Асноваю гэтых нарысаў зьявіліся матар'ялы, распрацаваныя намі пры
падрыхтоўцы курсу гісторыі беларускага мастацтва,прачытанага ў першы
раз у 1923/1924 акадэмічным годзе ў Беларускім Дзяржаўным Універсытэце.
Разам з тым, у цяперашнім, крыху болей дапоўненым і пераробленым відзе
яны наагул павінны быць першаю спробай больш-менш сыстэматычнага
гістарычнага вывучэньня беларускіх мастацкіх старажытнасьцяй. Зразумела,
аднак, што гэтая спроба ні ў якім разе ня можа прэтэндаваць ні на
закончанасьць ні на належную паўнату.
Гісторыя беларускага мастацтва зусім нядаўна заняла вядомае месца як у
дасьледчай працы Інстытуту Беларускае Культуры, так і сярод дысцыплін,
якія выкладаюцца з універсітэцкай катэдры ў вышэйшай навучальнай
установе Беларусі. У гэтай галіне ў сучасных умовах далёка не заўсёды
магчыма канчатковая апрацоўка нават сабранага ўжо матар'ялу, - паколькі
часьцей за ўсё самае зьбіраныне яго яшчэ патрабуе найбольшае ўвагі.
Чарговай задачай, у большасьці, зьяўляюцца тут толькі папярэднія
"разьведкі", датычныя некаторых асноўных пытаньняў, апублікаваньне
помнікаў і крыніц, пастаноўка пэўных проблем, - часам бяз іх
вырашэньня, - бо кожная новая галіна дасьледваньня няўхільна мае ў сабе
шмат чаго спрэчнага і няяснага, і часта знаходка новага матар'ялу вымагае
паўторнага перагляду тых ці іншых першапачатковых вывадаў.
Выбар распрацаванага тут у першую чаргу матар'ялу абумоўлсны як
усімі, зазначанымі вышэй, так, часткова, і хронолёгічнымі меркаваньнямі.
Нам здавалася найбольш мэтазгодным перш за ўсё даць хаця-б самую
агульную характарыстыку кургановае эпохі ў адносінах да ўласьцівых ёй
стылістычных форм, паколькі формы гэтыя зьяўляліся вынікамі тых
сталых суадносін і сувязяй Беларусі з іншымі краінамі, якія адыгралі самую істотную ролю і ў разьвіцьці яе ўласнага мастацтва ўжо ў пазьнейшыя
гістарычныя часы. Далей, пачынаючы з XII ст., галоўным прадметам увагі
зьявілася эволюцыя архітэктуры, як тэй найболей важнай галіны нашага
старадаўняга мастацтва, помнікі якой у межах з XII да XVI сталецьця
захаваліся да цяперашняга часу ў досыць значным ліку.
Зразумела, гэтыя першыя нарысы, даведзеныя - і то па абмежаваных
тэмах ― толькі да паловы XVI сталецьця, далёка ня могуць лічыцца поўным
вырашэньнем пастаўленай намі сабе задачы, нават у абхваце папярэдняга
дасьледваньня: беспасрэдным працягам іх павінен быць шэраг далейшых
студый, прысьвечаных помнікам барочнай архітэктуры ХVІІ-ХVIII
сталецьцяў, архітэктурным формам драўлянага будаўніцтва, помнікам
малярства, разьбярства, гравюры, нарэшце, рознага роду ўжытковых
мастацтваў, пачынаючы з старадаўніх ювэлірных вырабаў, разьбы,
гафтаваньня, тканіны і канчаючы сучаснай народнай орнамэнтыкай. Па
нашым пляне ўся гэтая праца разьлічана, прыблізна, на пяць тамоў, наколькі
можна судзіць па характары і памерах як ужо сабранага намі, так і
намечанага для чарговага вывучэньня матар'ялу.
Друкаваньне гэтага першага тому, скончанага ў асноўных рысах сваіх
яшчэ чатыры гады назад, затрымалася да цяперашняга часу з шэрагу
тэхнічных прычьтн. Гэта дало магчымасць, аднак, яшчэ дапоўніць яго
некаторымі вынікамі нашых пазьнейшых досьледаў, а таксама грунтоўна
перарабіць увесь першапачатковы тэкст у зусім новай рэдакцыі. Далейшая
падрыхтоўка матар'ялаў да друку і выданьне іх па намечаным намі пляне
пойдзе, мы спадзяемся, болей сыстэматычна ў выніках концэнтрацыі ўсяе
дасьледчае працы ў данай галіне ў Інстытуце Беларускае Культуры, што
забясьпечвае ёй цяпер магчымасьць належнае пляновае пастаноўкі і
правядзеньня.
М. Шчакаціхін.
Менск, чэрвень 1927 г.
Ад аўтара
Аўтар: Шчакаціхін Мікола,
Дадана: 24-07-2012,
Крыніца: Шчакаціхін М. Нарысы з гісторыі беларускага мастацтва, Мінск, 1993.
Дадана: 24-07-2012,
Крыніца: Шчакаціхін М. Нарысы з гісторыі беларускага мастацтва, Мінск, 1993.