Папярэдняя старонка: Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі

Дадана: 15-02-2014,
Крыніца: Мінск, 'Беларуская навука', 2013.

Спампаваць

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі Інстытут філасофіі
ГІСТОРЫЯ ФІЛАСОФСКАЙ І ГРАМАДСКА-ПАЛІТЫЧНАЙ ДУМКІ БЕЛАРУСІ

Том 3

Рэфармацыя. Контррэфармацыя. Барока

Мінск
«Беларуская навука»
2013

УДК 1(476)"15/16"
ББК 87(4Беи
Г51

Выданне выходзіць з 2008 года

Аўтары тома :
В. Б. Евароўскі, C. А. Падокшын, В. У. Старасценка, І. В. Саверчанка, І. А. Бортнік, А. А. Падалінская, К. С. Пракошына, Н. А. Кутузава, І. Б. Міхеева, У. К. Ігнатаў, С. Л. Есіпенка

Рэдакцыйная калегія тома :
В. Б. Евароўскі, А. А. Лазарэвіч, С. І. Санько, Д. І. Шыраканаў, І. М. Бабкоў

Рэцэнзенты:
кафедра філасофіі Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова, кандыдат філалагічных навук С. А. Гаранін

Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі. У 6 т. Т. 3. Рэфармацыя. Контррэфармацыя. Барока / аўтары тома : В. Б. Евароўскі [і інш.] ; рэдкал. тома : В. Б. Евароўскі [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Iн-т філасофіі. - Мінск : Беларус. навука, 2013. - 615 с.

ISBN 978-985-08-1561-3.

Трэці том з'яўляецца лагічным працягам двух папярэдніх і прысвечаны другой палове XVI - пачатку XVII ст. у інтэлектуальнай гісторыі Беларусі. У цэнтр увагі аўтараў трапілі рэлігійныя феномены - рэфармацыйныя і контррэфармацыйныя кірункі тагачаснай беларускай думкі. Прааналізавана шматлікая палемічная і выхаваўчая літаратура прадстаўнікоў розных канфесійных напрамкаў і рэканструяваны адметнасці пабудовы тэалагічных сістэм. Кніга змяшчае развагі аўтараў датычна самой сітуацыі мультыканфесійнасці культуры ВКЛ, можна прасачыць, як паступова беларуская культура шукала адказы на выклікі суіснавання некалькіх веравызнаўчых парадыгм у адным часе і прасторы, спараджаючы ўнікальныя мадэлі талерантнасці і сінтэзу. Значная частка тома прысвечана разгляду і аналізу феномена барочнай культуры ў інтэлектуальнай гісторыі Беларусі, тых новых парадыгм мыслення і бачання чалавека і свету, якія запачаткавала Барока на нашых землях.
Прызначаецца спецыялістам у галінах філасофіі, гісторыі культуры, культуралогіі, палітычных і сацыяльных навук, а таксама ўсім, хто неабыякавы да айчыннай інтэлектуальнай спадчыны.

УДК 1(476)"15/16"
ББК 87(4Беи)

© Інстытут філасофіі НАН Беларусі, 2013
© Афармленне. РУП «Выдавецкі дом «Беларуская навука», 2013

Кніга ў PDF

ЗМЕСТ

Уводзіны (Евароўскі В. Б.) ... 8

Глава 1. Развіццё рэлігійнай і нацыянальнай самасвядомасці ў беларускай думцы канца XVI-XVII ст. ... 20

1.1. Беларуская мова як фактар дзяржаўнай незалежнасці і рэлігійнай свабоды (Міхеева І. Б.) ... 20

1.2. Кpызiс дзяpжавы i ідэя нацыянальнай кансалідацыі (А. Філіповіч, «Прамова Мялешкі», «Ліст да Абуховіча») (Саверчанка І. В.) ... 29

1.3. Праблемы рэлігійна-палітычнага і нацыянальна-культурнага жыцця ў палемічнай публіцыстыцы (канец XVI - пачатак XVII ст.) (Старасценка В. У.) ... 36

1.4. Усведамленне грамадскага быцця ў беларускай думцы 20-90-х гадоў ХVII ст. ... 67

Глава 2. Рэфармацыйны рух: духоўна-філасофскія дасягненні і асэнсаванні ... 96

2.1. Дыскусіі вакол хpысцiянскай дактрыны (Закон Божы, тэалогія, эклесіялогія і знакi веpы) (Саверчанка І. В.) ... 96

2.2. Нясвіжскі «Катэхізіс» 1562 г. як рэлігійна-этычны помнік беларускага пратэстантызму (Падокшын С. А.) ... 142

2.3. Філасофска-этычная канцэпцыя Андрэя Волана ... 149

2.4. Этыка беларускіх сацыніян ... 156

2.5. Этыка ў сістэме пратэстанцкай i праваслаўнай адукацыі. Кампаратыўны аспект ... 164

2.6. Выкарыстанне ідэй антычнай філасофіі прадстаўнікамі праваслаўнага, каталіцкага і рэфармацыйнага напрамкаў у другой палове XVI - першай палове XVII ст. у Беларусі

