Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
№ 34 (873) 20 ЖНІЎНЯ 2008 г.
Рыцарскі фэст. Мсціслаў - 2008
15-17 жніўня 2008 года Мсціслаў зноў гасцінна запрасіў на фестываль сярэднявечнай культуры "Рыцарскі фэст. Мсціслаў - 2008". Удзел у фэсце ўзялі каля 20 рыцарскіх клубаў. Мэта фестываля - праз стварэнне атмасферы сярэднявечнага свята спрыяць адраджэнню старадаўніх традыцый і духоўнасці на ўсходняй Беларусі, папулярызацыі зацікаўленасці да рыцарскай культуры, фолькнапрамку ў музыцы, старадаўняга танца, народных раместваў.
Упершыню свята сярэднявечнай культуры "Мсціслаўскі фэст" адбылося летась у жніўні. У ім удзельнічалі 16 рыцарскіх клубаў з усёй Беларусі. Таксама ў праграме былі майстаркласы старадаўняга танцу, выставакірмаш, агнявое шоў, ірландская вечарына, тэатралізаваны штурм замку, выступы гуртоў "Джамбібум", "Келіх кола", а яшчэ экскурсіі па горадзе, Езуіцкім і Кармеліцкім касцёлах ды Пустынскім манастыры.
Свята мае мульцікультурную накіраванасць - ахоплівае перыяд Сярэднявечча ва ўсёй разнастайнасці традыцый і культурных напрамкаў. У першы дзень «Мсціслаўскага фэста» адбудзецца навуковы семінар, прысвечаны гістарычнаму мінуламу Мсціслаўшчыны, і канцэрт з удзелам групы "Рада", "Запавет зямлі", "Яварына" і тэатра "Крэсіва".
Акрамя рыцарскай часткі, фестываль мае наступныя элементы рэканструкцыі сярэднявечнай культуры: музыка - ад розных апрацовак фольку да музыкі палацаў і замкаў; прадстаўлены старадаўнія танцы, вулічныя фарсы, батлейка, гістарычны тэатр, майстар-класы народных раместваў і выставы. У межах фэсту адбылася дзіцячая канцэртнагульнявая праграма "Мсціслаўляндыя запрашае" і тэатралізаваная пастаноўка легенды "Сказ пра гару "Плачу".
Пачалося свята 15 жніўня з краязнаўчай канферэнцыі, на якой сярод іншых выступіў нараджэнец Мсціслава, кандыдат гістарычных навук, старшыня ТБМ Алег Трусаў. А, наогул, магілёўскія ТБМаўцы прынялі самы чынны ўдзел у падрыхтоўцы і арганізацыі свята, арганізоўвалі рэкламу, расклейвалі беларускамоўныя афішы. І трэба зазначыць, што беларуская мова была годна прадстаўлена на фэсце. Асабліва вызначаліся рыцары, якія ў большасці размаўляюць пабеларуску.
Дарэчы магілёўскае ТБМ прывезла ў Мсціслаў некалькі аўтобусаў прыхільнікаў беларушчыны з Магілёва, Горак, Воршы. Таму рэха мсціслаўскага свята разляціцца не толькі па Мсціслаўшчыне, але і па вобласці, і за яе межы.
Скончылася свята 17 жніўня тэатралізаваным штурмам замка і бугуртамі - бойкамі рыцарскіх клубаў.
Падрыхтаваў Юрась Каласоўскі.
У Бабруйску назвалі вуліцу імем Дуніна-Марцінкевіча
Вуліца Дуніна-Марцінкевіча - адзіная ў Бабруйску, якую назвалі імем беларускага культурнага дзеяча ад часоў атрымання Беларуссю незалежнасці. Сёлета беларуская грамадскасць адзначыла двухсотгадовы юбілей беларускага драматурга. Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч нарадзіўся 4 лютага 1808 года на Бабруйшчыне ў фальварку Панюшкавічы. Ахрысцілі Дуніна-Марцінкевіча ў Бабруйскім катэдральным касцёле.
Вуліца, названая імем Дуніна-Марцінкевіча, - цэнтральная на тэрыторыі Бабруйскай цвердзі. Гаворыць старшыня бабруйскай суполкі Таварыства беларускай мовы Віктар Маліноўскі:
- Гэта ўсё ж лепей, чым называць вуліцу дзе-небудзь на ўскрайку Бабруйска, у якім-небудзь мікрараёне аддаленым. Усё ж такі гэтая вуліца хоць неяк прылягае да касцёла, дакладней, рэшткаў касцёла, у якім калісьці хрысцілі Дуніна-Марцінкевіча. Ад яго фактычна нічога не засталося. Хіба адзін падмурак, на якім узвялі двухпавярховы будынак, пасля таго як касцёл згарэў у 1885 годзе.
