Папярэдняя старонка: Ад Лiдскiх муроў 4

Алесь Хітрун. Блукальнікі 


Аўтар: Хітрун Алесь,
Дадана: 17-12-2001,



Апавяданне-быль

Памяці Пятра Кашарнова

Здалося, нейкая загадкавая ўсмешка застыгла - засталася на Пятровым твары назаўсёды. Вочы нязрушна глядзелі паўз вершаліны хвой некуды ў аблокі, як бы нарэшце знайшоўшы там вечны прытулак ягонай душы.Спазіраў на неба і Андрэй, думаў: "Мо сапраўды, Пятро ўжо там…" Уздыхнуў. Здалося, лес таксама ўздыхнуў, замёр ды ізноў задыхаў зашумеў сваёй лістотай.

Улетку кожнага дня з гэтай вялізарнай Дзятлаўскай пушчы - выходзяць людзі з рознымі ляснымі дарункамі. Сустракае іх разлітая над полем мелодыя жаўранка...

Алесь Хітрун

Скрай лесу віднеўся малады хвойнік. За ім высока ўзнімаліся парасоны-верхавіны старых хвой, якія неяк сумна глядзелі на сваё новае маладое пакаленне. Яны суседнічаюць тут з белымі прыгажунямі-бярозамі. Малады хвойнік і стары гэты лес зліваліся ў адну зялёную сцяну, толькі ледзьве вымалёўвалася маленькая, спрэс парослая зялёным мохам сцяжынка, па якой ішлі двое…

- Тут прыгожа. Я тут застаўся б на ўсё жыццё, - прамовіў Пятро.

- Што праўда то праўда: прыгожа, - згадзіўся Андрэй.

Андрэй Скуркоў і Пётр Кашарноў - двое дарослых сяброў. Працуюць на заводзе "Лідсельмаш".

Каторы ўжо раз, вяртаючыся з працы, ля чыгуначнага вакзала яны бачылі людзей з поўнымі кошыкамі грыбоў. Вось і задумалі махнуць па лясныя скарбы.

Зайшлі ў поўны званлівага птушынага гоману лес.

"Любата", - падумаў Пятро.

Хлопцы пасоўваліся ўсё далей і далей.

- Не відаць ніякіх грыбоў! Да нас усё павыбіралі. Прыйдзем іншым разам, - без настрою прамовіў Андрэй.

- Пайшлі далей. Звычайна з берагоў выбіраюць, а ўглыб мала хто ідзе, - параіў Пятро.

І сапраўды, праз некалькі ўжо крокаў Пятро ўбачыў купку баравікоў. Зрэзаў адзін з іх сцізорыкам, а той чарвівы, гэткія ж - і другі, і трэці… Толькі аднаго, хай сабе й цэлы, не крануў: у таго бо вельмі ж смачна ўпіўся слімак!

- Еш, еш: грыбка чапаць не буду, - усміхнуўся Пятро. Слімак як-бы тых слоў і не чуў, адно старанна працягваў выконваць сваю "працу".

- Сухавата, таму чарвівыя. О, каб дажджы былі, то добра раслі б. Хапіла б і нам, - вымавіў Скуркоў.

Але грыбоў усё ж крыху траплялася: яны як-бы клікалі хлопцаў ісці далей углыб лесу. Прайшло ўжо некалькі гадзін, а ў кошыках, як кажуць, кот наплакаў!

- Давай трохі адпачнём, - прапанаваў Кашарноў.

Сябар згадзіўся. Прыселі каля кашоў. Запалілі па цыгарэціне, пагаварылі пра тое-сёе.

Руплівыя мурашкі мітусіліся ля іх, несучы розную дробязь, здавалася, не звярталі на лясных вандроўнікаў з кашамі ніякай увагі. Але мужчыны пільна сачылі за іхняй працаю.

- Як гэта такія маленькія мурашынкі столькі ўсяго панацягвалі, каб збудаваць сабе гэткі мурашнік? Вунь вялікі які, - задумліва сказаў Андрэй.

