Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
Дыктар: -- Гаворыць Мінск!
І: -- У эфіры радыёстанцыя "Беларуская маладзёжная".
ІІ: -- "Незапланаваны энтузіязм".
(музыка)
Наш расказ аб ініцыятыве моладзі па захаванню помнікаў гісторыі і культуры. І пра адносіны да гэтага руху розных устаноў. На словах… і на справе.
І: -- Перад мікрафонам журналіст Галіна Жарко.
(музыка)
Карэспандэнт (студыя): -- У лістападзе мінулага году мне давялося прысутнічаць на адным не зусім звычайным пасяджэнні. Папярэдне дамовіліся і сабраліся ў Мінску энтузіясты з розных гарадоў Беларусі. Сабраліся, каб абмеркаваць набалелае.
Пасяджэнне праходзіла ў Палацы культуры тэкстыльшчыкаў. З памяшканнем дапамог інструктар ЦК камсамола. І на гэтым увага афіцыйных асоб закончылася. Хоць гэта пасяджэнне, на мой погляд, патрабавала большай увагі, таму што сабраліся прадстаўнікі нефармальных аб'яднанняў моладзі. Варта было пабачыць гэтыя ўсхваляваныя твары, паслухаць узнёслыя словы, якія ішлі ад сэрца.
Каб даць уяўленне аб гэтым пасяджэнні, давайце ўключым запіс.
(стужка)
Сяргей Вітушка: -- Цяпер перад намі стаіць галоўная задача, я лічу, такая… Прайшоў гэты перыяд (можа, у другіх клубаў ён яшчэ не прайшоў, а ў нас у Мінску ён ужо прайшоў), гэты перыяд узнёслых летуценняў і мараў. Цяпер нам трэба, каб зноў быў уздым нашай дзейнасці, новы магутны стымул, штуршок.
Голас: -- Нейкім чынам трэба знайсці рэальную працу. Гэта будзе новым ажыўленнем… Пакуль у нас няма рэальнай працы. Там, дзе цалкам ляжала б уся адказнасць, праблемы…
Сяргей Вітушка: -- Каб людзі пайшлі на гэту працу трэба захапіць. Ты памятаеш, які ўздым быў у нас год назад, калі дзялілі абавязкі: хто робіць цэглу, хто яе падвозіць, хто кладзе ў… Мінскую Ратушу? (Смех і ажыўленне ў зале). Як цяпер памятаю тыя спрэчкі. Мы ўжо там планавалі…
Голас: -- Але, каб у нас была магчымасць будаваць Ратушу, я ўпэўнены, туды прыйшло б вельмі шмат…
Вінцук Вячорка: -- Сёння тут сабраліся якраз тыя клубы, якія спецыялізуюцца на дапамозе ў ахове помнікаў. Мне здаецца і свой тактычны рэзон у тым, што клубы арыентаваныя на працу рук чалавечых. Паколькі яны арыентаваныя на працу, дык з гэтага вынікае і вельмі істотнае маральнае права нечага патрабаваць. Праўда?
(канец стужкі)
Кар. (студыя): -- Трэба пазнаёміць радыёслухачоў з удзельнікамі гаворкі.
Пачнём са старэйшых. Тут была згадана Мінская Ратуша. Стагоддзе назад яна ўпрыгожвала плошчу Верхняга Рынку. Распрацоўваецца план рэстаўрацыі старажытнай часткі Мінска, паводле якога мяркуецца аднавіць і гарадскую ратушу. Зараз яна існуе толькі ў згадках. Але становішча помнікаў, якія захаваліся на нашай зямлі, таксама выклікае трывогу ва ўсіх, каму неабыякавы лёс нашай спадчыны. Гэтыя людзі аб'ядналіся і стварылі клубы. Няхай раскажуць самі.
(стужка)
Ігар Цішкін: -- Цішкін Ігар Анатольевіч. Выконваю абавязкі старшыні клуба "Узгор'е".
Клуб "Узгор'е" створаны ў Віцебску накшталт мінскага клубе "Талака". Асноўнаю мэтаю клуба з'яўляецца добраахвотная дапамога ў справе рэстаўрацыі помнікаў нашага дойлідства, бо за нас гэтага ніхто рабіць не будзе.
