і сына Войцеха (каля 1440 - пач. 1506). Войцех у 1492-1505 гг. таксама займаў пасаду гаспадарчага маршалка [75]. На пачатку XVI ст. Дакудава разам з Востравам [76] і Шчучынам - «отчизное имение пана Войтеха Кучуковича» [77]. Міхал Шымялевіч піша, што ў 1506 г. Дакудава перайшло да пана Пятра Аляхновіча Давойнавіча [78].

У недатаваным дакуменце (каля 1509 г.), у якім разглядаецца спрэчка кухмістра пана Пятра з панам Юрыем (Радзівілам), вояводзічам Віленскім, ідзе размова пра трэцюю частку маёнткаў «Докудово, Щетино (Шчучын - Л. Л.) а Остров», якія раней прыналежалі пану Войцеху Кучуковічу [79].

Рашэнне па гэтай справе не было прынята, і 20 жніўня 1512 г. у Кракаве робіцца другая спроба вырашыць спрэчку. Кухмістр Пётр Аляхновіч даводзіў: «Будучи де ешчо за славное памети милости Александра, пан Вотехъ Кучуковичъ, маршалокъ его милости, именья свои отчизные, третюю часть, … Докудово а Щетино а Остров, по своем животе мне записал; и пан Вотехъ посылалъ о том чолом бити королю его милости и король его милость Александр тот тастамент и рукой своей подписал и потвердилъ; и по смерти пана Вотехово, к тым именьям приповедовался, по близкости дочки свое, староста Городенски пан Станиславъ Петровичъ, которого жъ дочка его на онъ часъ была змовена за пана Юрья, и его милость в тыи именья далъ ему увязанье…». Аднак «пан Юре, воевода Киевски, к тому мовил, тотъ тастаментъ пана Воетховъ Кучуковича …. не слушны… и тые имениья далъ его милость въ моцъ тестю моему пану Станиславу (старасту Гарадзенскаму - Л. Л.); моя жена, будучи какъ то дедичка и отчичка тому, отходячи того света, мне, мужу своему, то дала и въ тастаменъте своемъ записала …» [80].

Вялікі князь Жыгімонт прапанаваў зрабіць перапынак і зноў вярнуцца да справы пасля свайго вяртання ў ВКЛ. З тома метрыкі, якім я карыстаўся не бачна, чым скончылася справа,

Вядома, што каля 1513 г. паводле тастамента Барбары Кішчанкі маёнтак Дакудава атрымаў яе муж, гарадзенскі стараста Юрый Радзівіл «Геркулес». І ў 1537 г., пасля смерці кіеўскага ваяводы і лідскага старасты Юрыя Мікалаевіча Радзівіла (1480-1541) кароль Жыгімонт «на вечнасць» зацвердзіў за другой жонкай нябожчыка, Барбарай Станіславаўнай, сярод іншых маёнткаў таксама і « Жырмуны, Щчучин, Остров, ... Докудов» [81].

Юрый Радзівіл «Геркулес» (каля 1480-1541) - дзяржаўны і ваенны дзеяч ВКЛ. Займаў шэраг дзяржаўных пасад, у тым ліку з 1528 г. - лідскага і беліцкага намеснікаў, польнага, а потым вялікага гетмана ВКЛ. Праславіўся сваім удзелам у войнах, перамогамі ў 30 бітвах. У 1508 удзельнічаў у вайне з Маскоўскай дзяржавай. Быў адным з найбагацейшых магнатаў ВКЛ. На Лідчыне валодаў маёнткамі Жырмуны, Дакудава, Сялец і Збляны.

Каля 1533 г. у Дакудаве збудавалі касцёл. Міхал Шымялевіч пісаў, што ў другой палове XVI ст. «атрымалі самае шырокае распаўсюджанне кальвінізм і лютаранства. Агульны рух да перамены рэлігіі крануў г. Ліду і яго наваколлі. Вучэнне Кальвіна ў гэтай мясцовасці карысталася падтрымкай князёў Радзівілаў і Абрамовічаў ... якія былі лідскімі старастамі. У Лідзе, Мацкішках, Дакудаве, Сяльцы, Беліцы, Ляцку і інш. былі збудаваны зборы кальвіністаў, а лідскі касцёл па недахопу вернікаў быў нават зачынены і некаторы час знаходзіўся ў непасрэдным кіраванні віленскай капітулы» [82].

Дакудаўскі пратэстанцкі збор заснаваны ў 1600 г. [83], Саламон Рысінскі [84] пісаў: «Гэты (збор) добра ўладкаваны ўсім праз с.п. Ягамосці пана брата майго. ... Трэба мець пры тым зборы школу, якую разам з памяшканнем для вучняў трэба пабудаваць каля збора. ... Алюмнаў павінна быць два, утрымліваць іх трэба, як і пры іншых зборах. Трэба пабудаваць шпіталь каля збора і ўтрымліваць там шэсць убогіх» [85].

Як вядома, Дакудава ўваходзіла ў так званае Беліцкае графства Радзівілаў. 29 лістапада 1659 г. Марыя Радзівіл (жонка вялікага гетмана ВКЛ і Віленскага ваяводы Януша Радзівіла) у Любчы падпісала тастамант, у якім сярод іншых распараджэнняў загадала сваю маёмасць, а менавіта 600 000 зл., запісаных ёй Янушам Радзівілам на маёмасці Заблудава і Беліца, падзяліць наступным чынам: 200 000 - Св. Духаўскаму манастыру - у рукі вялебнаму архімандрыту Ляшчынскага манастыра Восіпу Нялюбовічу-Тукальскаму, 150000 зл. - Заблудаўскаму манастыру і школам пры ім, 100 000 - Слуцкаму манастыру і школам пры ім, астатнія 150 000 зл. размеркаваць паміж вялікімі манастырамі і цэрквамі і асобамі. Сярод атрымальнікаў і гарантаў тастаманце некалькі разоў згадваецца і Фердынанд Рор з Беліцы [86] - славуты камандзір лідскіх шышоў (партызан) падчас вайны 1654-1667 гг. [87] і Генрык Эстка (слуга князя Багуслава Радзівіла, канюшага ВКЛ), продкі якога да канца XIX ст. жылі на Лідчыне і валодалі тут маёмасцю. На старых гарадскіх лідскіх могідках, захаваўся помнік харунжага Лiдскага павета з Дакудава, евангелiка Ксаверыя Эсткі (1787-1855), ён пахаваны недалёка ад уваходу на могілкі [88]. Таксама разам з іншымі быў узнагароджаны Марыяй Радзівіл і Фердынанд Рор: «Таму што пры жыцці не дайшло да прызнання застаўнога запісу, надаю [яму] ў заставу маёнтак Беліца на суму пяцьдзесят тысяч злотых» [89], чатыры тысячы злотых у тастаманце былі запісана за фальваркам Смолач (частка маёнтка Беліца), якія застаўным правам атрымаў Ежы Быкоўскі.

У 1690 г. ваўкавыскі падстараста Генрык Дамаслаўскі трымаў маёнтак Дакудава ў заставе (арэндзе) ад Людвікі Караліны Радзівілоўны. У тым жа годзе ў Дакудаве і Беліцы маюцца плябаніі кальвінісцкіх збораў, кальвінісцкім святаром тут служыць Самуэль Лютамірскі [90].

З-за таго, што папярэднія фундушы загінулі «падчас войнаў са шведамі і Масквой», Брандэнбургская маркграфіня Людвіка Караліна (княжна Радзівіл) у 1715 г. пацвердзіла прывілеі евангелічным зборам, якія знаходзіліся на яе землях: Слуцкаму, Капыльскаму, Койданаўскаму, Любчанскаму, Беліцкаму, Сялецкаму і Дакудаўскаму: «… фундую з наданнем ім розных сум на ўтрыманне прамоўцаў, гаспадароў (praeceptor) і катэхетаў, алюмнаў, удоў, сірот, шпітальных убогіх з запісам гэтых сум на свае розныя маёнткі … гэтым сваім лістом добраахвотна аднаўляю канфірмацыйныя запісы тых самых паноў-патронаў і сеньёраў гэтых збораў … і самых збораў з пляцамі, вёскамі, памяшканнямі для прамоўцаў разам з прыдадзенымі да гэтых збораў фальваркамі і вёскамі … а таксама з вольным доступам у лясы для рамонту збораў і іншых будынкаў … . А выплаты гэтым зборам … [складуць] тры тысячы чатырыста восемдзесят польскіх злотых …» [91].

Трошкі распавяду пра пратэстанскага святара Самуэля Лютамірскага.

Самуэль Лютамірскі быў вядомым педагогам і суперінтэндантам [92] кальвінісцкіх збораў у Наваградскай акрузе. Яго бацька, кальвінісцкі святар Юры Лютамірскі, таксама займаў пасаду суперінтэнданта кальвінісцкіх збораў Наваградскай акругі, а. Самуэль - малодшы сын у сям'і. Старэйшы брат - таксама Юры, жмудскі сеньёр.

Самуэль Лютамірскі з 1672 па 1677 гг. вучыўся ў Слуцкай гімназіі, потым ва ўніверсітэце Караляўца (Кёнігсберга). Потым атрымліваў адукацыю ў шатландскім Эдынбургскім універсітэце. Вядома, што яшчэ правінцыяльны сінод у Вільні (19.06 - 22.06.1678 г.) прызначыў стыпендыю ў 120 зл. штогод для навучання ў Эдынбургскім універсітэце, а сінод 1681 г. прызначыў Самуэлю Лютамірскаму стыпендыю ў 300 злотых штогод і 100 злотых на адваротны шлях з Шатландыі.

Пасля вяртання з універсітэта, Самуэль Лютамірскі ў 1683 г. пастановай правінцыяльнага сходу ў Жупранах быў накіраваны лектарам (святаром) у Слуцкі збор і катэхізатарам у мясцовую гімназію. Яму прызначаны заробак у 105 злотых штогод. У наступным годзе ўжо працаваў лектарам у Кейданскім зборы.

У 1689 г. атрымаў пасаду міністра і прапаведніка збора ў Кейданах, а таксама быў рэктарам мясцовай гімназіі. У тым жа годзе вядомы кальвініст Даніэль Калай далучыў яго да групы асоб, якія павінны былі перакладаць асобныя часткі Бібліі. У 1692 г. Лютамірскаму даверылі пераклад пятай кнігі Маісея. У 1694 г. быў прызначаны міністрам збора ў Беліцы і яшчэ раней служыў у Дакудаве (гл. вышэй). Правінцыйны сінод даручыў Лютамірскаму знайсці добрага настаўніка ў беліцкую пратэстанцкую школу, але, паколькі новы настаўнік не прыехаў, Лютамірскі ў 1695 г. сам вучыў дзяцей. У 1696 г. правінцыяльны сінод у Кейданах выбраў яго наваградскім кансеньёрам [93]. У гэтым званні ў 1697 г. ён сустракаецца ў дакументах сінода ў Орлі. У гэтым жа годзе Лютамірскі разам з пасламі ад Віленскага ваяводства падпісаў элекцыю караля Аўгуста II.

Беліцкі сінод 1698 г. выбраў яго сваім дэлегатам у правінцыйны сінод, а правінцыйны сход у Жупранах на пачатку чэрвеня таго жа года даверыў яму пасаду пісара сінода. У 1700 г. Лютамірскі быў дэлегатам да пфальцграфа Нойбурга і курфюрста Пфальца Філіпа Карла, ён павінен быў вырашыць пытанне продажу радзівілаўскай так званай нойбургскай маёмасці (гл. раздзел пра прыход у Зблянах). Пасля смерці наваградскага суперінтэнданта Адама Воўка правінцыяльны сход у Кейдах у 1708 г. абраў яго на пасаду наваградскага суперінтэнданта. На гэтай пасадзе Лютамірскі распачаў шырокую палітычную кампанію для паляпшэння стану прадстаўнікоў розных рэлігійных плыняў. Для паляпшэння фінансавых спраў кальвінісцкіх збораў у 1710 г. быў устаноўлены адмысловы фундуш, куратарам якога стаў Лютамірскі. Самуэль Лютамірскі быў жанаты з Марыяй з Фігулясаў і меў дачку Альжбету. Памёр 29.08.1711 г. [94]

У падымным рэестры Лідскага павета за 1728 г. у Еленскай парафіі занатаваны пратэстанцкія храмы: «Збор беліцкі і дакудаўскі, два дымы» [95].

Дакумент «Апісанне фундушу Дакудаўскай царквы» напісаны ў 1793 г., пачынаецца словамі: «Каля 300 гадоў, ажно да 1774 г. не было ў Дакудаўскай царкве мясцовага святара. Бачачы адлегласць да самай блізкай царквы, якая для адных складала 3,5 а для другіх 3, 2 і 1.5 мілі, у 1774 г. ЯВп Салагуб пабудаваў царкву ў Дакудава і фундаваў для святара жытло ў мястэчку, даў жыўнасць і дастатковы даход ад Дакудаўскага двара ... каб людзі мелі для сябе зручнасць у духоўных патрэбах. Датычыла гэта і пана Хамінкага ... пан Хамінскі таксама ўтрымліваў святара ...» [96]. Як бачым, ніякіх дакладных дакументаў аб існаванні царквы ў Дакудава да 1774 г. не было і таму ў дакуменце падаецца прыблізная інфармацыя пра яе існаванні 300 гадоў таму - у 1477 г. Але калі б ранейшая царква і насамрэч існавала, яна магла б знікнуць недзе ў сярэдзіне XVI ст., у часы рэфармацыі, г. з. не 300 а 200 гадоў таму, калі лічыць ад XVIII ст.

У Падымным тарыфе 1775 г. двор Дакудава з мястэчкам - маёмасць ЯВп Юзафа Салагуба, віцебскага ваяводы, у гэтым жа дакуменце прысутнічае дакудаўская грэка-каталіцкая плябанія і « фальварак, які належыць кальвінскаму збору» [97].

У 1774 г. была пабудавана з дрэва новая прыходская царква Нараджэння Багародзіцы [98]. У візітацыі 1784 г. яна апісваецца наступным чынам: «У маёмасці князя Радзівіла [99], віленскага ваяводы, [капліца] знаходзіцца ва ўтрыманні ЯВп Хамінскага, мсціслаўскага старасты, ... афілявана да Ганчарскай царквы. Драўляная, дасканалая, у належным парадку. Мае экстрат генеральнай візітацыі лідскага дэкана Пятровіча ад 3 лістапада 1774 г. Да яе запісана палова валокі зямлі і сенажаць на 4 вазы. Неабходна дабудаваць плябанію. Парафія мае 239 дымоў. Святар Ігнат Нарэвіч зараз з'яўляецца дзейным капланам» [100].

Капліцу ў Гаўі тая ж візітацыя апісвае наступным чынам: «У маёмасці ЯВп Хамінскага, мсціслаўскага старасты. Дасканалая, драўляная, на падмурку, крытая гонтай. Мае досыць неабходнага начыння. Падчас генеральнай візітацыі афілявана да Ганчарскай царквы. Ніякай датацыі не мае» [101].

У 1784 г. Дакудава - двор, касцёл філіяльны і ўніяцкая царква (капліца) (ritus graci uniti), карчма і вёска, якая завецца Вялікае Сяло, Найяснейшага князя ягомасці Радзівіла, ваяводы Віленскага [102].

Візітацыя 1792 г. наступным чынам апісвае царкву: «Дакудаўская царква пад тытулам Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі, філія парафіяльнай ганчарскай царквы, фундацыі Найяснейшых князёў Радзівілаў, зараз у пажыццёвай арэндзе і каляцыі ў ЯВпп Хамінскіх, мсціслаўскіх ваяводаў.

Драўляная, з брусоў, ужо не новая, на фундаменце, крытая гонтай. Над фасадам пафарбаваная вежа з пафарбаваным жалезным крыжам. Другая, меншая вежа з жалезным крыжам, над вялікіх алтаром. Могілкі агароджаныя, на могілках звон вагой 30 фунтаў на двух слупах, брама (на царкоўны двор і могілкі - Л. Л.) з падвойнымі дзвярамі на жалезных завесах.

На ўваходзе ў царкву філёнчатыя падвойныя дзверы на жалезных завесах, з антабамі, з драўлянай засаўкай. Агароджа хораў з балясінамі. Столь з габляваных дошак, падлога з цэглы. 9 вокнаў, зацягнутых валовым пухіром. Канфесіянал сталярнай работы.

Дзве сакрыстыі. У адной - двое дзвярэй на жалезных завесах, з унутраным замком, прастол з шуфлядамі. У другой - адны дзверы на жалезных завесах з зашчапкай, адно вялікае акно» [103].

Пра капліцу ў Гаўі з той жа візітацыі даведваемся наступнае: «Філія ганчарскай царквы, пад тытулам Унебаўзяцца Найсвяцейшай Панны Марыі, у фундацыі і дзедзічнай каляцыі ЯВпп Хамінскіх, ваяводаў мсціслаўскіх. Драўляная, з брусоў, крытая гонтай, на фундаменце. З купалам, на якім жалезны крыж. У купале звон на 10 фунтаў. Могілкі неагароджаныя. Уваход у царкву праз падвойныя дзверы на жалезных завесах з засаўкай. Другія дзверы збоку, яны на жалезных завесах з зашчапкай, прабоямі і навясным замком. Столь і падлога з габляваных дошак. Лаўкі сталярнай работы. Поручні з балясінамі ў два пруты перад вялікім алтаром» [104].

Цікава, што ў 1829 г. у вёсцы Альхоўка Дакудаўскай парафіі жыў 100-гадовы Ян Жыдок [105]. Жыў ён разам з дзвюма сваімі дочкамі: Мар'янай (узрост 54 г.) і Барбарай (узрост 48 г.), двума зяцямі і вялікай колькасцю ўнукаў і ўнучак.

Да 1865 г. драўлянай царква састарэла, паўночны бок зруба крыху пакасіўся, з заходняга боку ветрам вырвала акно, і яно было забіта дошкамі [106].

У 1865 г., непадалёку ад старой, драўлянай грэка-каталіцкай, пачалося будаўніцтва новай мураванай царквы. Яна была пастаўлена ў 1866 г. з бутавага каменю і ў 1867 г. асвечана, прэса паведамляла, «… што пры асвячэнні абедзвух цэркваў (у Дакудаве і Орлі - Л. Л.), на левым клірасе, да вялікага усцешання бацькоў і знаёмых, спяваў хор сялянскіх хлопчыкаў, арганізаваны ў Лідзе і добра навучаны спеву шаноўным міравым пасярэднікам князем Трубяцкім, гэты хор зладжана спявае царкоўную службу ў лідскай царкве, яго яснавяльможнасць рэгент лічыць за… гонар, каб гэты хор спяваў… пры асвячэнні дакудаўскай, і арлянскай цэркваў» [107].

У 1913 г. «Вестник Виленского Св.-Духовского Братства» друкуе спіс цэркваў, пабудаваных праз генерал-губернатара Літвы Мураўёва-вешальніка, у спісе ёсць і Дакудаўскай царква: «Уладкавана і асвечана царква ў Дакудаве на 459 чалавек на суму 5 863 р. 95 к.» [108].

У 1893 г. царква мела 38 дзесяцін зямлі (23 раллі і 8 сенажаці) у 16 кавалках за 8 вёрст ад царквы. Меліся старыя прычтавыя пабудовы. Царкву наведвала 1259 вернікаў-мужчын і 1209 верніц-жанчын, якія жылі ў 314 дварах [109].

Яшчэ пры святары Яне Сцяпуры з рыма-каталіцтва ў праваслаўе былі пераведзены 37 вернікаў [110]. Лідскі вікарый у 1898-1899 гг. ксёндз Юзаф Бародзіч пісаў, што нават у самым канцы XIX ст. з Дакудава «"ўпартыя" вернікі ездзілі ў Ліду за 30 км [у касцёл]. Каб пазбегнуць адказнасці, людзі хавалі сваіх памёршых нават без ксяндза. Бывала, што паліцыя і наўпрост забараняла ксяндзу ехаць на пахаванне». І яшчэ: «Хаваць нябожчыкаў дапамагалі папы. Так, менавіта папы! Нічога дзіўнага. Бо за кожнага, навернутага ў праваслаўе, урад плаціў ім па 50 рублёў! Таму яны прыкладалі ўсе намаганні, каб як мага больш перахапіць сабе, хоць бы і нябожчыкаў. Паліцыя ім у гэтай справе дапамагала. Бывала і так, што ксёндз адпраўляў на могілкі цела католіка, а поп, апрануты ў "царкоўныя рызы", з паліцыяй перахопліваў хаўтуры па дарозе і хаваў нябожчыка, як ужо праваслаўнага. Што не зробіш, каб атрымаць 50 рублёў [111]. Ксёндз саступаў, бо за супраціў паліцыі яму пагражала выгнанне ці кляштар. Пераважна гэтак адбывалася ў вёсцы Дакудава ...» [112].