Год таму бабруйская суполка ТБМ прапаноўвала гарвыканкаму правесці 2008 год пад знакам 200гадовага юбілею Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча. Суполкаўцы тады прапанавалі ўсталяваць у Бабруйску помнік ДунінуМарцінкевічу, перайменаваць вуліцу Карла Лібкхнехта ў вуліцу Дуніна-Марцінкевіча, а так-сама на працягу ўсяго года выкарыстоўваць юбілейную тэматыку ў аздабленні вуліц горада.
Алесь Чыгір.
Ушанаванне Ларысы Геніюш у Зэльве
У Зэльве ўшанавалі памяць знакамітай беларускай паэткі Ларысы Геніюш.
Прыхільнікі яе таленту, прадстаўнікі грамадскай супольнасьці, палітычных партый і Чэшскай амбасады сталі ўдзельнікамі традыцыйнага мерапрыемства, прысвечанага чалавеку, творчасць якога фактычна забаронена ўладамі Беларусі.
Урачыстасці пачаліся з набажэнства ў мясцовай царкве. Святар айцец Аляксандар цытаваў вершы Ларысы Геніюш і выказаў спадзяванні на тое, што творчасць знакамітай паэткі стане агульнанацыянальным здабыткам.Памочнік пасла Чэшскай Рэспублікі Герман Хромы ад імя свайго народа папрасіў прабачэнне за тое, што ў свой час чэшскія камуністы выдалі Ларысу Геніюш савецкім уладам. Менавіта з тых часоў, на думку дыпламата, пачалася трагедыя чалавечых лёсаў усёй усходняй Еўропы.
У межах правядзення ўрачыстасцяў адбылася прэзентацыя першай кнігі прозы паэткі Дануты Бічэль "Хадзі на мой голас". Прэзентацыя адмыслова была прымеркавана да угодкаў Ларысы Геніюш, бо менавіта яе Данута Бічэль называе сваёй духоўнай маці.
Аздобілі прэзентацыю добрай музыкай і сэнсоўнымі песнямі Зміцер Бартосік, Вольга Цярэшчанка і Зміцер Сідаровіч, якія зладзілі невялікі канцэрт для ўсіх прысутных.
Радыё Рацыя.
ЛЕТА - ПАРА КВЕТАК
Вы прафесіянальны фларыст? Вас цікавіць ікебана? Вы хочаце больш даведацца пра флоксы ці лілеі? Вы ўсе такія розныя, але Вас аб'ядноўвае адно - любоў да кветак.
Менавіта для такіх людзей была арганізавана выстава летніх кветак, ужо другая па ліку. Арганізатары назвалі яе проста: "Кветкі лета". Выстава працавала 26-27 ліпеня ў Магілёўскім абласным палацы культуры. Дык хто паказаў гледачам некалькі дзесяткаў гатункаў ружаў, вяргіній, флоксаў, лілей і лілейнікаў? З гордасцю кажу, што гэта клуб "Фітадызайн", старшыней якога з'яўляецца Любоў Князькова. Выставу падтрымалі і Валянціна Малыгіна, і гарадская суполка ТБМ імя Францішка Скарыны (куды ж без яе?!). Уваход быў вольны, а ў нядзелю ўсім ахвотным кветкі проста раздавалі. Гэтым маглі б скарыстацца, напрыклад, закаханыя юнакі і на спаткане прыйсці з букетам руж…
Калі хто з Вас, шаноўныя сябры, засмуціўся, што не патрапіў на гэтую выставу, не сумуйце. Хутка будзе праходзіць выстава восеньскіх кветак. Арганізатары абяцаюць, што на ей будзе каля двухсот(!) гатункаў вяргіній.
Вас зацікавіла выстава? Вы хочаце дапамагчы правесці яе ці паказаць там і свае кветкі? Калі ласка!!! Далучайцеся!
Вольга Гаўрыленка.
Ствараецца беларуская рэстаўратарская школа
Намесніку Кіраўніка
Адміністрацыі Прэзідэнта
Рэспублікі Беларусь
Сп-ні Н. У. Петкевіч
Шаноўная Наталля Уладзіміраўна!
Мы ведаем Вас як вопытнага юрыста і таму я звяртаюся да Вас, як да чалавека, які можа падрыхтаваць праект адпаведнага прэзідэнцкага дэкрэта, прысвечаны вырашэнню праблемы беларускай рэстаўрацыі.
Звярнуцца да Вас я думаў даўно, але часу заўжды не хапала і справа зрушылася канчаткова з месца толькі пасля прачытання некалькіх газетных матэрыялаў.