У Віцебску хутка намячаецца рэстаўрацыя першага з помнікаў - былой Пакроўскай царквы. Клуб "Узгор'е" працуе на Пакроўскай царкве трэці месяц. Члены клуба правялі больш за трыццаць выхадаў на суботнікі. У рабоце прымала ўдзел 154 чалавекі. Мы працуем тры дні на тыдні. У аўторак і чацвер пасля работы, а ў суботу - з раніцы.
Зрабілі невялічкі плакат, дзе запрашаем віцебчан прыняць удзел у рэстаўрацыі помніка. Архітэктары зрабілі чарцёж царквы, як яна, на іх думку, будзе выглядаць пасля рэстаўрацыі. Таксама выстаўляем гэты планшэт з невялічкай гістарычнай даведкай, і людзі маюць магчымасць даведацца пра гісторыю гэтага помніка (ну, аб сучасным гаварыць не прыходзіцца, яны бачаць гэта самі), а таксама аб будучыні.
Самі нашы работы, па сутнасці, гэта наша рэклама. Былі такія выпадкі, што людзі праходзілі міма, бачылі, што мы робім, і далучаліся. Напрыклад, электрык завода КПД Сяргей Цярэшка. Ён як прыйшоў да нас, калі мы пачыналі, дык не прапусціў ніводнага суботніка. У нас людзі рознага ўзросту і прафесій. Прыходзяць і школьнікі, і студэнты, і выкладчыкі. Ёсць людзі пенсійнага ўзросту, навуковыя супрацоўнікі.
Кар.: -- Слова прадстаўніку з Гомеля. Святлана Ткач - студэнтка чацвёртага курса гістарычнага факультэта Гомельскага ўніверсітэта.
Святлана Ткач: -- Наш клуб "Талака" з'явіўся паўгода назад. Мы займаемся захоўваннем пазасталых помнікаў гісторыі і культуры. Напрыклад, у Гомелі раскапалі старую частку горада. Наша "Талака" прымала ўдзел у гэтых раскопках. Яшчэ мы дапамагалі Веткаўскаму музею народнай творчасці. Зараз, калі ўзнікла пытанне з памяшканнем, нашы таварышы з "Талакі" знайшлі, што каплічка, якая адносіцца да помнікаў архітэктуры 19 ст., зараз без гаспадара. Каб яе захаваць, каб яе не знеслі, "Талака" выказала жаданне ўзяць помнік сабе і захоўваць. Зрабіць рамонт, рэстаўрацыю за кошт фонду моладзі.
Кар.: -- Які склад вашай "Талакі"?
Святлана Ткач: -- Наша "Талака" гуртуецца на студэнцтве, рабочых, ІТР.
Алесь Сярожкін: -- Я Алесь Сярожкін. З'яўляюся старшынёю клуба. Працую цесляром у будаўнічым трэсце.
Наш горад Орша быў надзвычай багаты на помнікі дойлідства. На жаль, час і людская абыякавасць амаль дашчэнту сцерлі гэтыя помнікі з твару горада. Зараз людзі, якім неабыякавы лёс помнікаў, што яшчэ захаваліся, аб'ядналіся ў клуб "Повязь", які працуе на аднаўленні і кансервацыі гэтых помнікаў.
Кар.: -- Што азначае "Повязь"?
Голас: -- Повязь… Ну, найперш гэта повязь часоў, ну і повязь азначае суполка, нейкая сувязь паміж тымі, хто хацеў бы ўдзельнічаць у аднаўленні помнікаў.
Алесь Сярожкін: -- Колькасць членаў нашага клуба -- 12 чалавек. Рабочыя, прадстаўнікі інтэлігенцыі, настаўнікі.
(музычная адбіўка)
Сяргей Вітушка: -- Скажу яшчэ я. Пра наш мінскі клуб "Талака".
Кар.: -- Сяргей Вітушка. Старшыня "Талакі". У мінулым годзе, калі стварыўся клуб, ён працаваў рабочым на заводзе Інтэграл. Зараз - студэнт першага курса гістарычнага факультэта БДУ імя Леніна.