У 1915 г. перад тым, як прыйшлі немцы, святар дакудаўскай царквы М. Трушынскі эвакуяваўся, і падчас вайны жыў па адрасе: паштовае аддзяленне Початава, Цвярской губ., вёска Слабодка [113].

* * *

Вывучаючы спісы грэка-католікаў у 1829 г. - прамых продках усіх сучасных праваслаўных жыхароў Лідчыны, немагчыма не заўважыць, як у кароткі тэрмін памяняліся імёны людзей. Зразумела, гэта не выпадковасць, пра што, разам з іншымі крыніцамі, кажа і артыкул святара з Дзярэчына Іпаліта Канцэвіча, які быў надрукаваны ў 1865 г. у Літоўскіх Епархіяльных Ведамасцях. Гэты тэкст лепш цытаваць, чым пераказваць: «Часта прыезджы вялікарос задумваецца над імёнамі, якімі нашы прасталюдзіны называюць адзін аднаго. І насамрэч, нашы сяляне гэтак псуюць хрысціянскія імёны, што цяжка зразумець першакрыніцу … . Напрыклад, імёны, якія ўжываюць сяляне: Янка, Яська … а таксама Мар'яна … Агата і Гапуся. Шмат імён не сустракаюцца ў нашых (праваслаўных - Л. Л.) святцах, напрыклад: Франц, Казімір, Караль, Дамінік і іншыя. І таму рускаму, … які не сустракаў нічога падобнага, усё гэта здаецца дзіўным. І хто з нас, вясковых святароў, не чуў наіўныя просьбы сялян, памяняць імёны ў толькі што ахрышчаных немаўлят бо святар даў занадта незразумелае імя …, і яны жадаюць, каб "Фома, Иларион, Егор, Василий, Мария" былі зменены на іхні капыл: Тамаш, Гілясь, Юрась, Базыль і г. д. … Хто з велікарусаў можа здагадацца, што Янка гэта хрысціянскае імя? … а Яська, Гілясь і інш. ён зразумее, як мянушку жывёлы. … У гэтай справе знешняе аб'яднанне тутэйшага народа з народам велікарускім, якое даўно разарванае, павінна стаць не апошняй мэтай для тых, хто прызваны служыць народу. … Трэба звярнуць увагу … каб нашы сяляне … былі хрысціянамі і хрысціянамі праваслаўнымі, але таксама і рускім народам. … Пры хрышчэнні неабходна настойлівасць, бо на пачатку яны адмовяцца, але потым схіляцца перад неабходнасцю. ...

Заўважана, што сяляне часцей за ўсё просяць назваць сваіх дзяцей імем Антоній, але я не лічу патрэбным задавальняць гэтую просьбу, бо яны ведаюць толькі Антонія Падуанскага і шануюць яго памяць. Таму, пакуль не будзе забыты гэты (каталіцкі - Л. Л.) святы, імя Антон павінна стаць рэдкім сярод нашых людзей» [114].

Як бачым - мэта адна, каб было, як у Расіі, а тысячагадовую культурную традыцыю беларускага народа трэба зламаць і выкінуць на смецце. І, зразумела, гэта не толькі пазіцыя асобнага святара, бо ў наш час мы бачым вынікі рэалізацыі гэтай і іншых падобных ідэй. Дадам, што родны брат Іпаліта Канцэвіча - Іаан Канцэвіч у 1865 г. закончыў Літоўскую семінарыю па другім разрадзе (г. зн. не вельмі добра) і да 1876 г. служыў у Дакудаўскай царкве [115].

Змагаліся не толькі з беларускімі імёнамі, але і з асобнымі беларускімі словамі, якія маглі выпадкова патрапіць у афіцыйны тэкст, напрыклад у Літоўскіх Епархіяльных ведамасцях можна прачытаць наступнае: «... часта пішацца (... напрыклад, у Лідзе ...) ... слова капліца якое трэба было б зусім знішчыць, замяніўшы яго словам царква ці часоўня» [116].

Не толькі шараговыя святары, але і найвышэйшыя іерархі ў XIX ст. выступалі супраць першых парасткаў беларускага кнігадрукавання: «Калі ў 1861 г., падпарадкоўваючыся сучасным уплывам, было выдадзена некалькі кніг для школьнага чытання на беларускай гаворцы [117], дык … на пытанне аб карыснасці падобных выданняў у выхадцаў з Паўночна-Заходняга краю, мясцовых архірэяў, яны наўпрост выказаліся супраць выдання кніг для народа на беларускай гаворцы. Вось што пісаў архіепіскап Менскі Міхал Галубовіч: "Беларуская мова не апрацаваная, на ёй немагчыма выказаць абстрактныя думкі, гучыць яна вельмі непрыемна, нашто ўздымаць яе да літаратурнай мовы, калі мэтай урада з'яўляецца ўзмацненне чыстай рускай мовы …"» [118]. Заўважу, што адзін з галоўных ліквідатараў сваёй, уніяцкая царквы, архіепіскап Галубовіч - беларус, ён нарадзіўся каля Берасця.

Які ж эфект давалі падобныя дзеянні? Тагачасны ўважлівы назіральнік пісаў: «Вяртанне ўніятаў ... не мела ніякага ўплыву на абрусенне краю. ... Калі праз 20 гадоў [пасля скасавання уніі - Л. Л.] было выдадзена распараджэнне не вянчаць маладых, покуль яны не скажуць «Ойча наш» … па-стараславянску, дык яны адкупляліся ад гэтага ці як небудзь завучвалі сваю ролю, але забывалі словы адразу пасля шлюбу і вярталіся да сваіх … малітваў, ружанцаў і курункаў» [119].

Дадам, што ў сваіх тэкстах па гісторыі рэлігіі я выкарыстоўваю акты візітацый (ці візітаў) цэркваў Лідскага дэканата з Менскага і Віленскага архіваў. Гэтыя надзвычай цікавыя дакументы даюць нам уяўленне пра стан тагачасных цэркваў, святароў і іх прыходаў. У свой час на Замойскім саборы 1720 г. было вырашана рэгулярна праводзіць генеральныя і звычайныя візітацыі цэркваў. Генеральныя візітацыі павінны былі праводзіць епіскапы раз у два гады ці прызначаныя імі члены капітулы, а звычайныя візітацыі лічыліся штогадовымі абавязкамі дэканаў. Візітатарам трэба было так планаваць сваю працу, каб не абцяжарваць святароў сваёй прысутнасцю, не патрабаваць ад святароў грошай і рабіць рэвізію хутка. Яны павінны тлумачыць святарам, як правільна арганізаваць працу, і мелі права караць вінаватых, калі знайшлі нейкія сур'ёзныя парушэнні [120].

Пасля візітацый для разгляду царкоўных спраў склікаліся саборы святароў. Святара, які без важкай прычыны не прыехаў на сабор, штрафавалі. На наваградскім саборы 27 кастрычніка 1689 г. ад Лідскага дэканата прысутнічалі 9 святароў, адзін не змог прыехаць. Як бачым, у той час у Лідскім дэканаце было як мінімум 10 грэка-каталіцкіх святароў. З Слонімскага дэканата прыехаў 41 святар, з Гарадзенскага - 32 святары, Ваўкавыскага - 29 святароў, што зразумела, Лідскі павет быў у значнай ступені рыма-каталіцкім (для параўнання, з Віленскага дэканата прысутнічала, наогул, толькі 4 святары) [121].

Акт генеральнай візітацыі Ганчарскай царквы 1792 г. [122]

Вёска Ганчары

Царква пад тытулам Апекі (пратэкцыі) Найсвяцейшай Панны Марыі, знаходзіцца ў Лідскім павеце і дэканаце, фундацыі ЯВпп Салагубаў, потым ў дзедзіцтве і каляцыі ЯВпп Ігната і Мар'яны з Сапегаў Пузыняў, старостаў дзевянішкаўскіх, зараз у каляцыі ЯВп Ленскага, старасты любавіцскага. Царква драўляная, з брусоў, добра пабудаваная, на падмурку, крытая гонтай. Адзін купал над фасадам з жалезным крыжам, другі, меншы над вялікім алтаром і таксама з жалезным крыжам. Большая частка могілак агароджана. На могілках званіца на 4-х слупах крытая гонтай, з купалам і жалезным крыжам, вельмі старая. На званіцы - 3 званы. Адзін звон разбіты.

Уваход у царкву праз дзверы на падвойных завесах з клямкай і жалезнымі прабоямі. Дзверы з бабінца не замыкаюцца. Для прыгажосці перад хорамі чацвярная перагародка. Сама царква знутры на 4-х калонах, якія пафарбаваны ў розныя колеры. Столь з габляваных дошак, падлога з цэглы. 16 вокнаў зацягнутых валовым пухіром. Сходы на хоры двухузроўневыя, з балясінамі. Лаўкі і канфесіянал сталярнай работы. Поручні перад вялікім алтаром пафарбаваныя, амбон каля сакрыстыі пафарбаваны. Сакрыстыі - дзве. Адна з правага боку з двумя дзвярмі на жалезных завесах, адны з гэтых дзвярэй маюць унутраны замок, з жалезнымі прабоямі і зашчапкай, акно адно. Другая сакрыстыя з левага боку, мае дзверы на жалезных завесах з унутраным замком, зашчапкай і прабоямі, адно акно. У сакрыстыі - прастол з шуфлядай для рэчаў.

Вялікі алтар. Добрай сталярнай работы. Прастол разам з заслонай драўляныя, пафарбаваныя. Дараносіца пафарбаваная ў розныя колеры, дзверцы даразахавальніцы срэбныя, знутры пазалочаныя. … Укрыжаванне драўлянае, вялікае, з пасійкай. Драўляных падсвечнікаў - 4 пары. 2 ручнікі. Абрус-пакрывала з тканіны. Антымінс ЯВ мітрапаліта Валадковіча. Падушачка пад мшал. Перад алтаром драўляныя прыступкі.

Бакавы алтар, з правага боку. Пафарбаваны, з абразом св. Антонія. Прастол разам з заслонай з пафарбаванага дрэва. Драўляных падсвечнікаў - 1 пара. Укрыжаванне драўлянае з корпусам. 2 ручнікі і абрус, прыступкі перад алтаром драўляныя.

Алтар з таго ж боку, каля сцяны. Сталярнай работы, пафарбаваны, з абразом Пана Збавіцеля. Прастол разам з заслонай драўляныя. Драўляных падсвечнікаў - 1 пара. 1 абрус. Прыступкі перад алтаром.

Алтар 3-ці, бакавы, з левага боку, пафарбаваны. На першым узроўні алтара стаіць абраз св. Тадэвуша, на другім св. Барбары. Прастол разам з заслонай з пафарбаванага дрэва. 1 пара драўляных падсвечнікаў, 2 ручніка і абрус. Перад алтаром прыступкі.

Алтар 4-ты, малы, з таго ж боку, што і 3-ці, каля сцяны. Сталярнай работы, пафарбаваны, з абразом Найсвяцейшай Панна Скаплернай, на якім 2 кароны з бісеру. 1 пара драўляных падсвечнікаў. 1 ручнік і абрус. Перад алтаром прыступкі.

Царкоўнае начынне. Срэбны пацір пазалочаны ўнутры, адрамантаваны, добры. Дыскас стары, лыжачка, срэбная даразахавальніца, … алавяная даразахавальніца з верхам, 1 пара пераробленых ампулак, 2-я пара новая. Алтарных званкоў - 2, трэці пры бурсе, чацвёрты вісіць у сакрыстыі, пяты прыбіты. Вялікае кадзіла, трымальнік для паходні.

Літургічнае ўбранне. Белы атласны арнат у паскі з ружовым каўняром рыжага аксаміту, бантаеравым галуном, упрыгожаным золатам, з усім неабходным. Другі штафовы .. у розныя кветкі, з добрым каўняром, белым галуном, з усім неабходным. Трэці штафовы, такі ж, як і другі. 4-ты адамашкавы, зялёны, у кветкі, з каўняром, з усім неабходным. 5-ты таксама адамашкавы, у кветкі, вельмі стары, мае быць прыбраны. Альбаў грэцкіх .. з гумераламі ў паскі - 2. Комжаў грэцкіх - чатыры. Бурса для хворых, добрая - адна штафовая. Працэсіяльны крыж - адзін. Дзве гарусныя харугвы з абразамі. Трэцюю харугву ўжываць нельга. Балдахін цыратавы. На сценах 12 вельмі старых абразоў.

Кнігі. Службоўнік ін-фоліо віленскага друку, малы службоўнік, стары актоіх, стары псалтыр, трэбнік, Трыёдзь Посная - вельмі старая, польская евангелічка, святочныя і нядзельныя прамовы кс. Нарольскага, метрыкі хрышчэнняў, шлюбаў і смярцей. Рэестр парафіі разам са спісам вернікаў.

Дакументы. Фундушоў няма …, толькі 2 паданні. Адно ад святара Пятровіча святару Валовічу. Другое ад святара Білевіча святару Старжынскаму. Даравальны дакумент Мар'яны з Сапегаў Пузыні, старасціны дзевянішкаўскай, выдадзены на селяніна Міхала Бахмана Ганчарскай плябаніі ад 1791 г. Генеральная візіта цырынскага дэкана Васіля-Нупрэя Марцінеўскага ад 1784 г.

Спіс вернікаў разам з рэестрам Лябецкай парафіі абодвух палоў, якія здольны і не здольны да споведзі	Хаты	Мужчын		Жанчыны
		здодны	не здолны	здодны	не здодны
Вёска Ганчары	19	33	26	10	11
Вёска Агароднікі	17	27	30	18	17
Вёска Ганцавічы	22	48	38	11	18
Вёска Бенявічы	28	69	55	27	25
Вёска Супраўшчына	15	35	31	14	13
Вёска Масявічы	22	47	40	27	28
Вёска Навасады	10	19	15	6	4
Вёска Драздоў (Дроздава)	26	51	52	32	21
Вёска Заенчыцы	3	5	4	5	4
Вёска Капланаўшчына	2	6	3	2	-
Вёска Дзякавічы	20	41	26	18	7
Вёска Баравічы	10	17	12	4	7
Вёска Саламянка	3	2	3	-	1
Вёска Сялец	22	46	52	18	8
Вёска Жамойці (Жэмайты)	14	29	16	10	8
Вёска Дзітрыкі	16	38	27	8	14
Вёска Вялікія Канюшаны	34	68	35	49	22
Вёска Малыя Канюшаны	7	12	9	4	1
Вёска Жучкі	10	9	13	5	4
Разам, дымоў - 300, вернікаў - 1470	300	602	407	268	213

Зямля плябаніі. 3 валокі … у тры змены. Першая змена сядзібная, пачынаецца ад царквы, а заканчваецца каля Супраўшчыны. Другая змена ва ўрочышчы Ляхаўшчына, пачынаецца ад дворнай вашкоўскай зямлі …, а канцом упіраецца ў Супраўскую зямлю. … Трэцяя змена ва ўрочышчы Дуброва і там пачынаецца ад зямлі вёскі Бенявічы і мяжуе з зямлёй вёскі Сялец.

Сенажаці. Адна ва ўрочышчы Цімохаўшчына, на 2 вазы. Другая ва ўрочышчы Маргі на 3 вазы. Трэцяя каля зямлі плябаніі Грамыкаўшчына на 2 вазы. …

Падданыя. Тамаш Шчэрбач пасля смерці жонкі … пакінуў сына Міхала, 14 гадоў …

Другі падданы … Міхал Бахман, жанаты … мае валоў - 1 пару, кароў - 1 і 2 падцёлкі, авечак - 4, свіней - 4, абрабляе палову валокі зямлі.

Павіннасці гэтых мужчын і жанчын - 2 дні ў тыдзень. … сенажаці маюць на 7 касцоў. Даюць у плябанію дзякла: жыта чвэрць бочкі і столькі ж аўсу. Плацяць чыншу 2 злотыя і 15 гр. …

Пабудовы плябаніі. Белая хата з каморай, дзверы ў хату на жалезных завесах з унутраным замком і жалезнымі антабамі, дзверы ў камору на жалезных завесах. 3 акны. Старая кафляная печ з комінам. Столь і падлога з габляваных дошак. Стол сталярнай работы з шуфлядай і ўнутраным замком. Каля стала - лаўкі. Старая шафа сталярнай работы, мае дзверцы ўнізе і ўгары на жалезных завесах, з жалезнымі зашчапкамі. У каморы - 2 акны, дзверы на жалезных завесах з клямкай і жалезнай зашчапкай. Праз сені ўваход у пякарню … простая печ, 4 акны. … Каля сеняў быў паламаны ганак, зараз адрамантаваны. Увесь дом крыты часткова дранкай а часткова сенам.

Маюцца 2 старыя свіраны, крытыя саломай, адзін з іх на два паверхі. … Стары бровар, перароблены ў хлеў, добрая студня … пад дашкам, крытым саломай, добрае гумно, крытае саломай на 3-х сохах. Каля гумна добрая адрына, крытая саломай.

Уся плябанія часткова агароджана парканам, а часткова будынкамі.

На могілках стары шпіталь, ніякага фундушу не мае.

Пры гэтай царкве парах - святар Марцін Старынскі. Высвечаны біскупам пінскім і тураўскім Гедэонам Гарбацкім. … Прэзентаваны дзевянішкаўскімі старастамі Ігнатам і Марыяй з Сапегаў Пызынямі ў в. Вашкевічы 9 снежня 1784 г. …

Вёска Дакудава

Дакудаўская царква пад тытулам Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі, філія парафіяльнай ганчарскай царквы, фундацыі Найяснейшых князёў Радзівілаў, зараз у пажыццёвай арэндзе і каляцыі ў ЯВпп Хамінскіх, мсціслаўскіх ваяводаў.

Драўляная, з брусоў, ужо не новая, на фундаменце, крытая гонтай. Над фасадам пафарбаваная вежа з пафарбаваным жалезным крыжам. Другая, меншая вежа з жалезным крыжам, над вялікіх алтаром. Могілкі агароджаныя, на могілках звон вагой 30 фунтаў на двух слупах, брама (на царкоўны двор і могілкі - Л. Л.) з падвойнымі дзвярамі на жалезных завесах.

На ўваходзе ў царкву філёнчатыя падвойныя дзверы на жалезных завесах, з антабамі, з драўлянай засаўкай. Агароджа хораў з балясінамі. Столь з габляваных дошак, падлога з цэглы. 9 вокнаў, зацягнутых валовым пухіром. Канфесіянал сталярнай работы.

Дзве сакрыстыі. У адной - двое дзвярэй на жалезных завесах, з унутраным замком, прастол з шуфлядамі. У другой - 1 дзверы на жалезных завесах з зашчапкай, 1 вялікае акно.

Вялікі алтар. Пафарбаваны, з абразом Беззаганнага зачацця Найсвяцейшай Панны Марыі. На прастоле дараносіца сталярнай работы, пафарбаваная, у ёй захоўваюцца Святыя Дары ў срэбнай, знутры пазалочанай даразахавальніцы з верхам, важыць 1 грыўну і 16 лотаў. 1 пара настольных алавяных падсвечнікаў. 3 пары драўляных падсвечнікаў. Драўлянае ўкрыжаванне з вялікім корпусам. Ручнікоў - 3. Заслона прастола драўляная, пафарбаваная. Антымінс ЯВ мітрапаліта Валадкевіча. Падушка пад службоўнік, пакрывала з тканіны.

Бакавы алтар. Пафарбаваны, з абразом Пана Ісуса, вялікі абраз св. Разаліі. Драўляных падсвечнікаў - 2 пары. Ручнік - 1. Заслона прастола пафарбаваная.

Другі бакавы алтар. Пафарбаваны. З абразом св. Юрыя, вышэй за яго абраз св. Антонія. На прастоле - 2 ручнікі. 1 пара драўляных падсвечнікаў. Драўлянае ўкрыжаванне. Заслона прастола пафарбаваная.

Малы працэсіяльны алтар. З абразом Найсвяцейшай Панны Марыі, з другога боку - абраз св. Казіміра, на ім штафавыя шаты, шнуркоў з бісерам - 4. Рекліквіяр за шклом.

Заўвага! У вялікім алтары фіранкі з кітайкі каля абраза Найсвяцейшай Панны ў дрэнным стане.

Царкоўнае начынне. Срэбны пацір з двума дыскасамі, 2 срэбныя лыжачкі, алавяныя даразахавальніца і пацір з дыскасам. Мерніца алавяная. 4 алтарныя званкі. Крыж працэсіяльны. 3 гарусныя харугвы. Стрыжняў жалезных на сценах - 12. Трымальнік для паходні жалезны на шчыце адзін.

