Папярэдняя старонка: Metriciana T. 2.

Дадана: 26-06-2011,
Крыніца: Менск 2003.

Валеры МЯНЖЫНСКІ. АСНОЎНЫЯ ПУБЛІКАЦЫІ І ДАСЛЕДЧЫЯ ПРАЦЫ ПА МЕТРЫЦЫ ВКЛ У БЕЛАРУСІ ЗА 1990-2001 ГГ.

Валеры МЯНЖЫНСКІ. ДАКУМЕНТЫ З МЕТРЫКІ ВКЛ У СЕРЫІ КНІГ «ПАМЯЦЬ» - ГІСТОРЫКА-ДАКУМЕНТАЛЬНЫХ ХРОНІК ГАРАДОЎ І РАЁНАЎ БЕЛАРУСІ КАНЦА 80-Х - 90-Х ГГ. ХХ СТ.

Валеры МЯНЖЫНСКІ. АСНОЎНЫЯ ПУБЛІКАЦЫІ І ДАСЛЕДЧЫЯ ПРАЦЫ ПА МЕТРЫЦЫ ВКЛ У БЕЛАРУСІ ЗА 1990-2001 ГГ.

Abstract: Valery MIANŽYNSKI. Asnoŭnyja publikacyi i daśledčyja pracy pa Metrycy VKL u Biełarusi za 1990-2001 hh. [The Main Publications of Sources and Studies on the Metrica of the Grand Duchy of Lithuania in 1990-2001] // METRICIANA: Daśledavańni i materyjały Metryki Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Vol. II (ATHENAEUM: Commentarii Historiae et Culturae. VIII, 2003). P. 164-181.

З моманту выхаду ў свет апошняй бібліяграфіі па Метрыцы ВКЛ прайшло больш за дзесяць гадоў (гл. Исследования по истории Литовской Метрики. Сб. научных трудов. М., 1989. C. 375-380). Яна была даволі кароткай і ахоплівала перыяд з 1983 па 1989 гг. Адсутнасць падобных прац на працягу даволі вялікага прамежку часу выклікае пэўныя цяжкасці для гісторыкаў, даследчыкаў і тых, хто цікавіцца Метрыкай. Праўда, у першым томе Metriciany за 2001 г. Артурас Дубоніс апублікаваў спіс найважнейшых прац даследчыкаў Літвы па Літоўскай Метрыцы за апошняе дзесяцігоддзе ХХ ст. Наш артыкул мае на мэце даць пералік асноўных публікацый і даследчых прац па Метрыцы ВКЛ у Беларусі за 1990-2001 гг. Спадзяемся, што ён зробіць добрую паслугу метрыкантам, навукоўцам, архівістам і ўсім, хто мае ў гэтым патрэбу.

Мусім адзначыць, што ў дадзеную бібліяграфію не ўключаны кароткія паведамленні, нататкі з перыядычнага друку пра падрыхтоўку і рэалізацыю выдання кніг Метрыкі ў Беларусі, водгукі і інтэрв'ю ў цэнтральнай і рэгіянальнай прэсе аб акцыях, прысвечаных Метрыцы, падзеях вакол яе. Па-за спісам засталіся даследванні і публікацыі дакументаў, зробленыя не на метрычных матэрыялах, напрыклад, шэраг артыкулаў па дадзеных перапісаў войска 1565, 1567 гг., якія не належаць да метрыкарных фондаў.

У бібліяграфію даследаванняў па Метрыцы ВКЛ увайшлі працы, якія грунтуюцца выключна на гэтай крыніцы, або ў якіх Метрыка значна пераважае над іншымі дакументальнымі матэрыяламі. Метрыка - першачарговая крыніца па гісторыі ВКЛ і народаў, якія ўваходзілі ў яго склад. Без выкарыстання матэрыялаў Метрыкі не праводзілася і не праводзіцца амаль ніводная сур'ёзная даследчая праца. Але відавочны і спажывецкі падыход гісторыкаў да гэтай крыніцы. У многіх кнігах і навуковых артыкулах Метрыку ўзгадваюць, робяць спасылкі на асобныя яе матэрыялы. З гэтай прычыны мы не вылучалі працы, дзе Метрыка ВКЛ выкарыстоўваецца ў ліку іншых крыніц для асвятлення абранай тэмы, ці толькі ўжываюцца асобныя факты з яе. Перавага аддавалася аналітычным артыкулам па праблемах Метрыкі ВКЛ, публікацыям дакументаў.

У спіс уключаны шэраг публікацый дакументаў, якія выйшлі ў серыі кніг «Памяць» - гісторыка-дакументальных хроніках гарадоў і раёнаў Беларусі, але не усіх, а толькі тых актаў, што публікуюцца ўпершыню, маюць аўтарства. Апушчаны перадрукоўкі і публікацыі фрагментаў з дакументаў.

Апісальная пазіцыя (анатацыя) такой публікацыі складаецца з наступных элементаў: імя і прозвішча аўтара; назва артыкула або рубрыка, пад якой друкуецца дакумент; даныя па выданню, у якім змешчана публікацыя; храналагічная дата дакумента; у некаторых выпадках указваюцца загаловак, нумар кнігі Метрыкі ВКЛ, з якой узяты дакумент, нумары архіўных аркушаў; па меры неабходнасці даюцца іншыя тлумачэнні.

Усе аўтарскія тлумачэнні перадаюцца курсівам і заключаюцца ў квадратныя дужкі.

А. Артыкулы

1. Б а н і ё н і с, Эгідзіюс. З гісторыі Літоўскай Метрыкі // Беларускі гістарычны часопіс. № 1 (5). 1994. С. 18-23.

2. Б а н і ё н і с, Эгідзіюс. Расійскі Дзяржаўны Архіў Старажытных Актаў у Маскве. "Літоўская Метрыка" // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. Мн.: Белта, 2001. С. 534-537.

3. Б р э г е р Г. М. Выпадак на менскай мытні ў 1549 годзе // Архіварыус. Мн., 2001. Вып. 1. С. 23-27.

[ Артыкул напісаны паводле дакумента № 27 кнігі Метрыкі ВКЛ № 237, а. 69-74 адв.].

4. Г а л е н ч а н к а Г. Я. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага: гісторыя і стан захавання // Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання. (Матэрыялы да міжнароднай навуковай канферэнцыі, прысвечанай 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты). Мн., 1998. С. 125-126.

5. Г а л е н ч а н к а Г. Я. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 10. Мн.: БелЭн, 2000. С. 315-316.

6. Георгій Г а л е н ч а н к а, Міхаіл С п і р ы д о н а ў. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5. Мн.: БелЭн, 1999. С. 121-128.

7. Віталь Г а л у б о в і ч. Некаторыя заўвагі адносна кнігі № 85 Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага // Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання. ( Матэрыялы да міжнароднай навуковай канферэнцыі прысвечанай 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты). Мн., 1998. С. 126-127.

8. Г а л у б о в і ч В. У. Дакументы па гісторыі Полацка ў кнігах запісаў першай трэці ХVП ст. // Симеон Полоцкий: мировозрение, общественно-политическая и литературная деятельность. Материалы международной научной конференции. Полоцк. Полоцкий историко-культурный заповедник, музей-библиотека Симеона Полоцкого. 1999. С. 48-51.

9. Віталь Г а л у б о в і ч. Матэрыялы да гісторыі Магілёва ў кнігах запісаў Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага першай паловы ХVП ст. // Мінулая і сучасная гісторыя Магілёва: зборнік навуковых прац. Магілёў, 2001. С. 64-70.

10. Віталь Г а л у б о в і ч. Справа аб пацверджанні шляхецтва Яну Дзягілевічу, пісару месцкаму полацкаму // Матэрыялы навуковай гісторыка-краязнаўчай канферэнцыі ( да 75-годдзя Полацкага краязнаўчага музея 18-19 мая 2001 г.). Полацк, 2001. С. 22-28.

11. Віталь Г а л у б о в і ч. Намінацыйныя прывілеі на павятовыя земскія пасады з кніг запісаў Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага першай паловы ХVП ст. як крыніца па гісторыі Беларусі // Гістарычны альманах. Том 5. Гародня, 2001. С. 135-148.

12. Г а л у б о в і ч В. У. Кнігі запісаў канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага пачатку ХVІІ ст. як крыніца па гісторыі гарадоў Беларусі // Беларускі горад у часе і прасторы: 500 год Полацкай магдэбургіі: Зборнік навуковых прац. Наваполацк: ПДУ, 2001. С. 116-121.

13. Г а л у б о в і ч В. У. Кнігі запісаў метрыкі Вялікага Княства Літоўскага першай паловы ХVІІ ст. як крыніца па гісторыі Браслаўшчыны // Браслаўскія чытанні 2000: Матэрыялы 5-й навукова-практычнай канферэнцыі, прысвечанай 935-годдзю першай узгадкі Браслава ў пісьмовых крыніцах. Браслаў: Браслаўскае музейнае аб'яднанне, Браслаўскае краязнаўчае таварыства імя О. Гедэмана, 2001. С. 22-25.

14. Алесь Г р у ш а. Да некаторых праблем гiсторыi Метрыкi ВКЛ (першыя гiстарычныя назвы; па матэрыялах кнiг Метрыкi ВКЛ першай паловы XVI ст.) // Iнфармацыйнае забеспячэнне навукi: праблемы, пошукi, рашэннi / НАН Беларусi: Зб. навук. арт. да 75-годдзя з дня заснавання ЦНБ імя Я. Коласа НАН Беларусі. Мiнск: Выд. ТАА «Красiка-Прынт», 2000. С. 152-162.

15. Алесь Г р у ш а. Персанал канцылярыi Вялiкага княства Лiтоўскага 40-х гадоў XV-першай паловы XVI ст. // Весцi Беларускага дзяржаўнага пед. ун-та. 2001. №1. С. 142-148.

16. Алесь Г р у ш а. Службовы склад і структура канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага 40-х гадоў ХV - першай паловы ХVІ ст. // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 11-45.

17. Алесь Г р у ш а. Асаблiвасцi вядзення кнiг Метрыкi ВКЛ 30-40-х гадоў XVI ст. // Архiвы i справаводства. 2001. № 4. С. 102-107.

18. Алесь Г р у ш а. Функцыi канцылярыi Вялiкага Княства Лiтоўскага (40-я гады XV ст. - першая палова XVI ст.) // Весцi НАН Беларусi. Серыя гуманiтарных навук. 2001. № 3. С. 81-87.

19. Г р у ш а А. І. Кніга Метрыкі 9 (1511-1516) і рэарганізацыя канцылярыі ВКЛ 1516-1522/23 гг. // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта. 2001. № 3. С. 164-171.

20. Г р у ш а А. І. Інфармацыйныя элементы фармуляра дакумента канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага 40-х гадоў ХV - першай паловы ХVІ ст. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Мн., 2001. Вып. 2. С. 205-214.

21. Аляксандр Г р у ш а. Метрыка Вялiкага Княства Лiтоўскага: праблемы выдання ў Беларусі // Кантакты і дыялогі. 2001. № 9­10 (68-69). С. 11-13.

22. Г р у ш а А. І. Канцылярыя Вялікага Княства Літоўскага 40-х гадоў ХV- першай паловы ХVІ ст. Аўтарэф. дыс... канд. гістар. навук: 07.00.02. Мінск, 2001. 19 с.

23. Алег Д з я р н о в і ч. Прапановы па стварэнню Электроннага архіву Метрыкі ВКЛ // Вісник Дніпропетровського університету. Історія та археологія. Дніпропетровськ, Випуск 8. 2000. С. 138-142.

[ Пашыраны варыянт артыкула пад такой жа назвай гл. альманах METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 171-175].