Сяргей Вітушка: -- Мы называем свой клуб - клуб аховы помнікаў і памяці. Ці антыманкурт клуб. Клуб быў створаны для актыўнай арганізацыі моладзі ў практычнай дапамозе па аднаўленню помнікаў. Мы вырашылі, што пакуль шукаюцца адказы, што рабіць, як рабіць, нам трэба ўжо зараз нейкі канкрэтны практычны ўклад сваімі рукамі ў гэту справу ўносіць.
Дзе мы ўжо працавалі? Пачалі працаваць на Траецкім прадмесці. Былі выпадкі, калі на суботнікі прыходзіла 200-300 чалавек. Рух быў вельмі актыўны. І той перыяд я так і называю: перыядам светлых, узнёслых мараў, летуценняў і спадзяванняў. Гэты перыяд быў, і ён скончыўся.
Яшчэ мы працавалі на Музеі драўлянага дойлідства і народнага побыту. Працавалі летам на раскопках Дамініканскага кляштара. Працавалі на раскопках Мінскага замчышча. І працавалі разам з Эдвардам Зайкоўскім у экспедыцыі па Мінскай вобласці, капалі паганскія капішчы. Так што зроблена было шмат.
Працавалі мы па суботах і нядзелях. Мы прызнавалі, што асноўная форма дзейнасці - гэта талака, гэта праца, але гэтым не абмяжоўваліся. Ладзілі пасяджэнні, дзе працавалі не рукамі, а галавой. Запрашалі навукоўцаў, гаварылі, спрачаліся. Але гэта таксама было на першым перыядзе, пасля нам адмовілі ў аўдыторыі, пасяджэнні пакуль не праводзім.
Вандроўкі рабілі. Гэта цікава і карысна. Цікавасць вялікая да фальклору ў нас ёсць. Прычым не акадэмічнага, а адразу накіраванага на нейкія практычныя ўвасабленні. Ездзілі на Купалле. Калядавалі. Ізноў рыхтуем Каляды. Цікавімся, песні вучым.
Крыху раскажу пра структуру клуба. Клуб складае ініцыятыўная група, ядро. І кола сяброў. Галоўнае, каб было моцнае ядро людзей, якія самаахвярна працуюць. Гэта прарабы, якія арганізуюць непасрэдна працу. Гэта лектарская група, якая запрашае навукоўцаў і арганізуе лекцыі. Гэта турысцкі накірунак. Гэта бібліятэкар, які збірае ўсю інфармацыю пра клуб. Гэта фатограф клуба. Дыскатэкар, які зробіць фанатэку клуба. Вось такая арганізацыя клуба.
Хто ўваходзіць у клуб? Пераважна гэта людзі, якія скончылі ВНУ, інжынеры, дробныя навуковыя супрацоўнікі. Ініцыятыўную групу складаюць 15-20 чалавек.
(музычная адбіўка)
Дыктар (студыя): -- Думка аўтарытэтнай асобы.
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Янкі Купалы, заслужаны дзеяч культуры БССР, Ніл Гілевіч. Вось што ён сказаў для часопіса "Беларусь".
"Каб адказаць на пытанне, што мы пакінем, перададзім наступнікам нашым, трэба, па-першае, добра ведаць, якая спадчына засталася нам з мінулага, з вякоў, ад продкаў… На мой погляд, наша бяда якраз і пачынаецца з таго, што мы ўсё яшчэ слаба ведаем сваё мінулае, цьмяна і, часам, нават вельмі цьмяна ўяўляем, што за багацце маем у сваім распараджэнні, да чаго мы павінны прыкласці душу і рукі, каб творча развіць далей, узмацніць, узбагаціць, упрыгожыць.
