Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
1. Рэальны сектар эканомікі
1.1. Прамысловы комплекс
На долю раёна прыпадае 10,1 % прамысловай вытворчасці вобласці.
Аснову прамысловага комплексу ўтвараюць 25 арганізацый, сярэдняспісавая колькасць працаўнікоў на якіх складае 12,2 тыс. чалавек.
За 2021 год прамысловымі арганізацыямі раёна выраблена прадукцыі ў фактычных адпускных цэнах, уключаючы кошт давальніцкай сыравіны, на суму 1434,1 млн. рублёў, тэмп росту - 119,7 %.
Індэкс прамысловай вытворчасці па наборы тавараў - прадстаўнікоў у базісных коштах 2019 года за 2021 год - 102,7 %.
У аб'ёмах вытворчасці Лідскага раёна найбольшую ўдзельную вагу мае вытворчасць прадуктаў харчавання, напояў, хімічных прадуктаў, вылічальнай, электроннай і аптычнай апаратуры.
У раёне за 2021 год павялічыўся выпуск найважнейшых відаў прамысловай прадукцыі (таварны выпуск): прыбораў для вымярэння электрычных велічынь - у 1,7 раза, частак і прыналежнасцяў бінокляў, манокляў і аптычных тэлескопаў іншых - на 27,7 %, радыятараў электрычных вадканапоўненых - у 1,8 раза, плугоў адвальных трактарных - 14,9%, рыхліцеляў і культыватараў - на 13,7%, сеялак іншых - на 34,1 %, машын для пасадкі бульбы - у 4,3 раза, бульбакапалак - у 2,5 раза, паслуг па ліцці чыгуну - на 29,1 %, брыкетаў, акатышаў і аналагічных відаў цвёрдага паліва - на 15,8%, піламатэрыялаў таўшчынёй больш за 6 мм - на 13,8%, вокнаў, дзвярэй зашклёных і іх каробак, драўляных - у 1,9 раза, мяса і печані сельскагаспадарчай птушкі - на 27,0 %, малака апрацаванага, вадкага - на 10,6 %, малака і вяршкоў сухіх тлустасцю больш за 1,5 % - на 15,1 %, тварагу і тварожных вырабаў - на 9,1 %, сыроваткі - на 12,4 %, мукі з іншых збожжавых культур, акрамя пшанічнай ці пшанічна-жытняй мукі - у 1,8 раза, вотрубаў, высеўкі і іншых адыходаў ад апрацоўкі збожжавых культур - у 1,8 раза, вырабаў макаронных - на 5,7 %, піва - на 10,3 %, напояў безалкагольных іншых - на 22,9 %.
Аб'ём адгружанай прамысловай прадукцыі за 2021 год склаў 1,4 млрд. рублёў, з яго аб'ём адгружанай інавацыйнай прадукцыі - 93,6 млн. рублёў ці 6,7 %.
1.2. Сельская гаспадарка
Доля раёна ў агульным аб'ёме валавай прадукцыі сельскай гаспадаркі вобласці складае 4,0 %.
За 2021 год вытворчасць валавай прадукцыі сельскай гаспадаркі ў супастаўных цэнах склала 117,5 млн. рублёў, тэмп росту да 2020 года - 90,9 %.
Структура валавай прадукцыі сельскай гаспадаркі склалася наступным чынам: жывёлагадоўля - 57,1 %, раслінаводства - 42,9 %, з іх: мяса - 19,4 %, малако - 36,6%, збожжа - 15,0 %, рапс - 4,8 %, кармы -11,6%.
За справаздачны перыяд намалочана 55,6 тыс. тон збожжа. Ураджайнасць склала 26,3 цэнтнераў з гектара.
Валавы збор бульбы - 14,0 тыс. тон, гародніны - 7,8 тыс. тон, цукровых буракоў - 7,8 тыс. тон. Ураджайнасць бульбы склала 260 ц/га, гародніны і цукровых буракоў - 155 ц/га і 481 ц/га адпаведна.
Валавы збор пладова-ягаднай прадукцыі - 3,7 тыс. тон. Ураджайнасць - 88,5 ц/га.