24. Алег Д з я р н о в і ч. Прызабытая публікацыя матэрыялаў Метрыкі ВКЛ // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 145-151.

25. Алег Д з я р н о в і ч. Працяг польскіх публікацыяў матэрыялаў Метрыкі ВКЛ // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 167-170.

26. Алег Д з я р н о в і ч. Акцыі "Цывілізацыя Метрыкі". Першы універсітэцкі курс па Метрыцы ВКЛ // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 181-183.

27. Олег Д з я р н о в и ч. Деятельность по изучению и изданию Метрики Великого Княжества Литовского в Беларуси // Новости Литовс кой Метрики. 5 (2001). Вильнюс: Институт истории Литвы - LII Leidykla, 2001. С. 27-34; гл. таксама літоўскую версію гэтага артыкула: Aleh D z i a r n o v i č. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės Metrikos tyrinėjimai ir leidyba Baltarusijoje // Lietuvos Metrikos naujienos. 5 (2001). Vilnius: Lietuvos istorijos institutas - LII Leidykla, 2002. P. 24-30.

28. Артурас Д у б о н і с. Літоўская метрыка: даследаванні і публікацыі ў Літве // Кантакты і дыялогі. 2001. № 9­10 (68-69). С. 6­11.

29. АртурасД у б о н і с. Найважнейшыя працы даследчыкаў Літвы па Літоўскай Метрыцы: Бібліяграфія // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 152-156.

30. Ж у р а ў с к і А. І. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага // Беларуская мова: Энцыклапедыя. Мн.: БелЭн, 1994. С. 346-348.

31. К о ш а л е ў М. К. Жывыя і мёртвыя: Маскоўскія вязні пасля Аршанскай бітвы 1514 г. // Гістарычна-археалагічны зборнік. Мн., 1998. С. 176-183.

[ Аўтар артыкула абапіраецца на матэрыялы спісаў вязняў, якія знаходзяцца ў кнігах Метрыкі ВКЛ №№ 7, 11. Публікацыю гэтых спісаў здзейсніў у 1994 г. М. Кром: K r o m M. Rejestry jeńców moskiewskich na Litwie w pierwszej połowie XV wieku // Przegl ą d wschodni : Historia i wsp ół czesno ść Polak ó w na wschodzie . T. III (11). Warzawa, 1994. S. 451-470].

32. Л и п н и ц к а я О. Л. Работа в СУБД dBASE III + с материалами Литовской метрики // Историческая информатика ( Информатика для исторических специальностей): Учебное пособие. Мн.: ЗАО «Веды», 1998. С. 296-311.

[ У параграфе № 2 вучэбнага дапаможніка Ліпніцкай В.Л. выкладзены вопыт стварэння Базы Дадзеных на матэрыялах кнігі Метрыкі № 28 і выкарыстання яго ў навучальным працэсе ва ўніверсітэце].

33. М е н ж и н ь с ь к и й В. С. "Гарне починання украïнських колег." Рэцэнзія на "Дніпропетровський історико-археографічний збірник". Дніпропетровськ: Промінь, 1997. Вип. І. 538 с. // Південна Украіна Х VШ-ХІХ століття. Записки науково-дослідноï лабораторіï історіï Південноï Украïни ЗДУ. Вип. 4 (5). Запоріжжя РА "Тандем-У", 1999. С. 275-277.

34. М е н ж и н с к и й В. С. Документальный состав книг Записей Литовской Метрики за 1522-1552 гг. // Литовская Метрика. Исследования 1988 г. Сборник статей. Вильнюс: "Academia", 1992. С. 46-70.

35. М я н ж ы н с к і В. С. Дыпламатычныя дакументы кнігі Метрыкі ВКЛ № 28 // Беларусь і свет: Альманах. Том ІІ. Мінск, 2000. С. 15-21.

36. М я н ж ы н с к і В. С. Праект падрыхтоўкі і выдання кніг Метрыкі ВКЛ у Беларусі // Історіографічні та джерелознавчі проблеми історіï Украïни: образи науки. Міжвузівський збірник наукових праць. Дніпропетровськ, Видавництво Дніпропетровського університету, 2000. С. 240-244.

37. Валеры М я н ж ы н с к і. Пачатак комплекснай публікацыі Метрыкі ВКЛ ва Украіне (выданне Кнігі № 220 Валынскай Метрыкі за 1652-1673 гг.) // METRICIANA : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 157-162.

38. М я н ж ы н с к і В.С. Першыя пісьмовыя ўзгадкі пра вёску Варанцэвічы // Древнему Друцку 1000 лет. Материалы к научно-практической конференции. Витебск, 2001. С. 45-50.

39. Валеры М я н ж ы н с к і, Алег Д з я р н о в і ч. Шляхта і яе зямельныя ўладанні ў Ашмянскім (Ошменским) павеце ў першай палове ХУІ ст. (паводле кнігаў № 12-31 Метрыкі ВКЛ) // METRICIANA : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 46-108.

40. Н а с е в і ч В. Л., С п і р ы д о н а ў М. Ф. "Русь" у складзе Вялiкага княства Лiтоўскага ў XVI ст. // З глыбi вякоў. Наш край: Гiст.-культуралаг. зб. Вып. 1. Мінск, 1996. С. 4-27.

41. Андрэй Р ы б а к о ў. "... смотрел тое справы подканцлерий наш" // Беларуская Мінуўшчына. № 5. 1997. С. 8-12.

42. Андрей Р ы б а к о в. Проблема классификации документов в дипломатике и историческом документоведении (по материалам канцелярии Великого княжества Литовского ХУІ в.) // Гістарычныя крыніцы: праблемы класіфікацыі, вывучэння і выкладання. (Матэрыялы да міжнароднай навуковай канферэнцыі прысвечанай 120-годдзю з дня нараджэння У. І. Пічэты). Мінск, 1998. С. 41-43.

43. Андрэй Р ы б а к о ў. Галоўная і меншая канцылярыі Вялікага княства Літоўскага ў ХУІ ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 1998. № 3. С. 43-47.

44. Андрэй Р ы б а к о ў. Арганізацыя дзяржаўнага архіва Вялікага Княства Літоўскага ў ХУІ ст. // Архівы і справаводства. Навукова-практычны ілюстраваны часопіс. 1999. № 2. С. 70-76.

45. Р ы б а к о в А. Е. Делопроизводство на белорусских землях в период Великого княжества Литовского (ХV-ХVІІІ вв.) // История и организация делопроизводства в Беларуси. Минск: ТетраСистемс, 1999. Глава 2. С. 22-80.

46. Р ы б а к о в А. Е. Общее делопроизводство в центральном аппарате государственного управления Великого княжества Литовского в XVI в.: Автореф. дис. ... канд. истор. наук: 07.00.09, 05.25.02. / БелНИИДАД. Минск, 1999. 20 с.

47. Андрэй Р ы б а к о ў. Арганізацыя справаводства ў Вялікім княстве Літоўскім у канцы ХV - ХVП стст. // М. М. Улашчык і праблемы беларускай гістарыяграфіі, крыніцазнаўства і археаграфіі ( Да 90-х угодкаў вучонага). Матэрыялы навуковай канферэнцыі. Мінск, 14-15 лютага 1996 г. Мн., 1997. С. 237-244.

48. Р ы б а к о в А. Е. Нормативная документация в Великом княжестве Литовском в ХVІ в.: состав и анализ // Архіварыус. Вып. 1. Мн., 2001. С. 112-128.

49. Уладзімір С в я ж ы н с к і. Праблема ідэнтыфікацыі афіцыйнай мовы Вялікага Княства Літоўскага // METRICIANA : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. - Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 109-136.

50. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Полаччына: XVI стагоддзе // За передовую науку. 1990. 19, 26 янв., №№ 3-4. С. 6-7; 2, 9, 16 февр., №№ 3-5. С. 6-7.

51. С п і р ы д о н а ў М. Ф. У цэнтры ўвагi "Лiтоўская Метрыка" // Навiны Беларускай акадэмii. 1992. 17 студз. С. 5.

52. С п и р и д о н о в М. Ф."Литва" и "Русь" в Беларуси XVI в. // Наш радавод. Матэрыялы мiжнар. навук. канф. "Гiстарычная памяць народаў Вялiкага княства Лiтоўскага i Беларусi XIII-XX ст." ( Гродна, 3-5 лiп. 1996 г.). Кн. 7. Гродна, 1996. С. 206-211.

53. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Узнаўленне публікацыі Метрыкі ВКЛ // Беларускі гістарычны агляд. 1996. Т. 3, Сш. 2. С. 259-275.

[ Рэц. на кн.: Литовская Метрика: 6-я книга судных дел (1528-1547) / Подгот. И. Валиконите, С. Лазутка и др. Вильнюс: Изд. Вильнюсского университета, 1995. 448 с.].

54. С п и р и д о н о в М. Ф. Метрика Великого княжества Литовского как источник по истории поселений. Приложение. Населённые пункты Беларуси, упоминающиеся в 225-й книге Метрики ВКЛ. Карта - масштаб 1 : 3 670 000 // Lietuvos Metrika. 1991-1996 metų tyrinėjimai. Vilnius, 1998. С. 115-133.

55. С п и р и д о н о в М. Ф. Архивы шляхты Беларуси в XIV в. // Архівы і справаводства. 2000. № 4. С. 101-104.

56. Уладзіслаў С т э н п н я к. Беларуская дакументальная спадчына ў Польшчы // Беларуская Мінуўшчына. 1996. № 2. С. 58-61.

57. Сяргей Х о д з і н. Матэрыялы справаводства перыяду Вялікага княства Літоўскага (ХІV - ХVШ стст.). "Літоўская Метрыка" // Архівы і справаводства. Навукова-практычны ілюстраваны часопіс. 2000. № 2. С. 9-17.

[ Дадзены артыкул з'ўляецца часткай (§ 3.2.1-5) падручніка для студэнтаў гістарычных факультэтаў ВНУ: Крыніцы гісторыі Беларусі. Мн.: БДУ. 1999. С. 59-69].

58. Міхаіл Ш у м е й к а. Вяртанне "Літоўскай Метрыкі": міф ці рэальнасць // Беларуская Мінуўшчына. 1996. № 2. С. 55-57.

59. Міхаіл Ш у м е й к а. Цяжкі шлях вяртання.(Намаганні беларускага нацыянальнага актыву дзеля звароту ў Беларусь архіўнай спадчыны ў 1920-я гг.) // Спадчына. № 6. 1998. С. 10-24.

[ Шэраг узгадак аб лёсе Метрыкі ВКЛ у кантэксце гэтай тэмы змешчаны на старонках кнігі М. Ф. Шумейкі "Собрать рассеянное. О реституции белорусских архивов в прошлом и настоящем ". Мн.: БелНИИДАД, 1997. С. 7, 16, 23-24, 27-28, 40-41, 63, 68, 76, 86, 91, 96 і артыкула "Гісторыка-прававыя і маральна-этычныя аспекты рэстытуцыі ў адносінах да беларускіх архіваў" // Архівы і справаводства. 2000. № 4. С. 91-100. Таксама Метрыка ўзгадваецца ў пратаколах пасяджэнняў Першай ўсебеларускай канферэнцыі архівістаў і архіўных працаўнікоў, гл. публікацыю Міхася Шумейкі ў часопісе "Спадчына" за 1998 г. № 6. С. 25, 37-38, 44].

60. Ш у м е й к о М. Ф. Архив великокняжеской канцелярии (Метрика Великого княжества Литовского) // Очерки истории архивного дела в Беларуси ( ХV в. - 1991 г.). Мн.: БелНИИДАД, 1999. Глава 2, § 2.1. С. 26-32, 50-52.