У свой час мы далі сябе здорава запалохаць мінулым. Мінулым, як сімвалам усяго цяжкага, змрочнага, нядобрага. Але ў мінулым было не толькі зло. Мінулае - гэта наша гісторыя, а ў ёй было шмат высокага, прыгожага, гераічнага…
Запалохаўшы па наіўнасці, па недасведчанасці, каб не сказаць мацней, саміх сябе, мы было пачалі цурацца і пазбягаць мінулага цалкам, без разбору, толькі таму, што яно мінулае, пачалі чужацца яго, ігнараваць і грэбаваць ім, адыходзіць ад разумення, што спадчынай - духоўным вопытам і культурным набыткам народа трэба даражыць, як сваім жыццём. Расплата за такую бяздумнасць не магла быць лёгкай, мы гэта бачым і адчуваем ужо даўно".
(музычная адбіўка)
Кар. (студыя): -- Давайце вернемся да магнітафоннага запісу, зробленым у лістападзе на з'едзе моладзевых клубаў па ахове спадчыны.
(стужка)
Ігар Цішкін: -- У Віцебску існуе два клубы. Клуб "Узгор'е" і краязнаўчы клуб пры бібліятэцы Леніна. Дык той клуб існуе без усялякіх перашкод. Няма ніякага статуту, ніхто не патрабуе зацвярджаць яго. Яны раз на месяц збіраюцца. А чаму так атрымліваецца з нашым клубам, які ганяюць? Той клуб збіраецца, каб нейкую даведку паслухаць, ці летапіс віцебскі павывучаць трохі. Вось яны пагаварылі, пагаварылі і разышліся. Усё. Ніякіх эмоцый там няма. Ніякага выхаду. А такія аб'яднанні, якія ставяць мэтаю практычную дапамогу ў рэстаўрацыі, іх, па-сутнасці, не разумеюць. Таму і атрымліваецца валакіта з зацвярджэннем статуту. І памяшкання няма, і тое, і сёе…
Святлана Ткач: -- Наш клуб "Талака" спачатку з'явіўся пры рэдакцыі "Гомельскай праўды" на базе прэс-цэнтра "Юнацтва". Потым мясцовыя ўлады вырашылі, што гэта не добрая такая справа, у нечым нас западозрылі, і прэс-цэнтр распаўся. Тады мы сталі збірацца ні пры якіх там арганізацыях, а проста, як самастойны клуб.
Ігар Цішкін: -- У нашых работах на былой Пакроўскай царкве няма ніякай падтрымкі з боку мясцовых уладаў гораду. Адзіныя прылады, якімі мы валодаем, гэта рыдлёўкі і насілкі. Хацелася б, каб нам дапамаглі больш дасканалымі механізмамі. Нейкі грузавік, ці транспарцёр мог бы значна зрушыць справу.
Сяргей Вітушка: -- Усю нашу гісторыю можна назваць блуканнем па пакутах. Калі мы ўзніклі, адразу пачалі грукацца ў дзверы Таварыства аховы помнікаў. Вырашылі, што гэта Таварыства - нейкае родаснае аб'яднанне, мэты ў нас супадаюць. Вырашылі, што яно забяспечыць арганізацыйна-метадычнае кіраўніцтва. І пагрукаліся ў дзверы.
(канец стужкі)
Кар. (студыя): -- Моладзь звярталася, нібы, па адрасу…
(музычная адбіўка)
Дыктар (студыя): -- Пастанова ЦК Кампартыі Беларусі Савета Міністраў БССР ад 19 чэрвеня 1965 года: "З мэтай далучэння шырокай грамадскасці да актыўнага ўдзелу ў ахове помнікаў гісторыі і культуры, павышэнні іх ролі ў камуністычным выхаванні савецкіх людзей, стварыць добраахвотныя таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры".
(стужка)
Кар.: -- Гарадскі Савет таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры. Мае субяседнікі Ларыса Лінская і Леанід Дземідзенка.
Леанід Дземідзенка: -- В городе в настоящее время насчитывается свыше 750 первичных организаций, объединяющих в своих рядах 350 тысяч членов.
Кар.: -- Цэлае войска… А якую працу яны выконваюць?
Леанід Дземідзенка: -- Ну, за первичными организациями закреплены памятники, мемориальные доски, над которыми они шефствуют...
Кар.: -- Ці ёсць у вас клубы?
Леанід Дземідзенка: -- Нет.