Ільновалакна сабрана 1,1 тыс. тон, ураджайнасць - 10,4 ц/га.
За 2021 год нарыхтавана 6,4 тыс. тон сена, 105,3 тыс. тон сянажу, 9,2 тыс. тон зернесенажу, 168,3 тыс. тон сіласу.
У разліку на адну ўмоўную галаву жывёлы нарыхтавана травяністых кармоў 33,9 ц.к.ед.
У жывёлагадоўлі колькасць буйной рагатай жывёлы склала 30,9 тыс. галоў.
За 2021 год надоена малака 58,6 тыс. тон.
Вытворчасць (гадоўля) жывёлы і птушак склала 9,4 тыс. тон.
1.3. Будаўніцтва
На долю раёна даводзіцца 7,9 % аб'ёмаў будаўніча-мантажных работ вобласці.
Аб'ём будаўніча-мантажных работ за 2021 год склаў 155188 тыс. рублёў.
На будаўніцтва жылля за 2021 год накіравана 81227 тыс. рублёў.
Будаўнічым комплексам раёна выканана падрадных работ на суму 139177 тыс. рублёў.
За 2021 год уведзены ў эксплуатацыю 522 кватэры агульнай плошчай 51,574 тыс. кв. метраў, у тым ліку: 398 кватэр у шматкватэрных жылых дамах агульнай плошчай 25,457 тыс. кв. метраў, 124 кватэры плошчай 26,117 тыс. кв. метраў індывідуальнай жылой забудовы.
1.4. Гандаль
Доля раёна ў агульным аб'ёме рознічнага тавараавароту вобласці складае 13,4 %.
Аб'ём рознічнага тавараавароту праз усе каналы рэалізацыі ў цэлым па раёне за 2021 год у фактычных цэнах склаў 789,5 млн. рублёў. Тэмп росту ў супастаўных цэнах да 2020 году - 102,7 %.
У структуры тавараавароту арганізацый гандлю раёна пераважаюць харчовыя тавары (54,3 %).
Гандлёвымі арганізацыямі за 2021 год праведзена 1358 распродажаў тавараў па зніжаных цэнах і 34 няцэнавыя прома-акцыі, 15 кірмашоў.
Дадаткова атрыманы таварааварот на суму 4,8 млн. рублёў.
Спажывецкі попыт больш чым на 90 % задавальняецца за кошт тавараў беларускіх вытворцаў па мясе і мясных прадуктах, яйках, масле сметанковым, цукры, муцэ, гарэлцы, вінах пладовых, маторным паліве, цэменте, плітцы керамічнай.
1.5. Транспартная дзейнасць
Пасажырааварот за 2021 год склаўся на ўзроўні 91888,3 тыс. пасажыракіламетраў. Пасажырскім транспартам супольнага карыстання перавезена 14778,2 тыс. пасажыраў.
Грузааварот за 2021 год склаў 391629,3 тыс. тона-кіламетраў. Грузавым аўтатранспартам раёна перавезена 1185,8 тыс. тон грузаў.
2. Намінальная налічаная сярэднямесячная заработная плата (мэтавы паказчык)
За 2021 год налічаная сярэднямесячная заработная плата па Лідскім раёне склала 1113,0 рублёў, тэмп росту - 112,7 %.
Змяненне рэальнай заработнай платы да ўзроўню 2020 года - 102,9%.
3. Інвестыцыі ў асноўны капітал (мэтавы паказчык)
Па выніках 2021 года арганізацыямі Лідскага раёна скарыстана 256,2 млн. рублёў інвестыцый у асноўны капітал ці 110,7% да 2020 года.
Па арганізацыях, падпарадкаваных рэспубліканскім органам дзяржаўнага кіравання, аб'ём інвестыцый склаў 56,9 млн. рублёў.
Арганізацыямі, падпарадкаванымі мясцовым выканаўчым і распарадчым органам, скарыстана 115,9 млн. рублёў.
Арганізацыямі, якія не мемі ведамаснай падпарадкаванасці, - 83,4 млн. рублёў.