Літургічнае ўбранне. Арнаты. З зялёнай кітайкі з бантаеравым галуном, адзін. Другі з блакітнай кітайкі з залатым бантаеравым галуном. 2 альбы грэцкія з гумераламі. 2 паскі. 2 грэцкія комжы. 2 ручнікі. Чырвоны арнат у срэбныя кветкі, стары. Ампулак алавяных - 1 пара. 1 пара старых алавяных падсвечнікаў.

Кнігі. Службоўнік ін-фоліо пачаеўскага друку. Трэбнік. Польская евангелічка. Метрыкі хрышчэння, шлюбаў і пахаванняў. Нядзельныя прамовы кс. Нарольскага і рэестр парафіі разам са спісам вернікаў.

Зямля плябаніі. У тры змены. Першая, на паўвалокі ва ўрочышчы Грабаўшчына, адным бокам ад зямлі Забалаці, а другім канцом да мяжы зямлі Сяльца. Другая змена мае назву Сядміца, адным канцом ад Нёмана, а другім да зямлі двара … . Трэцяя змена мае назву Мелігава, адным канцом ад дакудаўскай плябаніі, а другім да сялянскай зямлі.

…

Спіс вернікаў разам з рэестрам Лябецкай парафіі абодвух палоў, якія здольны і не здольны да споведзі	Хаты	Мужчын		Жанчыны
		здодны	не здолны	здодны	не здодны
Вёска Дакудава	11	13	7	24	10
Вёска Вялікае Дакудава	65	94	56	136	54
Вёска Крывічы	5	10	5	10	5
Вёска Мікулічы	15	26	12	15	14
Вёска Альхоўка	14	23	14	23	21
Вёска Васілевічы	12	24	10	18	16
Вёска Пудзіна	18	33	16	37	17
Вёска Анацкі	8	11	15	6	4
Вёска Чараўкі	5	7	7	6	7
Вёска Хвасты	5	13	15	9	1
Вёска Каляды	6	8	7	4	3
Вёска Бурдзюкі	7	12	3	12	8
Вёска Каўкелі	3	4	7	3	2
Вёска Навасёлкі	5	6	8	6	4
Вёска Залейкі	8	19	11	7	3
Разам, 187 дымоў і 1091 вернкі

Капліца ў Гаўі

Філія ганчарскай царквы пад тытулам Унебаўзяцца Найсвяцейшай Панны Марыі, у фундацыі і дзедзічнай каляцыі ЯВпп Хамінскіх, ваяводаў мсціслаўскіх. Драўляная, з брусоў, крытая гонтай, на падмурку. З купалам, на якім жалезны крыж. У купале звон на 10 фунтаў. Могілкі неагароджаныя. Уваход у царкву праз падвойныя дзверы на жалезных завесах з засаўкай. Другія дзверы збоку, яны на жалезных завесах з зашчапкай, прабоямі і навясным замком. Столь і падлога з габляваных дошак. Лаўкі сталярнай работы. Поручні з балясінамі ў два пруты перад вялікім алтаром.

Вялікі алтар пафарбаваны, з абразом Пана Ісуса. На прастоле дараносіца сталярнай работы, з замыканымі дзверцамі, у ёй захоўваюцца Святыя Дары ў срэбнай, знутры пазалочанай даразахавальніцы, з верхам. Укрыжаванне драўлянае, з алавяным корпусам. Алавяных падсвечнікаў - 1 пара, драўляных - 2 пары. Ручнікоў - 2, абрус. Партатэл лацінскі, на заслоне прастола надпіс, вышыты белым.

Другі алтар. З абразом св. Язэпа. На прастоле драўлянае ўкрыжаванне з алавяным корпусам. Алавяных падсвечнікаў - 1 пара. Ручнікоў - 3. Абрус. На заслоне прастола надпіс вышыты белым.

Трэці алтар. З абразом Беззаганнага зачацця Найсвяцейшай Панны Марыі. На прастоле драўлянае ўкрыжаванне з алавяным корпусам. Драўляных падсвечнікаў - 1 пара. Ручнікоў - 2. Абрус. На заслоне прастола надпіс, вышыты белым.

Царкоўнае начынне. Срэбны пацір з двума дыскасамі, унутры пазалочаны Алавяныя ампулы - 1 пара з падносам. Кадзіла бронзавае, бляшаная лямпа.

Літургічнае ўбранне. Адно каламейкавае, зялёнае, у кветкі, з усім неабходным. Другое лацінскае … тканіны, белае, з усім неабходным. 2 альбы з гумераламі грэцкія. 2 паскі. 2 кампаралы. Пурыфікатараў - 2.

Новы службоўнік супрасльскага друку, службоўнік вялікі, лацінскі.

Пры гэтай царкве ёсць вікарый, святар Базыль Лапушэўскі. Высвечаны ў святары ЯВ біскупам Гедэонам Гарбачэўскім у 1780 г. Адміністрацыю мае на 6 месяцаў …

Паколькі зялёны адамашкавы арнат вельмі стары, хай мясцовая адміністрацыя прыме рашэнне пра яго далейшае выкарыстанне.

Лаўкі і прыступкі перад алтаром павінны быць адрамантаваны. Дазваляем перарабіць алавяныя даразахавальніцы ў алтарны крыж …

…

Метрыкі трэба весці без памылак і згодна з узорам Замойскага сабору …

Парафіяне Ганчарскай і Дакудаўскіх цэркваў

Дакудаўская царква[123]

Дзедзічная вёска Ганчары ЯВп Ленскай, старасціны.

1. Дзмітрый Данэйка, 36 г.; яго брат Казімір, 26.; Жонка Дзмітрыя Ефрасіння, 36.; дачка яго Мар'яна, 10 г.; 2-я дачка Кацярына, 9 г.; жонка Казіміра Магдалена, 26 г.; яго дачка Пракседа, 9 г.; 2-я дачка Ганна, 6 г.

2. Юзаф Дзевяты, 66 г.; сын Марціна Тэадор, 36 г.; сын Тэадора Андрэй, 6 г.; 2-гі сын Мацей, 7 г.; жонка Тэадора Магдалена, 36 г.; яго дачка Разалія, 10 г.

3. Лаўрук Данэйка, 46 г.; яго сын Антон, 9 г.; брат Стэфан, 16 г.; сын Лаўрука Ян, 1 г.; жонка Юзафа Мар'яна, 46 г.; дачка Лаўрука Алена, 15 г.; жонка Лаўрука, лацінскага абраду.

4. Якуб Данэйка, 56 .; яго брат Юзаф, 46 г.; жонка Якуба Кацярына, 46 г.; жонка Юзафа Крысціна, 46 г.; яе дачка Мар'яна, 21 г.; 2-я Алена, 18 г.; 3-я Агата, 12 г.; 4-я Юзэфа, 10 г.; 5-я Разалія, 8 г.; Ева …, 8 г.

5. Адам Шуціла, 30 г.; маці Адама Ефрасіння, 56 г.; дачка Мар'яна, 28 г.; 2-я дачка Францішка, 17 г.

6. Андрэй Сарока, 56 г.; яго сын Мацей, 26 г.; жонка Андрэя Кацярына, лацінскага абраду.

7. Ян Дзявяты, 56 г.; яго сын Эльяш, 25 г.; 2-гі сын Юзаф, 11 г.; жонка Яна Ганна, 46 г.; дачка Настасся, 26 г.; 2-я Кацярына, 15 г.

8. Леан Мянікевіч, лацінскі; яго жонка Алена, 21 г.; дачка Юзэфа, 2 г.

9. Антось Гук, 66 г.; яго сын Тэадор, 26 г.; 2-гі Андрэй, 21 г.; жонка Антося Фрузына, 66 г.; жонка Тэадора Хвядора, 31 г.; яе дачка Барбара, 11 г.; 2-я Агата, 6 г.

10. Андрэй Дзявяты, 66 г.; яго сын Антон, 29 г.; 2-гі сын Ігнат, 18 г.; 3-ці сын Ян, 13 г.; жонка Андрэя Францішка, 56 г.; дачка Алена, 23 г.

11. Тамаш Кучынскі, лацінскі; яго жонка Кунагунда, 29 г.; дачка Кацярына, 19 г.

12. Францішак Дзяковіч, 46 г.; сын Флар'ян, 16 г.; 2-гі Стэфан, 28 г.; жонка Кацярына, 36 г.; дачка Антаніна, 12 г.

13. Юзаф Дзяковіч, 61 г.; яго сын Андрэй, 12 г.; 2-гі Сымон, 6 г.; жонка Юзафа Разалія, лацінскі.

14. Лаўрык Гармановіч, 56 г.; яго сын Ян, 10 г.; жонка Францішка, 46 г.; дачка Кацярына, 3 г.

15. Філіп Гармановіч, 45 г.; яго сын Якуб, 22 г.; 2-гі Ігнат, 19 г.; Стэфан, 15 г.; Мікалай, 13 г.; Мацей, 10 г.; жонка Ганна, 46 г.; Мар'яна Дзявятава, 66 г.

16. Рыгор Буяк, 66 г.; яго сын Міхал, 21 г.; 2-гі Юзаф, 8 г.; 3-ці Барталамей, 9 г.; жонка Мар'яна, лацінскі.

17. Ян Ратман, 36 г.; яго сын Адам, 11 г.; 2-гі Вінцэнт, 8 г.; яго жонка Разалія, лацінскі; дачка Францішка, лацінскі, яго маці Зоф'я, 66 г.

18. Ігнат Гаркевіч, лацінскі, яго жонка Кацярына, 32 г.; яго дачка Ганна, 2 г.

Вёска Бенявічы

1. Антось Жамойцін, 66 г.; яго сын Антон, 26 г.; 2-гі Мацей, 32 г.; сын Мацея Мікалай, 5 г.; жонка Антося Кацярына, 46 г.; яго дачка Мар'яна, 21 г.; жонка Мацея Магдалена, 36 г

2. Тэадор Чэрап, 46 г.; сын Юзаф, 18 г.; 2-гі Францішак, 16 г.; брат Барталамей, 32 г.; жонка Тэадора Мар'яна, 56 г.; дачка Тарэза, 21 г.; 2-я Пракседа, 14 г.; 3-я Мар'яна, 10 г.; жонка Барталамея Тэкля, 32 г.; дачка Разалія, 10 г.; маці Тэадора …, 66 г.

3. Міхал Жамойцін, 56 г.; яго сын Андрэй, 26 г.; жонка Міхала Пракседа, 26 г.; дачка Ева, 18 г.; 2-я Мар'яна, 21 г.; дачка Ева, 16 г.; сястра Міхала Еўдакія, 36 г.

4. Эльяш Скарупскі, 46 г.; яго брат Юзаф, 36 г.; сын Стэфан, 7 г.; жонка Юзафа Ганна, 32 г.; дачка Альжбета, 9 г.; сястра Мар'яна, 36 г.; дачка Зоф'я, 16 г.; дачка Юстына, 8 г.; жонка Якуба Сабіна, 32 г.; дачка Мар'яна, 8 г.

5. Мікалай Чэрап, 46 г.; сын Дамінік, 26 г.; 2-гі Юзаф, 16 г.; 3-ці Астап, г.; жонка Мікалая Кацярына, 36 г.; жонка Дамініка … 32 г.; маці Парася, 74 г.

6. Якуб Жамойцін, 32 г.; жонка Магдалена, 26 г.; маці Якуба Разалія, 56 г.; сястра Якуба, 21 г.

7. Раман Гук, 26 г.; брат Ян, 16 г.; 2-гі Андрэй, 14 г.; Ян Буяк, 54 г.; яго сын Ігнат, 11 г.; жонка Яна Мар'яна, 42 г.; дачка Альжбета, 11 г.; 2-я Магдалена, 9 г.; жонка Рамана Магдалена, 29 г.; дачка Рамана Агата, 7 г.

8. Філіп Радзевіч, 26 г.; сын Ян, 16 г.; 2-гі Андрэй, 14 г.; жонка Яна Мар'яна, 36 г.

9. Якуб Чэп… 46 г.; сын Якуба Ігнат, 14 г.; 2-гі сын Ян, 16 г.; жонка Якуба Барбара, 42 г.; дачка Тарэса, 15 г.; 2-я Альжбета, 13 г.; 3-я Разалія, 8 г.; 4-я Пракседа, 11 г.

10. Мацей Гук, 52 г.; сын Ян, 15 г.; 2-гі Канстанцін, 36 г.; жонка Юстына, 36 г.; дачка Мар'яна, 19 г.; жонка Канстанціна Магдалена, 32 г.; дачка Пракседа, 8 г.; дачка Крысціна, 3 г.

11. Стэфан Казёл, 32 г.; яго брат Якуб, 26 г.; 2-гі брат Ігнат, 16 г.; жонка Стэфана Аксіння, 26 г.; дачка Ганна, 15 г.

12. Якуб Казёл, 23 г.; яго брат Стэфан, 34 г.; 2-гі Вінцэнт, 21 г.; 3-ці Францішак, 16 г.; яго сын Юзаф, 1 г.; жонка Стэфана, лацінскі; дачка Юзафа Разалія, 15 г.

13. Мікалай Казёл, 46 г.; яго сын Баніфацый, 12 г.; брат Ян, 36 г.; жонка Мікалая, лацінскі.

14. Ян Жамойцін, 56 г.; яго сын Юры, 6 г.; пляменнік Антон, 16 г.; брат Яна Павел, 36 г.; яго сын Юзаф, 3 г.; сын Паўла Мікалай, 5 г.; жонка Паўла Ганна, 30 г.; дачка Барбара, 6 г.; 2-я Мар'яна, 4 г.; дачка Яна Францішка, 5 г.

15. Андрэй Сымановіч, 66 г.; сын Дзяніс, 46 г.; жонка Тэадора, 56 г.; яе дачка Юстына, 21 г.; жонка Дзяніса Юстына, 32 г.; яе дачка Юзэфа, 6 г.; 2-я Францішка, 2 г.; 3-я дачка Кацярына, 1 г.

16. Ежы … лацінскі; жонка Караліна, 36 г.; дачка Ганна, 16 г.; 2-я Людвіка, 7 г.

17. Сымон Буяк, 46 г.; яго брат Юзаф, 16 г.; 2-гі брат Ян, 11 г.; жонка Сымона Еўфрасіння, 36 г.

18. Адам Супрун, 52 г.; яго сын Мацей, 12 г.; дачка Адама Тэкля, 7 г.; сястра Магдалена, 26 г.

19. Ян Кот, лацінскі; яго зяць Стэфан Казёл, 30 г.; жонка Яна Агата, 46 г.; дачка Кацярына, 8 г.; жонка Стэфана Агнеша, 26 г.

20. Стэфан Зайка, 32 г.; сын Пётр, 16 г.; 2-гі Ігнат, 12 г.; яго брат Тамаш, 46 г.; сын Тамаша …, 7 г.; жонка Стэфана Хвядора, 36 г.; яе дачка Агата, 9 г.

21. Леан Буйко, 66 г.; сын Антон, 21 г.; 2-гі сын Юзаф, 12 г.; 3-ці сын Караль, 7 г.; жонка Леана Анастасія, 56 г.; дачка Ганна, 13 г.

22. Мікалай Зайка, 74 г.; яго брат Даніла, 46 г.; яго сын Ян, 8 г.; жонка Мікалая, Фядора, 46 г.

23. Юзаф Зайка, 52 г.; яго сын Даніла, 9 г.; айчым Міхал, 86 г.; сын Юзафа Міхал, 9 г.; жонка Юзафа Барбара, 46 г.; дачка Ганна, 21 г.; 2-я Багаміла, 10 г.; жонка Міхала Крысціна, 60 г.

24. Тамаш Рэвяшка, 46 г.; яго сын Ігнат, 26 г.; 2-гі сын Аўгусцін, 9 г.; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Кацярына, 14 г.; 2-я дачка Ізабеля, 10 г.; 3-я дачка Тарэза , 9 г.; нявестка Петранеля, 32 г.

Дзедзічная вёска Агароднікі ЯВп Ленскай

1. Ян Карсак, лацінскі; яго жонка Агата, 31 г.; дачка Багаміла, 12 г.

2. Лебячэўскі, лацінскі; яго жонка Магдалена, 66 г.; дачка Агата, 26 г.; 2-я Караліна, 24 г.; 3-я Францішка, 21 г.; нявестка Вікторыя, 32 г.; дачка Петранеля, 7 г.; 2-я Ева, 9 г.

3. Лукаш Курыла, 36 г.; швагер Ігнат, 32 г.; яго сын Андрэй, 12 г.; сын Лукаша Юзаф, 11 г.; жонка Лукаша Мар'яна, 32 г.; яе дачка Зоф'я, 10 г.; жонка Ігната Кацярына, 32 г.; маці Мар'яна, 66 г.; сястра Мар'яна, 46 г.

4. Казімір Шулейка, 42 г.; яго сын Казімір, 12 г.; жонка Казіміра Таццяна, 26 г.; яе дачка Магдалена, 7 г.

5. Ігнат Шулейка, 46 г.; яго брат Дамінік, 36 г.; сын Дамініка Стэфан, 9 г.; жонка Ігната Еўфрасіння, 27 г.; дачка Еўфрасіння, 7 г.; 2-я дачка Кацярына, 16 г.; братавая Крысціна, 26 г.; яе дачка Тарэза, 8 г.; маці Канстанцыя, 66 г.

6. Лаўрук Шэўчык, 32 г.; яго брат Габрыэль, 28 г.; жонка Лаўрука Петранеля, 36 г.; маці Альжбета, 66 г.; жонка Габрыэля Альжбета, 26 г.

7. Васіль Салавей, 31 г.; Лукаш Зайка, 66 г.; яго сын Францішак, 9 г.; 2-гі Сымон, 7 г.; жонка Васіля Мар'яна, 26 г.; дачка Уляна, 14 г.; 2-я Кацярына, 12 г.; 3-я Тэкля, 10 г.; жонка Лукаша Хвядора, 46 г.; маці Мар'яна, 66 г.; дачка Лукаша Антося, 7 г.

8. Ян Казёл, 36 г.; яго сын Казімір, 7 г.; 2-гі Андрэй, 7 г.; жонка Яна Хвядора, 32 г.; дачка Крысціна, 8 г.; братавая Мар'яна, 26 г.; яе дачка Кацярына, 9 г.; маці Мар'яна, 55 г.

9. Мікалай Зянкевіч, 66 г.; яго сын Казімір, 16 г.; жонка Ганна, 46 г.; дачка Петранеля, 20 г.; 2-я дачка Ізабеля, 9 г.; 3-я Антаніна, 7 г.; баба Агата Шэўчык, 66 г.

10. Ян Шэўчык, 76 г.; яго сын Мацей, 36 г.; 2-гі сын Стэфан, 32 г.; сын Мацея Пётр, 12 г.; 2-гі сын Дамінік, 10 г.; 3-ці сын Францішак, 6 г.; сын Стэфана Філіп, 7 г.; сын Мацея Адам, 7 г.; жонка Мацея Фядора, 29 г.; жонка Стэфана Кацярына, 36 г.; яе дачка Дарота, 7 г.; дачка Мацея Мар'яна, 7 г.; дачка Кацярына, 7 г.

11. Ян Бондар, лацінскі; яго жонка Разалія, 36 г.; яе дачка Ганна, 21 г.; сястра Парася, 31 г.

12. Даніла Кудла, 56 г.; яго сын Ігнат, 26 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; дачка Магдалена, 21 г.

13. Якуб Каравайка, 46 г.; сын Ігнат, 15 г.; 2-гі сын Гжэгаж, 16 г.; 3-ці сын Вінцэнт, 8 г.; Сымон Каравайка, 34 г.; яго сын Антон, 6 г.; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Кацярына, 7 г.; жонка Сымона Мар'яна, 32 г.; яе дачка Магдалена, 7 г.

14. Юльян Губе…ш, 66 г.; жонка Пракседа, 46 г.;

Дзедзічная вёска ЯВп Ленскай Ганцавічы

1. Гжэгаш Шулейка, 51 г.; яго сын Ян, 32 г.; 2-гі Стэфан, 14 г.; жонка Яна Анеля, 26 г.

2. Сымон Каламыцкі, 76 г.; яго сын Мікалай, 32 г.; унук Лаўрук, 3 г.; жонка Сымона Ганна, 66 г.; жонка сына Агата, 30 г.; дачка Кацярына, 4 г.

3. Мацей Пагір, 46 г.; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Разалія, 21 г.

4. Мацей Салавей, 52 г.; пляменнік Ян, 22 г.; жонка Магдалена, 39 г.; дачка Агата, 10 г.