Лар ы са Л і нская: -- Ну, у нас, во-первых, в уставе нет вообще любительских клубов. Ну, а во-вторых, мы ещё пока не создали.
Кар.: -- Ёсць такі клуб "Талака". Мэта яго таксама ахова помнікаў.
Лар ы са Л і нская: -- Они организационно не оформлены до сих пор.
Кар.: -- Вашаму таварыству карысна было б мець у сябе такую секцыю. Яны ўжо працуюць даўно.
Леанід Дземідзенка: -- Правильно.
Кар.: -- Дык навошта вам адмаўляцца ад іх?
Лар ы са Л і нская: -- Нет, мы не отказываемся. Если сейчас они сами хотят при БГУ. Как мы можем их заставлять?
Кар.: -- Яны да вас прыходзілі. Калі нічога не атрымалася, дык пайшлі шукаць іншых шляхоў. Можа, яны не па адрасе звярталіся?
Леанід Дземідзенка: -- Ну а в чем суть? Или клуб, или секция?
Кар.: -- Прабачце, я не бачу розніцы.
Лар ы са Л і нская: -- Отличие немного есть. Клуб есть клуб. А секция есть секция. А они не хотят, видимо, секцию.
Леанід Дземідзенка: -- Очевидно, клуб - это больше самостоятельности. Свой устав, финансирование.
Лар ы са Л і нская: -- Их очевидно это не устраивает.
Кар.: -- Можа, яны маюць рацыю, бо яны ўжо даўно працуюць. Як самастойная адзінка. Ні пры кім.
Леанід Дземідзенка: -- Решение президиума пересмотреть и решить вопрос.
Кар.: -- А калі б іх зацвердзілі, дык што б яны з гэтага мелі?
Леанід Дземідзенка: -- Оказывали бы помощь в рестоврации памятников…
Лар ы са Л і нская: -- Как в Москве! Ничего они не имеют. Они работают. Где-то значки… какие-то свидетельства… Вот и всё. А наши хотят иметь и помещение, и деньги на выезды…
Кар.: -- А як вы самі ставіцеся да гэтага клуба? Гэта ж унікальная з'ява…
(паўза)
Лар ы са Л і нская: -- Тут нужно, чтобы больше участие горкома комсомола…
Кар.: -- А статут? Гэта ж ваша арганізацыя павінна…
Лар ы са Л і нская: -- Нет. Наша ничего не обязана! Мы можем, но мы не обязаны ничего утверждать. Учредителями могут быть и горком комсомола, и профсоюзы, кто угодно. Никто никому ничего не обязан!
(канец стужкі)
Кар. (студыя): -- Вось так. А як жа мэта стварэння, запісаная ў Пастанове партыі?!
Але вернемся да запісу, зробленым на з'ездзе клубаў.
(стужка)
Сяргей Вітушка: -- Справа ў тым, што ніякага жадання працаваць з намі ў Таварыства не было. Наш незапланаваны энтузіязм ім прыйшоўся не да спадобы. Кожны раз, калі я прыходзіў, дык чуў такую фразу: "От, гэта Талака, от прыдумаюць жа нешта!" Хадзіла мы і ў прафсаюз, хадзілі і ў гарком камсамола… Блуканні па пакутах. Клуб вісіць, вісіць, вісіць…
Вінцук Вячорка: -- Ніхто з удзельнікаў мінскай "Талакі" не замыкаецца на пытаннях рэстаўрацыі. Усе пытанні - мовы, нацыянальнай школы… ну, усе пытанні хвалююць і клапоцяць кожнага з нас.
Ігар Міклашэвіч: -- Нам трэба думаць аб нараджэнні нейкіх новых традыцый. Каляды, Купалле. Узяць спадчыну, але не нейкім мёртвым, застылым касяком, што вось даўней так рабілася, дык так і трэба. Яна проста перастане прыцягваць, калі будзе мёртвай, застылай.
Сяргей Вітушка: -- Наконт інтэрнацыяналізму. Нельга ведаць сваю гісторыю, свае помнікі, калі не маеш з чым параўнаць. Тамы мы наладжваем сувязь з родаснымі аб'яднаннямі па ўсяму Саюзу. Мы не зацыкліваемся толькі на сваім нацыянальным.