А менавіта: інтэрвію з дачкой апошняга гаспадара Нясвіжскага замка Альжбетай Радзівіл: "Я жнла в том крыле замка, которое сравнялн с землёй", дзе гаворка ідзе аб варварскім разбурэнні часткі ўнікальнага замка пад відам яго аднаўлення і за рэстаўрацыйныя грошы (Комсомольская правда в Белоруссии, 26.06-2.07.2008 г.) і інтэрвію з музейным рэстаўратарам Аляксандрам Сяброўскім "Зброя пераможцаў у руках рэстаўратараў" (Культура №26 за 28 чэрвеня-4 ліпеня 2008 г.).
Калі Аляксандр Сяброўскі распавядаў, як ён стаў рэстаўратарам, ён адзначыў наступнае: "На жаль, не існуе ў нас ні рэстаўрацыйнай школы, ні тым больш курсаў павышэння кваліфікацыі мастакоў-рэстаўратараў".
Узнікла пытанне: чаму ў савецкія часы ў БССР былі свае рэстаўрацыйныя дзяржаўныя праектныя і будаўнічыя арганізацыі, стажыроўкі нашых рэстаўратараў у Літве, Маскве, Польшчы, а зараз нічога не засталося і ліцэнзію на рэстаўрацыйныя работы можа атрымаць любая праектная ці будаўнічая арганізацыя, дзе кадраў рэстаўратараў ніколі не было.
Таму і не выканана праектна-каштарысная дакументацыя на завяршэнне Лідскага замка, у славутую капліцу каля Мірскага замка ўставілі сучасныя шкляныя дзверы, разбурылі пад відам рэстаўрацыі шматлікія помнікі архітэктуры ў Менску, Гародні, Віцебску і іншых гарадах Беларусі.
Зараз збіраюцца зносіць унікальны помнік эпохі канструктывізму будынак былой Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі. У сувязі з вышэйзгаданым прапаную тэрмінова падрыхтаваць дэкрэт, у якім можна адлюстраваць наступныя моманты:
1) з верасня гэтага года адкрыць на архітэктурным факультэце БНТУ спецыяльнасць архітэктар-рэстаўратар, а таксама інжынер-канструктар-рэстаўратар;
2) у Акадэміі мастацтваў адкрыць спецыяльнасць мастак-рэстаўратар манументальнага і станковага жывапісу і музейны рэстаўратар;
3) аднавіць дзейнасць Беларускага Рэстаўрацыйнага праектнага інстытута, як дзяржаўнай установы;
4) на базе лепшых будаўнічых арганізацый ствараць трэст "Белрэстаўрацыя" з філіяламі ва ўсіх гарадах Беларусі: Полацку, Нясвіжы, Навагрудку, Бабруйску, Пінску, Мсціславе;
5) выдаць падручнікі і навуковыя дапаможнікі па гісторыі і тэорыі сусветнай і айчыннай рэстаўрацыі;
6) арганізаваць выданне навуковага часопіса "Беларускі рэстаўратар" у выглядзе штоквартальніка;
7) стварыць пры Міністэрстве Культуры ўстанову па падрыхтоўцы і пера-падрыхтоўцы музейных рэстаўратараў розных профіляў;
8) прадугледзіць механізм запрашэння і аплаты замежных рэстаўратараў, асабліва з Полыпчы, Літвы і Расіі;
9) заснаваць керамічны завод па вырабу рэстаўрацыйных будаўнічых матэрыялаў (цэглы, дахоўкі, плітак падлогі, кафлі і г.д.);
10) прадугледзець механізм доўгатэрміновых стажыровак беларускіх рэстаў-ратараў за межамі Беларусі.
Я доўгі час працаваў у сістэме беларускай рэстаўрацыі (1976-1992 гг.) і таму добра ведаю гэтую праблему.