5. Станіслаў Пагір, 56 г.; яго сын Тэадор, 28 г.; жонка Зоф'я, 51 г.; дачка Кацярына, 24 г.; дачка брата Крысціна, 21 г.

6. Мацей Каламыцкі, 66 г.; яго сын Ян, 10 г.; яго брат Антон, 26 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; маці Настасся, 66 г.; жонка Антона Пракседа, лацінскі.

7. Сымон Шулейка, 66 г.; сын Тамаш, 30 г.; сын Тамаша Фелікс, 1 г.; жонка Сымона Аліцыя, 66 г.; жонка сына Францішка, 26 г.; дачка Мар'яна, 1 г.

8. Якуб Кумпяк, 26 г.; жонка Мацея Разалія, 36 г.; дачка Кацярына, 21 г.; 2-я Барбара, 18 г.

9. Базыль Ратман, 21 г.; брат Караль, 28 г.; 2-гі Ігнат, 16 г.; 3-ці Габрыэль, 9 г.; 4-ы Юзаф, 18 г.; маці Зоф'я, 56 г.; дачка Ганна, 21 г.; 2-я Мар'яна, 16 г.; 3-я Альжбета, 9 г.

10. Андрэй Каламыцкі, 68 г.; брат Ян, 32 г.; 2-гі Павел, 18 г.; сын Андрэя Міхал, 9 г.; жонка Андрэя Тэкля, лацінскі; маці Андрэя Агнія, 54 г.

11. Міхал Каламыцкі, 42 г.; жонка Пракседа, 34 г.; маці Кацярына, 66 г.

12. Мікалай Казак, 66 г.; сын Макар, 26 г.; 2-гі Стэфан, 21 г.; жонка Ганна, 26 г.

13. Стэфан Шут, 26 г.; брат Вінцэнт, 18 г.; 2-гі Павел, 16 г.; дзед Вінцэнт, 66 г.; маці Кацярына, 46 г.; баба Ева, 67 г.

14. Якім Казак, 54 г.; сын Ян, 26 г.; 2-гі сын Міхал, 24 г.; жонка Ганна, 26 г.; дачка Агата, 1 г.

15. Марцін Каламыцкі, лацінскі; зяць Ян Каламыцкі, 26 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; дачка Ганна, 21 г.; 2-я Алена, 16 г.; жонка Яна Агата, 28 г.

16. Андрэй Казак, 32 г.; пляменнік Ян, 12 г.; сын Леан, 26 г.; яго жонка Кацярына, 26 г.; яго дачка Караліна, 8 г.; пляменніца Мар'яна, 10 г.; сястра Мар'яна, 46 г.; жонка Леана Парася, 22 г.

17. Юзаф Зайка, 36 г.; пляменнік Павел, 11 г.; сын Юзаф, 8 г.; жонка Караліна, 32 г.; дачка Агата, 21 г.; Тэадора, …, 31 г.; дачка Барбара, 7 г.

18. Антон Шулейка, 66 г.; яго сын Ян, 32 г.; 2-гі Юзаф, 12 г.; 3-ці Казімір, 7 г.; жонка Антона Ганна, 36 г.; жонка Яна Ганна, 32 г.

19. Стэфан Каламыцкі, лацінскі; маці Разалія, 46 г.

Дзедзічная вёска Явп Ленскай Жучкі

1. Міхал Гудзь, 36 г.; Тамаш дзядзька, 42 г.; яго сын Лукаш, 12 г.; жонка Міхала, лацінскі; дачка Агнешка, 10 г.; 2-я Ганна, 9 г.; жонка Тамаша Агата, 36 г.; яе дачка Мар'яна, 12 г.

2. Гжэгаж Зайка, 46 г.; дачка Гжэгажа Кацярына, 11 г.; 2-я Ганна, 8 г.; жонка Мацея Крысціна, 26 г.; дачка Малгажата, 8 г.; 2-я Тэкля, 7 г.

3. Стэфан Урбан, 46 г.; брат жонкі Міхал, 21 г.; сын Філіп, 7 г.; 2-гі сын Ян, 6 г.

4. Барталамей Клышка, 86 г.; яго сын Барталамей, 28 г.; Сымон Клышэйка, 12 г.; жонка Агата, 25 г.

5. Змітрук Урбановіч, 46 г.; сын Мацей, 21 г.; жонка Агата, 32 г.; … Ева Урбановіч, 46 г.; яе дачка Мар'яна, 12 г.; дачка Змітрука Агата, 7 г.

6. Гжэгаш Барыс, 46 г.; брат Марцін, 41 г.; Міхал Клыйда, 26 г.; жонка Мар'яна, лацінскі; жонка Марціна Тэадора, 36 г.; дачка Мар'яны Кацярына, 14 г.; 2-я Алена, 12 г.; 3-я Людвіка, 10 г.; жонка Міхала, лацінскага абраду.

7. Раман Клыйда, 31 г.; сын Рамана Андрэй, 8 г.; 2-гі Вінцэнт, 7 г.; брат Рамана Барталамей, 20 г.; Вінцэнт Клыйда, 31 г.; жонка Антона, лацінскі.

8. Казімір Барыс, 36 г.; яго сын Цыпрыян, 14 г.; 2-гі Станіслаў, 11 г.; жонка Казіміра Мар'яна, 31 г.

9. Ян Выкнашэвіч, 76 г.; сын Пётр, 34 г.; 2-гі Вінцэнт, 21 г.; 3-ці Адам, 18 г.; жонка Тарэза, 26 г.;

10. Антон Урбан, 36 г.; яго сын Вінцэнт, 7 г.; жонка Антона Францішка, 31 г.; маці Мар'яна, 66 г.

11. Юры Клыйда, 86 г.; сын Ян, 26 г.; брат .., 66 г.; жонка Юрыя, 66 г.

12. Мацей Гукіншэвіч (?), 46 г.; сын Францішак, 14 г.; 2-гі Мацей, 8 г.; 3-ці Барталамей, 6 г.; 4-ты сын Ян, 26 г.; 5-ты Мікалай, сын Яна, 6 г.; жонка Антаніна, 31 г.; дачка Ганна, 9 г.

13. Казімір Урбан, 56 г.; сын Пётр, 10 г.; яго брат Францішак, 46 г.; сын Францішка Юзаф, 12 г.; 2-гі сын Ян, 10 г.; жонка Казіміра Ганна, лацінскі; яго дачка Тарэза, 21 г.; жонка Францішка Мар'яна, 26 г.; яго дачка Кацярына, 8 г.; 2-я Агата, 7 г.

14. Базыль Урбановіч, 56 г.; яго сын Андрэй, 11 г.; 2-гі Павел, 9 г.; яго брат Ян, 46 г.; Адам Антонік, лацінскі; сын Базыля Пётр, 7 г.; жонка Базыля, лацінскі; жонка Яна, лацінскі.

15. Тамаш Мулінскі, 24 г.; яго брат Базыль, 23 г.; жонка Андрэя …, 56 г.; яе дачка Мар'яна, 26 г.; 2-я Ганна, 29 г.; 3-я Караліна, 19 г.

16. Юзаф Урбан, 36 г.; яго сын Сымон, 12 г.; брат Юзафа Мацей, 56 г.; 2-гі сын Адам, 9 г.; жонка Юзафа, лацінскі.

17. Мацей Урбан, 22 г.; брат Мацея Ежы, 56 г.; жонка Мацея, лацінскі.

18. Габрыэль Якута, 86 г.; яго сын Тамаш, 36 г.; жонка Тамаша Ганна, лацінскі; дачка Габрыэля Мар'яна, 21 г.

19. Дамінік Дук, 36 г.; жонка Тарэза, 36 г.; дачка Агата, 13 г.

Дзедзічная вёска Найяснейшых князёў Радзівілаў Жомайдзі

1. Юзаф Мурын, 66 г.; яго сын Павел, 26 г.; 2-гі Ян, 24 г.; 3-ці Антон, 18 г.; 4-ты Стэфан, 16 г.; унук Мікалай, 8 г.; жонка Паўла Мар'яна, 32 г.; жонка Яна Мар'яна, 26 г.

2. Ян Шумскі, 36 г.; жонка Кацярына, 26 г.

3. Гжэгаж Клыйда, 46 г.; яго сын Гжэгаш, 13 г.; 2-гі Дамінік, 9 г.; зяць Якуб Кудаш, 31 г.; жонка Гжэгажа Магдалена, 46 г.; дачка Мар'яна, 16 г.; 2-я Ганна, 7 г.; жонка Якуба Кацярына, 26 г.

4. Мацей Чайка, 46 г.; сын Базыль, 16 г.; жонка Агата, 26 г.; дачка Мар'яна, 9 г.;, 2-я Хэлена, 6 г.

5. Ян Мурын, 52 г.; яго сын Базыль, 14 г.; 2-гі Вінцэнт, 12 г.; яго брат Алекс, 46 г.; Яго сын Ян, 11 г.; сын Юры, 7 г.; жонка Яна Хелена, 36 г.; сястра Анастасія, 26 г.

6. Сымон Сава, 71 г.; яго сын Андрэй, 46 г.; 2-гі сын Ян, 32 г.; жонка Андрэя Кацярына, 31 г.; жонка Яна Агнешка, 26 г.; дачка Яна Мар'яна, 7 г.

7. Якуб Мурын, 66 г.; сын Антон, 36 г.; 2-гі Якуб, 26 г.; унук Лукаш, 10 г.; жонка Якуба Ева, 26 г.; дачка Антона Мар'яна, 8 г.

8. Ян Марук, 46 г.; сын Мікалай, 14 г.; 2-гі Юзаф, 12 г.; 3-ці Ігнат, 8 г.; жонка Зоф'я, 36 г.; дачка Тарэза, 1 г.

9. Ян Мурын, 46 г.; сын Вінцэнт, 18 г.; 2-гі Сымон, 8 г.; 3-ці Якуб, 1 г.; жонка Яна Мар'яна, 36 г.; дачка Мар'яна, 8 г.

10. Сымон Кудаш, 52 г.; яго сын Дамінік, 29 г.; 2-гі Гжэгаш, 25 г.; пляменнік Ян, 29 г.; жонка Сымона Магдалена, 36 г.; жонка Яна Ева, 26 г.

11. Раман Банька, 46 г.; сын Мацей, 16 г.; 2-гі Якуб, 9 г.; жонка Агата, 36 г.; дачка Ева, 10 г.; 2-я Ганна, 1 г.

12. Сын Яна, 46 г.; сын Юзаф, 21 г.; 2-гі Андрэй, 18 г.; 3-ці Вінцэнт, 14 г.

13. Ігнат Мурын, 36 г.; сын Юзаф, 8 г.; брат Андрэй, 26 г.; жонка Ігната, лацінскі.

14. Ян Санюк, 16 г.; яго брат Юзаф, 8 г.; маці Яна Мар'яна, 36 г.

Дзедзічная вёска Найяснейшых князёў Радзівілаў Дзітрыкі

1. Ц… Буйніцкі, лацінскі; яго жонка Антаніна, 26 г.

2. Францішак Буйніцкі, 46 г.; яго сын Ян, 12 г.; 2-гі сын Францішак, 9 г.; жонка Багаміла, 36 г.; дачка Ганна, 11 г.; 2-гая Мар'яна, 1 г.

3. Геранім Сініцкі, 42 г.; сын Юзаф, 16 г.; жонка Барбара, 36 г.; дачка Мар'яна, 9 г.; 2-я Агнеша, 1 г.

4. Базыль Буйніцкі, 76 г.; яго сын Базыль, 36 г.; унук Базыль, 18 г.; 2-гі внук Францішак, 11 г.; жонка Базыля Аг-нешка, 56 г.; жонка сына Агата, 32 г.; дачка Францішка, 3 г.

5. Тэадор Сініцкі, 36 г.; сын Юзаф, 1 г.; жонка Тэадора, 26 г.; дачка Караліна, 1 г.

6. Стэфан Буйніцкі, 36 г.; сын Францішак, 1 г.; жонка, лацінскі,

7. Міхал Лукашэвіч, 52 г.; яго сын Вінцэнт, 14 г.; 2-гі сын …, 12 г.; 3-ці сын Юзаф, 2 г.; 4-ты Казімір, 1 г.; жонка Пракседа, 36 г.; дачка Ганна, 3 г.; маці Алена, 66 г.

8. Адам Свірскі, 36 г.; Ігнат Свірскі, жонка, лацінскі, дачка, лацінскі.

9. Францішак Сініцкі, 56 г.; сын Якуб.

10. Ян Сініцкі, 66 г.; сын Станіслаў, 32 г.; жонка, лацінскі; дачка, лацінскі.

11. Мацей Сініцкі, 56 г.; яго сын Мікалай, 36 г.

12. Юзаф Мулінскі, 56 г.; яго сын Мікалай, 36 г.; жонка Агнеша, 52 г.; жонка сына Францішка, 24 г.; дачка Караліна, 1 г.

13. Сымон Сініцкі, 46 г.; сын Антон, 21 г.; 2-гі Ян, 16 г.; 3-ці Пётр, 11 г.; жанчыны лацінскія.

14. Ігнат Лукашэвіч, 56 г.; сын Ян, 21 г.; 2-гі Адам, 16 г.; 3-ці Міхал, 12 г.; жонка, лацінскі.

Дзедзічная вёска ЯВп Ленскай Супраўшчына

1. … Шуціла, 56 г.; яго сын Мікалай, 36 г.; другі сын Якуб, 6 г.; жонка Разалія, лацінскі.

2. Мацей Дак, зяць Лаўрук Казак, 26 г.; жонка Кацярына, 56 г.; жонка Лаўрука Тарэза, 26 г.; дачка Уляна, 1 г.

3. Ігнат Дзічок, 56 г.; яго сын Мікалай, 26 г.; 2-гі сын Казімір, 12 г.; жонка Ганна, 46 г.; дачка Тэкля, 9 г.; 2-я Караліна, 14 г.; 3-я Мар'яна, 3 г.

4. Ян Пагробы, 56 г.; брат Ігнат, 36 г.; сын Яна Андрэй, 19 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; дачка Тарэза, 18 г.; 2-я Агата, 11 г.; 3-я Альжбета, 4 г.; жонка Ігната Караліна, 26 г.

5. Ян Пагробы, 54 г.; яго сын Ігнат, 16 г.; жонка Ганна, 54 г.; дачка Антаніна, 21 г.; 2-я Кацярына, 26 г.

6. Мікалай Дак, 16 г.; швагер Ігнат Каравайка, 31 г.; сын Міхал, 2 г.; сын Андрэя Юазф, 2 г.; маці Мар'яна, 54 г.; дачка Тарэза, 18 г.; жонка Ігната Разалія, 31 г.; дачка Ігната Альжбета, 1 г.

7. Базыль Шулейка, 66 г.; яго сын Мацей, 46 г.; 2-гі сын Барталамей, 21 г.; сын Мацея, Аляксандр, 1 г.; жонка Базыля Магдалена, лацінскі; жонка Мацея Агата, 31 г.; дачка Агатка, 10 г.; 2-я Уляна, 1 г.; дачка … Мар'яна, 1 г.; 2-я Альжбета, 1 г.

8. Ян Курыла, 21 г.; Юзаф Драб; маці Ева, 66 г.; яе дачка Мар'яна, 19 г.; жонка Драба Разалія, 46 г.; яе дачка Пракседа, 10 г.

9. Леан Шут, 56 г.; яго сын Пётр, 21 г.; 2-гі Юры, 10 г.; 3-ці Мікалай, 9 г.; 4-ты Фёдар, 8 г.; сын Пятра Андрэй, 1 г.; жонка Альжбета, 46 г.; дачка Кацярына, 22 г.; 2-я Мар'яна, 15 г.; 2-я Тарэза, 13 г.; 4-я Барбара, 11 г.; жонка Пятра Ганна, 26 г.; дачка Крысціна, 1 г.

10. Тамаш Дычок, 66 г.; сын Ігнат, 19 г.; 2-гі Бенядыкт, 10 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; дачка Ганна, 13 г.

11. Лукаш Шут, лацінскі; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Фрузына, 19 г.; 2-я Агата, 13 г.; 3-я Альжбета, 6 г.; 4-я Караліна, 4 г.

Дзедзічны засценак Найяснейшых князёў Радзівілаў Дзякавічы

1. Юзаф Грышэль, 48 г.; яго брат Лаўрук, лацінскі; сын Юзафа Андрэй, 21 г.; жонка Юзафа Уляна, 46 г.; дачка Пракседа, 19 г.; братавая Зоф'я, 26 г.

2. Тэадор Кухарскі, 66 г.; сын Тэадор, 29 г.; зяць Андрэй, лацінскі; жонка Тэадора Мар'яна, 56 г.; дачка Настасся, 29 г.; 2-я Тарэза, 19 г.; жонка Андрэя Разалія, 31 г.; яго дачка Кацярына, 2 г.

3. Сільвестр Кухарскі, 26 г.; жонка Пракседа, 36 г.; дачка Пракседа, 10 г.; 2-я Антаніна, 8 г.

4. Ян Дзяковіч, 56 г.; жонка Ганна, 46 г.

5. Габрыэль Грос, 31 г.; брат Міхал, 28 г.; 2-гі брат Юзаф, 24 г.; 3-ці Ян, 21 г.; 4-ты Казімір, 22 г.; жонка Габрыэля, лацінскі.

6. Юзаф Марцінкевіч, 41 г.; сын Юзаф, 11 г.; 2-гі Міхал, 9 г.; жонка, лацінскі; маці Кацярына, 76 г.

7. Габрыэль Гвядрыкевіч, 66 г.; сын Якуб, 20 г.; жонка, лацінскі.

8. Андрэй Хвядрыкевіч, 21 г.; сын Тамаша Тамаш, 11 г.; 2-гі Стэфан, 8 г.; жонка Юзафа Магдалена, 46 г.; дачка Кацярына, 18 г.

Дзедзічная вёска Найяснейшых князёў Радзівілаў Баравічы

1. Геранім Сава, 34 г.; яго сын Аляксандр, 16 г.; 2-гі Францішак, 8 г.; брат Міхал, 26 г.; сын Алесь, 1 г.; жонка, лацінскі.

2. Павел Карабач, 31 г.; брат Міхал, 26 г.; жонка Канстанцыя, 26 г.

3. Якуб Карабач, 54 г.; яго брат Юзаф, 21 г.; жонка Канстанцыя, 46 г.; дачка Альжбета, 24 г.

4. Гжэгаш Грынь, 34 г.; брат Андрэй, 26 г.; жонка Хвядора, 31 г.; дачка Ганна, 16 г.

5. Сымон Грынь, 66 г.; сын Вінцэнт, 18 г.; 2-гі Юзаф, 16 г.; 3-ці Антон, 15 г.; 4-ты Ян, 1 г.; жонка, лацінскі.

6. Сымон Свярчок, 46 г.; сын Андрэй, 16 г.; 2-гі Павел, 12 г.; жонка Таццяна, 36 г.; дачка Агата, 26 г.

7. Пётр Свярчок, 31 г.; яго брат Павел, 26 г.; жонка Агата, 30 г.; дачка Агнеша, 14 г.

Дзедзічная вёска ЯВп Ленскай Навасады

1. Андрэй Макарэвіч, 46 г.; сын Францішак, 18 г.; жонка Сымона Мар'яна, 56 г.; дачка Кацярына, 9 г.

2. Якуб Германовіч, 36 г.; брат Караль, 26 г.; дачка Францішка, 9 г.;сястра Ганна, 21 г.;

3. Ян Данэйка, 42 г.; яго сын Ян, 7 г.; швагер Вінцэнт, 16 г.; жонка Яна Ганна, 26 г.; дачка Разалія, 2 г.

4. Стэфан Германовіч, 32 г.; сын Філіп, 2 г.; швагер Юзаф, 36 г.; жонка Ганна, 26 г.; дачка Тарэза, 16 г.; 2-я Кацярына, 7 г.; жонка Юзафа Уляна, 26 г.

5. Ян Пекар, 56 г.; сын Якуб, 36 г.; 2-гі Мікалай, 13 г.; жонка Марцэля, 32 г.; дачка Мар'яна, 8 г.; 2-я Уляна, 1 г.

6. Алесь Янчук, 66 г.; яго сын Мікалай, 36 г.; 2-гі Якуб, 15 г.; 3-ці Юзаф, 8 г.; Сымон Дычок, 76 г.; жонка Ляксея Мар'яна, 56 г.; жонка сына …, 31 г.; дачка Альжбета, 16 г.; дачка Алена, 14 г.; 3-я Магдалена, 6 г.; пляменніца Зоф'я, 33 г.; Алена Чараховец, 46 г.; Настасся Гарноўская, 66 г.