Алесь Суша: -- Я прывяду прыклад руху "Кодулін" у Эстоніі. У нас сітуацыя зусім не такая. У руху "Кодулін" - родны горад - удзельнічаюць школьнікі з 5 да 10 класа. Школьнікі, з якіх вырастуць навукоўцы, бульдазерысты… З 5 класа яны выхоўваюцца ў павазе да нацыянальных традыцый. Гэта важна!
(канец стужкі)
Кар. (студыя): -- Апошнія словы варта адрасаваць Таварыству аховы помнікаў гісторыі і культуры. Менавіта таму, што сітуацыя ў нас не такая, як у Эстоніі. Між тым, кіраўнікі Таварыства настойліва даводзяць, што ў Беларусі 2 мільёны добраахвотных членаў таварыства. Што ў Мінску іх 350 тысяч, вы ўжо чулі. Не дзіўна, што за такімі лічбамі цяжка разгледзець пару сотняў чалавек. Якія, між іншым, рыдлёўкі ў рукі бяруць. А тысячы і мільёны толькі здаюць грошы на членскія маркі.
(музычная адбіўка)
Дыктар (студыя): -- Думка аўтарытэтнай асобы.
Сакратар ЦК КПБ таварыш Пячэннікаў на пятым з'ездзе Таварыства аховы помнікаў сказаў: "Бяда Таварыства ў тым, што працуем фармальна. Людзі, якія з'яўляюцца членамі Таварыста, лічацца там намінальна. Яны плацяць узносы і не ведаць куды і дзеля чаго гэтыя ўзносы ідуць. А пра сапраўдны актыўны ўдзел у рабоце гаварыць не даводзіцца".
(музычная адбіўка)
Кар. (студыя): -- А што думаць камсамольцы? "Талака" звярталася да іх па падтрымку. Мой суразмоўца - загадчык аддзела культуры ЦК ЛКСМБ Міхаіл Масюкоў.
(стужка)
Міхаіл Масюкоў: -- Это будет неправильно сказать, что возникло движение интереса молодёжи к истории родной земли. Он был. Сейчас просто с процессом перестройки эта работа приобрела какой-то новый импульс. Более обострённо стали воспринимать молодые люди эти вопросы. Мы считаем, что это очень отрадно.
Кар.: -- Канкрэтную якую-небудзь дапамогу ЦК камсамола можа аказаць такому аб'ядннаню, як "Талака"?
Міхаіл Масюкоў: -- "Талака" - это еще один пробный камень работы комсомола с неформальными объединениями. Хорошо, что они пошли на контакт с нами. Надеемся, что мы найдём с ними общий язык.
Кар.: -- А якія-небудзь канкрэтныя рашэнні вы ўжо прынялі?
Міхаіл Масюкоў: -- Да. Надо помочь ребятам с местом сбора. Крыша нужна.
Кар.: -- Падтрымка з памяшканнем будзе, так?
Міхаіл Масюкоў: -- Она уже есть. Пока на словах. Условлено, что им выделят помещение. Вопрос у нас на контроле. История «Толоки» -- свидетельство нашей давней болезни. Неформальные объединения молодёжи, которые создаются на основе различных интересов, мы предпочитали не замечать. Так было легче. Сейчас новые ориентиры.
Кар.: -- Дарэчы "Талака" якраз прапануе новыя формы дзейнасці. Я кажу пра збор подпісаў у абарону помнікаў гісторыі і культуры…
Міхаіл Масюкоў: -- Я как раз не сторонник таких форм деятельности. Мы сторонники, чтобы любая проблема, вопрос были изучены основательно. И предложены пути его решения.
Кар.: -- Там былі прапановы. Працаваць уласнымі рукамі, арганізаваць збор грошай…
Міхаіл Масюкоў: -- Я бы вообще не хотел, чтобы это было выражено таким образом. Это не продуманный ход. Мы хотим, чтобы были конкретные предложения, а там их не было.