[ У гэтай жа кнізе коратка сказана аб перыпетыях гісторыі архіва Метрыкі ВКЛ у Расіі (К а р а ў Д. В. "Архивное наследие ВКЛ и архивы Беларуси в конце ХVШ - начале ХХ в." Глава 3. С. 58-59)].

Б. Публікацыі

61. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552 гг.). Кніга запісаў 28 / Падрыхтоўка тэкстаў да друку і навук. апарат: Валеры Мянжынскі, Уладзімір Свяжынскі. Менск: Athenæum, 2000. 312 с.: іл. 8. (Калекцыя "Помнікі", Том І).

Рэцэнзіі:

62. Алег Д з я р н о в и ч. Возобновление издания Метрики в Беларуси. Кніга 28 (1522-1552). Кніга запісаў 28 // Новости Литовской Метрики. № 4, 2000. Вильнюс: Институт истории Литвы, 2000. С. 11-12.; гл. таксама літоўскую версію гэтай рэцэнзіі: Aleh D z i a r n o v i č. Metrikos leidybos atnaujinimas Baltarusijoje (Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552 гг.). Кніга запісаў 28 // Lietuvos Metrikos Naujienos. № 4, 2000. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas. P. 10-11;

59. Алег Д з я р н о в і ч. Вяртанне Метрыкі // Наша Слова. 2000, 21 чэрвеня. № 24 (461). С. 2;

63. Анатоль Ф у р с. Доўгачаканае выданне // Книжный мир. 2000, 25 мая. № 21 (60). С. 1-2;

64. Міхаіл С п і р ы д о н а ў. Чарговая кніга Метрыкі ВКЛ // Беларускі гістарычны агляд. Том 7, Сшытак 1 (12). Чэрвень 2000. С. 191-199;

65. Ганна Х а р а ш к е в і ч. Праблемы выдання Літоўскай Метрыкі і першая беларуская публікацыя // Беларускі гістарычны агляд. Том 7. Сшытак 2 (13). Снежань 2000. С. 509-524;

66. Світлана А б р о с и м о в а. Відродження археографічних традицій у царині метриканістики // Гуманітарний журнал (Дніпропетровськ). 2000 (весна). № 2 (6). С. 123-126;

67. Генадзь С е м я н ч ук. Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552 гг.). Кніга запісаў 28 // Białoruskie Zeszyty Historyczne (Białystok). № 14. 2000. S. 242-244;

68. Jacek W i j a c z k a. Metryka Vialikaha Kniastva Litoŭskaha (1522-1552). Kniha zapisaŭ 28 // Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung. 2000. H. 4, № 49. S. 611;

69. Світлана А б р о с и м о в а. Археографічний "Ренесанс" Метрики Великого Князівства Литовського // METRICIANA : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 163-166;

70. Володимир П о л і щ у к. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552). Кніга запісаў 28 // Українській гуманітарний огляд. Вип. 6. Киïв: Критика, 2001. С. 250-252.

71. Compact Disc : "Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 28 (1522-1552 гг.)" / Падрыхтоўка тэкстаў да друку і навуковы апарат: Валеры Мянжынскі, Уладзімір Свяжынскі. Менск: ATHENAEUM, 2000 (Калекцыя "Помнікі". Т. 1) (36,3 д. а. - 12,5 MB).

Рэцэнзіі:

72. Алег Д з я р н о в і ч. Ля пачаткаў стварэння Электроннага архіву Метрыкі ВКЛ // Наша Слова. 2000, 1 лістапада. № 43 (480). С.2;

73. Алег Д з я р н о в і ч. Кніга № 28 Метрыкі ВКЛ на кампакт-дыску // : Даследванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 176-180.

74. Метрыка Вялікага княства Літоўскага: Кніга 44: Кніга запісаў 44 (1559-1566) / Падрыхт. А. І. Груша. Мн.: Арты-Фэкс, 2001. 229 с.: іл. (Бел. гіст. б-ка).

75. METRICIANA: Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. Мінск: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001 (Athenaeum, 4, 2001). 188 с. [навуковае выданне - перыядычны альманах].

Рэцэнзіі:

76. Валеры М я н ж ы н с к і. "METRICIANA: Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага"// Кантакты і Дыялогі. Беларуска-Літоўскае культурнае ўзаемадзеянне. Інфармацыйна-аналітычны і культуралагічны бюлетэнь . 2001. № 9-10 (68-69). С. 49-50;

77. Валеры П а з ь н я к о ў. Новая Мэтрыка // Наша Ніва. 2001, 19 лістапада. № 47 (256). С. 8;

78. Володимир П о л і щ у к. Metriciana: Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага // Українській гуманітарний огляд. Вип. 6. Киïв: Критика, 2001. С. 252-254;

79. Лаймонтас К а р а л ю с. Белорусское периодическое издание, посвященное исследованиям Литовской Метрики // Новости Литовс кой Метрики. № 5, 2001. Вильнюс: Институт истории Литвы - LII leidykla, 2002. С. 20-23; гл. таксама літоўскую версію гэтай рэцэнзіі ў Lietuvos Metrikos Naujienos. Nr. 5, 2001. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas - LII leidykla. P. 18-21.

80. Б р э г е р Г. М. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чэрвеньскага р-на. Мн.: Белта, 2000. С. 48.

[ Надрукаваны фрагмент дак. № 28 за 1556 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 38, аа. 34 адв. -- 37].

81. Б р э г е р Г. М. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. Мн.: Белта, 2001. С. 57-60, 62-63.

[ Пад гэтай рубрыкай апублікавана пяць дакументаў за 28 чэрвеня 1548 г., 1555 г., 3 мая і 20 снежня 1557 г., 15 мая 1562 г. з кніг Метрыкі: № 34, аа. 84-86, 398-400; № 252, аа. 215-216; № 40, аа. 128-131; № 260, аа. 227-229. Публікацыя падрыхтавана па мікрафільму НГАБ. КМФ-18. Воп. 1.]

82. Васіль В а р о н і н. Полацкія путныя слугі ва ўрадавай палітыцы ВКЛ (ХV - сяр. ХVІ ст.) // Беларускі гістарычны агляд. Т. 7, Сшытак 2 (13). Снежань 2000. С. 305-324.

[ Артыкул напісаны пераважна на матэрыялах з кніг Метрыкі ВКЛ. У дадатаках да яго ўпершыню апублікаваны два акты 1522 і 1545 гг., якія ўключаны ў "ліст" Жыгімонта ІІ Аўгуста да полацкага ваяводы, свіслацкага дзяржаўцы, пана Станіслава Станіслававіча Давойны ад 22 красавіка 1560 г.: РДАСА, Ф. 389, воп. 1, Кніга Метрыкі № 38, а. 262-263 адв., гл. с. 321-324].

83. Віталь Г а л у б о в і ч. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. Мн.: БелЭн, 2002. С. 174-176.

[ Пад гэтай рубрыкай упершыню апублікаваны дакумент ад 13 лютага 1644 г. з кнігі Метрыкі № 114. - Гарантыя шляхетнаму Яну Дзягілевічу, полацкаму месцкаму пісару, адносна яго пражывання ў Полацку. - гл. с. 174-175. Тэкст дакумента ў перакладзе на сучасную беларускую мову падрыхтаваны да друку па мікрафільму: НГАБ. КМФ-18. Воп. 1. Спр. 114, аа. 394-395 адв. На с. 175-176 да яго змешчаны каментар].

84. Алесь Г р у ш а. Дакумент Метрыкi ВКЛ па гiсторыi справаводства канцылярыi ВКЛ першай паловы XVI ст. // Беларускi археаграфiчны штогоднiк. Вып. 1. Мн., 2000. С. 204-208.

[ Апублікаваны акт ад 25 лютага 1542 г. з кнігі Метрыкі № 231, гл. с. 206-207. Тэкст дакумента падрыхтаваны да друку па мікрафільму: НГАБ. КМФ-18. Воп. 1. Спр. 231, аа. 202 адв. - 203 адв.].

85. Алег Д з я р н о в і ч. Метрыка ВКЛ аб адносінах Вялікага княства Літоўскага і Святой Рымскай імперыі // Беларускі гістарычны часопіс. 1995. № 4 (12). С. 90-99.

[ Упершыню апублікаваны дакумент ад 5 чэрвеня 1518 г. - "Пасольства" {пасланне} кар. і вял. кн. Жыгімонта І Старага да імператара Максіміліяна з Богушам Багавіцінавічам у справах адносінаў з Вялікім княствам Маскоўскім. Дакумент узяты з кнігі Метрыкі ВКЛ № 7, аа. 720-724].

86. Валеры М я н ж ы н с к і. Пацвярджальны прывілей 1552 г. гораду Менску на Магдэбургскае права // METRICIANA : Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том І. Мн.: Athenaeum - Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2001. С. 137-144.

[ У дадатку да артыкула апублікаваны дакумент ад 28 снежня 1552 г. з кнігі Метрыкі № 28, аа. 115 адв. - 117 адв., змешчаны дзве фотакопіі першага і апошняга аркушаў гэтага дакумента - гл. с. 139-144. Тэкст дакумента параўноўваецца з двума іншымі прывілеямі 1499 і 1591 гг. г Менску на Магдэбургскае права з кнігі Метрыкі №№ 5, аа. 86-87 і № 77, аа 233-237 адв.].

87. Валеры М я н ж ы н с к і. Дакументы па гісторыі беларускіх татар у кнігах запісаў Метрыкі ВКЛ (28, 30, 43) // Іслам і умма (абшчына) татар-масульман Беларусі, Літвы і Польшчы на мяжы тысячагоддзяў. Матэрыялы VІ міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі. Мн., 2001. С. 41-47.

[ У дадатку да артыкула апублікаваны пяць дакументаў за 24 кастрычніка 1542 г., 4 жніўня і 17 верасня 1546 г., 22 жніўня 1560 г. з кніг Метрыкі: № 28, аа. 27 адв. - 28; № 30, аа. 173 адв., 189-189 адв.; № 43, аа. 64-64 адв., гл. с. 42-47. Акты з кніг Метрыкі №№ 30 і 43 надрукаваны ўпершыню].

88. М я н ж ы н с к і В. С., Н е с ц я р о в і ч Ю. У. "Канфірмацыі гаспадара і вышэйшых устаноў Вялікага княства Літоўскага, Рускага, Жамойцкага" як намінальная публікацыя // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 2. Мн., 2001. С. 279-287.

[ У дадатку да артыкула апублікаваны чатыры пацвярджальныя дакументы ад 2 лютага 1537 г., 28 сакавіка 1538 г., 30 сакавіка 1546 г. і 5 красавіка 1546 г. адпаведна з кніг Метрыкі: № 21, аа. 79-79 адв.; № 20, а. 160; № 30, аа. 54-56, 68-69, гл. с. 281-287. Два акты з кнігі Метрыкі № 30 надрукаваны ўпершыню].

89. М я н ж ы н с к і В. С. Да гісторыі ўкраінскіх замкаў 40-х гг. ХVІ ст. // Дніпропетровський історико-археографічний збірник. Вип. 2. Дніпропетровськ: Видавництво "Генеза", 2001. С. 478-500.

[ У дадатку да артыкула апублікаваны чатыры дакументы "листы" ад 10 красавіка 1541 г., два ад 20 красавіка 1546 г. і адзін ад 6 мая 1546 г. з кніг Метрыкі: № 28, аа. 7 адв. - 8 адв.; № 30, аа. 94-96, 96-97 адв., 102 адв. - 107 адв., гл. с. 489-500. Тры акты з кнігі Метрыкі № 30 надрукаваны ўпершыню].

90. М я н ж ы н с к і В. С. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. Мн.: БелЭн, 2002. С. 137-139, 152-153.