Тэхналагічная структура інвестыцый:
1. Аб'ём інвестыцый на выкананне будаўніча-мантажных работ - 155,2 млн. рублёў;
2. Выдаткі на набыццё машын, абсталявання, транспартных сродкаў - 70,6 млн. рублёў;
3. Іншыя работы і выдаткі - 30,4 млн. рублёў.
4. Сукупныя паступленні прыбыткаў у бюджэт раёна (мэтавы паказчык)
У цэлым па раёне рост сукупных паступленняў прыбыткаў у бюджэт раёна на 01.01.2022 склаў 118,9 %.
5. Замежнаэканамічная дзейнасць
5.1. Экспарт тавараў
Удзельная вага экспарту тавараў Лідскага раёна ў экспарце Гарадзенскай вобласці склала 14,4 %.
У 2021 годзе аб'ём вонкавага гандлю таварамі па раёне - 651,6 млн. даляраў ЗША, тэмп росту - 118,7 %, у тым ліку экспарт - 485,1 млн. даляраў ЗША ці 119,2 %, імпарт - 166,5 млн. даляраў ЗША ці 117,0 %. Дадатнае сальда знешняга гандлю таварамі павялічылася да ўзроўню 2020 года на 54,0 млн. даляраў ЗША і склалася ў памеры 318,6 млн. даляраў ЗША.
Буйнымі гандлёвымі партнёрамі з'яўляюцца Расійская Федэрацыя, Літоўская Рэспубліка, Украіна, Рэспубліка Польшча.
Пашырана геаграфія экспарту да ўзроўню 2020 года на 10 краін: Дамініканская Рэспубліка, Іярданія, Іран, Ірландыя, Емен, Конга, Новая Зеландыя, Нігерыя, Чылі, Фінляндыя.
У Кітайскую Народную Рэспубліку адгружана прадукцыі на суму 3,9 млн. даляраў ЗША.
5.2. Экспарт паслуг
Удзельная вага экспарту паслуг Лідскага раёна ў экспарце Гарадзенскай вобласці склала 7,4 %.
У 2021 годзе аб'ём знешняга гандлю паслугамі па раёне склаў 31,3 млн. даляраў ЗША, тэмп росту - 125,6 % да 2020 года, у тым ліку экспарт паслуг - 21,8 млн. даляраў ЗША ці 126,4 %, імпарт паслуг - 9,5 млн. даляраў ЗША ці 124,0%. Сальда знешняга гандлю паслугамі склалася дадатнае ў памеры 12,3 млн. даляраў ЗША і павялічылася да ўзроўню 2020 года на 2,7 млн. даляраў ЗША.
Сярод паслуг найболей значнымі з'яўляюцца транспартныя паслугі.
6. Энергазахаванне
Аб'ём эканоміі паліўна-энергетычных рэсурсаў за кошт укаранення энергаэфектыўных мерапрыемстваў па раёне за 2021 год склаў 3446,8 тон умоўнага паліва.
Сумарнае спажыванне паліўна-энергетычных рэсурсаў па раёне за 2021 год склала 163957 тон умоўнага паліва.
7. Рынак працы і палітыка занятасці
Сітуацыя ў сферы занятасці і беспрацоўі ў цэлым па раёне застаецца кіраванай.
У кіраванне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Лідскага райвыканкама па садзейнічанне ў працаўладкаванні за 2021 год звярнуліся 2418 чалавек, з іх 1452 (60,0 %) зарэгістраваных беспрацоўных.
На 1 студзеня 2022 г. лік беспрацоўных, якія стаяць на ўліку, склаў 120 чалавек, узровень беспрацоўя - 0,2% да колькасці эканамічна актыўнага насельніцтва.
Лік вакансій, заяўленых наймальнікамі ў службу занятасці, на канец снежня 2021 г. склаў 1150 вольных працоўных месцаў.
У сярэднім на адну заяўленую вакансію на 1 студзеня 2022 г. даводзіцца 0,1 беспрацоўных.
З пачатку года з улікам наяўных вакансій працаўладкавана 1960 чалавек, у тым ліку 1169 беспрацоўных. Удзельная вага працаўладкаваных грамадзян, якія звярнуліся ў органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, - 75,6 %.