Дзедзічная вёска Малыя Канюшаны ЯВп Адамовіча

1. Вінцэнт Купчык, 56 г.; яго сын Мацей, 36 г.; 2-гі Мікалай, 26 г.; 3-ці Антон, 8 г.; 4-гі Мікалай, 1 г.; жонка Алена, 36 г.; жонка Мацея Кацярына, 26 г.; дачка Мар'яна, 24 г.; 2-я Ганна, 18 г.; 3-я Магдалена, 9 г.; 4-я Кацярына, 12 г.; жонка Мікалая Агата, 26 г.; дачка Разалія, 1 г.

2. Ян Купчык, 36 г.

3. Сільвестр Купчык, 56 г.; брат Пётр, 46 г.; яго сын Баніфацый, 16 г.; другі сын Юры, 10 г.; 3-ці Ян, 26 г.; жонка Хвядора, 51 г.; як дачка Фрузына, 31 г.

4. Васіль Гурэнда, 42 г.; брат Пракоп, 52 г.; сын Андрэй, 18 г.; 2-гі Мацей, 14 г.; 3-ці Марцін, 8 г.; жонка Васіля Ева, 26 г.

5. Алесь Купчык, 46 г.

6. Жонка Казіміра Купчыка Зоф'я, 36 г.; яго дачка Кацярына, 26 г.

Дзедзічная вёска Найяснейшых князёў Радзівілаў Вялікія Канюшаны

1. Юзаф Юхневіч, 55 г.; сын Ян, 26 г.; 2-гі Сымон, 21 г.; жонка Юзафа Агнія, 33 г.; дачка Ганна, 24 г.; 2-я дачка Кацярына, 21 г.; 3-я Агата, 1 г.

2. Юзаф Рудзевіч, 46 г.; яго сын Юзаф, 12 г.; 2-гі Андрэй, 9 г.; жонка Таццяна, 36 г.; дачка Ганна, 10 г.

3. Пётр Рудзевіч, 36 г.; яго сын Якуб, 22 г.; 2-гі Ежы, 16 г.; унук, 8 г.; жонка Ева, 56 г.; яе дачка Парася, 26 г.; 2-я Барбара, 16 г.

4. Леан Клім, 36 г.; яго сын Лукаш, 14 г.; 2-гі Ілюк, 12 г.; жонка Ганна, 46 г.; дачка Караліна, 18 г.

5. Міхалка Рудзецкі, 66 г.; сын Андрэй, 16 г.; 2-гі Антон, 8 г.; яго жонка Ганна, 51 г.

6. Мікалай Юхневіч, 52 г.; яго сын Юзаф, 32 г.; сын Юзафа Мацей, 5 г.; жонка Мікалая Мар'яна, 36 г.; дачка Ганна, 16 г.; жонка Юзафа, Магдалена, 20 г.

7. Мікалай Юхневіч, 52 г.; яго сын Юзаф, 32 г.; сын Юзафа Мацей, 5 г.; жонка Мікалая Мар'яна, 36 г.; дачка Ганна, 16 г.; жонка Юзафа Магдалена, 20 г.

8. Мікалай Юхневіч, 46 г.; яго сын Антон, 8 г.; 2-гі сын Пётр, 7 г.; яго жонка Алена, 44 г.

9. Дамінік Клім, 36 г.; сын Андрэй, 16 г.; жонка Тэкля, 51 г.; яго сястра Магдалена, 21 г.; сястра жонкі Ганна Рудзінская, 56 г.; яе дачка Мар'яна, 14 г.

10. Ян Кундрат, 36 г.; яго сын Юзаф, 16 г.; яго жонка Алена, 36 г.

11. Раман Рудзінскі, 34 г.; сын Ян, 15 г.; пляменнік Юзаф, 24 г.; яго жонка, лацінскі; яго маці Алена.

12. Мацей Клім, 46 г.; яго сын Павел, 19 г.; яго жонка Магдалена, 44 г.; яго дачка Настасся, 22 г.; 2-я дачка Ганна, 14 г.

13. Марцін Хромін, 56 г.; яго сын Тамаш, 26 г.; 2-гі сын Базыль, 21 г.; 3-ці Лука, 16 г.; жонка Парася, 66 г.; яго дачка Разалія, 26 г.; 2-я дачка Петранеля, 21 г.; 3-я Ева, 16 г.; жонка Тамаша Ганна, 26 г.; яго дачка Мар'яна, 1 г.

14. Тодар Чэчка, 52 г.; яго сын Якуб, 13 г.; жонка Тэадора, 46 г.; дачка Зоф'я, 15 г.

15. Ежы Юхневіч, 56 г.; яго сын Ян, 26 г.; яго жонка Агата, 56 г.; яго дачка Альжбета, 27 г.; 2-я Кацярына, 14 г.

16. Андрэй Радзюкевіч, 66 г.; сын Гжэгаж, 36 г.; 2-гі сын Васіль, 26 г.; унук Юзаф, 14 г.; 3-ці сын Гжэгаж, 5 г.; жонка Андрэя Мар'яна, 56 г.; жонка сына Магдалена, 36 г.; жонка 2-га сына Крысціна, 36 г.; дачка Васіля Барбара, 5 г.

17. Ілюк Радзюкевіч, 36 г.; яго жонка Ганна, 26 г.; дачка Алена, 8 г.; сястра Ганна, 26 г.

18. Сымон Зубін, 47 г.; сын Францішак, 26 г.; 2-гі сын Ігнат, 16 г.; 3-ці сын Эльяш, 9 г.; жонка Францішка Ганна, 26 г.; яго дачка Алена, 8 г.; сястра Ганна, 26 г.

19. Мацей Клім, 36 г.; яго жонка Таццяна, 36 г.; яго дачка Кацярына, 13 г.

20. Ян Заяц, 46 г.; яго сын Андрэй, 16 г.; 2-гі сын Ян, 12 г.; 3-ці сын Юзаф, 8 г.; жонка лацінскага.

21. Ян Заяц, 46 г.; яго сын Якуб, 24 г.; 2-гі Юзаф, 26 г.; 3-ці Пётр, 18 г.; унук, 16 г.; жанчыны - лацінскага абраду.

22. Хвёдар Радзюкевіч, памёр; яго сын Стэфан, 36 г.; 2-гі Астап, 24 г.; унук Гжэгаж, 6 г.; маці Стэфана, 62 г.; жонка Стэфана, Параська, 33 г.; яго дачка Алена, 7 г.

23. Міхал Пітач, 52 г.; яго брат Тамаш, 46 г.; жанчыны лацінскага абраду.

24. Пётр Хромін, 52 г.; сын Тамаш, 8 г.; пляменнік, 5 г.

25. Ян Заяц, 32 г.; жонка Яна Пракседа, 27 г.; дачка Барбара, 8 г.

Дзедзічная вёска ЯВп старасціны Ленскай Масявічы

1. Ян Супрун, 56 г.; сын Ігнат, 36 г.; 2-гі Антон, 16 г.; 3-ці Андрэй, 8 г.; жонка Яна Агнешка, 46 г.; дачка Настуля, 9 г.

2. Антон Ячнік, 66 г.; сын Якуб, 36 г.; 2-гі Ігнат, 36 г.; жонка Антона Кацярына, 56 г.; дачка Аўдакія, 35 г.; 2-я дачка Агата, 29 г.

3. Сымон Супрун, 66 г.; сын Пятрук, 36 г.; унук Мацей, 11 г.; сын Пятра Ян, 3 г.; жонка Пятра Пелагея, 32 г.; дачка Разалія, 26 г.; Магдалена Цюнова, 56 г.; дачка Ганна, 8 г.; 2-я Агата, 7 г.; дачка Параська, 1 г.

4. Ян Гармановіч, 52 г.; яго сын Павел, 14 г.; жонка Яна Пелагія, 36 г.; дачка Мар'яна, 18 г.; 2-я Кацярына, 12 г.; яго сястра Настасся, 46 г.

5. Габрыэль Кумпяк, 35 г.; яго брат Якуб, 32 г.; 2-гі Тэадор, 24 г.; Леан Місюкевіч, 66 г.; Лукаш Шчотка, 76 г.; сын Тэадора Дамінік, 4 г.; маці Кацярына, 66 г.; яе дачка Мар'яна, 20 г.; 2-я Ганна, 16 г.; жонка Тэадора Анастасія, 26 г.

6. Быстрыцкі, 46 г.; сын Юзаф, 29 г.; сын Юзафа Эльяш, 13 г.; дачка Кацярына, 13 г.; жонка Юзафа Хелена, 26 г.

7. Тэадор Шчотка, 52 г.; яго брат Юзаф, 36 г.; яго сын Ян, 19 г.; жонка Тэадора Магдалена, 42 г.; дачка Мар'яна, 11 г.; 2-я Альжбета, 12 г.; 3-я Агата, 8 г.; жонка Юзафа Настасся, 36 г.; яго дачка Ганна, 12 г.

8. Тэадор Місюкевіч, 36 г.; сын Мікалай, 8 г.; сын Юзаф, 1 г.; жонка лацінскага абраду.

9. Тэадор Юхнік, 46 г.; сын Марцін, 24 г.; 2-гі сын Ян, 20 г.; сын Марціна Канстанцін, 1 г.; жонка Тэадора Ганна, 56 г.; яго дачка Мар'яна, 22 г.; жонка сына Палаша, 30 г.

10. Вінцэнт Дычок, 46 г.; сын Мікалай, 8 г.; жонка Вінцэнта Агнешка, 36 г.; дачка Мар'яна, 14 г.; 2-я Ганна, 12 г.; служка Кацярына, 86 г.; баба Хвядора, 66 г.

11. Сымон Драб, 36 г.; яго брат Мікалай, 28 г.; 2-гі Антон, 21 г.; сын Сымона Базыль, 1 г.; жонка Сымона Пракседа, 36 г.; дачка Алена, 13 г.; 2-я Мар'яна, 9 г.; жонка Мікалая Пракседа, 26 г.; дачка Мікалая Крысціна, 5 г.

12. Лаўрэн Драб, 36 г.; яго жонка Альжбета, 36 г.; дачка Альжбета, 1 г.

13. Андрэй Говар, 51 г.; бацька Пётр, 66 г.; сын Андрэя Мацей, 1 г.; жонка Андрэя Анастасія, 36 г.; яго дачка Кацярына, 8 г.;

14. Пётр Лашук, 66 г.; яго сын Раман, 36; 2-гі Сымон, 35 г.; унук Тамаш, 10 г.; яго дачка Мар'яна, 26 г.; жонка Рамана Разалія, 46 г.; яго дачка Мар'яна, 7 г.; 2-я Магдалена, 5 г.

15. Мацей Юхнік, 62 г.; сын Мацей, 14 г.; пляменнік Ян, 9 г.; жонка Мацея Барбара, 46 г.; братавая Барбара, 36 г.; дачка Агата, 8 г.

16. Тэадор Кумпяк, 46 г.; брат Юстын, 34 г.; яго жонка Тадора, 36 г.; яго дачка Мар'яна, 8 г.

17. Ян Быстрыцкі, 36 г.; брат Канстанцін, 29 г.; сын Яна Юзаф, 2 г.; жонка Мар'яна, 46 г.; дачка Пракседа, 9 г.; баба, 66 г.; жонка Канстанціна Тарэза, 26 г.

18. Змітрок Говар, 36 г.; сын Ян, 16 г.; 2-гі Марцін, 14 г.; 3-ці Эльяш, 11 г.; 4-ты Павел, 5 г.; жонка Еўфрасіння, 36 г.; дачка Мар'яна, 8 г.

19. Леан Мазюкевіч, 36 г.; яго брат Андрэй, 32 г.; яго сын Васіль, 7 г.; 2-гі Адам, 5 г.; маці Дарота, 66 г.; сястра Мар'яна, 36 г.

20. Ян Мізюкевіч, 32 г.; сын Павел, 8 г.; 2-гі сын Ян, 1 г.; яго жонка Пракседа, 32 г.; дачка Яна Мар'яна, 9 г.; яго маці Мар'яна, 66 г.

21. Павел Говар, 56 г.; брат Даніла, 51 г.; сын Даніла, 16 г.; 2-гі Базыль, 11 г.; жонка Тэадора, 36 г.; яго дачка Кацярына, 7 г.; жонка Данілы Фядора, 30 г.; братавая Парася, 46 г.; дачка Данілы Агата, 7 г.; дачка Данілы Тэадора, 5 г.

Дзедзічная вёска ЯВп старасціны Ленскай Дроздава

1. Марцін Салавей, 24 г.; брат Мацей, 16 г.; жонка Казіміра Мар'яна, 26 г.; маці Элеанора, 66 г.

2. Якуб Кудла, 36 г.; сын Ян, 13 г.; брат Фёдар, 26 г.; жонка Мар'яна, 32 г.; дачка Анастасія, 8 г.; 2-я Кацярына, 7 г.; 3-я Мар'яна, 1 г.

3. Антон Кумпяк, 26 г.; яго брат Мацей, 16 г.; 2-гі Ігнат, 5 г.; жонка лацінскага абраду; дачка Анастасія, 15 г.; 2-я Ева, 13 г.

4. Ян Дзявяты, 46 г.; яго сын Эльяш, 30 г.; жонка Анастасія, 46 г.

5. Юзаф Кумпяк, 14 г.; сын Юры, 14 г.; 2-гі Ігнат, 7 г.; 3-ці Юзаф, 1 г.; жонка Юзафа Дарота, 46 г.; яго дачка Мар'яна, 18 г.; жонка брата Еўдакія, 36 г.; яе дачка Разалія, 8 г.; яе дачка Магдалена, 7 г.; дачка Дароты Тэкля, 3 г.

6. Мікалай Шот, 46 г.; сын Вінцэнт, 12 г.; сын Ян, 9 г.; брат Тэадор, 36 г.; яго сын Юзаф, 16 г.; 2-гі сын Мікалай, 9 г.; сын Мікалая Стэфан, 3 г.; жонка Мікалая Дарота, 41 г.; яе дачка Альжбета, 15 г.; яе дачка Тэадора, 13 г.

7. Раман Пешка, 46 г.; яго брат Мацей, 36 г.; пляменнік Францішак, 12 г.; жонка Рамана Ганна, 36 г.; яе маці Магдалена, 56 г.; сястра Разалія, 16 г.

8. Ігнат Купчык, 46 г.; яго сын Антон, 15 г.; 2-гі сын Стэфан, 12 г.; брат жонкі Мікалай, 66 г.; яго жонка Тэадора, 52 г.

9. Васіль Дзявяты, 46 г.; яго сын Мацей, 7 г.; яго брат Мацей, 26 г.; сын Васіля Ігнат, 5 г.; жонка Васіля Мар'яна, 32 г.; яго маці Тэадора, 56 г.

10. Барталамей Быстрыцкі, 56 г.; сын Васіль, 26 г.; жонка Тамаша Тэадора, 32 г.; дачка Петранеля, 16 г.

11. Сымон Кумпяк, 52 г.; яго сын Ян, 31 г.; 2-гі сын Мікалай, 21 г.; 3-ці Павел, 12 г.; 4-ты Мікалай, 7 г.; яго жонка Мар'яна, 46 г.; яго дачка Ганна, 13 г.; жонка Яна Кацярына, 31 г.

12. Ян Казёл, 42 г.; брат Тамаш, 31 г.; 2-гі Павел, 26 г.; жонка Магдалена, 26 г.; дачка Разалія, 11 г.; сястра Тарэза, 24 г.; 2-я сястра Кацярына, 18 г.

13. Юзаф Казёл, 76 г.; яго сын Данель, 36 г.; 2-гі сын Пётр, 31 г.; сын Данеля Ігнат, 12 г.; другі сын Леан, 8 г.; жонка Пятра Магдалена, 31 г.; яе дачка Тарэза, 9 г.

14. Якуб Быстрыцкі, 56 г.; яго сын Эльяш, 12 г.; жонка Якуба Тэадора, 46 г.; яе дачка Разалія, 28 г.; 2-я Мар'яна, 26 г.; 3-я Ева, 25 г.

15. Васіль Быстрыцкі, 76 г.; яго сын Канстанцін, 36 г.; сын Канстанціна Казімір, 14 г.; 2-гі сын Андрэй, 12 г.; 3-ці сын Данель, 10 г.; жонка Канстанціна Анастасія, 36 г.; дачка Агата, 8 г.

16. Стэфан Быстрыцкі, 45 г.; жонка Стэфана Алена, 32 г.; яе дачка Тэрэза, 9 г.; братавая Тэадора, 46 г.; яе дачка Мар'яна, 21 г.; дачка Стэфана Альжбета, 2 г.

17. Антон Кудла, 46 г.; бацька Станіслаў, 76 г.; брат Антона Дамінік, 26 г.; сын Антона Баніфацый, 8 г.

18. Васіль Кудла, 52 г.; яго сын Андрэй, 15 г.; 2-гі Юзаф, 7 г.; жонка Васіля Юльяна, 36 г.; яе дачка Кацярына, 16 г.; 2-я Анастасія, 9 г.

19. Тэадор Кудла, 46 г.; яго сын Данель, 9 г.; 2-гі Ежы, 7 г.; брат Тэадора Ян, 26 г.; жонка Тэадора Тэкля, 32 г.; яго дачка Кацярына, 12 г.;

20. Ян Сол…, 51 г.; яго сын Стэфан, 15 г.; пляменнік, Ігнат, 16 г.; братавая Кацярына, 36 г.; пляменніца Ганна, 12 г.

21. Аляксандр Кудла, 52 г.; яго сын Мікалай, 16 г.; 2-гі Філіп, 12 г.; 3-ці Андрэй, 9 г.; 4-ты Павел, 6 г.; 5-ты Якуб, 3 г.; жонка Аляксандра Юстына, 46 г.

22. Ян Кудла, 66 г.; яго сын Сымон, 36 г.; 2-гі Пётр, 21 г.; сын Сымона Антон, 1 г.; жонка Сымона Ганна, 28 г.

23. Гжэгаж Шут, лацінскі; брат Вінцэнт, лацінскі; яго жонка Таццяна, 31 г.; яе дачка Тарэза, 12 г.; 2-я дачка Кацярына, 7 г.; братавая Мар'яна, 26 г.; дачка Таццяны Ганна, 5 г.

Спіс вернікаў	Хаты	Да камуніі		Не да камуніі
		мужчыны	жанчыны	мужчыны	жанчыны
Ганчары	18	40	34	6	9
Бенявічы	24	69	62	13	23
Агароднікі	14	27	40	11	17
Ганцавічы	19	43	40	6	7
Сялец	19	47	26	13	10
Жомайдзі	14	39	18	11	9
Дзітрыкі	14	31	11	5	7
Супраўшчына	11	24	31	7	11
Баравічы	7	18	9	3	-
Новасады	6	15	14	3	7
Малыя Канюшаны	6	14	11	3	2
Вялікія Канюшаны	24	56	45	12	7
Масявічы	21	51	51	19	19
Дроздава	23	60	46	19	13
Разам, вернікаў 1278	228	551	451	133	143

… спіс склаў адміністратар ганчарскай царквы, парах Ян Казлоўскі …

20 жніўня 1829 г.

Парафія ў Дакудава [124]

Вёска Дакудава

1. Сямён Будзька, 46 г.; брат Тамаш, 36 г.; 2-гі Павел, 29 г.; сын Тамаша Кандрат, 3 г.; сын Паўла Ян, 2 г.; жонка Тамаша Мар'яна, лац.; жонка Паўла, лац.

2. Стэфан Шыла, 49 г.; сын Дамінік, 20 г.; 2-гі Цыпрыян, г.; 3-ці Аляксандр, 10 г.; жонка Стэфана Кацярына, лац.

3. Ян Лапко, 57 г.; жонка Яна Канстанцыя, 47 г.; дачка Юзэфа, 19 г.; 2-я Ганна, 12 г.;

4. Ян Слесар, лац.; пасынак Тэафіл, 20 г.; жонка Яна Тэадора, 48 г.

5. Стэфан Лапко, лац.; зяць Людвік Янчык, лац.; жонка Стэфана Язафата, 51 г.; жонка Людвіка Францішка, 21 г.; дачка Стэфана Марцэля, 10 г.; 2-я Наталля, 2 г.; дачка Людвіка Тэкля, 2 г.

6. Міхал Кудзі, лац.; жонка Міхала Агнешка, 39 г.; дачка Крысціна, 14 г.

7. Міхал Кура, 70 г.; сын Ігнат, 41 г.; 2-гі Ян, 35 г.; жонка Міхала Настасся, 55 г.; дачка Міхала Ева, 23 г.; 2-я Петранеля, 16 г.; жонка Яна Еўдакія, 26 г.

8. Якуб Будзька, 61 г.