[ П ад гэтай рубрыкай апублікаваны пяць дакументаў -- ад 7 лютага 1537 г., 26 сакавіка 1538 г., 29 красавіка 1539 г., 24 мая 1542 г. і 1552 г. адпаведна з кніг Метрыкі: № 21, аа. 79-79 адв.; № 20, а. 160, а. 275; № 28, аа. 86-86 адв., 119 адв. - 120. З іх тры акты надрукаваны ўпершыню. Публікацыя падрыхтавана па РГАДА, ф. 389, воп. 1].

91. Н а с е в і ч В. Л. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Крупскага р-на. Мн.: БелЭн, 1999. С. 64-66.

[ Пад гэтай рубрыкай апублікаваны два дакументы ад 7 кастрычніка 1546 г. і 1 мая 1559 г. з кніг Метрыкі № 234, аа. 71 адв. - 73 і № 38, аа. 203-203 адв. Публікацыя падрыхтавана па мікрафільму НГАБ. КМФ-18. Воп.1. Спр. 234, аа. 71 адв. - 73 і Спр. 38, аа. 203-203 адв.].

92. С м а л я н ч у к А. Ф. Радавод Хадкевічаў // Наш радавод. Гродна, 1993. С. 6, 35-37.

[ У дадатку да артыкула на с. 35-37 А. Ф. Смалянчук прыводзіць копіі з пяці дакументаў за 1506, 1528, 1540, 1553 гг. з кніг Метрыкі ВКЛ №№ 192, 523, 209, 213, якія выкарыстаў і апублікаваў St . Kossakowski у сваёй кнізе " Monografije historyczno - genealogiczne niekt ó rych rodzin polskich ". T . 1. Warszawa , 1859. S. 299-318. Апошні актыўна карыстаўся матэрыяламі Кароннай і Літоўскай Метрык. У прыватнасці, там надрукаваны дакумент (з кнігі Метрыкі № 192) ад 12 ліпеня 1506 г. Вільня. Даравальная грамата (прывілей) караля польскага і вялікага князя літоўскага Аляксандру Хадкевічу на валоданне Вялікай Бераставіцай і іншымі землямі].

93. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Гербы гарадоў феадальнай Беларусі. Рэцэнзія на кн. Цітова А. "Гарадская геральдыка Беларусі". Мінск, 1989 // Маладосць. 1990. № 12. С. 160-161.

[У дадатку да яе апублікаваны дакумент ад 21 сакавіка 1560 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 37, аа. 419-119 адв.].

94. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Вераскава: 1557 год // Наваградск i я чытаннi : Гi сторыка-археалагi чныя даследаваннi Навагрудка. Вып. 2. Навагрудак, 1993. С. 44-52.; Яго ж. Вераскава, 1557 год // Беларускi гiстарычны часопiс. 1993. № 2. С. 35-41.

[ Апублікаваны дакумент з кнігі Метрыкі ВКЛ № 43, аа. 42 адв. - 45, гл. с. 37-41, змешчана фотакопія а. 44 гэтага дакумента, гл. с. 38].

95.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Ленін - але не ў гонар Ульянава… // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Жыткавіцкага р-на. Мн.: Ураджай, 1994. С. 122-124.

[ У дадатку да артыкула апублікаваны Прывілей ад 12 лютага 1568 г. на заснаванне мястэчка Ленін з кнігі Метрыкі ВКЛ № 166 аа. 260-260 адв., гл. с. 124. Варыянты гэтага артыкула глядзі таксама ў газетах: "Вёска Ленін" // Чырвоная Змена. 1993, 4 верасня; "Мястэчка Ленін, але не ў гонар правадыра" // Навіны Беларускай Акадэміі. 1991, 22, 29 лістапада].

96.С п і р ы д о н а ў М. Ф. "З росказанья господара..." // Беларускi гiстарычны часопiс. 1995. № 2. С. 89-97.

[ Упершыню апублікаваны дакумент ад 19 лютага 1541 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 229, аа. 171-173 адв., гл. с. 94-97, змешчана фотакопія а. 172 адв. гэтага дакумента гл. с. 91].

97.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Першая ардынацыя ў Беларусi // Г i старычна-археалагi чны зборнi к. № 8. Мінск, 1996. С. 198-216.

[ Упершыню апублікаваны дакумент ад 20 жніўня 1567 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 266, аа. 211-214 адв., гл. с. 203-209].

98.С п и р и д о н о в М. Ф. Любча: хроника XVI в. // Наваградскiя чытаннi. Вып. 4. Мінск, 1996. С. 34-38.

[ У дадзеным артыкуле ў храналагічным парадку падаюцца кароценькія анатацыі-загалоўкі 28 гістарычных дакументаў аб паселішчы Любча, з іх 17 дакументаў належаць Метрыцы ВКЛ, у тым ліку 8 актаў з неапублікаваных кніг Метрыкі].

99.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Нягневiчы: першыя звесткi // Памяць: Г i ст.-дакум. хронi ка Навагрудскага раёна. Мінск, 1996. С. 123-128.

[ Упершыню апублікаваны два дакументы з кнігі Метрыкі ВКЛ № 9, аа. 88-89, ад 15 ліпеня 1511 г. і кнігі № 224, аа. 255 адв. - 256, ад 29 чэрвеня 1528 г., змешчана фотакопія а. 255 адв., гл. с. 124-127].

100. С п і р ы д о н а ў М. Ф. «З росказанья господара...» // Памяць: Гiст.-дакум. хронiка Навагрудскага раёна. Мінск, 1996. С. 128-132.

[ Апублікаваны дакумент ад 19 лютага 1541 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 229, аа. 171-173 адв., гл. с. 130-132, змешчана фотакопія а. 173 гэтага дакумента гл. с. 130].

101. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Вераскава, 1557 год // Памяць: Г i ст.-дакум. хронi ка Навагрудскага раёна. Мінск, 1996. С. 132-135.

[ Упершыню апублікаваны дакумент з кнігі Метрыкі ВКЛ № 39, аа. 143 адв. - 148 адв., ад 25 лістапада 1557 г., гл. с. 133-135, змешчана фотакопія аднаго аркуша гэтага дакумента, гл. с. 133].

102.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Здзелкі на сялян маёнтка Докшыцы: каментарый і тры акты (1557 і 1560 гг.) // З глыбі вякоў. Наш край: Гіст.-культуралаг. зб. Вып. 2. Мінск, 1997. С. 196-222. гл. таксама 2-е выданне Мн.: Беларуская навука, 2002. С. 196-204.

[ Упершыню апублікаваны два дакументы з кнігі Метрыкі № 255, аа. 125 адв. - 130 адв. і адзін дакумент з кнігі № 39, аа. 332-337 адв., гл. с. 205-222. Змешчаны тры фотакопіі, па адной з кожнага дакумента, адпаведна - Кніга № 255, аа. 128 адв., 126 адв., Кніга № 39, а. 334].

103.S p i r y d o n o w M. F. Podzielenie przez szlachtą pańszczyznianych chłopów danników // Lituano -Slavica Posnaniensia . Studia Historica. T. 7 (1995). Poznań, 1997. S. 245-258.

[ Упершыню апублікаваны дакумент з кнігі Метрыкі № 247, аа. 240 адв. - 244, гл. с. 251-255, 258. Тэкст крыніцы са старабеларускай мовы транслітараваны сучасным польскім алфавітам. Змешчана фотакопія а. 441 гэтага дакумента, гл. с. 253].

104. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Заславль в XVI в. Минск, 1998. 95 с.: илл.

[ Брашура нап ісана пераважна на матэрыялах Метрыкі ВКЛ з прыцягненнем іншых крыніц. На с. 26-33 змешчана хроніка г. Заслаўя з 1547 па 1613 гг., якая грунтуецца таксама большай часткай на матэрыялах Метрыкі ВКЛ. Акрамя таго, ў дадатках №№ 1-4, с. 52-81, упершыню апублікаваны чатыры дакументы па г. Заслаўю з кніг Метрыкі: № 239, аа. 55 адв. - 56 адв.; № 39, аа. 153-157 адв.; № 272, аа. 35 адв. - 38 адв.: № 274, аа. 415-418 адв. Брашура мае пяць ілюстрацыяў фотакопій з дакументаў кніг Метрыкі № 39, а. 156; № 239, а. 56; № 272 а. 36, 38; № 274 а. 416, адпаведна гл. с. 62, 55, 67, 8, 76 кнігі].

105.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Акт аб заснаванні калегіі езуітаў у Нясвіжы (1584 г.) // Нясвіж. Гісторыя, Культура, Мастацтва. Матэр. навук. канф. у Нясвіжы (1994, 1997). Варшава - Мінск, 1998. С. 33-42.

[ Упершыню апублікаваны дакумент з кнігі Метрыкі ВКЛ № 275, аа. 420-424, гл. с. 35-41].

106.С п і р ы д о н а ў М. Ф. Наданне Свіслацкай воласці Міхаілу Гарабурду (Да праблемы скарачэння дзяржаўных уладанняў у Вялікім княстве Літоўскім у XV-XVI стст.) // Штогоднік Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. 1999. Мінск, 1999. С. 124-137.

[ У дадатках 1-2 артыкула апублікаваны два дакументы ад 1 чэрвеня 1568 г. і 24 чэрвеня 1579 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 64, аа. 205-210 адв., гл. с 129-135. Надрукаваны ўпершыню. На с. 133 змешчана фотакопія аркуша 207 кнігі № 64].

107. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Дакументы сведчаць. // Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. Мн.: Ураджай, 2000. С. 44-52.

[ Апублікаваны тры новых дакументы за 28 студзеня 1503 г., 26 сакавіка 1512 г., 10 снежня 1586 г. - адпаведна з Кніг Метрыкі ВКЛ № 6, а. 435; № 9, а. 78-79; № 72, а. 57-59 адв. Яшчэ чатыры дакументы 1508, 1511, 1516, 1520 гг. з Судовых кніг Метрыкі перадрукавана па выданню: РИБ. Т. 20. СПб., 1903. С. 272-275, 780-782, 1490-1493].

108. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Як з'явіліся езуіты ў Нясвіжы // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Нясвіжскага раёна. Мінск, 2001. С. 41-46.

[У дадатку да артыкула ўпершыню апублікаваны дакумент ад 10 жніўня 1584 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 275, аа. 420-424, гл. с. 43-46, на с. 42 змешчана фотакопія аркуша 421 гэтага дакумента].

109. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Стварэнне Нясвіжскай ардынацыі // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Нясвіжскага раёна. Мінск, 2001. С. 46-49.

[У дадатку да артыкула ўпершыню апублікаваны дакумент ад 16 жніўня 1586 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 72, аа 57-59 адв., гл с. 47-49, на с. 46 змешчана фотакопія апошняга аркуша гэтага дакумента].

110. С п і р ы д о н а ў М. Ф. Дакументы сведчаць // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Нясвіжскага раёна. Мінск, 2001. С. 51-52.

[ Пад гэтай рубрыкай тут упершыню апублікаваны Прывілей г. Нясвіжу на магдэбургскае права ад 24 чэрвеня 1586 г. з кнігі Метрыкі ВКЛ № 73, аа 190 адв. - 193].

111. Хроніка Убарцкага Палесся / Аўтар-укладальнік А. І. Атнагулаў; Навук.рэд. В. Л. Насевіч. Мінск.: Тэхналогія, 2001. 496 с.: іл .

[ На старонках гэтай кнігі 37-43, пад №№ 5-10, старшым навуковым супрацоўнікам Інстытута гісторыі НАН Беларусі Спірыдонавым М. Ф. апублікаваны шэсць новых дакументаў з пяці Кніг Метрыкі ВКЛ: РГАДА, Ф. 389, воп. 1, адз. зах. 237, а. 499-499 адв., 506-507 адв.; адз. зах. 239, а. 122 адв. - 124; адз. зах. 242, а. 237 адв. - 239 адв.; адз. зах. 259, а. 71-71 адв.; адз. зах. 266, а. 216 адв. - 217. Змешчаны тры фотакопіі фрагментаў гэтых дакументаў].