Удзельная вага працаўладкаваных беспрацоў-ных, якія маюць дадатковыя гарантыі ў вобласці садзейнічання занятасці, - 62,9 %.
Накіравана на прафесійнае навучанне беспрацоўных "пад замову" наймальніка - 79,3 %.
У мэтах дадатковай матэрыяльнай падтрымкі беспрацоўных і іншых незанятых грамадзян арганізоўваліся аплачваныя грамадскія работы, у якіх прынялі ўдзел 194 чалавекі.
Для набыцця досведу практычнай працы на працоўныя месцы працаўладкавана 13 беспрацоўных.
За 2021 год аказана фінансавая падтрымка ў выглядзе субсідый 23-м беспрацоўным для арганізацыі прадпрымальніцкай і рамеснай дзейнасці.
II. Асноўныя кірункі сацыяльна-эканамічнага развіцця раёна
1. Фінансавыя вынікі
За 2021 год сума выручкі ад рэалізацыі прадукцыі, тавараў, работ, паслуг у цэлым па раёне склала 2245,3 млн. рублёў, тэмп росту да 2020 году - 115,8%.
Прыбытак ад рэалізацыі прадукцыі склаў 170,5 млн. рублёў, тэмп росту - 114,7 %. Чысты прыбытак - 74,4 млн. рублёў, узрос у 2,4 разы.
Узровень рэнтабельнасці реалізованай прадукціі па раёне - (+) 9,3 %, рэнтабельнасці продажаў - (+)7,6%. Удзельная вага рэнтабельных арганізацый - 73,9%.
Паказчык па зніжэнні ўзроўню выдаткаў на вытворчасць і рэалізацыю прадукцыі (работ, паслуг) па арганізацыях, маёмасць якіх знаходзіцца ва ўласнасці Лідскага раёна, і арганізацыях, у статутных фондах якіх 50 і больш адсоткаў акцый (доляў у статутных фондах) належаць раёну, за 2021 год склаў (-)9,2 %.
4. Малое прадпрымальніцтва
За 2021 год зарэгістравана 57 юрыдычных асоб, у тым ліку 47 мікра-, малых і сярэдніх прадпрыемстваў, 8 арганізацый з удзелам замежнага капіталу і 488 інды-відуальных прадпрыемстваў.
Асноўнымі відамі дзейнасці прадпрыемстваў, створаных у 2021 годзе, з'яўляюцца аптовы і рознічны гандаль, агульнае будаўніцтва будынкаў, змешаная сельская гаспадарка, распілоўка, струганне і прапітка драўніны, іншая дапаможная дзейнасць у вобласці перавозак, дзейнасць па арганізацыі адпачынку і забаваў, рэстаранаў, таксі.
5. Развіццё сацыяльнай сферы
Адукацыя
У 2021 годзе навучэнцамі ўстаноў адукацыі заваявана 83 дыпломы пераможцаў 3-га этапу і 25 дыпломаў пераможцаў заключнага этапу рэспубліканскай алімпіяды па навучальных прадметах.
У рэспубліканскай канферэнцыі даследчых работ па навучальных прадметах заваявана 2 дыпломы.
У 2021 годзе 75 навучэнцаў узнагароджаны залатым (срэбным) медалём.
Па выніках цэнтралізаванага тэставання атрымана 5 стобальных сертыфікатаў.
За 2021 год у аздараўленчых лагерах аздароўлена 4035 навучэнцаў або 26,2 %.
Забяспечваецца праца па ахове правоў і законных інтарэсаў непаўнагадовых.
За 2021 год выяўлена 43 непаўнагадовых, якія засталіся без пдогляду бацькоў, з іх уладкованы на сямейныя формы выхавання 39 непаўнагадовых (90,7 %).
На 1 студзеня 2022 г. на ўліку ў кіраванні адукацыі стаяць 104 апякунскія сям'і, у якіх на выхаванні 148 падапечных; 13 прыёмных сем'яў, якія выхоўваюць 36 прыёмных дзяцей; 2 дзіцячыя дамы сямейнага тыпу, якія маюць на выхаванні 20 дзяцей.