3 павагай, Старшыня ТБМ імя Ф. Скарыны, кандыдат гістарычных навук, дацэнт, Намеснік Старшыні Камісіі ВС 12 склікання па адукацыі, культуры і захаванні гістарычнай спадчыны (1990-1995)
Алег Трусаў
Грамадскае аб'яднанне
"Таварыства беларускай мовы
імя Францішка Скарыны"
Аб разглядзе звароту
Міністэрства адукацыі ў межах кампетэнцыі разгледзела Ваш зварот, які паступіў з Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, і паведамляе, што з 2008/2009 вучэбнага года ў
Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце (БНТУ) пачынаецца падрыхтоўка па спецыялізацыі "Рэстаўрацыя помнікаў архітэктуры" спецыяльнасці "Архітэктура" (з трэццяга курса). Першы выпуск архітэктараў з дадзенай спецыялізацыяй адбудзецца ўжо ў 2010 годзе ў колькасці 15 чалавек. Падрыхтоўка архітэктараў-рэстаўратараў будзе шчыльна спалучана з рэстаўрацыйнымі работамі ў Нясвіжы, Міры, іншых рэгіёнах рэспублікі. Прафесарска-выкладчыцкі склад БНТУ здольны забяспечыць падрыхтоўку спецыялістаў міжнароднага ўзроўню. Пры неабходнасці для правядзення вучэбных заняткаў будуць запрашацца спецыялісты замежных вядучых універсітэтаў, з якімі БНТУ мае доўгатэрміновыя дамовы аб супрацоўніцтве. Ва установе адукацыі "Брэсцкі дзяржаўны тэхнічны універсітэт" з 1991 года ажыццяўляецца падрыхтоўка па спецыялізацыі "Рэканструкцыя і рэстаўрацыя будынкаў і пабудоў" спецыяльнасці "Прамысловае і грамадзянскае будаўніцтва". Разгляд пытання аб пашырэнні падрыхтоўкі дадзеных спецыялістаў у вышэйшых навучальных установах, падпарадкаваных Міністэрству адукацыі, магчымы пры наяўнасці абгрунтаваных прапаноў і дастатковай колькасці заявак на спецыялістаў ад зацікаўленых у гэтым арганізацый і органаў дзяржаўнага кіравання.
Для арганізацый рэспублікі, якія выконваюць рэстаўрацыйныя работы, падрыхтоўку кадраў па рабочых прафесіях ажыццяўляе Мірскае дзяржаўнае прафесійна-тэхнічнае вучылішча № 234 будаўніча-рэстаўрацыйных работ. У названым вучылішчы вядзецца падрыхтоўка па наступных прафесіях: "Рэстаўратар помнікаў мураванага дойлідства", "Рэстаўратар дэкаратыўна-мастацкіх афарбовак", "Рэстаўратар дэкаратыўных тынковак і ляпных вырабаў". Атрыманне прафесійна-тэхнічнай адукацыі ў згаданым вучылішчы ажыццяўляецца ў дзённай, вячэрняй і завочнай формах.
У цяперашні час кантрольныя лічбы прыёму навучэнцаў у вучэбныя ўстановы прафесійна-тэхнічнай адукацыі фарміруюцца на аснове заявак і дагавароў з арганізацыямі - замоўшчыкамі кадраў у адпаведнасці з прававымі нормамі Закона Рэспублікі Беларусь "Аб прафесійна-тэхнічнай адукацыі" (ад 29 чэрвеня 2003 года), Інструкцыі аб парадку заключэння дагавароў аб падрыхтоўцы рабочых (служачых) ва ўстановах, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай адукацыі (пастанова Міністэрства адукацыі ад 04.03.2004. №11), палажэння аб мэтавай падрыхтоўцы кваліфікаваных рабочых (у рэдакцыі пастанаўлення Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь 30.03.2006 №429).
Для аператыўнага задавальнення патрэбы ў кадрах у Мірскім дзяржаўным прафесійна-тэхнічным вучылішчы № 234 можа быць арганізавана кароткатэрміновая прафесійная падрыхтоўка ці перападрыхтоўка.
З мэтай выканання даручэння Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Міністэрствам адукацыі быў накіраваны запыт у Міністэрства культуры для разгляду пастаўленых у звароце пытанняў у адпаведнасці з кампетэнцыяй. На падставе звестак, атрыманых з Міністэрства культуры, паведамляем наступнае.
Дзейнасць у сферы аховы гістарычнай спадчыны рэгулюецца Законам Рэспублікі Беларусь ад 9 студзеня 2006 г. "Аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь". Сфарміраваны Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, у які ўключаны 4592 нерухомыя матэрыяльныя гісторыка-культурныя каштоўнасці, вызначаны пералік важнейшых аб'ектаў рэстаўрацыі помнікаў.
Дзяржаўная палітыка ў галіне аховы гісторыка-культурнай спадчыны вызначаецца Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь. Яе рэалізацыю забяспечвае Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь праз Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь і мясцовыя выканаўчыя органы.
Пытанні каардынацыі, кантролю і дапамогі пры выкананні работ на аб'ектах гісторыка-культурнай спадчыны вырашаюцца ўпраўленнем па ахове гісторыка-культурнай спадчыны і рэстаўрацыі Міністэрства культуры (220030, г. Мінск, вул. Леніна, 22). Структура дадзенага ўпраўлення сфарміравана з аддзелаў навукова-праектных работ і рэстаўрацыйнай вытворчасці, мастцтвазнаўцаў-экспертаў па перамяшчэнні культурных каштоўнасцей праз мытнюю мяжу Рэспублікі Беларусь, сектара па ахове гісторыка-культурнай спадчыны.