Крыху адпачылі і пайшлі далей. Крок за крокам, і вось - грыбы!

- Гэты - усім грыбам грыб! - Усклікнуў Пятро, асцярожна падразаючы корань таўстуна ў раскошным капялюшы.

Аж раптам Пятро застагнаў і схапіўся за голаву.

- Пеця, што з табою?!..

- Нешта галава забалела.

- Што за хвароба на цябе напала? - Спалохаўся Андрэй.

- Не ведаю, гэтак ужо другі раз так, але каб так моцна - дагэтуль ні разу.

А той першы раз такое было з ім на рабоце (тады яшчэ Скуркоў у ягоным цэху не працаваў), калі прыйшлося несці паўмяха жалязяк: падняў - пайшоў, і неяк раптам узяло за галаву. Упаў, страціўшы прытомнасць. Ачуняў, калі перад ім ужо стаялі доктар і рабочыя.

- Нічога кепскага, толькі крыху здало сэрца. Замнога працуе, - канстантаваў доктар.

Пасля таго Пятру залішне цяжкой работы не давалі…

А пушча шумела, лагодна пагойдваліся хвоі. Галасы лясных крылатых спевакоў аж разлягаліся наўкола. Было чуваць, як недзе з вяршыні хвоі ўспырхнула нейкая птушка, нібы паляцела шукаць падмогу.

Андрэй зняў з сябе куртку, зрабіў з яе скрутак і падклаў Пятру пад галаву. Неўзабаве той зусім абамлеў.

- Дай вады, горача.., - папрасіў Пятро. Скуркоў даў яму піць,затым стаў прыкладваць халодныя лісты да скроняў сябра.

- Нічога, нічога, зараз стане лягчэй і мы вернемся дамоў, - нібы падбадзёрваў яго Андрэй.

Зайшлі былі яны вельмі далёка - у самую, здавалася, нетру пушчы. Агледзеўшыся кругом, Скуркоў спалохаўся і зразумеў, што выйсце адгэтуль адшукаць будзе цяжка.

Ён нейкі час змяняў тыя лісты (вельмі хутка награваліся ад, відаць, вялікай тэмпературы), затым стаў махаць кепкаю - рабіць "вецер".

Пятро амаль страціў прытомнасць, сэрца ледзь-ледзь праслухоўвалася, дыханне слабла. Андрэй стаў рабіць штучнае дыханне, але …

Урэшце, абапёршыся спіной аб хваіну, Андрэй бездапаможна заплакаў па свайму найлепшаму сябру.

Ці то зусім сціх вецер - лес неяк застыў, не зварухне ні лісцікам. І птушак амаль не чуваць. Але недзе там, далёка, над полем, мабыць, не сканчае сваю прыгожую мелодыю скаўронак… Вось сарваўся з бярозкі жоўты лісток, ласкава і ціхенька лёг ля памерлага Пятра… Здалося, нейкая загадкавая ўсмешка застыгла-засталася на Пятровым твары назаўсёды. Вочы нязрушна глядзелі паўз вершаліны хвой некуды ў аблокі як бы нарэшце знайшоўшы там вечны прытулак ягонай душы.Спазіраў на неба і Андрэй, думаў: "Мо сапраўды, Пятро ўжо там…" Уздыхнуў. Здалося, лес таксама ўздыхнуў, замёр ды ізноў задыхаў- зашумеў сваёй лістотай.

- Трэба нам шукаць дарогу дадому. - Прамовіў услых Скуркоў, глянуў на сябра, нібыта чакаючы, што той яму скажа. Падняў Пятра, прыставіў яго да хвойкі і ўзяўшы за рукі - на плечы…

Дрэвы, панылыя, разыходзіліся па баках, саступалі дарогу. Сухое сучча цяжка трашчала пад нагамі. Вельмі страшна… Недзе ў гушчары за дрэвам нехта заварушыўся, пабег, ламаючы гушчар. Страшна…

Блукаў ён з сябрам, дакладней - з ягоным, куды больш цяжэйшым за тыя мяхі з жалязякамі, целам, доўга. Смяротна стаміўся: ныюць рукі, ногі, спіна. Усё часцей і часцей прыходзілася спыняцца: то абапіраць маўклівага сябра аб хвойкі, то класці яго на мох, каб не трымаць рукамі, а пасядзець, крыху адпачыць.