Валеры МЯНЖЫНСКІ. ДАКУМЕНТЫ З МЕТРЫКІ ВКЛ У СЕРЫІ КНІГ «ПАМЯЦЬ» - ГІСТОРЫКА-ДАКУМЕНТАЛЬНЫХ ХРОНІК ГАРАДОЎ І РАЁНАЎ БЕЛАРУСІ КАНЦА 80-Х - 90-Х ГГ. ХХ СТ.

Abstract: Valery MIANŽYNSKI. Dakumenty z Metryki VKL u seryi knih "Pamiać" - historyka-dakumentalnych chronik haradoŭ i rajonaŭ Biełarusi kanca 80-ch - 90-ch hh. XX st. [Publications of the Documents of the Metrica in a Seria of the Books "Pamiać" ("Memory") - Historical and Documentary Chronicles of Cities and Regions of Belarus, the End of 1980 ^th - 1990 ^th] // METRICIANA: Daśledavańni i materyjały Metryki Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Vol. II (ATHENAEUM: Commentarii Historiae et Culturae. VIII, 2003). P. 183-203.

Кожны апублікаваны дакумент з Метрыкі ВКЛ нібы кропля далучаецца да агульнае скарбонкі гэтай найкаштоўнейшай гістарычнай крыніцы, памнажае выдадзеную архіўную спадчыну. Надзённым з'яўляецца ўлік усяго таго, што публікуецца. У сувязі з чым нельга не звярнуць увагу на такую шматлікую і цікавую серыю кніг, як "Памяць", на старонках якой нярэдка пад рубрыкай "Дакументы сведчаць" друкаваліся матэрыялы з Метрыкі ВКЛ. Наш артыкул мае на мэце даць агляд усіх дакументаў з Метрыкі ВКЛ, якія публікаваліся ў кнігах гэтай серыі. З другога боку, ён уяўляе сабой каталог актаў, апублікаваных тут за апошнія 12 гадоў ХХ ст. Гісторыкі і даследчыкі даўніны сутыкаюцца з цяжкасцямі пры пошуках крыніц, якія раскіданы па шматлікіх кніжных зборах, а таксама носяць характар публікацый асобных дакументаў малымі накладамі ў рэдкіх спецыфічных зборніках, часопісах. Наша праца аблягчае ім гэту задачу. Такі каталог робіць неацэнную паслугу выдаўцам кніг Метрыкі, перад якімі паўстае задача даць спіс папярэдніх публікацый дакументаў да кніг Метрыкі, што рыхтуюцца ў друк.

Першыя кнігі cерыі "Памяць" з'явіліся ў другой палове 80-х гг. ХХ ст., напрыклад, "Памяць" Шумілінскага р-на ў 1985 г, Талачынскага і Бярозаўскага ў 1988 г. і г. д. За ўказаны перыяд выдадзена каля ста кніг. Але першая кніга, якая мае апублікаваныя дакументы з Метрыкі ВКЛ, выйшла ў 1989 г. ("Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на." - Мн.: БелСЭ, 1989.). На сёння больш 30 кніг "Памяці" змяшчаюць дакументы з Метрыкі ВКЛ, усяго 87 дакументаў.

У дадзеным артыкуле дакументы з Метрыкі ВКЛ, якія апублікаваны ў серыі кніг «Памяць» - гісторыка-дакументальных хроніках гарадоў і раёнаў Беларусі, падаюцца ў наступным парадку: тапалагічная і храналагічная дата, аўтарскі загаловак, указанні на выданне, з якога была зроблена перадрукоўка (калі дакумент быў перадрукаваны), нумары дакументаў і старонкі ў публікацыі, а таксама звесткі аб іншых публікацыях, аўтар новай перадрукоўкі. У выпадку, калі дакумент друкуецца ўпершыню, ставіцца прозвішча аўтара, нумарацыя кнігі і аркушаў, указваецца матэрыял копіі (рукапіс або мікрафільм), назва архівасховішча. Як для перадруковак, так і для новых дакументаў у квадратных дужках па магчымасці ўказваюцца нумар кнігі Метрыкі ВКЛ па апошняй валавой, сучаснай архіўнай нумарацыі, яе архіўныя аркушы.

1. [1430] - Першая ўзгадка аб Юр 'евічах (Юрьевичах).

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Калінкавіцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 1999. С. 47.

Перадрукоўка з кн.: Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства Юстиции. М., 1915 . Кн. 21 . № 479. С. 181. У 1995 г. акт надрукаваны цалкам у кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 8 (1499-1514): Užrašymų kn. 8 / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičiu s, Darius Antanavičius . Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995 . Р . 346 [ Кн . Метрык і ВКЛ № 8, аа. 358-358 адв. ].

2. 1452 г. Даравальны запіс вялікага князя літоўскага Казіміра Ягайлавіча пінскаму князю Юрыю Сямёнавічу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Іванаўскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 48.

Перадрукоўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т.27 . Литовская метрика. Отд. 1 . Ч . 1. Книги записей. Спб., 1910 ; У 1998 г. дакумент надрукаваны ў выданні Lietuvos Metrika. Kn . 3 (1440-1498): Už raš ymų kn. 3 / Parengė / Lina Anuž ytė ir Algirdas Baliulis. Vilnius : Ž ara, 1998 . Р. 57 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 3, а. 54 адв.].

3. 1452 г. Даравальны запіс вялікага князя літоўскага Казіміра Ягайлавіча пінскаму князю Юрыю Сямёнавічу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Драгічынскага р-на. - Мн.: Белта, 1997, с. 54.

Перадрукоўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т.27 . Литовская метрика. Отд. 1 , Ч . 1, . Книги записей. Спб., 1910 ; У 1998 г. дакумент надрукаваны ў выданні Lietuvos Metrika. Kn . 3 (1440-1498): Už raš ymų kn. 3 / Parengė / Lina Anuž ytė ir Algirdas Baliulis. Vilnius : Ž ara, 1998. Р. 57. [ Кн. Метрык і ВКЛ № 3, а. 54 адв.].

4. Вільня. 5 мая [1480] - Грамата караля Казіміра менскаму купцу Церашковічу на дазвол бязмытнага гандлю ў гарадах Вялікага Княства Літоўскага.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Гомеля ў 2 кн. Кн. 1. - Мн.: Белта, 1998. С. 44-45; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 56; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. - Мн.: Белта, 2001. С. 174-175.

РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 4, аа. 163-163 адв.

[ У Мінскай "Памяці" дакумент перадрука ваны з кн.: Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов в трех томах. Мн., 1959 . Т. 1. № 113. С. 261].

5. Вільня. 17 красавіка 1483 г. - Першыя звесткі пра вёскі Данілавічы, Дубровічы і Другавічы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Веткаўскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Белта, 1997. С. 46-47.

Перадрукоўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 27 . Литовская метрика. Отд. 1 . Ч. 1. Книги записей. Спб., 1910 . С. 337-375. Дакумент падабраў Насевіч В. Л.

6. Трокі. 7 кастрычніка 1498 г. - Устаўная грамата вялікага князя літоўскага Аляксандра "прывілей" г. Полацку на Магдэбургскае права.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 135-137.

Перадрукоўка з часопіса: Полоцкий летописец: историко-литературный журнал. Полоцк, 1992. № 1. С. 54-55. Да гэтага часу дакумент бы ў надрукаваны: 1. Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1. СПб., 1846. № 159. С. 179-182; 2. Русская историческая библиотека. Т. 27 . СПб., 1910. С. 701-706; 3. Полоцкие грамоты ХІІІ - начала Х V І вв. Ч. 2. М., 1978. С. 153-157 [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 5, аа. 89-91] .

7. Гародня. 26 лістапада 1498 г. - Прывілей Юрыю Зяновічу на ўладанні ў Браславе.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Браслаўскага р-на. - Мн.: Паліграфафармленне, 1998. С. 77-78.

Перадрукоўка з кн.: Акты Литовской Метрики, собранные заслуженным профессором Императорского Варшавского университета Ф. И. Леонтовичем (далее - Акты Литовской Метрики). Варшава, 1896 . Т. 1. Вып. 1 (1413-1498). С. 167.

8. Менск. Чэрвень 1500 г. - Грамата вялікага князя літоўскага пісару Богушу Богавіцінавічу на збіранне даніны з Дняпроўскіх валасцей (у т. л. з Чачэрскай).

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 57.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 5 (1427-1506): U ž ra š ym ų kn . 5 / Pareng ė Egidijus Banionis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1993. № 183. Р. 295 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 5, аа. 329-329 адв.].

9. Менск. Чэрвень 1500 г. - Устаўная грамата караля намеснікам і іншым управіцелям каралеўскіх валоданняў аб відах і памерах пабораў, якія належала браць у Падняпроўскіх паветах.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Рэчыцкага р-на ў 2 кн. Кн. 1. - Мн.: Беларусь, 1998. С. 37-38; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бабруйскага р-на. - Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1998. С. 46-47; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Светлагорска і Светлагорскага р-на ў 2 кн. Кн. 1. - Мн.: Беларусь, 2000. С. 45;

Перадрукоўка з кн.: Любавск ий М. К. Областное деление и местное самоуправление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута. М., 1892. Приложение. № 2. С. Х ІІ-ХІІІ. Акт надрукаваны таксама ў кн.: Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1. С. 137 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 5, а. 329].

10. Абольцы. 7 жніўня 1500 г. - Прывілей князю Глазыне на двор Опсу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Браслаўскага р-на. - Мн.: Паліграфафармленне, 1998. С. 79-80.

Перадрукоўка з кн.: Акты Литовской Метрики . Варшава, 189 7. Т. 1. Вып. 2. (14 99- 1 507). С. 57.

11. Браслаў. 20 кастрычніка 1500 г. - Фундуш Браслаўскаму касцёлу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Браслаўскага р-на. - Мн.: Паліграфафармленне, 1998. С. 80-81.

Перадрукоўка з кн.: Акты Литовской Метрики . Варшава, 189 7. Т. 1 . Вып. 2. (14 99- 1 507) . С. 5 9-60.

12. Вільня. 28 студзеня 1503 г. - Прывілей караля польскага і вялікага князя літоўскага Аляксандра пану Марціну Багданавічу Храбтовічу на сяло Кальчычы і тры службы сялян-конюхаў у сяле Шчорсы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 44.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 6, а. 435.

13. [1503 г.] - З Перамірнай граматы вялікага князя Вялікага Княства Літоўскага караля польскага Аляксандра з князем маскоўскім Іванам.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Верхнядзвінскага р-на ў 2 кн. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1999. С. 53.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 5 (1427- 1506): Užrašymų kn . 5 / Pareng ė Egidijus Banionis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1993. № 118. 13. Р. 209.

14. Вільня. 12 ліпеня 1506 г. - Даравальная грамата (прывілей) караля польскага і вялікага князя літоўскага Аляксандру Хадкевічу на валоданне вялікай Бераставіцай і іншымі землямі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бераставіцкага р-на. - Мн.: Белта, 1999. С. 48.

Перадрукоўка з кн.: Наш радавод. Гродна, 1993. С. 35- 37. [ Метрыка ВКЛ. Копія з архіва Касакоўскіх. Дакумент быў скапіраваны А. Ф. Смалянчуком з кнігі Kossakowski St . Monografije historyczno - genealogiczne niekt ó rych rodzin polskich . T . 1. Warszawa , 1859. S . 299- 318. Касакоўскі актыўна карыстаўся матэрыяламі Кароннай і Літоўскай Метрык].