У сферы адукацыі выкананы дзяржаўныя сацыяльныя стандарты.
Ахова здароўя
За 2021 год у раёне ў амбулаторна-паліклінічныя ўстановы зроблена 1408,9 тыс. наведванняў, хуткай дапамогай абслужана 41,4 тыс. выклікаў, у аддзяленнях дзённага знаходжання пралечана 3,1 тыс. чалавек, у стацыянарах на хаце - 2,02 тыс. чалавек, у кругласутачных стацыянарах - 25,4 тыс. чалавек.
Усе дзяржаўныя сацыяльныя стандарты ў вобласці аховы здароўя выкананы ў поўным аб'ёме.
Закуплены тамограф рэнтгенаўскі 8ОМАТОМ (1 штука), КБС да тамографа 8ОМАТОМ (1 штука), праграмна-апаратны комплекс "Шлюз бяспекі" (13 штук), канцэнтратар кіслароду (3 штукі), устаноўка стаматалагічная (2 штукі), апарат для гемадыялізу (1 штука), ларынгаскоп з прыналежнасцямі (1 штука), інкубатар для нованароджаных (2 штукі), электракар-дыёграф Смарт-6 (2 штукі), стэрылізатар паравы ГП-355ВВ (1 штука), апарат для высокапаточнай назальнай тэрапіі (3 штукі), стаматалагічны комплекс "Белдэнт" (1 штука) і іншае.
Выконваўся капітальны рамонт і мадэрнізацыя будынка хірургічнага корпуса, 2-ая чарга.
Культура
Клубнымі ўстановамі культуры праведзена 2478 мерапрыемстваў, у тым ліку 1015 на платнай аснове, якія наведала 108790 чалавек.
За 2021 год колькасць наведванняў бібліятэчнай сістэмы раёна склала 202763 чалавекі.
Колькасць наведванняў устаноў культуры па раёне за 2021 год склала 383775.
Адукацыйны працэс у школах мастацтваў раёна выконваецца ў адпаведнасці з навучальнымі планамі і праграмнымі патрабаваннямі.
Уладальнікамі матэрыяльнай дапамогі адмысловага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы таленавітай моладзі сталі 13 вучняў школ мастацтваў.
Дзяржаўнай установай "Лідскі гістарычна-мастацкі музей" праведзена 1722 экскурсіі і заняткі, арганізавана 50 выстаў.
Колькасць наведвальнікаў дзяржаўнай установы "Лідскі гістарычна-мастацкі музей" і Лідскага замка за 2021 год склала 72222 чалавекі.
Колькасць канцэртаў, якія праводзяцца дзяржаўнай установай культуры "Лідскі эстрадны аркестр", - 57.
Спорт і турызм
У сферы масавай фізічнай культуры і спорту працягнута праца па прапагандзе здаровага ладу жыцця.
За 2021 год праведзена 215 спартова-масавых мерапрыемстваў, у якіх прынялі ўдзел 13,3 тыс. чалавек. Выканалі нарматывы: майстры спорту міжнароднага класу - 1 чалавек, майстры спорту - 1 чалавек, кандыдата ў майстра спорту - 23 чалавекі, 1 разраду - 91 чалавек, прысвоена трэнерскіх катэгорый - 13 чалавек. У спіскавым складзе зборнай Рэспублікі Беларусь знаходзіцца 43 чалавекі. Сталі пераможцамі і прызёрамі міжнародных спаборніцтваў 7 чалавек, рэспубліканскіх - 125 чалавек, абласных - 672 чалавекі.
Найболей значныя спартовыя мерапрыемствы: адкрыты рэспубліканскі турнір па грэка-рымскай барацьбе сярод юнакоў на прызы Валерыя Цыленьця, адкрыты раённы турнір па дзюдо сярод юнакоў "Кубак Гедыміна", рэспубліканскае спартова-масавае мерапрыемства "Вытокі. Крок да Алімпу", этап кубка Рэспублікі Беларусь па мотакросе, адкрыты рэспубліканскі турнір па спартовых бальных танцах "Ыба-Ореп", этап Кубка Рэспублікі Беларусь па мотакросу, спартова-масавыя святы "Лідская лыжня-2021", "Бярозаўская лыжня-2021" і іншыя.