9. Марцін Лапко, 59 г.; сын Павел, 18 г.; 2-гі Тамаш, 13 г.; 3-гі Данель, 10 г.; 4-ты Ігнат, 8 г.; 5-ты Сымон, 2 г.; жонка Мар'яна, лац.

10. Ян Качан, 28 г.

11. Францішак Слесар, лац.; жонка Францішка Кацярына, 67 г.

12. Антон Слесар, лац.; жонка Антона Крысціна, 39 г.; дачка Агата, 19 г.; 2-я Крысціна, 3 г.; 3-я Юлія, 2 г.

13. Дзмітрый Качан, 60 г.; сын Бенядыкт, 26 г.; 2-гі Ян, 15 г.; 3-ці Арсеній, 6 г.; сын Бенядыкта Міхал, 5 г.; 2-гі Ян, 2 г.; жонка Дзмітрыя Еўдакія, 46 г.; жонка Бенядыкта Ружа, лац.; дачка Дзмітрыя Вікторыя, 11 г.; сястра Дзмітрыя Кацярына, 46 г.

14. Гжэгаж Заблоцкі, лац.; супольнік Міхал Шыла, 26 г.; жонка Гжэгажа Марыёля, 43 г.; жонка Міхала Магдалена, лац.

15. Лаўрук Крыпец, 71 г.; сын Тамаша Караль, 5 г.; 2-гі Зіновій, 3 г.; жонка Тамаша Кацярына, лац.

16. Базыль Сідар, 47 г.; сын Міхал, 15 г.; 2-гі Ян, 3 г.; швагер Базыля Тамаш Кішак, лац.; жонка Базыля Крысціна, лац.; жонка Тамаша Еўдакія, 31 г.; дачка Тамаша Канстанцыя, 7 г.

17. Станіслаў Кішак, лац.; жонка Настасся Ганна, 29 г.; Маці Станіслава Кацярына, 68 г.

18. Ян Зубоўскі, лац.; жонка Яна Разалія, лац.; маці Яна Таццяна, 57 г.; дачка Таццяны Агнешка, 30 г.; 2-я Кацярына, 16 г.; 3-я Клара, 9 г.

19. Эльяш Заблоцкі, лац.; жонка Эльяша Мар'яна, 49 г.; дачка Пракседа, 21 г.; 2-я Рэгіна, 19 г.; 3-я Крысціна, 11 г.

20. Ян Кудзі, лац.; жонка Яна Кацярына, 29 г.; дачка Крысціна, 10 г.

21. Антон Махнач, 59 г.; сын Павел, 11 г.; 2-гі Сымон, 7 г.; пляменнік Ігнат Малуцкі, 43 г.; сын Тэадор, 12 г.; 2-гі Габрыэль, 8 г.; сын Антона Ян, 1 г.; жонка Антона Марцэля, 49 г.; сястра Антона Агата, 69 г.; жонка Ігната Агата, 47 г.; дачка Францішка, 15 г.

22. Ян Чылек, 69 г.; сын Міхал, 38 г.; 2-гі Махнач, 28 г.; жонка Яна Уляна, 60 г.; жонка Міхала Разалія, 30 г.; дачка Яна Кацярына, 27 г.; 2-я Петранеля, 26 г.; дачка Міхала Тэкля, 5 г.; 2-я Магдалена, 1? г.

23. Францішак Сідар, 29 г.; брат Юстын, 14 г.; 2-гі Якуб, 12 г.; 3-ці Спірыдон, 10 г.; сын Францішка Сымон, 4 г.; жонка Франціка Тэкля, 30 г.; сястра Анастасія, 21 г.; дачка Францішка Канстанцыя, 10 г.

24. Ян Жыткевіч, 71 г.; сын Тамаш, 31 г.; 2-гі Антон, 26 г.; 3-ці Стэфан, 22 г.; жонка Яна Еўдакія, 61 г.; дачка Настасся, 29 г.

25. Міхал Шнар, 31 г.; брат Ян, 27 г.; сын Міхала Трахім, 6 г.; жонка Міхала Канстанцыя, 30 г.; дачка Альжбета, 8 г.; маці Міхал Настасся, 80 г.

28. Леан Шмарук, лац.; зяць Ян Янчук, лац.; жонка Яна Уляна, 53 г.; жонка Яна Рэгіна, 27 г.; дачка Леана Агата, 19 г.; 2-я Крысціна, 14 г.

29. Габрыэль Чылек, 64 г.; сын Тамаш, 30 г.; жонка Габрыэля Настасся, 57 г.; дачка Ганна, 26 г.; 2-я Крысціна, 20 г.; 3-я Фрузына, 16 г.

30. Базыль Пагалай, 60 г.; сын Леан, 26 г.; жонка Базыля Магдалена, 50 г.; жонка Леана Агата, лац.; дачка Леона Пагалая, 6 г.; сястра Магдалены Ганна, 43 г.; дачка Ганны Зоф'я, 11 г.; 2-я Канстанцыя, 11 г.

31. Барталамей Зайка, 66 г.; сын Ян, 35 г.; сын Яна Ярэмія, 9 г.; 2-гі Павел, 6 г.; 3-ці Ян, 4 г.; зяць Юстын Рыбак, 38 г.; сын Юстына Баніфацый, 4 г.; жонка Барталамея Агаф'я, 60 г.; жонка Яна Альжбета, лац.; жонка Юстына Кацярына, 29 г.; дачка Юстына Вікторыя, 6 г.; 2-я Алена, 2 г.

32. Ян Бучка, 49 г.; сын Сымона, 26 г.; 2-гі Ян, 14 г.; жонка Яна Магдалена, 60 г.; дачка Еўдакія, 16 г.;

31. Эльяш Кудзі, 46 г.; сын Юзаф, 12 г.; брат Эльяша Пётр, 38 г.; 2-гі Ян, 25 г.; сын Пятра Павел, 16 г.; 2-гі Тэадор, 12 г.; 3-ці Баніфацый, 9 г.; 4-ты Мацей, 6 г.; жонка Эльяша Клара, 33 г.; дачка Люцыя, 11 г.; 2-я Барбара, 4 г.; жонка Пятра Кацярына, 31 г.; дачка Мар'яна, 15 г.; жонка Яна Ганна, 25 г.; дачка Яна Тэкля, 5 г.; 2-я Вікторыя, 2 г.; дачка Эльяша Схаластыка, 7 г.

32. Ян Грамак, 40 г.; сын Яна Захар, 4 г.; брат Сымон, 30 г.; сын Сымона Панцеляймон, 5 г.; сын Яна Тэадор, 7 г.; жонка Яна Таццяна, 31 г.; дачка Уляна, 10 г.; 2-я Люцыя, 4 г.; жонка Сымона Настасся, 29 г.; братавая Ганна, 59 г.

33. Базыль Гараднічы, 68 г.; сын Ігнат, 27 г.; сын Ігната Тамаш, 9 г.; пляменнік Антон, 13 г.; сын Ігната Мацей, 2 г.; жонка Базыля Ганна, 33 г.; сястра Ігната Зоф'я, 34 г.; 2-я Настасся, 20 г.; дачка Ігната Ляона, 6 г.

34. Якуб Рыбак, 54 г.; сын Ян, 16 г.; 2-гі Панкрат, 11 г.; 3-ці Пётр, 13 г.; 4-ты Міхал, 6 г.; брат Якуба Павел, 40 г.; сын Карп, 10 г.; 2-гі Пётр, 8 г.; 3-ці Каспар, 6 г.; жонка Якуба Ганна, лац.; дачка … 26 г.; жонка Паўла Альжбета, 30 г.

35. Аляксандр Зайка, 43 г.; пляменнік Базыль, 8 г.; братавая Агата, 35 г.; дачка Агаты Еўдакія, 6 г.

36. Ян Міс, 31 г.; супольнік Стэфан Кіпель, 28 Магдалена, 47 г.; жонка Стэфана Крысціна, 26 г.; маці Магдалены Ганна, 81 г.; дачка Стэфана Вікторыя, 1 г.

37. Гжэгаж Шмарнік, лац.; жонка Гжэгажа Тэкля, 47 г.

38. Кандрат Махнач, 66 г.; сын Габрыэля, 31 г.; 2-гі Мацей, 29 г.; 4-ты Мікалай, 12 г.; сын Габрыэля Стэфан, 3 г.; 2-гі Пётр, 2 г.; жонка Кандрата Мар'яна, 47 г.; жонка Габрыэля Мар'яна, 27 г.; дачка Кандрата Гелена, 21 г.; 2-я Тарэза, 14 г.

39. Канстанцін Зайка, 57 г.; сын Тэафіл, 34 г.; жонка Канстанціна Ганна, 57 г.; жонка Тэафіла Ганна, 31 г.; дачка Тэафіла Ганна, 13 г.

40. Ян Міс, 57 г.; сын Гжэгаж, 23 г.; 2-гі Павел, 14 г.; 3-ці Андрэй, 10 г.; 3-ці Леан, 6 г.; жонка Яна Магдалена, 40 г.; дачка Разалія, 20 г.; 2-я Ева, 13 г.

41. Ян Крыпец, 56 г.; жонка Яна Кацярына, 42 г.; дачка Апалонія, 11 г.

42. Ян Субач, 46 г.; сын Ян, 16 г.; жонка Яна Уляна, 42 г.; дачка Пракседа, 20 г.; 2-я Крысціна, 16 г.

43. Ян Махнач, 56 г.; сын Мацей, 22 г.; 2-гі Бенядыкт, 18 г.; 3-ці Міхал, 10 г.; жонка Яна Агата, 33 г.; дачка Агаты Уляна, 6 г.; жонка Мацея, лац.; дачка Яна Леанора, 14 г.; дачка Агаты Ганна, 2 г.

44. Сымон Бялюндзя 70 г.; сын Тамаш, 38 г.; сын Тамаша Тамаш, 7 г.; жонка Тамаша Пракседа, 34 г.; дачка Пракседа, 16 г.; 2-я Настасся, 11 г.; пляменніца Зоф'я, 25 г.; дачка Тамаша Марцэля, 6 г.

45. Барталамей Бялюндзя, 62 г.; сын Барталамей, 10 г.; пляменнік Леон, 26 г.; жонка Барталамея Вікторыя, 52 г.; дачка Пракседа, 21 г.; 2-я Крысціна, 16 г.

46. Міхал Вайцюк, 54 г.; сын Пётр, 2-гі Якуб, 18 г.; 3-ці Ануфры, 10 г.; сын Пятра Сымон, 2 г.; жонка Пятра Крысціна, 29 г.

47. Ян Кура, 37 г.; маці Яна Яніна, 66 г.

48. Пётр Баршчэўскі, лац.; Ян Чылек, 66 г.; жонка Пятра, Язафата, 26 г.; сястра Язафаты Марцэля, 20 г.; 2-я Вікторыя, 13 г.; дачка Яна Разалія, 24 г.

49. Марцін Ёдка, 52 г.; сын Пётр, 17 г.; 2-гі Мікалай, 10 г.; 3-ці Ян, 8 г.; брат Марціна Якуб, 39 г.; дачка Марціна Дарота, 19 г.; 2-я Магдалена, 10 г.; жонка Якуба Ганна, 30 г.

50. Ян Крыпец, 32 г.; брат Андрэй, 29 г.; 2-гі Тамаш, 19 г.; маці Яна Крысціна, 61 г.; жонка Андрэя Ганна, 22 г.

51. Леан Міс, 59 г.; сын Сымон, 26 г.; 2-гі Тамаш, 20 г.; 3-ці Тадэвуш, 18 г.; жонка Леана Ганна, 52 г.; жонка Сымона Юстына, 28 г.; дачка Сымона Ганна, 7 г.

52. Ян Васілеўскі, 56 г.; сын Данель, 26 г.; жонка Яна Кацярына, 45 г.; жонка Данеля Марцэля, 22 г.; дачка Яна Агнешка, 19 г.

53. Якуб Кіеня, 34 г.; брат Раман, 22 г.; 2-гі Кандрат, 13 г.; сын Якуба Францішак, 4 г.; жонка Якуба Тарэза, лац.; сястра Якуба Зоф'я, 21 г.

54. Стэфан Савіцкі, 54 г.; зяць Сымон Махнач, 37 г.; сын Стэфана Стэфан, 13 г.; 2-гі Тэадор, 6 г.; жонка Стэфана Тэрэза, 44 г.; жонка Сымона Мар'яна, 38 г.; дачка Тэадора, 20 г.; 2-я Пракседа, 8 г.; сястра Стэфана Мар'яна, 37 г.; дачка Стэфана Пелагея, 17 г.

55. Гжэгаж Шчыгло (?), 42 г.; сын Марцін, 13 г.; 2-гі Гжэгаж, 4 г.; брат Гжэгажа Міхал, 39 г.; сын Міхал, 10 г.; 2-гі Базыль, 7 г.; 3-ці Пракоп, 4 г.; жонка Гжэгаша Анастасія, 36 г.; жонка Міхала Тэкля, 29 г.; дачка Барбара, 16 г.; маці Тэклі Таццяна, 46 г.; дачка Таццянцы Таццяна, 19 г.; дачка Міхала Антаніна, 15 г.

56. Ян Міс, 76 г.; сын Барталамей, 46 г.; сын Барталамея Павел, 10 г.; жонка Яна Уляна, 62 г.; жонка Барталамея Марцэля, 36 г.; дачка Яна Крысціна, 17 г.; дачка Барталамея Кацярына, 13 г.

57. Мікалай Кіеня, 70 г.; сын Ян, 33 г.; 2-гі Лукаш, 30 г.; 3-ці Габрыэль, 27 г.; сын Яна Ян, 4 г.; жонка Яна Крысціна, 33 г.

58. Барталамей Міс, 69 г.; пляменнік Яўхім Кускель, 29 г.; зяць Мацей Кура, лац.; сын Яўхіма Стэфан, 9 г.; 2-гі Герасім, 10 г.; жонка Барталамея Настасся, лац.; жонка Мацея Дарота, 28 г.; жонка Яўхіма Ганна, лац.

59. Ян Сымановіч, лац.; брат Пётр, лац.; жонка Яна Ганна, 39 г.; жонка Пятра Магдалена, 34 г.; дачка Яна Ганна, 11 г.; 2-я Тэкля, 2 г.

60. Барталамей Махнач, 61 г.; сын Павел, лац.; жонка Барталамея, …, 56 г.; дачка Дарота, 23 г.; жонка Паўла Агата, 29 г.; дачка Еўфрасіння, 4 г.

61. Тэадор Цялюк, лац.; сын Барталамей, лац.; сын Мікалай, 13 г.; жонка Тэадора Мар'яна, 66 г.; жонка Барталамея Ганна, 38 г.; дачка Багаміла, 6 г.

62. Станіслаў Рыбак, 64 г.; сын Кандрат, 17 г.; зяць Дзмітрый Мяцеша, 32 г.; брат Дзмітрыя Тамаш, 25 г.; 2-гі Марэк, 23 г.; сын Дзмітрыя Ян, 8 г.; жонка Станіслава Еўфрасіння, 56 г.; дачка Мар'яна, 28 г.; жонка Дзмітрыя Ўляна, 28 г.; дачка Тэадора, 4 г.

63. Якуб Даўлюд, лац.; брат Міхал, лац.; 2-гі Стэфан, лац.; жонка Якуба Апалонія, 52 г.; жонка Міхала Францішка, 37 г.; братавая Якуба Крысціна, 59 г.; дачка Крысціны Барбара, 19 г.; 2-я Ганна, 17 г.; 3-я Тэадора, 12 г.; дачка Якуба …, 4 г.; жонка Стэфана Зоф'я, 47 г.; дачка Мар'яна, 12 г.; 2-я Мар'яна, 8 г.; дачка Міхала Еўфрасіння, 7 г.

64. Самуэль Бондар, 42 г.; сын Міхал, 14 г.; 2-гі Караль, 10 г.; швагер Якуб Махнач, 42 г.; сын Стэфан, 9 г.; жонка Самуэля Ганна, 36 г.; дачка Пракседа, 19 г.; 2-я Апалонія, 9 г.; жонка Якуба Тэадора, 41 г.

65. Тэадор Рыбак, 47 г.; сын Данель, 20 г.; 2-гі Пётр, 17 г.; 3-ці Тэадор, 13 г.; жонка Тэадора Яганна, 47 г.; дачка Канстанцыя, 10 г.; 2-я Пракседа, 4 г.; маці Тэадора Ганна, 98 г.

66. Тэадор Кіпель, 66 г.; сын Павел, 22 г.; 2-гі Кле-менс, 17 г.; 3-ці Гжэгаж, 10 г.; жонка Тэадора Магдалена, 59 г.

67. Рафал Крыпец, 39 г.; сын Рафала Пётр, 16 г.; 2-гі Стэфан, 12 г.; 3-ці Ян, 9 г.; 4-ты Павел, 4 г.; брат Міхал, 33 г.; сын Міхала Андрэй, 8 г.; дзядзька Рафала Ян Крыпец, 60 г.; пляменнікі Рафала: Караль, 13 г. і Ян 6 г.; жонка Рафала Крысціна, 36 г.; жонка Міхала Пракседа, лац.; братавая Рафала Тэадора, 56 г.; дачка Рафала Ева, 2 г.

68. Сымон Грамак, 36 г.; жонка Марцэля, лац.

69. Ян Дзяшук, 60 г.; сын Павел, 4 г.; жонка Магдалена, лац.; дачка Алена, 19 г.; 2-я Канстанцыя, 10 г.

70. Леан Чылек, 56 г.; сын Ян, 18 г.; 2-гі Юзаф, 6 г.; жонка Леана Пракседа, 46 г.; дачка Крысціна, 19 г.; 2-я Пракседа, 10 г.

Вёска Альхоўка

1. Станюк Анацка, 29 г.; сын Стэфан, 9 г.; жонка Францішка Пракседа, 26 г.; дачка Кацярына, 15 г.

2. Базыль Сакуль, 54 г.; сын Данель, 26 г.; 2-гі Ян, 22 г.; 3-ці Клеменс, 13 г.; 4-ты Марцін, 12 г.; пляменнік Францішак Жыдок, 42 г.; сын Юзаф, 8 г.; 2-гі Базыль, 5 г.; 3-ці Яўхім, 2 г.; жонка Базыля Кацярына, 52 г.; дачка Мар'яна, 24 г.; 2-я Настасся, 10 г.; жонка Францішка Настасся, 36 г.; дачка Мар'яна, 16 г.; 2-я Кацярына, 13 г.; 3-я Аксіння, 6 г.

3. Гжэгаж Жыдок, 66 г.; сын Тамаш, 42 г.; 2-гі Ян, 26 г.; 3-ці Стэфан, 22 г.; 4-ты Бенядыкт, 19 г.; сын Тамаша Ян, 8 г.; 2-гі Ізідор, 2 г.; жонка Тамаша Францішка, 41 г.

4. Габрыэль Герка, 48 г.; сын Нічыпар, 13 г.; 2-гі Пётр, 5 г.; 3-ці Мацей, 3 г.; брат Габрыэля Базыль, 33 г.; сын Леан, 7 г.; жонка Габрыэля Зоф'я, 36 г.; дачка Клара, 22 г.; 2-я Кацярына, 19 г.; маці Габрыэля Мар'яна, 66 г.

5. Мацей Урбановіч, 74 г.; сын Ян, 32 г.; жонка Мацея Марцэля, 63 г.; дачка Настасся, 26 г.; 2-я Барбара, 22 г.

6. Данель Урбановіч, 74 г.; сын Ігнат, 28 г.; жонка Данеля Мар'яна, 54 г.; дачка Агата, 18 г.

7. Юзаф Баўшэйка, 34 г.; брат Міхал, 24 г.; 2-гі Ігнат, 19 г.; жонка Тарэза, лац.

8. Габрыэль Кузьма, 56 г.; сын Францішак, 18 г.; 2-гі Пракоп, 4 г.; жонка Габрыэля Мар'яна, лац.; маці Габрыэля Барбара, 98 г.

9. Ян Жыдок, 100 г.; зяць Канстанцін Вальчэўскі, 63 г.; 2-гі Караль Анацка, 56 г.; сын Караля Міхал, 24 г.; 2-гі Ян, 22 г.; 3-ці Тэафіл, 20 г.; 4-ты Ян, 13 г.; сын Міхала Ян 3 г.; жонка Канстанціна Мар'яна, 54 г.; жонка Караля Барбара, 48 г.; дачка караля Разалія, 17 г.; 2-я Алена, 10 г.; 3-я Антаніна, 8 г.; жонка Міхала Алена, лац.

10. Феліцыян Лабка, 56 г.; сын Ян, 36 г.; 2-гі Базыль, 26 г.; 3-ці Ваўрынец, 18 г.; жонка Феліцыяна Тэкля, лац.; жонка Яна Тэкля, 34 г.; дачка Яна Саламея; 2-я Тэадора; 3-я Агата.