15. Менск. 27 чэрвеня 1508 г. - Прывілей караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта Фёдару Калантаеву на маёнтак Паланая з сёламі Барацін, Мілошава, Стрэльнікі, Працяневічы і інш.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 45.

Перадрук оўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 20. Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 2. Книги судных дел. Спб., 1903. С. 780. Дакумент падабраў Спірыдонаў М. Ф.

16. Смаленск. 27 жніўня 1508 г. - Прывілей Сеньку Мсціслаўцу на сяло ў Лучыцкай воласці, названае Касцюкова.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Касцюковіцкага р-на. - Мн.: Вышэйшая школа, 2000. С. 55.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 8 (1499- 1514): U ž ra š ym ų kn . 8 / Pareng ė Algirdas Baliulis , Romualdas Firkovičiu s , Darius Antanavičius. Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1995. № 353. Р. 276.

17. Смаленск. 21 верасня 1508 г. - Рашэнне вышэйшых улад Вялікага Княства Літоўскага па судовай справе чачэрскага жыхара О. Курбачыча, які абвінаваціў Чачэрскую воласць у забойстве свайго бацькі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 57.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 8 (1499- 1514): U ž ra š ym ų kn . 8 / Pareng ė Algirdas Baliulis , Romualdas Firkovičiu s , Darius Antanavičius. Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1995. № 416. Р. 312-313.

18. Масква. 8 кастрычніка 1508 г. - З упамінання аб Чачэрску ў «перамірнай» грамаце з нагоды заканчэння вайны паміж Маскоўскай дзяржавай і Вялікім Княствам Літоўскім 1507-1508 гг.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 57-58.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika. Kn. 8 (1499–1514): Užrašymų kn. 8 / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičius, Darius Antanavičius. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 416. Р. 125—126.

19. Масква. 8 кастрычніка 1508 г. - З перамірнага ліста князя вялікага маскоўскага Васіля з каралём польскім Жыгімонтам.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Верхнядзвінскага р-на ў 2 кн. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1999. С. 53-54.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 8 (1499- 1514): Užrašymų kn. 8 / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičiu s, Darius Antanavičius . Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995 . № 416. Р. 125-126.

20. Кракаў . 12 кастрычніка 1510 г . - Грамата вялікага князя Жыгімонта намесніку чачэрскаму аб пажалаванні двараніну гаспадарскаму Косцю Пішчыкаву сяла Турышчэвічы і вострава Бардыж у Чачэрскай воласці .

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 58.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika. Kn. 8 (1499–1514): Užrašymų kn. 8 / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičius, Darius Antanavičius. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 416. Р. 387—388.

21. Кракаў. 20 кастрычніка 1510 г. -- Прывілей Жыгімонта Старога Сямёну Іванавічу на вёску Туганавічы ў Цырынскім павеце.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка г. Баранавічы і Баранав-га р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 61.

Перадрук оўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 20. Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 2. Книги судных дел. Спб., 1903. С. 638.

22. Бярэсце. 15 ліпеня 1511 г. Прывілей - пацвярджэнне караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта гаспадарскім дваранам Івану, Васілю і Фёдару Сямёнавічам Уколавым прывілеяў - данін караля польскага і вялікага князя літоўскага Аляксандра і самога Жыгімонта на палавіну двара Нягневічы і іншыя маёнткі ў Наваградскім павеце.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Навагрудскага р-на. - Мн.: Беларусь, 1996. С. 124-125.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 9, аа. 88-89. [Дакумент выкарыстаны ў якасці аргументацыі ў артыкуле Спірыдонава М. Ф. "Нягневічы: першыя звесткі". С. 123-128].

23. Бярэсце. 2 кастрычніка 1511 г. - Прывілей Жыгімонта І Старога жыхарам Падняпроўскіх і Падзвінскіх валасцей.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бабруйскага р-на. - Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1998. С. 47; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Слаўгарадскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 42.

Перадрукоўка з кн .: Акты, относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией (1506- 1544). СПб., 1848. Т. 2. С. 99- 100. Акт надрукаваны таксама ў кн.: Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1. С. 138- 139 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 8, аа. 497 адв. - 498].

24. Бярэсце. 2 кастрычніка 1511 г. - Грамата вялікага князя літоўскага Жыгімонта жыхарам валасцей Прыдняпроўскіх (у тым ліку Чачэрскай) і Задзвінскіх з пацвярджэннем старога звычаю ім самім аддаваць у казну даніну мядовую і грашовую.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 58-59.

Перадрукоўка з кн.:Lietuvos Metrika. Kn. 8 (1499–1514): Užrašymų kn. 8 / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičius, Darius Antanavičius. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 416. Р. 454—455.

25. Бярэсце. 7 кастрычніка 1511 г. - Судовае рашэнне па іску аб волі групы сялян маёнтка Паланая пану Фёдару Калантаеву.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 45-46.

Перадрук оўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 20. Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 2. Книги судных дел. Спб., 1903. С. 780- 782. Дакумент падабраў Спірыдонаў М. Ф.

26. [Кракаў. 26 сакавіка 1512 г.] - Судовае рашэнне па іску пана Фёдара Калантаева селяніну Івану Шылу з дзецьмі як прыгоннаму маёнтка Паланая.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 46-47.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 9, аа. 78- 79.

27. Бярэсце. 18 студзеня 1516 г. - Судовая пастанова па іску пана Фёдара Калантаева селяніну Івану Шылу і яго сынам як прыгонным маёнтка Паланая.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 47-48.

Перадрук оўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 20. Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 2. Книги судных дел. Спб., 1903. С. 272-275 . Дакумент падабраў Спірыдонаў М. Ф.

28. Бярэсце. 29 снежня 1518 г. - Даравальная грамата караля Жыгімонта І князю Чартарыйскаму на пажыццёвае ўладанне Прапойскай і Чачэрскай валасцямі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Слаўгарадскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 42-43; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 59.

Перадрукоўка з кн.: Белорусс ия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов в трех томах. Мн., 1959. Т. 1. № 57. С. 135- 136. Акт надрукаваны таксама ў кнізе М. К. Любаўскага «Областное деление и местное самоуправление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута». М., 1892. Приложение. № 31. С. ХХХ- ХХХІ і ў выданні: Lietuvos Metrika. Kn . 11 (1518 ­ 1523) : Užrašymų kn . 11 / Parengė Artūras Dubonis . Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla institutаs, 1997 . № 59. С. 78. [Кн. Метрыкі ВКЛ № 11, а. 33].

29. Слонім. 8 снежня 1520 г. - Судовае рашэнне па іску пана Фёдара Калантаева князю Кільдзішу Хільдзярэвічу аб незаконным прысваенні прыгоннага селяніна Семяндзяя Андрэевіча Куневіча з сям'ёй з сяла Барацін маёнтка Паланая.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 48-49.

Перадрук оўка з кн.: Русская историческая библиотека: Т. 20. Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 2. Книги судных дел. Спб., 1903. С. 1490- 1493. Дакумент падабраў Спірыдонаў М. Ф.

30. Торунь. Снежань 1520 г. - Пасольскія пасланні польскага караля Жыгімонта да маскоўскага вялікага князя Васіля ІІІ аб заключэнні міру.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 69.

Перадрукоўка з кн.: Акты, относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией (1506–1544). СПб., 1848. Т. 2. № 108. ІІІ. С. 134. У 1997 г. гэты акт надрукаваны таксама ў кн.: Lietuvos Metrika. Kn. 10 ( 1440 ­ 1523): Užrašymų kn. 10 / Parengė Egidijus ir Algirdas Baliulis. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla institutаs, 1997. № 72. С. 80–81 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 10, аа. 66 адв. / 51 адв. – 67 адв. / 52 адв.].

31. Кракаў. 24 мая 1523 г. - Грамата караля Жыгімонта І Старага мяшчанам Полацка аб вызваленні ўноў пасяліўшыхся жыхароў ад падатку і павіннасцей на 10 гадоў.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 137.

Перадрукоўка з кн.: Белорусс ия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов в трех томах. Мн., 1959. Т. 1. № 117. С. 266 [К н. Метрыкі ВКЛ № 14, аа. 267 адв. - 268 ] .

32. Петрыкаў. 31 кастрычніка 1523 г. - Ліст, пісаны да ваяводы полацкага старасты дарагіцкага, пана Пятра Станіслававіча, абы баярам смаленскім Кузьме а Тарасу Мікіцінічам на зямлю пустоўскую на імя Пагост у Полацкім павеце.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Міёрскага р-на. - Мн.: Беларуская навука, 1998. С. 70.

РГАДА, ф.389, воп. 1, адз. з. 12, аа. 122-123.

33. Кракаў. 12 ліпеня 1524 г. - Рашэнне Жыгімонта І па скарзе жыхароў Браслаўскай воласці на П. Сапегу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Браслаўскага р-на. - Мн.: Паліграфафармленне, 1998. С. 85.

Перадрукоўка з кн.: Акты Л итовско-Русского государства, изданные М. Довнар-Запольским (далее - Акты Л итовско-Русского государства). М., 1900. Вып. 1. (1390 - 1529). С. 196 - 198.

34. Май-ліпень 1525 г. - З пасольскага паслання маскоўскага вялікага князя Васіля Іаанавіча каралю Жыгімонту.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 69-70.

Перадрукоўка з кн .: Акты, относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией (1506 - 1544). СПб., 1848. Т.2. № 134. ІІІ. С. 161 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 7, аа. 480-482].

35. Вільня. 10 чэрвеня [1528 г.]. - Адказ караля Жыгімонта І на скаргу жыхароў Свіслацкай воласці аб адмове сялян памешчыкаў Вішнеўскіх і Катовічаў ад работ у Свіслачы і Кіеве.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Асіповіцкага р-на. - Мн.: Белта, 2002. С. 58.

Перадрукоўка з кн .: Малиновский И. Сборник материалов к истории панов-рады Великого княжества Литовского. Томск, 1901. С. 323 [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 15, аа. 48- 48 адв. ] .

36. Вільня. 29 чэрвеня 1528 г. Пацвярджэнне караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта гаспадарскаму двараніну Фёдару Уколаву прывілея аб пажалаванні яму палавіны двара Нягневічы Ноўгародскага павета ў сувязі са скаргай сакольнікаў гэтага двара з сяла Асташын аб значным павелічэнні ім іх павіннасцей.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Навагрудскага р-на. - Мн.: Беларусь, 1996. С. 127.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 224, аа. 255 адв. - 256. У 1997 г. гэты акт быў надрукаваны ў выданні: Lietuvos Metrika. Kn . 224 (1522 ­ 1530): 4 ­ oji Teismų bylų knyga / S. Lazutka, I. Valikonytė, G. Kirkienė, J Karpavičienė ir kt . Vilnius: Vilniaus Universitetas , 1997. № 293. С. 248 [Дакумент выкарастаны ў якасці аргументацыі ў артыкуле Спірыдонава М. Ф. "Нягневічы: першыя звесткі". С. 123-128].

37. 1528 г. - Рэестр баяр Клецкіх.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Клецкага р-на. - Мн.: Мастацкая літаратура, 1999. С. 47.

Перадрукоўка з кн.: Ру сская историческая библиотека. Т. 33. Литовская Метрика. Переписи войска Литовского / Подготовлены к печати С. Л. Пташицким. - Пг. , 1915. Стб. 189-190 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 523].

38. Вільня. 17 сакавіка 1529 г. - Аб перадачы Алучыцкай воласці пад кіраванне дзяржаўцы Крычаўскага замка і воласці князя Васіля Сямёнавіча Жылінскага.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Касцюковіцкага р-на. - Мн.: Вышэйшая школа, 2000. С. 55.