- Нічога, браток, не будзе… Заўтра прадоўжым пошукі. - Зноў прамовіў да нерухомага Пятра Андрэй.

Настала ноч. Месяц і зоркі свяцілі надзвычай ярка. Прылеглыя на мох, абодва яны нерухомымі вачыма глядзелі на іх. Адному з іх, вядома ж Андрэю, неяк падумалася: "Адна з іх , напэўна, ужо згасла…" Думаў пра Пятра і ягоную сям'ю. Ныла сэрца, па шчаках каціліся слёзы.

Хацеў распаліць вогнішча, бо могуць жа прыйсці ваўкі ці іншае якое звяр'ё. Хаця, адкуль тут той лясной жывёле ўзяцца: апошнім часам амаль зусім звялася… Але гэтак знясілеў і знарваваўся, што агню раскладваць не стаў.

Было ўжо думаў, што ён і Пятро застануцца тут навечна, але прасіў Бога, маліўся і нейкая надзея, што выйсце з пушчы ўрэшце знойдзецца, усё ж была. Падсунуўся да дрэва і тут яму як бы хто паклаў руку на плячо… Азірнуўся… Сук. Адчуванне жаху гэтак жа раптоўна, як і прыйшло, знікла.

Так і праседзеў ён ля Пятра цэлую ноч. З першымі сонечнымі промнямі ў вершалінах дрэў, з першымі галасамі лясной птушэчы блукальнікі, гэты - на сваіх нагах, той - на ягонай спіне, рушылі далей.

Мінула дужа часу. Андрэй зусім знясілеў. Балела ўсё цела. Моцна хацелася піць і есці. Паклаў Пятра на мох, прыкрыў яго ламаччам і лісцем, пайшоў далей адзін. Пазначаў шлях: заломваў галінкі на дрэвах. Зайходзіў далёка і не знайшоўшы ніякага выйсця вяртаўся на тое ж самае месца, забіраў сябра ды ізноў - у лясное гушчэўе…

Бог ведае колькі бы яшчэ праблукалі, каб не сарока. Села недалёка на бярэзіну, засакатала на ўсямоц.

- Кыш! Кыш пайшла!, - выгукнуў Андрэй.

Тая крыху адляцелася, села на хвойку, ды зноў засакатала. І тут Андрэю чамусьці падумалася: "Відаць, дзесьці паблізу - людзі… Мо вёска якая… Магчыма, сарока пакажа дарогу. Бегчы за ёю!.."

Птушка ізноў адляцелася, дзесьці села і зноў засакатала. Кінуўся на ейны голас. Бег, пакуль не змеціў скрозь гушчар прасветліну. Спыніўся, затым павольнейшым ужо крокам рушыў далей. На ўскрайку пушчы - леснічоўка. Узбег на ганак, стаў грукацца ў дзверы. Але - цішыня.

- Адчыніце! Чуеце? Адчыніце!..

Нарэшце - цяжкія крокі. Дзверы адчыніліся. Выйшаў стары:

- Што трэба?

- Бяда. Пайшлі з сябрам па грыбы. Памёр ён.

Ляснік запрасіў Андрэя ў хату, падаў кубак з вадою, па заўсёднай сваёй звычцы зняў са сцяны дубальтоўку, закінуў яе за плячук. Выйшлі…

На імі высока ў небе, цудоўнымі пераліўнымі тонамі звінела песня жаўрука. Цёмна-зялёная сцяна пушчы стаяла задуменная, ціхая…

 
Top
[Home] [Maps] [Ziemia lidzka] [Наша Cлова] [Лідскі летапісец]
Web-master: Leon
© Pawet 1999-2009
PaWetCMS® by NOX