Кар.: -- Як жа не было, калі былі. Думаю, тыя людзі, што падпісваліся, рабілі гэта свядома…
Міхаіл Масюкоў: -- Мы не сторонники скоропалительных решений и эмоциональных порывов каких-то. Мы боимся каких-то крайностей. Таких, которые бы не были подкреплены программой работы. Мы, ЦК комсомола, будем изучать эти вопросы. Думать…
(музычная адбіўка)
Кар. (студыя): -- А цяпер я папрашу аператара пераматаць магнітафонную стужку назад, каб нагадаць радыёслухачам кавалак выступлення Сяргея Вітушкі на з'ездзе клубаў.
(гук перамотвання магнітафоннай стужкі)
Сяргей Вітушка: -- Клуб быў створаны для актыўнай арганізацыі моладзі ў практычнай дапамозе па аднаўленню помнікаў. Мы вырашылі, што пакуль шукаюцца адказы, што рабіць, як рабіць, нам трэба ўжо зараз нейкі канкрэтны практычны ўклад сваімі рукамі ў гэту справу ўносіць. Дзе мы ўжо працавалі?..
(музычная адбіўка)
Кар. (студыя):-- Думаю, няма патрэбы паўтараць яшчэ раз дзе працавала "Талака". Дзеля таго, каб працаваць, не патрэбна ні памяшканне, ні зацвярджэнне статуту, ні сам статут. Не трэба звяртацца ані ў Таварыства, ані ў ЦК. Дастаткова дазволу кіраўніка раскопак, як гэта было на Дамініканскім кляштары, дзе шчыравала летам "Талака".
Памятаеце, напачатку ў Мінску іх збіралася па 200-300 чалавек. Па столькі ж - У Гомелі, Оршы, Віцебску. Гэта ядро. Але, зразумела, як бы самааддана не працавала такая колькасць людзей, сваёй працай яны могуць толькі крыху суцішыць свой асабісты абвостраны боль за лёс спадчыны.
І Таварыства, і ЦК камсамола на словах -- за клуб. ЦК нават спадзяецца знайсці з імі агульную мову. Але якая тут агульная мова, калі ЦК бярэцца адно толькі ўдакладняць і ўзгадняць, на якіх аб'ектах будзе працаваць "Талака". Да гэтай пары "Талака" сама знаходзіла гэтыя аб'екты. І надалей будзе знаходзіць.
Паўтару словы Сяргея Вітушкі: "клуб быў створаны для актыўнай арганізацыі моладзі ў практычнай дапамозе па аднаўленню помнікаў". Менавіта для арганізацыі моладзі! Вось дзеля чаго патрэбны зацверджаны статут, памяшканне, фінансаванне…
Дарэчы, пра грошы. Не ўяўляю, як давядзе сваё права на існаванне клуб аматараў цяжкога року, калі не можа зрабіць гэтага "Талака", арыентаваная на працу без аплаты, якая можа абысціся і без памяшкання, і без апаратуры.
Алесь Суша, які прывёў прыклад руху "Кодулін", слушна сцвярджаў, што такія клубы трэба разглядаць, як клубы па выхаванні гонару за сваю спадчыну, культуру, свой народ.
На жаль, незапланаваны энтузіязм застаецца і надалей непатрэбным, якраз таму, што ён незапланаваны.
А пытанні застаюцца тыя самыя.
Калі, нарэшце, будзе зацверджаны клуб "Талака", і ці будзе ён увогуле зацверджаны?
Які будзе пастаянны адрас клуба?
Рэдакцыя адрасуе гэтыя пытанні Таварыству аховы помнікаў гісторыі і культуры і ЦК камсамола Беларусі.
(музыка)
І: -- На хвалі радыёстанцыі "Беларуская маладзёжная" прагучала перадача "Незапланаваны энтузіязм".
ІІ: -- Аўтар - журналіст Галіна Жарко.
Рэжысёр - Сяргей Стэфановіч.
Гукарэжысёр - Уладзімер Сакульскі.
Аператары - Наталля Дзявяткава і Лілія Пуляеўская.
І: -- Да новых сустрэч у эфіры, сябры!
(музыка)
/канец плёнкі/
Рэдактар: І. Студзінская
Ст. рэдактар: М. Расолька