11. Ян Мацюта, 36 г.; брат Базыль, 33 г.; 2-гі Гжэгаж, 30 г.; жонка Яна Агата, 30 г.; маці Яна Магдалена, 63 г.; дачка Магадалены Рэгіна, 43 г.

12. Андрэй Капцюк, лац.; жонка Андрэя Ганна, 30 г.; дачка Андрэя Крысціна, 2 г.; маці Андрэя Фрузына, 63 г.; сястра Андрэя Агнешка, 29 г.

Вёска Васілевічы

1. Юзаф Сідар, 56 г.; сын Пётр 9 г.; 2-гі Ян, 4 г.; супольнік Станіслаў Бондар, 46 г.; сын Станіслава Бенядыкт, 18 г.; жонка Юзафа Тэкля, 36 г.; дачка Язафата, 10 г.; жонка Станіслава Апалонія, 42 г.; дачка Крысціна, 13 г.

2. Ян Сідар, 42 г.; сын Тамаш, 13 г.; жонка Яна Алена, 36 г.; дачка Еўдакія, 13 г.; 2-я Дарота, 10 г.

3. Аляксандр Жыдок, 34 г.; брат Міхал, 34 г.; брат Міхала Адам, 22 г.; 2-гі Тамаш, 20 г.; сын Міхала Радзівон, 10 г.; 2-гі Бенядыкт, 9 г.; сын Міхала Патрык, 7 г.; Бацька Францішкі, Стэфан Байчак, 55 г.; жонка Аляксандра Алена, 55 г.; жонка Міхала Францішка, 30 г.; маці Міхала Ганна, 55 г.

4. Ежы Кельрык, 53 г.; сын Юстын, 20 г.; 2-гі Данель, 9 г.; жонка Ежы Дарота, 42 г.; дачка Альжбета, 15 г.; 2-я Марцэля, 7 г.; 3-я Мар'яна, 5 г.; сястра Дароты Ганна, 35 г.

5. Данель Бондар, 34 г.; сын Гжэгаж, 6 г.; брат Данеля Якуб, 26 г.; жонка Данеля Агата, 26 г.; маці Данеля Уляна, 57 г.

6. Базыль Грос, 57 г.; сын Стэфан, 13 г.; 2-я Станіслава, 7 г.; жонка Базыля Люцыя, 32 г.; дачка Настасся, 17 г.; 2-я Разалія, 10 г.

7. Сымон Сідар, 36 г.; сын Міхал, 9 г.; 2-гі Каэтан, 7 г.; 3-ці Ігнат, 4 г.; дзядзька Пётр Сідар, 56 г.; супольнік Тамаш Лупач, лац.; жонка Сымона Альжбета, 28 г.; сястра Мар'яна, 46 г.; жонка Пятра Апалонія, 66 г.; жонка Тамаша Апалонія, 43 г.; дачка Язафата, 25 г.; 2-я Канстанцыя, 17 г.; 3-я Крысціна, 14 г.; 4-я Мар'яна, 12 г.; 3-я Вераніка, 2 г.

Вёска Пудзіна

1. Антон Палішка, лац.; супольнік Ян Сідар, 26 г.; брат Яна Юстын, 23 г.; 2-гі Ігнат, 20 г.; сын Яна Мікалай, 7 г.; 2-гі Кандрат, 5 г.; 3-ці Ануфры, 3 г.; жонка Антона Мар'яна, 56 г.; жонка Яна Магдалена, 33 г.; дачка Яна Фрузына, 14 г.; 2-я Тэкля, 10 г.

2. Ян Кіеня, 74 г.; сын Аляксандр, 34 г.; 2-гі Астап, 29 г.; 3-ці Стэфан, 19 г.; сын Астапа Кандрат, 3 г.; 2-гі Мікалай, 2 г.; жонка Аляксандра Барбара, 37 г.; жонка Астапа Ганна, лац.; дачка Яна Петранеля, 21 г.; 2-я Агата, 17 г.; дачка Аляксандра Мар'яна, 6 г.; 2-я Цэцылія, 4 г.; 3-я Таццяна, 2 г.

3. Павел Кіеня, 41 г.; сын Андрэй, 8 г.; брат Паўла Сільвестр, 39 г.; сын Ян, 12 г.; 2-гі Лукіян, 8 г.; 3-ці Мацей, 4 г.; сын Паўла Міхал, 2 г.; жонка Паўла Клара, 35 г.; дачка Ева, 12 г.; жонка Сільвестра Кацярына, 30 г.; дачка Анастасія, 11 г.

4. Тэадор Гален, 56 г.; сын Ян, 10 г.; 2-гі Васіль, 2 г.; жонка Тэадора Тэадора, 46 г.; дачка Дарота, 16 г.; 2-я Агата, 9 г.

5. Ян Гузоўскі, 22 г.; швагер Міхал Кіеня, 31 г.; пляменнік Яна Янка, 30 г.; жонка Міхала Леанора, 25 г.; маці Яна Мар'яна, 56 г.; дачка Мар'яны Пракседа, 22 г.; жонка Янкі Альжбета, 26 г.; дачка Альжбета, 7 г.; 2-я Алена, 4 г.; маці Янкі Альжбета, 56 г.

6. Марціна Радэцкі, 62 г.; сын Андрэй, 27 г.; 2-гі Габрыэль, 20 г.; 3-ці Міхал, 13 г.; 4-ты Антон, 9 г.; 5-ты Ерамія, 8 г.; брат Марціна Мікіта, 46 г.; жонка Марціна Анастасія, 46 г.; жонка Мікіты Крысціна, 44 г.

7. Тэадор Радэцкі, 28 г.; брат Пётр, 20 г.; 2-гі Ігнат, 12 г.; 3-ці Тамаш, 11 г.; маці Тэадора Кацярына, 60 г.; дачка Барбара, 29 г.

8. Юзаф Плюшка, 72 г.; сын Стэфан, 29 г.; 2-гі Андрэй, 26 г.; 3-ці Ян, 21 г.; жонка Юзафа Алена, 42 г.; дачка Пракседа, 23 г.; жонка Стэфана Мар'яна, 34 г.; пакутніца Крысціна Б…, 44 г.; дачка Разалія, 23 г.

9. Ян Сідар, 53 г.; сын Лукаш, 29 г.; 2-гі Тамаш, 25 г.; зяць Тамаш Жыдок, 49 г.; сын Мацей, 31 г.; жонка Яна Мар'яна, 46 г.; дачка Петранеля, 16 г.; жонка Гжэгажа Тэадора, 56 г.; дачка Мар'яна, 17 г.

10. Канстанцін Сідар, 22 г.; брат Ян, 16 г.; 2-гі Раман, лац.; швагер Раман Жыдок, 36 г.; жонка Канстанціна Францішка, 27 г.; дачка Марцэля, 3 г.; жонка Рамана Тэкля, 34 г.; дачка Крысціна, 10 г.; 2-я Вераніка, 5 г.; 3-я Леанора, 2 г.

11. Леан Радэцкі, 52 г.; сын Данель, 16 г.; 2-гі Андрэй, 12 г.; унук Філіп, 9 г.; жонка Леана Ганна, 52 г.; дачка Настасся, 25 г.; 2-я Дарота, 19 г.; маці Філіпа Ганна, 34 г.

12. Лаўрук Кельрык, 65 г.; сын Базыль, 22 г.; пляменнік Андрэй, 26 г.; жонка Лаўрука Крысціна, 36 г.

Вёска Філонаўцы

1. Пётр Грос, 66 г.; сын Станіслаў, 31 г.; 2-гі Аўгустын, 26 г.; сын Станіслава Юзаф, 3 г.; жонка Пятра Мар'яна, 18 г.; дачка Кацярына, 18 г.; 2-я Разалія, 22 г.; жонка Станіслава Тэкля, лац.

2. Караль Кір'яновіч, 49 г.; сын Ян, 18 г.; 2-гі сын Фелікс, 16 г.; 3-ці Габрыэль, 10 г.; жонка Караля Ганна, лац.

3. Тэадор Анацка, 50 г.; сын Дамінік, 17 г.; 2-гі Мікалай, 7 г.; 3-ці Андрэй, 4 г.; жонка Тэадора Альжбета, 41 г.; дачка Антаніна, 14 г.

4. Сымон Сідар, 60 г.; сын Тамаш, 20 г.; пасынак Ян Забрадзецкі, лац.; жонка Сымона Магдалена, лац.; жонка Яна Канстанцыя, 21 г.

Вёска Мікулічы Вп Адамовіча

1. Сымон Конан, 37 г.; пакутнік Сільвестр Бойка, 31 г.; сын Ян, 3 г.; 2-гі Дамінік, 5 г.; сястра Францішка, 41 г.; дачка Разалія, 12 г.; 2-я Настасся, 7 г.

2. Сямён Буйша, 41 г.; сын Лукаш, 11 г.; жонка Дарота, 42 г.; дачка Пракседа, 9 г.; 2-я Алена, 2 г.

3. Ежы Арэхва, 59 г.; сын Клеменс, 18 г.; 2-гі Сымон, 15 г.; жонка Ежы Ганна, лац.; братавая Уляна, 37 г.

4. Міхал Арэхва, 32 г.; брат Марцін, 22 г.; сын Міхала Караль, 9 г.; 2-гі Ежы, 4 г.; сын Марціна Станіслаў, 2 г.; жонка Міхала Аляксандра, лац.; жонка Марціна Настасся, 25 г.

5. Міхал Конан, 66 г.; жонка Марыля, лац.

6. Мацей Буйша, 52 г.; сын Павел, 21 г.; 2-гі Стэфан, 18 г.; 3-ці Міхал, 19 г.; 4-ты Віктар, 2 г.; жонка Марціна Канстанцыя, 39 г.; дачка Дарота, 8 г.; 2-я Мар'яна, 3 г.

7. Базыль Конан, 51 г.; брат Юзаф, 46 г.; сын Юзафа Ян, 13 г.; 2-гі Андрэй, 7 г.

8. Караль Конан, лац.; сын Антон, 18 г.; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Мар'яна, 10 г.; 2-я Марцэля, 7 г.; 3-я Антаніна, 2 г.; маці Мар'яны Кацярына, 57 г.

9. Андрэй Буйша, 62 г.; сын Тамаш, 21 г.; 2-гі Юзаф, 17 г.; 3-ці Марцін, 19 г.; 4-ты Базыль, 16 г.; жонка Марыля, лац.

10. Гжэгаж Лапата, 56 г.; сын Леан, 36 г.; 2-гі Вінцэнт, 20 г.; жонка Гжэгажа Мар'яна, лац.; жонка Леана Зоф'я, лац.

11. Андрэй …, 61 г.; сын Ян, 28 г.; 2-гі Базыль, 26 г.; 3-ці Вінцэнт, 16 г.; 4-ты Стэфан, 13 г.; 5-ты Сымон, 19 г.; 6-ты Павел, 9 г.; 7-мы Ежы, 4 г.

12. Юстын Жыдок, 31 г.; брат Якуб, 28 г.; сын Юстына Юзаф, 9 г.; сын Якуба Сільвестр, 2 г.; жонка Якуба Ганна, лац.

13. Ян … 41 г.; сын Марцін, 13 г.; зяць Францішак Анацка, 31 г.; жонка Францішка Вікторыя, 25 г.; дачка Яна Люцыя, 17 г.

14. Сымон Арэхва, 29 г.; сын Юзаф, 3 г.; жонка Ганна, лац.

15 Канстанцін Місюра, лац.; жонка Мар'яна, 36 г.; дачка Леанора, 7 г.

Вёска Анацкі ЯВп Адамовіча

1. Ян Анацка, 41 г.; сын Мацей, 18 г.; 2-гі Тэадор, 12 г.; пляменнік Яна Панас, 26 г.; жонка Яна Мар'яна, 46 г.

2. Фёдар Анацка, 66 г.; брат Францішак, 64 г.; сын Францішка Антон, 24 г.; жонка Фёдара Магдалена, 56 г.; жонка Францішка Ганна, лац.; сястра Фёдара Разалія, 43 г.

3. Ежы Анацка, 61 г.; сын Дамінік, 21 г.; 2-гі Канстанцін, 16 г.; жонка Ежы Настасся, 51 г.; дачка Дарота, 30 г.; 2-я Зоф'я, 19 г.

4. Антон Анацка, 49 г.; супольнік Антона Мікіта, лац.; жонка Антона Зоф'я, 43 г.; сястра Магдалена, 30 г.; жонка Антона Барбара, 36 г.

5. Ян Арэхва, 62 г.; сын Ігнат, 26 г.; 2-гі Мацей, 19 г.; 3-іц Віктар, 13 г.; 4-ты Міхал, 10 г.; жонка Мар'яна, 53 г.; дачка Зоф'я, 34 г.

6. Ян Анацка, 37 г.; Дамінік Анацка, лац.; жонка Яна Антаніна, 28 г.; сястра Яна Зоф'я, 18 г.; 2-я Петранеля, 27 г.; жонка Дамініка Марыля, 24 г.

7. Юзаф Анацка, 76 г.; сын Аляксандр, 46 г.; сын Аляксандра Філіп, 18 г.; дачка Аляксандра Настасся, 18 г.

8. Барталамей Урбановіч, 76 г.; сын Ануфры, 33 г.; 2-гі Ян, 23 г.; 3-ці Базыль, 19 г.; сын Ануфрыя Антон, 4 г.; жонка Барталамея Магдалена, 62 г.; жонка Ануфрыя Мар'яна, 29 г.; дачка Барталамея Мар'яна, 16 г.; дачка Ануфрыя Тэкля, 9 г.

9. Мікалай Крукоўскі, 57 г.; сын Ян, 16 г.; пляменнік Стэфан, 16 г.; брат Мікалая Ежы, лац.; жонка Мікалая Зоф'я, 47 г.; дачка Петранеля, 8 г.; 2-я Настасся, 18 г.; жонка Ежы Мар'яна, 26 г.

10. Міхал Жыдок, 51 г.; жонка Міхала Багаміла, 30 г.; дачка Петранеля, 2 г.

11. Мікалай Чылек, 57 г.; сын Ян, 27 г.; 2-гі Вінцэнт, 20 г.; 3-ці Сымон, 16 г.; жонка Мікалая Тэкля, лац.; жонка Яна Ганна, лац.

12. Тэадор Махнач, 41 г.; сын Ян, 10 г.; 2-гі Тадэвуш, 8 г.; 3-ці Міхал, 4 г.; жонка Тэадора Зоф'я, лац.

13. Ян Клышэйка, 51 г.; сын Ян, 22 г.; 2-гі Францішак, 18 г.; 3-ці Юзаф, 14 г.; супольнік Міхал Грамак, 26 г.; жонка Яна Брыгіта, лац.; жонка Міхала Магдалена, лац.

14. Ян Памаха, 62 г.; сын Мацей, 26 г.; 2-гі Караль, 16 г.; сын Мацея Стэфан, 4 г.; жонка Ганна, лац.

15. Ігнат Памаха, 42 г.; сын Сымон, 10 г.; 2-гі Гжэгаж, 5 г.; жонка Ігната Еўдакія, 36 г.; дачка Францішка, 8 г.; 2-я Мар'яна, 3 г.; маці Ігната Мар'яна, 81 г.

16. Тамаш Кузьма, 43 г.; сын Ежы, 8 г.; жонка Тамаша Магдалена, лац.

Вёска Крывічы

1. Марцін Роўшча, 35 г.; сын Барталамей, 4 г.; брат Марціна Ігнат, 13 г.; 2-гі Раман, 12 г.; 3-ці Пётр, 12 г.; 4-ты Пётр, 7 г.; жонка Марціна Агата, лац.; маці Марціна Уляна, 50 г.

2. Стэфан Букша, 68 г.; сын Тадэвуш, 24 г.; 2-гі Павел, 60 г.; 3-ці Міхал, 19 г.; унук Ігнат, 8 г.; жонка Стэфана Юстына, 54 г.; унучка Кацярына, 3 г.; жонка Паўла Антаніна, лац.

3. Дамінік Радзевіч, лац.; сын Якуб, лац.; жонка Дамініка Еўдакія, 55 г.; жонка Якуба Крысціна, 32 г.; дачка Дамініка Крысціна, 24 г.; дачка Якуба Апалонія, 8 г.

4. Барталамей Паляшук, 79 г.; сын Юстын, 16 г.; супольнік Якуб Купялевіч, 24 г.; жонка Барталамея Кацярына, лац.

Вёска Залейкі ЯВп Брахоцкага

1. Тамаш Грэйба, 31 г.; брат Ануфры, 29 г.; сын Тамаша Гжэгаж, 10 г.; 2-гі Ежы, 6 г.; дачка Тамаша Кацярына, 13 г.

2. Якуб Замайдзін, 60 г.; сын Павел, 20 г.; 2-гі Ян, 13 г.; 3-ці Лука, 7 г.; супольнік Тамаш Грэйба, лац.; дачка Якуба Кацярына, 10 г.; жонка Тамаша Мар'яна, 27 г.; дачка Альжбета, 4 г.; 2-я Антаніна, 2 г.

3. Андрэй Ліхарад, 31 г.; сын Адам, 4 г.; 2-гі Марцін, 2 г.; брат Андрэя Аляксандр, 23 г.; жонка Андрэя Алена, лац.; жонка Аляксандра Агата, 21 г.

4. Ян Ліхарад, 60 г.; сын Адам, 28 г.; 2-гі Дамінік, 15 г.; 3-ці Захар, 13 г.; сын Адама Ежы, 4 г.; жонка Яна Мар'яна, лац.; жонка Адама Параскева, 26 г.; дачка Ганна, 6 г.

5. Ян Руднік, 53 г.; сын Адам, 28 г.; 2-гі Сільвестр, 13 г.; 3-ці Мацей, 3 г.; сын Адама Міхал, 5 г.; 2-гі Якуб, 3 г.; жонка Яна Ганна, лац.; жонка Адама Антаніна, лац.

6. Габрыэль Асядач, 51 г.; пляменнік, 21 г.; жонка Габрыэля Настасся, лац.; маці Андрэя Крысціна, 51 г.; дачка Крысціны Фрузіна, 16 г.; 2-я Антаніна, 13 г.

7. Павел Рудзяк, 50 г.; сын Якуб, 27 г.; жонка Паўла Ягана, лац.; жонка Якуба Агата, 24 г.; дачка Разалія, 3 г.

8. Валенты Сыч, лац.; жонка Валенты Вікторыя, 28 г.; дачка Настасся, 16 г.; 2-я Мар'яна, 14 г.; 3-я Антаніна, 7 г.

9. Ежы Сташэўскі, лац.; жонка Ганна, 51 г.; дачка Мар'яна, 18 г.; 2-я Агата, 13 г.; братавая Ежы Агата Сташэўская, 47 г.; дачка Ганна, 20 г.; 2-я Мар'яна, 6 г.

10. Пётр Ліхарад, 41 г.; сын Мацей, 16 г.; 2-гі Гжэгаж, 7 г.; жонка Пятра Ганна, 27 г.; дачка Крысціна, 13 г.; 2-я Тэкля, 9 г.

11. Данель Казёл, 31 г.; сын Антон, 3 г.; брат Данеля Тэадор, 21 г.; жонка Данеля Тэрэза, лац.

Вёска Навасёлкі

1. Леан Дулька, 66 г.; сын Вінцэнт, 26 г.; 2-гі Міхал, 16 г.; 3-ці Данель, 13 г.; 4-ты Тэадор, 6 г.; 5-ты Пётр, 3 г.; сын Вінцэнта Караль, 2 г.; жонка Леана Мар'яна, лац.; жонка Вінцэнта Ганна, лац.

2. Вінцэнт Караняк, 51 г.; пляменнік Павел, 27 г.; сын Паўла Ян, 10 г.; пляменнік Вінцэнт, 9 г.; жонка Вінцэнта Крысціна, 51 г.; жонка Паўла Ганна, 25 г.; братавая Ганна, 41 г.; дачка Кацярына, 17 г.

3. Ежы Караняк, 61 г.; сын Антон, 5 г.; брат Ежы Ігнат Замойдзін, 41 г.; сын Ігната Ян, 13 г.; 2-гі Тадэвуш, 2 г.; жонка Ежы Крысціна, лац.; жонка Ігната Зоф'я, лац.

4. Ян Ліхарад, 61 г.; сын Мікалай, 16 г.; 2-гі Ігнат, 9 г.; жонка Яна Мар'яна, 51 г.; дачка Ганна, 20 г.