Перадрукоўка з кн.: М. К. Любавск ий. Областное деление и местное самоуправление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута. М., 1892. Приложение. № 46. С. Х LV І II -Х L І X [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 7, арк. 531 , 532].

39. Вільня. 1 верасня 1529 г. -- Вырак караля Жыгімонта І падданым Бабруйскай Віленскай палавіны з людзьмі п. Я. М. Радзівіла і п. В.Касцевіча Зубарэвічамі і Калчычанамі аб сумесным адбыванні натуральных павіннасцей; апошнія павінны адбываць іх разам з воласцю.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бабруйска. - Мн.: Выш. шк., 1995. С. 35; Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бабруйскага р-на. - Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1998. С. 48.

Перадрукоўка з кн.: Акты Литовско-Русского государства (1390-1529). Вып. 1. М., 1900. С. 228-229.

40. Вільня. 12 кастрычніка 1533 г. - Ліст караля польскага і вялікага князя Вялікага Княства Літоўскага Жыгімонта І Старога аб рабаванні насельніцтва Бабруйскай воласці пісарамі пры спагнанні падаткаў.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Бабруйскага р-на. - Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1998. С. 48-49.

Перадрукоўка з кн.: Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1. С. 157-158. Акт надрукаваны таксама ў кнізе М. К. Любаўскага «Областное деление и местное самоуправление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута». М., 1892. Приложение. № 51. С . L І V - LVI . Дакумент падабраў А. І. Валахановіч [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 15, аа. 172-174].

41. Дуброўна. 18 лістапада 1534 г. - Распараджэнне ўладальніка маёнтка Дуброўна Яна Юр'евіча Глябовіча наконт карыстання бортнымі дрэвамі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 72.

Перадрукоўка з кн.: Беларускі архіў. Т. 2 (X V -X V I ст.). Мн., 1928. № 363 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 16].

42. Дуброўна. 19 лістапада 1534 г. - Разгляд Янам Глябовічам канфлікту паміж сялянамі вёскі Мардашэвічы і іншымі падданымі Дубровенскага маёнтка.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 72.

Перадрукоўка з кн.: Беларускі архіў. Т. 2 (X V -X V I ст.). Мн., 1928. № 364 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 16].

43. Дуброўна. 19 лістапада 1534 г. - Разгляд Янам Глябовічам канфлікту паміж сялянамі Дубровенскага маёнтка.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 72.

Перадрукоўка з кн.: Беларускі архіў. Т. 2 (X V -X V I ст.). Мн., 1928. № 365 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 16].

44. Дуброўна. 28 лістапада 1534 г. - Разгляд Янам Глябовічам справы паміж сялянамі Расасенскай воласці Дубровенскага маёнтка і Зарубскім панам.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 73.

Перадрукоўка з кн.: Беларускі архіў. Т. 2 (X V -X V I ст.). Мн., 1928. № 414 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 16].

45. Кракаў. 4 лютага 1537 - Пацвярджальны прывілей караля польскага, вялікага князя літоўскага Жыгімонта І Старога полацкаму, віцебскаму і мсціслаўскаму ўладыку, архіепіскапу Сімяону на манастыр святога Івана Прадцечы ў г. Полацку ў пажыццёвае валоданне.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 137.

Падрыхтаваў Мянжынскі В. С. па РГАДА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 21, аа. 79-79 адв.

46. Кракаў. 18 чэрвеня 1537 г. - З ліста ваяводзе віленскаму пану Гаштольту аб крыўдах мяшчан гомельскіх ад дзяржаўцы іх князя Васіля Талачынскага.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Веткаўскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Белта, 1997. С. 50-52.

Перадрукоўка з кн.: Довнар-Запольский М. В. Очерки по организации западнорусского крестьянства в Х V І в. Киев, 1905. Приложения. № 14.

47. Кракаў. 28 сакавіка 1538 г. - Пацвярджальны караля польскага, вялікага князя літоўскага Жыгімонта І Старога пану Зміцеру Багданавічу на мастаўнічае полацкае ў пажыццёвае валоданне.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 138.

Падрыхтаваў Мянжынскі В. С. па РГАДА, ф.389, воп.1, адз. з. 20, а. 160.

48. 1538 г. - Пералік службаў у вёсках Сабешкава і Свіракі і павіннасцяў дубровенскіх падданых.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Дубровенскага р-на. Кн. 1. - Мн.: Паліграфафармленне, 1997. С. 73.

Перадрукоўка з кн.: Беларускі архіў. Т. (X V -X V I ст.). Мн., 1928. № 366. [Кн. Метрыкі ВКЛ № 16].

49. Кракаў. 29 красавіка 1539 г. - Паведамленчы «ліст» караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта І Старога да ўсіх слуг путных і сялян прыгонных полацкага ігуменства аб наданні полацкай баярыні Міхайлавай Сенькавіча ігуменства Полацкага манастыра святога Спаса і Прачыстае Божае маці.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 138.

Падрыхтаваў Мянжынскі В. С. па РГАДА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 20, а. 275.

50. Вільня. 19 лютага 1541 г. - Пастанова Маршалкоўскага суда па іску паноў Храбтовічаў да пані Мікалаевай Мікалаевіча Кезгайлавай - Ганны Янаўны Радзівілаўны аб парушэнні межаў Шчорсаўскай пушчы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Навагрудскага р-на. - Мн.: Беларусь, 1996. С. 130-132.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 229, а. 171-173 адв. [Тэкст гэтага акта ўпершыню надрукаваны ў Беларускім гістарычным часопісе. 1995. № 2. С. 94-97. У кнізе "Памяць" дакумент прыведзены ў дадатку да артыкула Спірыдонава М. Ф. "З росказанья господара...". С. 128-130].

51. Вільня. [24 мая 1542 г.]. - Прывілей караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта І Старога пану Станіславу Станіслававічу Давойну на пасаду полацкага ваяводы да асобага распараджэння вялікага князя.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 152-153.

Падрыхтаваў Мянжынскі В. С. па РГАДА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 28, аа. 86-86 адв.

52. Вільня. 7 кастрычніка 1546 г. -- Судовая справа паміж князямі Андрэем Іванавічам Азярацкім і Дзмітрыем Раманавічам Відзініцкім, якая разглядалася віленскім ваяводам Янам Юр'евічам Глябовічам у віленскім замкавым судзе.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Крупскага р-на. - Мн.: БелЭн, 1999. С. 64-65.

Падрыхтаваў Насевіч В. Л. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 234, аа. 71 адв.-73.

53. Вільня. 28 чэрвеня 1548 г. - Дароўны ліст Станіслава Юр'евіча Зяновіча свайму служэбніку Міцьку Іванавічу на землі і людзей у сваім маёнтку Паставы за яго службу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. - Мн.: Белта, 2001. С. 57-58.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 34, аа. 84-86.

54. Вільня. 1552 г. - Прывілей караля польскага і вялікага князя літоўскага Жыгімонта ІІ Аўгуста полацкаму гараднічаму пану Васілю Корсаку на пасады гараднічага цівуна і ключніка замка Полацкага.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 138-139.

Падрыхтаваў Мянжынскі В. С. па РГАДА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 28, аа. 119 адв. - 120.

55. [1552] - Другая ўзгадка аб Юр'евічах (Юрьевичах).

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Калінкавіцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 1999. С. 47.

Перадрукоўка з кн.: Арх ив Юго-Западной России. Литовская Метрика, книга переписей № 6. Л. 123. Т. І. Ч. V ІІ. Киев, 1886. Фрагмент дакумента падабраў У. Ф. Ісаенка [Кн. Метры кі ВКЛ № 563].

56. [1552] - Вопіс Мазырскага замка.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Калінкавіцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 1999. С. 47.

Перадрукоўка з кн.: Арх ив Юго-Западной России. Литовская Метрика, книга переписей № 6. Л. 123. Т. І. Ч. V ІІ. Киев, 1886. Фрагмент дакумента падабраў У. Ф. Ісаенка [Кн. Метры кі ВКЛ № 563 ] .

57. Вільня. 1555 г. - Ліст аб продажы Юрыем Міхайлавічам Зяновічам сваёй чацвёртай часткі маёнтка і места Паставы Гомейскаму старосце Яну Янавічу Хршчановічу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2001. С. 58.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 34, аа. 398-400.

58. 1556 г. - Пацвярджэнне пану Яну Андрэевічу Завішу на маёнткі Швекшны, Дзявілтава, замачак Ракава, палову воласці Бакшты, Дварэц і Дзярэўную яму ад брата яго пана Малхера па справе перадачы на вечнасць маёнткаў Мантрымішкі і Шылава.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чэрвеньскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 48.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 38, аа. 34 адв. - 37, дак. № 28 [Надрукаваны фрагмент гэтага дакумента].

59. Вільня. 3 мая 1557 г. - Ліст-абавязацельства сялян Лаўрына Бернатовіча, Мацея і Станіслава Пупкаў служыць кіеўскай ваяводзінай Фрыдрыхавай Пронскай Фядоры Богушаўне ў яе маёнтку Камаі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2001. С. 59.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 252, аа. 215-216.

60. Ноўгародак. 25 лістапада 1557 г. - Дароўны ліст пані Мікалаевай Станіслававіча Глябовічавай - Настассі Венцславаўны Няміроўны дачцэ Раіне і яе мужу Якубу Красоўскаму на маёнтак Вераскава Ноўгародскага павета.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Навагрудскага р-на. - Мн.: Беларусь, 1996. С. 133-135.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 39, аа. 143 адв.-148 адв. [Дадзены варыянт акта сваёй арфаграфіяй некалькі адрозніваецца ад яго іншага варыянта, падрыхтаванага па кн. Метрыкі ВКЛ № 43, аа.42 адв. - 45, што ўжо быў надрукаваны: Спірыдонаў М. Ф. Вераскава, 1557 год // Беларускі гістарычны часопіс. 1993. № 2. С. 35-41. Дакумент прыведзены ў дадатку да артыкула Спірыдонава М. Ф. "Вераскава, 1557 год". С. 132-133].

61. Вільня. 20 снежня 1557 г. - Ліст каралеўскага пісара Яна Гайкі і яго жонкі Рожы Зычылаўны аб продажы маёнтка Камаі (Сурвілішкі) кіеўскай ваяводзінай княгіні Фрыдрыхавай Пронскай Фядоры Богушаўне.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2001. С. 60.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 40, аа. 128-131.

62. Бярэсце. 10 жніўня 1558 г. - Пацвярджэнне Жыгімонта Аўгуста Станіславу Гзоўскаму маёнтка Ведзьма ў поўную ўласнасць.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на. - Мн.: БелСЭ, 1989. С. 61-62.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 39, аа. 175-177 адв. [Гэты і яшчэ чатыры дакументы з Метрыкі ВКЛ у Ляхавіцкай памяці {гл. ніжэй} прыведзены ў якасці дадаткаў да артыкула М. Ф. Спірыдонава "З сівой даўніны". С. 29-42 і артыкула "Вытокі" - са звесткамі аб населеных пунктах Ляхавіччыны за Х V -Х V І ст., узятымі пераважна з актаў Метрыкі ВКЛ. С. 71-76].

63. Кракаў. 1 мая 1559 г. -- Велікакняжацкі прывілей троцкаму пану (кашталяну) Ераніму Хадкевічу на заснаванне мястэчка на землях сяла Забаброўе, на месцы сучаснай вёскі Бобр.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Крупскага р-на. - Мн.:БелЭн, 1999. С. 65-66.

Падрыхтаваў Насевіч В. Л. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 38, аа. 203-203 адв.

64. Вільня. 9 ліпеня 1561 г. - З граматы вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста старостам і дзяржаўцам (у тым ліку чачэрскаму) з загадам аб'явіць насельніцтву, каб усе спяшаліся на вайну.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: Белта, 2000. С. 61.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 32. Р. 53-54.