У вышэйшых навучальных установах, падпарадкаваных Міністэрству культуры, ажыццяўляецца падрыхтоўка спецыялістаў рэстаўрацыйнага профілю. Напрыклад, ва ўстанове адукацыі "Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры", пачынаючы з 2002 года, вядзецца навучанне па спецыялізацыі "Рэстаўрацыя твораў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва" спецыяльнасці "Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва". У далейшым набор будзе павялічаны з улікам змен рэспубліканскай інфраструктуры па пытаннях рэстаўрацыі, як у сферы архітэктуры, так і ў сферы пластычных мастацтваў.
Работы на аб'ектах, якія падлягаюць рэстаўрацыі, ажыццяўляюць адмысловыя праектныя арганізацыі ("Брэстрэстаўрацыяпраект" ААА "Брэстрэстаўрацыя", праектнае рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства "Праектрэстаўрацыя", а таксама "Цэнтр па рэгенерацыі гісторыка-культурных ландшафтаў і тэрыторый", у якіх працуюць спецыялісты з вялікім вопытам працы ў названай сферы. Павышэнне ўзроўзню ведаў і кваліфікацыі спецыялістаў-рэстаўратараў праводзіцца на базе міжнароднай летняй школы паслядыпломнай адукацыі "Нясвіжская акадэмія".
Варта адзначыць, што ў рэспубліцы захаваны прадпрыемствы рэстаўрацыйнай накіраванасці, такія як УП "Мінскрэстаўрацыя" і ААА "Брэстрэстаўрацыя", сіламі якіх выконваюцца найбольш складаныя работы па рэстаўрацыі гісторыка-культурных каштоўнасцей. Годна выявілі сябе спецыялісты "НПО Эльвіра", якія працуюць на найбольш адказных участках рэстаўрацыйных работ.
Сумесная праца са спецыялістамі з Рэспублікі Польшча, з Расійскай Федерацыі на такіх аб'ектах, як Фарны касцёл у г. Нясвіжы, касцёл у в. Галыпаны, Спаса-Праабражэнская царква ў г. Полацку садзейнічае абмену вопытам, атрыманню новых звестак пра тэхналогіі і матэрыялы вытворчасці.
Разам з тым, актуальнымі застаюцца праблемы аб'яднання намаганняў розных устаноў для стварэння належных умоў аховы, рэстаўрацыі і ўтрымання шэрагу аб'ектаў нацыянальнага багацця, вызначэння парадку прысваення кваліфікацыі спецыялістам, якія працуюць у сферы рэстаўрацыйна-аднаўляльных работ на аб'ектах гісторыка-культурнай спадчыны, удасканалення сістэмы павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў мастакоў і рэстаўратараў, арганізацыі стажыровак беларускіх рэстаўратараў за мяжой.
На гэтыя і іншыя пытанні Міністэрства культуры трывала звяртае асаблівую ўвагу, што дазваляе своечасова прымаць неабходныя меры дзеля іх рашэння, канцэнтраваць намаганні на пашырэнне ў рэспубліцы арганізацыйных мерапрыемстваў, звязаных з рэстаўрацыяй помнікаў гісторыі і культуры беларускага народа, а таксама твораў мастацтва музейнага фонду Беларусі.
Першы намеснік Міністра А.І. Жук.
Глядзім «Белсат»!
Белсат - першы беларускі незалежны спадарожнікавы тэлеканал у ліпені стаўся больш даступным для беларусаў, дзякуючы пашы-рэнню вяшчання на другі спадарожнік. Цяпер акрамя Астры, Белсат можна глядзець і праз Сірыус. Ад ліпеня інфармацыйная перадача "Белсата" - "Аб'ектыў" выходзіць у наўпроставы эфір са студыі. Працоўны дзень на "Белсаце", пачынаецца а 8 гадзіне раніцы. Гэтаю парою ў рэдакцыю навіннай перадачы "Аб'ектыў", у цэнтры Варшавы, прыходзяць выдаўцы (выпускаючыя рэдактары). Менавіта яны падбіраюць тэмы навінаў да зборкі (планёркі), на якую праз гадзіну прыйдуць журналісты. У калектыве "Аб'ектыву" толькі адзін паляк, і той размаўляе па-беларуску так добра, што шмат хто з беларусаў пазайздросціць.
У Беларусі таксама пачынаецца праца. Карцінка і гук для тэлесюжэтаў прыхо-дзяць ад незалежных журналістаў, якія супрацоўнічаюць з "Белсатам". Карэспандэнты "Белсату" працуюць таксама ў Вільні, Празе і Кіеве.