5. Павел Караняк, 41 г.; сын Міхал, 17 г.; 2-гі Адам, 2 г.; брат Паўла Мікалай, 39 г.; сын Ян, 10 г.; 2-гі Ежы, 6 г.; 3-ці Адам, 2 г.; жонка Паўла Магдалена, лац.; жонка Мікалая Вікторыя, лац.

6. Тамаш Кіман, 91 г.; сын Мацей, 41 г.; 2-гі Стэфан, 31 г.; сын Мацея Мікалай, 10 г.; жонка Мацея Тэкля, 31 г.; дачка Фрузына, 17 г.

Вёска Каўкелі ЯВп Брахоцкага

1. Міхал Ліхарад, 76 г.; сын Міхал, 31 г.; 2-гі Ян, 21 г.; сын Міхала Тэадор, 6 г.; 2-гі Базыль, 4 г.; брат Міхала Мацей, 66 г.; жонка Міхала Петранеля, 29 г.

2. Сымон Асадчы, 26 г.; брат Міхал, 21 г.; 2-гі Антон, 16 г.; 3-ці Францішак, 10 г.; 4-ты Ян, 7 г.; маці Сымона Кацярына, 46 г.; дачка Кацярыны Мар'яна, 14 г.

3. Захар Замойдзін, 90 г.; сын Марцін, 31 г.; 2-гі Стэфан, 4 г.; жонка Захара Марта, лац.; жонка Марціна Пракседа, 32 г.; дачка Вікторыя, 9 г.

4. Антон Дулька, 36 г.; жонка Антона Францішка, 41 г.; дачка Альжбета, 6 г.; 2-я Мар'яна, 4 г.

5. Антон Дулька, лац.; жонка Антона Крысціна, 61 г.; дачка Мар'яна, 9 г.; 2-я Ганна, 3 г.

6. Ян Замойдзін, лац.; брат Ігнат, лац.; жонка Яна Крысціна, 31 г.; дачка Кацярына, 14 г.; 2-я Міхаліна, 6 г.; 3-я Ганна, 2 г.; жонка Ігната Аляксандра, 41 г.; дачка Магдалена, 12 г.

7. Антон Лапаць, лац.; жонка Антона Мар'яна, 44 г.; дачка Ганна, 16 г.

Вёска Бурдзюкі ЯВп Брахоцкага

1. Стэфан Лапата, 59 г.; сын Якуб, 26 г.; 2-гі Андрэй, 20 г.; 3-ці Ян, 10 г.; дачка Стэфана Тэадора, 16 г.; 2-я Кацярына, 8 г.

2. Барталамей Лапата, 37 г.; сын Ян, 17 г.; 2-гі Стэфан, 6 г.; брат Барталамея Сымон, 14 г.; жонка Барталамея Аляксандра, лац.; сястра Барталамея Разалія …, 46 г.; дачка Разаліі Разалія, 13 г.

3. Сільвестр Прэдка, лац.; жонка Сільвестра Анастасія, 53 г.; дачка Ганна, 27 г.; 2-я Петранеля, 20 г.

4. Тамаш Замойдзін, 66 г.; сын Базыль, 31 г.; сын Базыля Пётр, 3 г.; жонка Тамаша Тарэза, 56 г.; жонка Базыля Пракседа, лац.

5. Антон Жынка, 51 г.; сын Базыля, 31 г.; сын Базыля Пётр, 3 г.; жонка Антона Тарэза, лац.; маці Антона Алеся, 81 г.

6. Францішак Лапата, 71 г.; сын Ян, 41 г.; сын Яна Вінцэнт, 13 г.; 2-гі Міхал, 20 г.; 3-ці Юзаф, 6 г.; жонка Яна Антаніна, лац.

7. Мацей Лапата, 71 г.; сын Ян, 31 г.; сын Яна Алексы, 4 г.; жонка Мацея Мар'яна, 65 г.; дачка Пракседа, 16 г.; жонка Яна Барбара, 31 г.

8. Казімір Лапата, 49 г.; сын Вінцэнт, 19 г.; 2-гі Мікалай, 13 г.; 3-ці Эльяш, 9 г.; 4-ты Аляксандр, 4 г.; жонка Казіміра Тэкля, 41 г.; дачка Мар'яна, 20 г.; 2-я Феліцыя, 5 г.

Вёска Хвасты

1. Сымон Сарнацкі, 57 г.; сын Тамаш, 16 г.; жонка Сымона Альжбета, лац.; дачка Сымона Барбара, 23 г.

2. Мацей Лапата, 51 г.; сын Вінцэнт, 10 г.; 2-гі Мацей, 4 г.; 2-гі Ян Ліхарад, лац.; жонка Мацея Параскева, 46 г.; дачка Зоф'я, 18 г.; жонка Яна Ганна, 26 г.; дачка Кацярына, 2 г.

3. Мікалай Сямашка, 22 г.; брат Ян, 16 г.

4. Ян Ліхарад, 32 г.; сын Міхал, 6 г.; брат Яна Тамаш, 16 г.; дачка Яна Тэадора, 12 г.; 2-я Ганна, 4 г.

Вёска Астроўна

1. Аляксандр Кіеня, 17 г.; брат Ян, 14 г.; 2-гі Ігнат, 9 г.; айчым Аляксандра Казімір Урбановіч, лац.; жонка Казіміра Пракседа, 30 г.

2. Гжэгаж Кельрык, 34 г.; сын Павел, 13 г.; 2-гі Ян, 2 г.; жонка Гжэгажа Тэадора, лац.

Спіс вернікаў	Хаты	Да камуніі		Не да камуніі
		мужчыны	жанчыны	мужчыны	жанчыны
Вёска Дакудава	70	148	69	166	45
Вёска Альхоўка	12	38	11	30	6
Вёска Васілевічы	7	18	11	23	6
Вёска Пудзіна	12	42	13	36	12
Вёска Філонаўцы	4	10	4	6	-
Вёска Мікулічы	15	38	12	11	9
Вёска Анацкі	16	13	8	25	5
Вёска Крывічы	4	10	3	6	2
Вёска Залейкі	11	22	11	18	8
Вёска Навасёлкі	6	17	13	8	-
Вёска Каўкелі	7	10	6	12	7
Вёска Бурдзюкі	8	19	8	13	2
Вёска Хвасты	5	8	3	5	2
Вёска Астроўна	2	4	2	1	-

10 жніўня 1829 г. … адміністратар Дакудаўскай царквы, святар Каэтан Аляксандравіч

---

[1] Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 3 (1440-1498): Užrašymų knyga 3. Vilnius, 1998. P. 55.

[2] Русская историческая библиотека, издаваемая Археографической комиссией. Т. 27. С.-Петербург, 1910. С. 134-135.

[3] Пятраўскас Рымвідас. Літоўская знаць у канцы XIV-XV ст.: Склад - структура - улада. Смаленск, 2014. С. 268.

[4] Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 229 (1540-1541). 10-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija). Vilnius, 2003. P. 94-109.

[5] Андрэй Яновіч Завіша (каля 1490 каля 1534) падкаморы, з 1519 г. цівун віленскі. У другім шлюбе быў жанаты на Барбары Кезгайла. У 1528 г. выстаўляў у войска 29 коней.

[6] Пятраўскас Рымвідас. Літоўская знаць у канцы XIV-XV ст.: Склад - структура - улада. С. 257.

[7] Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 229 (1540-1541). P. 95.

[8] Пятраўскас Рымвідас. Літоўская знаць у канцы XIV-XV ст.: Склад - структура - улада. С. 260.

[9] Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 229 (1540-1541). P. 98.

[10] Там жа.

[11] Там жа. P. 99.

[12] Там жа.

[13] Ян Янавіч Завіша (каля 1485-1524), стараста любашанскі, жыжморскі, падстолі літоўскі, памёр без нашчадкаў.

[14] Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 229 (1540-1541). P. 99.

[15] Там жа. P. 100.

[16] Там жа. P. 102.

[17] Литовская метрика. Книга № 30. (1480 - 1546). Мінск, 2008. С. 129.

[18] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach // Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa wileńskiego. Kraków, 2008. T. 2., cz. III. S. 191.

[19] Русская историческая библиотека, издаваемая Археографической комиссией. Т. 33. С.-Петербург, 1915. С. 469.

[20] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach. S. 191.

[21] Гісторыя Сапегай. Жыццяпісы, маёнткі, фундацыі. Укладальнік Яўстах Сапега. Мінск, 2017. С. 145-146.

[22] Vilnius University Library. F. 5. Ap. 8. B. 1915. Podymny rejestr szlachty powiatu Lidzkiego, 1728. Арк. без нумара.

[23] Рэгіментар - часовы намеснік вялікага гетмана.

[24] Pamiętnik Marcina Matuszewicza, kasztelana brzeskiego-litewskiego: 1714-1765. T. 1. Warszawa, 1876. S. 89-90.

[25] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach. S. 191.

[26] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach. S. 191-192.

[27] Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами генерального штаба. Виленская губерния. СПб., 1861. С. 550.

[28] Асабісты архіў аўтара. Арк. 159.

[29] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach. S. 191-192.

[30] Гісторыя Сапегай. Жыццяпісы, маёнткі, фундацыі. Укладальнік Яўстах Сапега. Мінск, 2017. С. 75.

[31] Дычок Сяргей. Спроба гістарычнай рэканструкцыі // Лідскі летапісец. 2016. №1(73). C. 32-40.

[32] Вопісы парафій Лідскага дэканату ў 1784 г. Беліцкая парафія // Лідскі летапісец. 2012. №2(58). С. 26-29.

[33] Konrad Pyzel. Kościół filialny p.w. SS. Joachima i Anny w Waszkiewiczach. S. 191.

[34] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. Арк. 41.

[35] Лісейчыкаў Дзяніс. Штодзённае жыццё ўніяцкага парафіяльнага святара беларуска-літоўскіх зямель 1720-1839. Мінск, 2011. С. 88.

[36] Там жа. С. 66.

[37] Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. СПб., 1907. С. 863.

[38] Дычок Сяргей. Спроба гістарычнай рэканструкцыі. C. 32-40.

[39] Труды Виленского отделения Московского предварительного комитета по устройству в Вильне IX Археологического съезда. Отдел II. Вильна, 1893. С. 97.

[40] Лідская газета. 2014. № 113 (12521).

[41] ЛЕВ. 1868. № 5. С. 228.

[42] ЛЕВ. 1869. № 22. С. 1316.

[43] Лідская газета. 2014. № 113 (12521).

[44] Извеков Н. Статистическое описание православных приходов Литовской епархии. Вильна, 1893. С. 24.

[45] Слова «Польшча» было забаронена, і частка Польшчы ў складзе Расіі ў той час афіцыйна называлася «Прывісленскі край». - Л. Л.

[46] Упадок церковной школы на стеклянном заводе Столле и Краевского близ ст. Неман Лидского уезда // ЛЕВ.1901. № 1-2. С. 12-13.

[47] Вестник Виленского православного Свято-Духовского братства. 1912. № 15. С. 250.

[48] Адреса эвакуированного духовенства и учреждений // ЛЕВ. 1916. № 2. С. 7.

[49] Гл: Лідскі Летапісец. 2013. № 3(63). С. 17-21.; Силова С. В. Крестный путь: белорусская православная церковь в период немецкой оккупации 1941-1944 гг. Минск, 2005. С. 38-40.

[50] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. Мінск, 2015. С. 164.

[51] Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. СПб., 1907. С. 193.

[52] Лісейчыкаў Дзяніс. Святар у беларускім соцыуме: прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596―1839 гг. С. 395.

[53] Там жа. С. 165.

[54] Там жа. С. 387.

[55] Там жа. С. 488.

[56] Там жа. С. 174.

[57] Там жа. С. 296.

[58] Там эа. С. 334.

[59] Там жа. С.296.

[60] Там жа. С. 203.

[61] Там жа. С. 498.

[62] Записки Иосифа Митрополита Литовского. Санкт-Петербург, 1883. Т. 3. С. 222-223.

[63] ЛГММ. Ф. 2741. Кніга загадаў Літоўскай духоўнай Кансісторыі лідскаму благачыннаму С. Брэну за 1840 г. Загад ад 14 лютага 1840 г.

[64] Записки Иосифа Митрополита Литовского. Санкт-Петербург, 1883. Т. 3. С. 414.

[65] Субалтерн - малодшы афіцэр.

[66] Для Любарскага - аўтара гэтых мемуараў усе выхадцы з Беларусі, не гледзячы нават на іх веравызнанне - палякі.

[67] Верагодна - Ян Сцяпура.

[68] Любарский И. В. В мятежном крае. (Из воспоминаний). // Исторический вестник. Март, 1895. С. 813-816.

[69] Стренковский С. П. Священно- и церковнослужители православных приходов Лидского и Ошмянского уездов в XIX - начале XX века. Минск, 2019. С. 190.

[70] Владимиров А. История плана располячения католицизма в Западной России // Русская старина. 1885. № 10. С. 103.

[71] Лакіза Вадзім, Сідаровіч Віталь. Кераміка эпохі неаліту і бронзавага веку з паселішча Дакудава 5 (раскопкі 1998, 1999 і 2004 гадоў) // Acta archaeologica Albaruthenica. Vol. I / уклад. М.А. Плавінскі, В.М. Сідаровіч. Мінск, 2007. С. 17-35.

[72] Штыхов Георгий. Археологическая карта Беларуси. Вып. 2. Мн., 1971. С. 142.

[73] Беларускія летапісы і хронікі. Мінск, 1997. C. 58

[74] Пятраўскас Рымвідас. Літоўская знаць у канцы XIV-XV ст.: Склад - структура - улада. С. 259-261.

[75] ВКЛ. Энцыклапедыя. Т. 2. Мінск. 2007. С. 174.

[76] Той самы Востраў, у якім было заключана вядомае Востраўскае пагадненне. Гл: Лаўрэш Леанід Месца заключэння Востраўскага пагаднення 1392 г. // Гістарычны альманах. 2007. Т. 13. С. 109-118.

[77] Русская историческая библиотека, издаваемая Археографической комиссией. С.-Петербург, 1903. Том 20. С. 627.

[78] Шымялевіч Міхал. Збор твораў / укл. Л. Лаўрэш. Гродна, 2019. С. 25.

[79] Русская историческая библиотека. Т. 20. С.-Петербург, 1903. С. 627.

[80] Ibidem. с. 790-791.

[81] Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерстве юстиции. Кн. 21., Москва, 1915. С. 418.

[82] Шымялевіч Міхал. Збор твораў. С. 28.

[83] Krasiński Walerjan. Zarys dziejow Powstania i upadku reformacji w Polsce. T. 2. Cz. 2. S. 209.

[84] Саламон Рысінскі (лац.: Solomonis Risinius; каля 1560 - 13 лістапада 1625) - паэт-лацініст, філолаг, фалькларыст і пратэстанцкі дзеяч. Першы вядомы нам чалавек, які сам сябе назваў беларусам, а свой край Беларуссю.

[85] Akta synodow prowincjalnych Jednoty Litewskie. S. XXII.

[86] АВАК. Т. 12. Вильно, 1883. С. 585-592.

[87] Гл: Лаўрэш Леанід. «Невядомая вайна» XVII ст. на Лідчыне і вакол яе // Лідскі Летапісец. 2019. № 1(85). C. 24-37.

[88] Гл: Лаўрэш Леанід. Лідскія могілкі // Лідскі Летапісец. 2016. №2(74). С. 38-60.

[89] АВАК. Т. 12. Вильно, 1883. С. 590.

[90] Metryka Litewska. Rejestry Wielkiego Ksęstwa litewskiego. Województwo wileńskie 1690 r. Warszawa, 1989. S. 200-235.

[91] АВАК. Т. 12. Вильно, 1883. С. 520-524.

[92] Суперінтэндант - у пратэстантаў кіраўнік духоўнай акругі.

[93] Кансеньёр - высокі чын пратэстанцкага святара, кансеньёр з'яўляецца намеснікам сеньёра - старэйшага начальніка ў сеньёраце, які таксама называецца акругай (дыстрыктам).

[94] Polski Słownik Biograficzny. Wrocław - Warszawa - Kraków, 1973. Т. XVIII. S. 143.

[95] Vilnius University Library. F. 5. Ap. 8. B. 1915. Podymny rejestr szlachty powiatu Lidzkiego, 1728. Арк. без нумара.

[96] AGAD. AR. Dz. VIII. Sygn. 63. K. 5.

[97] Асабісты архіў аўтара. Арк. 147 адв - 148.

[98] Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами генерального штаба. Виленская губерния. СПб., 1861. С. 550.

[99] Караль Станіслаў Радзівіл Пане Каханку (1734-1790), ваявода віленскі. Гл: Niesiecki K. Herbarz Polski, T. 8. S. 137.

[100] ДГАЛ. Ф.634. Воп. 1. Спр. 53. Арк. 127.

[101] Там жа.

[102] Вопісы парафій Лідскага дэканату ў 1784 г. Лідская парафія // Лідскі летапісец. 2013. №1(61). С. 31.

[103] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. Арк. 43.

[104] Там жа. Арк. 44.

[105] ДГАЛ. Ф. 634. Воп. 1. Спр. 10. Спіс парафіян Лідскага дэканату 1829 г. Парафія ў Дакудава. Арк. 168.

[106] Лідская газета. 2018. № 5 (12866).

[107] Вестник Западной России. Кн. 9., Т. III. Вильна, 1867. С. 252.

[108] Вестник Виленского Св.-Духовского Братства. 1913. № 5. С. 103.

[109] Извеков Н. Статистическое описание православных приходов Литовской епархии. Вильна, 1893. С. 25.

[110] Стренковский С. П. Священно- и церковнослужители православных приходов Лидского и Ошмянского уездов в XIX - начале XX века. С. 190.

[111] Не магу не заўважыць, што гэта нагадвае "Мёртвыя душы" па-беларуску. - Л. Л.

[112] Лаўрэш Леанід. Ксёндз Юзаф Бародзіч і яго успаміны, датычныя Ліды // Лідскій Летапісец, 2020. 1(89). C. 76-80.

[113] Адреса эвакуированного духовенства и учреждений // ЛЕВ. 1916. № 2. С. 8.

[114] Концевич Ип. По поводу искажения имён // ЛЕВ. 1865. № 1. С. 28-32.

[115] Стренковский С. П. Священно- и церковнослужители православных приходов Лидского и Ошмянского уездов в XIX - начале XX века. С. 95-96.

[116] О неисправностях и упущениях, усмотренных в клировых ведомостях по Литоской епархии за 1869 год // ЛЕВ. 1870. № 7. С. 228.

[117] На пачатку царавання Аляксандра І пачалася лібералізацыя рэжыму і з'явілася вялікая зацікаўленасць мясцовай інтэлігенцыі да беларускай мовы, што прымусіла віленскага генерал-губернатара Назімава падаць прапанову, якая абмяркоўвалася ў Радзе Міністраў ў верасні 1862 г. Ён прапанаваў выдаць маніфест, які б дазволіў кожнай народнасці даць «сродкі вольна і бесперашкодна развівацца ва ўласцівых ёй формах, характары і межах», атрымліваць адукацыю на сваёй мове ў мясцовасцях, дзе яна складае большасць насельніцтва». Назімаў спасылаўся на добры прыклад «аўстрыйскай Галіцыі». Увесну 1863 г. па ініцыятыве апекуна Віленскай навучальнай акругі былі выдадзены «Аповеды на беларускім прыслоўі» - кніжка кароткіх павучанняў, закліканых даказаць, што беларусы - не палякі, а рускія. Гэта быў адзіны досвед праўрадавай прапаганды на нашай мове. Таксама пад эгідай Назімава была зроблена спроба заснаваць часопіс для народа на «мясцовым русінскім прыслоўі» (г. зн. на беларускай мове). Менавіта супраць гэтага і выступілі «мясцовыя архірэі». А кнігі на летувіскай мове кірыліцай з таго часу стала друкавалі дзяржаўныя друкарні. Гл: Западные окраины Российской империи. Сборник. Научные редакторы: М. Долбилов, А. Миллер. Москва, 2006. С. 168-170.

[118] Вестник Виленского православного Свято-Духовского братства. 1912. № 8. С. 131.

[119] ЛЕВ. 1871. № 2. С. 62.

[120] ЛЕВ. 1874. № 35. С. 278.

[121] ЛЕВ. 1874. № 36. С. 284-285.

[122] НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41244. Арк. 41-45.

[123] ДГАЛ. Ф. 634. Воп. 1. Спр. 10. Спіс парафіян Лідскага дэканату 1829 г. Парафія ў Ганчарах. Арк. 148-163.

[124] ДГАЛ. Ф. 634. Воп. 1. Спр. 10. Спіс парафіян Лідскага дэканату 1829 г. Парафія ў Дакудава. Арк. 164-174.

 

Top