(Падалінская А. А.) ... 170

Глава 3. Брэсцкая унія як сацыякультурны феномен ... 197

3.1. Пастаноўка пытанняў (Падокшын С. А.) ... 197

3.2. Перадумовы уніі ... 210

3.3. Станаўленне вялікадзяржаўнай ідэалогіі ... 219

3.4. Ідэі царкоўнай уніі ў другой палове XVI ст. ... 226

3.5. Станаўленне царкоўна-арганізацыйнай і культурна-асветніцкай структуры Уніяцкай царквы ... 239

3.6. Праект палітычна-канфесійнай інтэграцыі з Масквой ... 241

3.7. Ідэя царкоўнага адзінства ў творчай спадчыне Іпація Пацея (Саверчанка І. В.) ... 243

3.8. Сацыяльна-палітычныя праблемы (Кутузава Н. А.). ... 255

3.8.1. Эклезіялагічны сэнс канцэпцыі «адзінства» ... 255

3.8.2. Рэформы Уніяцкай царквы Іосіфа Вельяміна-Руцкага ... 262

3.8.3. Грамадскія супольнасці і суверэннасць дзяржавы ... 268

3.9. Гістарычны лёс уніяцтва і праблема нацыянальнай беларускай Царквы (другая палова XVII-XX ст.) (Падокшын С. А.) ... 278

Глава 4. Напрамкі развіцця праваслаўнай думкі ў XVI-XVII стст. .... 286

4.1. Праблема «iсціннага быцця» ў палемічных сачыненнях канца XVI - пачатку XVII ст. (Кутузава Н. А.) ... 286

4.2. Натурфіласофія, касмагонія і антрапалогія Кірылы Транквіліёна-Стаўравецкага (Саверчанка І. В.) ... 295

4.3. Культурна-асветніцкая мабілізацыя праваслаўя (Падокшын С. А.) ... 306

4.4. Антыўніяцкая апазіцыя і яе роля ў сацыяльна-палітычным і рэлігійна-культурным жыцці Беларусі і Украіны першай паловы XVII ст. ... 309

4.5. Аднаўленне Праваслаўнай мітраполіі і праект утварэння Патрыярхіі Вялікага Княства Літоўскага (Саверчанка І. В.) ... 318

4.6. Барока ў праваслаўнай культуры Усходняй Еўропы XVI-XVII стст. (Ігнатаў У. К.) ... 330

4.6.1. Гісторыка-культурная роля Барока .... 330

4.6.2. Нацыянальныя ўкраінскія традыцыi (Есіпенка С. Л.) ... 339

4.6.3. Барочная тэорыя сінтэзу ідэйна-палітычных і рэлігійна-філасофскіх традыцый Усходнеславянскага арэала і Заходняй Еўропы ў творчасці мысляроў Кіева-Магілянскай калегіі (Ігнатаў У. К.) ... 349

4.6.4. Асветніцкі рух полацкага праваслаўнага манаства (Ігнат Іяўлевіч, Епіфаній Славінецкі) ... 354

4.6.5. Ідэя апостальскага служэння (Афанасій Філіповіч) ... 361

4.7. Узнікненне канцэпцыі хрысціянскага ўніверсалізму ў светапоглядзе Сімяона Полацкага ... 372

4.7.1. Культ кнігі. Пафас творчасці ... 386

4.7.2. Этыка. Грамадска-палітычныя погляды ... 394

4.7.3. Канцэпцыя адукаванага абсалютызму. Філасофія гісторыi ... 400

Глава 5. Праблема талерантнасці ў рэлігійна-філасофскай і сацыяльна-палітычнай думцы Вялікага Княства Літоўскага (другая палова XVI - першая палова XVII ст.) ... 411

5.1. Гістарыяграфія праблемы (Бортнік І. А.) ... 411

5.2. Талерантнасць ў межах рэнесанснага «хрысціянскага гуманізму» ... 427

5.3. Талерантнасць ў дыскурсе контррэфармацыйнага руху ... 435

5.4. Ідэя верацярпімасці як альтэрнатыва ідэі уніі ... 449

5.5. Талерантнасць ў пратэстанцкай рэлігійна-філасофскай і сацыяльна-палітычнай думцы ... 465

5.6. Талерантнасць у праваслаўнай думцы ... 483

5.7. Спецыфіка канцэптуальных падыходаў да праблемы талерантнасці ў вучэнні «Польскіх і Літоўскіх братоў» ... 504

5.8. Верацярпімасць як сутнаснае вызначэнне талерантнасці .... 517

5.9. Вобраз святога. Традыцыі карнавальнай смехавай культуры. Ідэі вальнадумства (Ігнатаў У. К.) ... 531

5.10. Вальнадумства і атэізм у XVII ст. (К. Лышчынскі) (Пракошына К. С.) .... 543

Заключэнне (Евароўскі В. Б.) ... 553

Літаратура ... 560

 

Top