Няма яшчэ 9-й, а ў рэдакцыі навінаў пачынаюць з'яўляцца журналісты. Разам з двума выдаўцамі яны абмяркоўваюць план сённяшніх вы-данняў навінаў, якіх іх тры: а 18-й гадзіне, а 21-й і апоўначы. Рэдактары размяркоўваюць тэмы.
Журналіст збірае інфармацыю, піша закадравы тэкст, які сам пазней начытвае. Затым праца з мантажыстам - і тэлесюжэт гатовы. З некалькіх сюжэтаў складаецца выданне "Аб'ектыву". Папярэдні фармат навінаў нагадваў той, што вядомы беларусам з тэлеканалу "Еўраньюз" - відэарад з закадравым тэкстам дыктара, але без студыі з вядоўцам. Цяпер у "Аб'ектыве" трое вядоўцаў - Аліна Коўшык, Вольга Швед і Алесь Залеўскі. Сёння Алесь дае сваё першае інтэрвію ў ролі вядоўцы навінаў.
- Алесь, ці выпадкова, што ўсе тры вядоўцы навінаў "Белсату" - гарадзенцы?
- Горадня мае сваю культурную спецыфіку, а да таго ж займае адмысловае месца ў польска-беларускіх дачыненнях. Шмат гарадзенцаў навучаецца ў Польшчы ды шмат хто з журналістаў, грамадскіх дзеячаў мае ў Польшчы сяброў.
- Як ты прыйшоў на "Белсат"?
- Павал Мажэйка распавёў, мне і майму сябру, Дзіму Ягораву, пра магчымасць паўдзельнічаць у адным з першых курсаў для журналістаў "Белсату" у сакавіку 2007 г. На жаль, не ўдалося, бо быў моцна заняты ў Горадні на радыё "Твой стыль" і школаю маладога журналіста. А потым пачалася абарона Горадні - барацьба супраць разбурэння гістарычнага цэнтру Горадні. Праз колькі месяцаў мне затэлефанавалі з Варшавы і прапанавалі працу ў рэдакцыі інфармацыйных праграмаў "Белсату". Я пагадзіўся - захацелася зрабіць наступны крок у жыцці. Грамадская чыннасць сталася трамплінам у агульнанацыянальнае тэлебачанне, якім ёсць "Белсат".
- На чым палягае твая праца як вядоўцы навінаў?
- Калі казаць пра фактычны бок, то гэта ўдзел у стварэнні так званага рандаўна - усяго выдання "Аб'ектыву". Я пішу падводкі ды адводкі да матэрыялаў (тэксты, якія гучаць перад і пасля тэлесюжэту). Прывітанні, развітанні, чытаю закадравы тэкст. Ну і вядома, актыўны ўдзел у канструяванні выдання - нароўні з выдаўцамі.
- Ці ты ўплываеш на падбор навінаў?
- Я адзін з суаўтараў, разам з выдаўцамі мы ствараем агульны, канцавы варыянт чарговага выдання "Аб'ектыву". Гэта шоў, відовішча, якое складаецца з розных час-так-тэмаў.
- Ці можна сказаць, што ты працуеш у камандзе, якая стварае драматургію "Аб'ектыву"?
-- Абсалютна так, я шоў-мэн гэтага ўсяго. Трэба прыдумаць, як адну навіну спалучыць з другою і як утрымаць увагу гледача, каб ён не пераключыў на іншы канал і застаўся з "Белсатам" прынамсі да новай сустрэчы са мною - да наступнага выдання навінаў праз 3 гадзіны.
- Ці ты навучыўся гэтаму на "Белсаце"?
-- "Белсат" для мяне перадусім школа. У сённяшняй Беларусі я не знайшоў бы сабе лепшага месца для самарэалізацыі і дасканалення. Сёння я валодаю ўсімі азамі вядзення перадачаў, чытання навінаў, стварэння тэлесюжэтаў - усяму гэтаму мяне навучыў "Белсат". Асабліва таму, што меў шчасце вучыцца ў найлепшых тэлежурналістаў Польшчы і беларускіх спецыялістаў.
- Якімі крытэрыямі карыстаецеся рэдакцыя, падбіраючы навіны для "Аб'ектыву"?
- Няма нейкага адзінага, універсальнага падыходу. Адзін з галоўных крытэрыяў: "давайце пакажам тое, чаго ніхто акрамя нас не пакажа". Вельмі часта пад гэты крытэрый падпадаюць такія тэмы, як, напрыклад, прэзентацыя новай кнігі Ўладзіміра Арлова ці сустрэча з Генадзем Бураўкіным. Вядома, ніхто апроч нас не пакажа актывістаў, якіх цягаюць у КДБ. Ніхто іншы не пакажа, скажам, Змітра Антончыка з Гомеля, якога дапытваюць у справе выбуху, хаця ён на той момант нават не быў у Беларусі. Немалую ролю пры падборы навінаў адыгрывае маштаб падзеі, наяўнасць здымкаў, іх якасць і, зрузумела, цікавасць матэрыялу.