65. Вільня. 20 верасня 1561 г. - З граматы вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста «ўкраінным» старастам і дзяржаўцам, у якой паведамляецца аб дзеяннях вялікага князя маскоўскага і даецца загад добра ахоўваць замкі і сачыць за дзеяннямі непрыяцеля.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2000. С. 61-62.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 51. Р. 69.

66. Вільня. 15 лістапада 1561 г. - Грамата вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста «ўкраінным» старастам і дзяржаўцам, каб яны перапісалі ўсіх годных да службы казакаў, а падданых з іх маёмасцю размясцілі ў замках.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2000. С. 62.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 72. Р. 80-81.

67. Вільня. 9 сакавіка 1562 г. - Грамата караля Жыгімонта П Аўгуста Станіславу Давойне на валоданне Свіслацкім маёнткам з апісаннем абавязкаў дзяржаўцы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Асіповіцкага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 59.

Перадрукоўка з кн .: Довнар-Запольский М. В. Очерки по организации западно-русского крестьянства. Киев, 1905 [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 44 , аа. 4-5 адв. ] .

68. Вільня. 22 сакавіка 1562 г. - Грамата вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста ваяводзе троцкаму, дзяржаўцы чачэрскаму і прапойскаму, гомельскаму і іншым з загадам рыхтавацца да баявых дзеянняў.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2000. С. 62-63.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 87. С. 94-95. Дакумент апублікаваны з невялікімі скарачэннямі.

69. Вільня. 6 красавіка 1562 г. - Грамата вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста «ўкраінным» старастам з паведамленнем аб пачатку ваенных дзеянняў у Лівоніі і загадам агнём і мячом рабіць спусташэнні на зямлі ворага.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2000. С. 62-63.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 85. С. 93-94. Дакумент апублікаваны з невялікімі скарачэннямі.

70. Бакшты. 15 мая 1562 г. - Ліст гаспадарскага зямяніна Мацвея Івашкавіча аб продажы сваёй часткі палаца Сірынчаны брату Дзмітру Івашкавічу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Пастаўскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2001. С. 62-63.

Падрыхтаваў Брэгер Г. М. па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 260, аа. 227-229.

71. Вільня. 29 верасня 1562 г. - Наказ вялікага князя літоўскага Жыгімонта Аўгуста, якога павінны прытрымлівацца ў замках «украінных» (Рагачове, Гомелі, Чачэрску і інш.) у выпадку ваеннай небяспекі.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чачэрскага р-на. - Мн.: БЕЛТА, 2000. С. 62-63.

Перадрукоўка з кн.: Lietuvos Metrika . Kn . 564 (1553-1567): Vie šų j ų reikal ų knyga 7 / Pareng ė Algirdas Baliulis . Vilnius : Mokslo ir enciklopedij ų leidykla , 1996. № 122. С. 120-121. Дакумент апублікаваны з невялікімі скарачэннямі.

72. Вільня. 5 верасня 1564 г. - Прывілей Жыгімонта Аўгуста свяшчэнніку ляхавіцкай царквы святога Юр'я Міхаілу Лявонавічу на карчму ў яго маёнтку Еўлашковічы (Еўлашкоўскім).

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на. - Мн.: БелСЭ, 1989. С. 62-63.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 39, аа. 621-621 адв.

73. 1565-1566 гг. - З апісання межаў паветаў ВКЛ пасля адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы 1565-1566 гг.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чашніцкага р-на. - Мн.: Беларуская навука, 1997. С. 79.

Перадрукоўка фрагмента дакумента з кн.: Ру сская историческая библиотека. Т. 30. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Книги публичных дел. Юрьев, 1914 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 529].

74. Вільня. 28 студзеня 1566 г. -- Грамата караля Жыгімонта ІІ Аўгуста аб вызваленні ад пабораў і павіннасцей на восем гадоў новым жыхарам Дзісны.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Міёрскага р-на. - Мн.: Беларуская навука, 1998. С. 70-71.

Перадрукоўка з кн.: Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов в трех томах. Мн., 1959. Т. 1. № 125. С. 274-275. У 2001 г. гэты дакумент быў надрукаваны ў кн.: Метрыка Вялікага княства Літоўскага: Кніга 44: Кніга запісаў 44 (1559-1566) / Падрыхт. Алесь Груша. - Мн.: Арты-Фэкс, 2001. № 92. С. 106-107 [Кн. Метрыкі ВКЛ № 44, аа. 96 адв. - 97].

75. Кнышын. 5 лютага 1567 г. - Загад Жыгімонта Аўгуста васальнай шляхце Ляхавіцкага замка падпарадкоўвацца ляхавіцкаму дзяржаўцу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на. - Мн.: БелСЭ, 1989. С. 63.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 266, а. 94.

76. Гародня. 13 жніўня 1567 г. - Прывілей Жыгімонта Аўгуста ляхавіцкаму зямяніну Валенцію Чаркоўскаму на вызваленне ад вотчыннай васальнай залежнасці.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на. - Мн.: БелСЭ, 1989. С. 64-65.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 48, аа. 129-130 адв.

77. Кныш и н. 12 февраля 1568 г. - Привилей короля польского и великого князя литовского Жыгимонта Августа князю Юрию Юрьевичу Слуцкому на основание местечка Ленин.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Жыткавіцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 1994. С. 124.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 166, аа. 260-260 адв.

78. 15 ліпеня 1568 г. - Даніна князя Мікалая Юр'евіча Радзівіла служэбніку Севярыну Руцкаму на сяло Капатковічы Мазырскага павета за службу.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Петрыкаўскага р-на. - Мн.: Ураджай, 1995. С. 52-53.

[Выпіс-копія гэтай даніны з кніг Метрыкі Канцылярыі гаспадарскай Галоўнай ВКЛ засведчана подпісамі п. падканцлера ВКЛ Антонія Пшэдзецкага і метрыканта ВКЛ Юзафа Міклашэвіча. Нумар Кнігі Метрыкі не ўказаны ] .

79. Варшава. 11 красавіка 1571 г. - Грамата ульскаму ўладальнаму князю Канстанціну Лукомскаму аб разведанні ў пагранічных межах аб дзеяннях маскоўскага гасудара і яго ратных людзей.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Чашніцкага р-на. - Мн.:Беларуская навука, 1997. С. 80.

Перадрукоўка з выдання: Писцовые книги Московского государства. Часть 1. Писцовые книги XVI века. Отд. II / Под ред. Н. В. Калачова. СПб.: Изд-е Императорского Русского Географического общества, 1877. С. 421-455 [ Кн. Метрыкі ВКЛ № 566 ] .

80. Варшава. 10 красавіка 1572 г. - З прывілея Жыгімонта Аўгуста Я. Е. Хадкевічу пра абмен маёнтка Ляхавічы на маёнтак Свіслач.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Ляхавіцкага р-на. - Мн.: БелСЭ, 1989. С. 65-68.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 54, аа. 68-73 адв.

81. Нясвіж. 10 жніўня 1584 г. - Ліст Мікалая Крыштофа Радзівіла, князя на Алыцы і Нясвіжы, графа на Шыдлаўцы і Міры, аб заснаванні ім у горадзе Нясвіжы каллегіі езуітаў і дары ёй будынка касцёла, а таксама зямельнай уласнасці, у т.л. сёл «Рудавое» (Рудаўка) і «Ужонка» (Вужанка) маёнтка Нясвіж, маёнтка Ліпск з мястэчкам Ліпск, з сёламі «Туховичи» (Тухавічы), «Залужо» (Залужжа), «Светица» (Свяціца), «Новоселки» (Навасёлкі), «Роздчаловичи» (Раздзялавічы), «Репехово» (не існуе) і «Залипене» (Заліпенне) Наўгародскага павета ў прывілеі-пацвярджэнні Стафана ад 4 лютага 1585 г. (Варшава).

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Нясвіжскага р-на. - Мн.: БелЭн, 2001. С. 43-46.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 275, аа. 420-424.

82. Гародна. 24 чэрвеня 1586 г. - Загад-аб'ява Стафана аб пажалаванні гораду пана Мікалая Крыштофа Радзівіла Нясвіжу прывілея на магдэбургскае права і герб, а таксама шэрага прывілей гораду і яго жыхарам.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Нясвіжскага р-на. - Мн.: БелЭн, 2001. С. 51-52.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 73, аа. 190 адв. - 193.

83. Гародна. 16 жніўня 1586 г. - Афіцыйная копія ліста Альбрыхта Мікалаевіча Радзівіла аб згодзе з братамі на стварэнне ардынацый у іх галоўных маёнтках Алыка, Нясвіж, Мір і Клецк у прывілеі-пацвярджэнні Стафана Баторыя ад 10 снежня 1586 г.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Нясвіжскага р-на. - Мн.: БелЭн, 2001. С. 47-49.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 72, аа. 57-59 адв.

84. Гародня. 16 жніўня 1586 г. - Ліст Альбрыхта Мікалаевіча Радзівіла аб згодзе з братамі на стварэнне ардынацыі ў іх галоўных маёнтках Алыка, Нясвіж, Мір і Клецк у пацвярджэнні Стэфана ад 10 снежня 1586 г.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Карэліцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 2000. С. 50-52.

Падрыхтаваў Спірыдонаў М. Ф. па РДАСА, ф. 389, воп. 1, адз. з. 72, аа. 57-59 адв.

85. 26 ліпеня 1596 г. - З граматы караля Сігізмунда ІІІ аб пацвярджэнні правоў і прывілеяў мяшчанам Оршы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Оршы і Аршанскага р-на: Кн. 1. - Мн.: БелЭн, 1999. С. 75.

РДАСА, ф.389, воп. 1, адз. з. 78, аа. 37-38. Надрукаваны фрагмент дакумента.

86. Вільня. 13 лютага 1644 г. - Гарантыя шляхетнаму Яну Дзягілевічу, полацкаму месцкаму пісару, адносна яго пражывання ў Полацку.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Полацка. - Мн.: БелЭн, 2002. С. 174-176.

Пераклад дакумента на сучасную беларускую мову і каментар падрыхтаваў Віталь Галубовіч па НГАБ, ф. КМФ. 18, воп. 1, адз. з. 114, аа. 394-395 адв.

87. 30 кастрычніка 1743 г. - Пацверджанне Аўгуста Трэцяга, міласцю Божай караля польскага, князя літоўскага, рускага, прускага, мазавецкага, кіеўскага, валынскага, падольскага, падляскага, інфляндскага, смаленскага, северскага і чарнігаўскага прывілея караля польскага, вялікага князя літоўскага Стэфана Баторыя ад 22 ліпеня 1580 г. на валоданне Стэфанам Лавейкам сялом Гарбавічы.

Памяць: Гіст. - дакум. хроніка Калінкавіцкага р-на. - Мн.: Ураджай, 1999. С. 57.

[ У кнізе "Памяць" не ўказана па якой публікацыі або Кнізе Метрыкі падрыхтаваны дакумент. Але тэкст дакумента дае падставу меркаваць, што пацверджанне ад 30 кастрычніка 1743 г. верагодна выпісана з Кн. Метрыкі ВКЛ № 172, а прывілей ад 22 ліпеня 1580 г. захоўваецца ў Кн. Метрыкі ВКЛ № 66 - РГАДА, ф. 389, воп. 1. Выпіс з кніг Метрыкі Канцылярыі гаспадарскай ВКЛ подпісаны канцлерам Міхаілам Чартарыйскім і метрыкантам Юзафам Міклашэвічам].

Ад рэдакцыі: назвы дакументаў падаюцца паводле выданняў, хоць некаторыя з гэтых назваў утрымліваюць памылкі.

 

Top