У Лідскім раёне створаны ўмовы для развіцця турызму, маецца адпаведная інфраструктура: 3 гасцініцы, 1 хостэл, Хатка паляўнічага, санаторый "Вясёлка", 146 аб'ектаў грамадскага сілкавання, 49 культавых будынкаў, батанічны помнік прыроды мясцовага значэння "Парк Гарні", біялагічны заказнік (журавіннік) "Дакудаўскі", 37 помнікаў археалогіі, гісторыі і архітэктуры, аддзел рамёстваў і традыцыйнай культуры дзяржаўная ўстанова "Лідскі раённы метадычны цэнтр народнай творчасці", дзяржаўная ўстанова "Лідскі гістарычна-мастацкі музей".
Дзейнічаюць 7 аб'ектаў прамысловага турызму. Афіцыйна экскурсіі для турыстаў прапануюць ААТ "Шклозавод "Нёман", ААТ "Лідскае піва", ААТ "Ліда-хлебапрадукт", ААТ "Лідахарчканцэнтраты", ААТ "Торфабрыкетны завод Дзітва", ГЛГУ "Лідскі лясгас" (парк "Гарні"), Цэнтр Бяспекі МНС пры Лідскім РАНС.
Працягваецца праца па ўдасканаленні якасці паслуг у сферы турызму:
- у аб'ектах сілкавання, размешчаных на шляхах руху турыстаў, у меню маюцца ўкладышы на замежных мовах, рыхтуюцца стравы нацыянальнай беларускай кухні;
- праводзіцца праца па распаўсюджванні інфармацыі пра аб'екты турыстычнай інфраструктуры і навінавай інфармацыі, актуальнай для турыстаў у сеткі Інтэрнэт. Інфармацыя пра турыстычныя паслугі Лідскага раёна занесена ў мабільны дадатак "Мб", на сайты grodnоvisafrее.bу i turismlidа.bу;
- праходзіць інфармаванне пра анлайн-экскурсіі, выставы, канцэрты, спектаклі, майстар-класы, квэсты, экскурсіі, якія праводзяць Лідскі гістарычна-мастацкі музей, Палац культуры г. Ліды, раённы метадычны цэнтр, уключаючы аддзел рамёстваў, у сацыяльных сетках: "Вконтакте", "Фейсбук", "Инстаграмм", telegrm- канал #visitlidaregion.
Штогод у рэгіёне функцыянуе праект "Замкавы гасцінец". У рамках дадзенага праекту ў Лідскім замку і на прылеглай тэрыторыі арганізаваны культурна-забаўляльныя і гульнявыя праграмы, праца інтэрактыўных, спартовых пляцовак, гандлёвых кропак, у т.л. індывідуальных прадпрымальнікаў, якія здзяйсняюць рамесную дзейнасць. Праведзена мерапрыемства ў рамках міжнароднай акцыі "Ноч музеяў" Музейны трыпціх "ЧАС "Ы", у якім ажыццяўлялі працу тэматычныя і забаўляльныя пляцоўкі: квэст "Таямнічыя знаходкі і насельнікі старога лесу", агляд калекцыі "Музейная харалогія", гістарычная гасцёўня "Часы і лёсы".
Працягвалася праца па ўдасканаленні матэрыяльна-тэхнічнай базы.
Уведзены ў эксплуатацыю крыты міні-футбольны манеж са штучным пакрыццём на стадыёне "Старт".
Праграмай развіцця ААН у г. Лідзе выкананы работы па ўдасканаленні велаінфраструктуры.
У рамках будаўніцтва інклюзіўнага роварамаршруту па цэнтральных вуліцах г. Ліды праведзены работы па паніжэнні бардзюрнага каменю, кладцы тактыльнай пліткі, нанясенні разметкі, устаноўцы дарожных знакаў.
У верасні 2021 г. адбылося адкрыццё турыстычнага роварамаршрутаў "Шкляная вясёлка" ў г. Бярозаўцы Лідскага раёна.
Зарэгістравана 44 суб'екты аграэкатурызму.