- - Ці "Аб'ектыў" выконвае пэўную місію?
- Несумненна. Часта мы становімся ахвярамі гэтае місіі. Калі я тэлефаную бацькам пасля навінаў і пытаюся: "Ну як, спадабаліся?", а яны: "Глядзім кіно - страшылкі, пераключаем на "Белсат" - таксама страшылкі". Але не заўсёды рэчаіснасць дазваляе скончыць выданне "Аб'ектыву" так званымі "софтамі" - «лёгкімі" сюжэтамі, якія дазваляюць гледачу "адпружыцца", усміхнуцца.
- Ці навіны "Белсата" - гэта толькі факт, ці ўсё ж такі ёсць месца для каментара?
- Журналіст "Аб'ектыву", падаючы інфармацыю пра нейкую падзею, перадае і пэўную думку. Прызнаюся, не заўсёды ёсць тэхнічная магчымасць праілюстраваць гэтую думку, абыграць яе ў сюжэце, правесці праз увесь матэрыял, каб у гледача засталося ўражанне: так, журналіст мае рацыю. Аднак галоўнае - закрануць гледача, не пакінуць яго абыякавым. Нават тады, калі глядач скажа сабе: "Не, ну што за лухту гаворыць гэты Залеўскі", гэта азначае, што ён уключыць "Белсат" і наступным разам.
- Якая спецыфіка працы на "Белсаце" у параўнанні з іншымі тэлеканаламі?
- Калі журналісты кажуць пра аб'ектыўнасць, яны хлусяць. Можна толькі імкнуцца да аб'ектыўнасці, гэта значыць - не заплюшчваць вочы на пэўныя рэчы.
- Цэнзура?
- Так, цэнзура. На жаль, на беларускім дзяржаўным тэлебачанні вельмі шмат заплюшчваюць вочы на відавочныя рэчы. Мы гэтыя рэчы паказваем. Хоць і баімся, каб свет праз наш "Аб'ектыў" не выглядаў аднабакова. Але "Белсат" дазваляе чалавеку, які паглядзіць і дзяржаўнае, і нашае тэлебачанне, сфармаваць сваю пазіцыю. Дагэтуль ён яе, магчыма, не меў. Нашае тэлеба-чанне створанае не толькі дзеля таго, каб паказаць праўду, але і дзеля таго, каб глядач сам зайшоў сваю праўду. Для таго, каб беларус стаў актыўным грамадзянінам, каб адчуў сябе гаспадаром сітуацыі. А гаспадаром сітуацыі ён адчуе сябе тады, калі будзе мець інфармацыю. І БТ, і "Белсат" змагаюцца за розум беларуса, але ў гэтым змаганні выйграе толькі беларус, які атрымлівае выбар, магчымасць сфармаваць сваю праўду. А калі ён будзе гэта мець - ён не толькі свой лёс возьме ў свае рукі, але і лёс краіны.
- Якая складаецца атмасфера ў беларуска-польскім калектыве?
- Распавяду прыклад. Да нас уладкаваўся на працу новы мантажыст - паляк Якуб. Калі я прыйшоў да яго на мантаж, то першае, што ён мне сказаў: "Я не понімаць по-рускі". На што я адказаў па-польску: "Спакойна, неяк дамо рады". Ужо праз два тыдні ён сам па-беларуску падпісваў імёны ды пасады экспертаў у тэлесюжэтах, слухаў N.R.M., "Кальян". Цяпер падчас таварыскай бяседы ён часам размаўляе, а нават спявае па-беларуску. Беларусы і палякі - гэта еўрапейцы. Калісьці мы разам жылі ў адной дзяржаве і цяпер не супраць жыць у адной дэмакратычнай Еўропе.
-- Якім ты бачыш "Белсат" у будучыні?
- Хочацца, каб "Белсат" стаўся такім тэлебачаннем, якое хацелі б глядзець не толькі беларусы. Каб гэта быў адкрыты канал, цікавы і моладзі, і старэйшаму пакаленню, і ле-вым, і правых. Гэта будзе сведчыць пра пэўны ўзровень тэлебачання, якога Беларусь яшчэ не мае.
Гутарыў Сяргей Пеляса.
НЕ ПАСПЕЎ АПРАНУЦЬ КАШУЛЮ-ВЫШЫВАНКУ
Гадоў колькі таму мне пашчасціла спаткацца з спадарыняй Алай Сакалоўскай: Яна вельмі цікавая суразмоўца. Яе маленства, як і маё, выпала на час акупацыі Беларусі. Яна - дзіця вайны. І самыя яскравыя яе ўспаміны, паводле яе слоў, звязаны з Чырвоным касцёлам, з слынным пробашчам Віцэнтам Гадлеўскім. От гэтыя ўспаміны я і прапаную чытачам "Наша слова".
Ул. Содаль.
Самыя першыя, яркія ўспаміны майго дзяцінства звязаны з Чырвоным касцёлам.
У чорныя дні акупацыі Чырвоны касцёл быў і месцам, дзе людзі прасілі, малілі Ўсявышняга даць ім сілы пера-жыць гэты страшны час, і месцам культуры, беларускай культуры.
Безумоўна, я не памятаю ксяндза Вінцэнта Гадлеўскага, хоць і не раз бачыла яго. Бо ўжо ў 42-м яго расстралялі. А такія раннія ўспаміны мая дзіцячая памяць не захавала.
Але мая цётка Зося Сакалоўская, якая спявала ў касцельным хоры ў час вайны, шмат мне пра яго расказвала.
Цётка памерла колькі год таму. І як добра, што я запісала яе ўспаміны на магнітафон, успаміны і пра Вінцэнта Гад-леўскага, і наогул пра жыццё касцёла ў Менску падчас вайны.
У верасні 41-га ў Менск прыехаў новы ксёндз - Вінцэнт Гадлеўскі. Ён не быў падобны да іншых ксяндзоў: гаварыў па-беларуску, часта хадзіў без сутаны, бо прыходзіў у касцёл пасля сваёй "цывільнай" работы.
Ён асвяціў Катэдру, было столькі народу, што Вацлава Іваноўскага ледзь не задушылі. Ксёндз дабраславіў людзей і заепяваў: "Хай крыж паганства знікне!". Яго словы падхапіў хор, а за ім і ўвесь люд. Многія не маглі стрымаць слёз. Катэдра стала касцёлам Гадлеўскага, але ён часта быў і ў Чырвоным касцёле.
Людзей вельмі краналі яго казані - доўгія, павучальныя, разумныя, цікавыя. Людзі лавілі кожнае слова святара і пераказвалі яго іншым, тым, хто не змог быць на імшы.
Знешне ён здаваўся строгім, суровым. Але пры больш цесным знаёмстве ад-крывалася яго добрае, чулае сэрца.
Ён быў блізкім, сваім ксяндзом. Вельмі любіў моладзь.
Цётка Зося ўспамінае, як аднойчы моладзь сабралася ў Чырвоным касцёле, каб справіць нечыя імяніны. 3 імі быў і ксёндз Гадлеўскі. Засядзеліся дапазна, таму давялося застацца начаваць у плябаніі, бо ў горадзе была каменданцкая гадзіна. ;
I ўначы моладзь наладзіла танцы пад патэфон. Мая цётка саромелася танцаваць пры ксяндзу і нават уцякала ад нейкага настойлівага кавалера.
А ксёндз сказаў ёй ласкава: "Ну што ж ты, Зося, так саромеешся, святары ж так-сама людзі...".
Яшчэ цётка ўспамінае, як Вінцэнт Гадлеўскі сказаў, што парафіяне рыхтуюць яму ў падарунак на Каляды бе-ларускую кашулю. Адна жанчына вышывае яе прыгожым узорам. Гэта было за некалькі тыдняў да канца 42-га г. Ксёндз так і не паспеў адслужыць імшу на Божае Нараджэнне. Не паспеў надзець і гэтую кашулю-вышыванку.
3 Менска ксёндз знік раптоўна. Людзі казалі, што яго забілі. Толькі не ведалі дакладна, хто. Казалі, што прыйшлі ў нямецкай форме і забралі. Доўга мучылі і расстралялі.
Вельмі шкадавалі яго, маліліся за яго душу.
Ксяндза Вінцэнта Гадлеўскага не стала, але беларускае слова, пасеянае ім, яшчэ доўга жыло ў касцёле.
Жыло ў вуснах іншых ксяндзоў - усе набажэнствы былі па-беларуску. У вуснах моладзі, якая ставіла Батлейку. Вось батлейку я ўжо памятаю добра.
У калядны перыяд (2 тыдні) яе ставілі кожны дзень.
Мы, самыя малыя гледачы, сядзелі у першым радзе на падлозе. Хадзілі кожны дзень. Ведалі спектакль на памяць. Але кожны раз глядзелі з захапленнем.
У памяці гучаць словы: "Чуеш, кароль, лепей быць парэсем, чым тваёй сястрой". Мы бачылі і тое, што рабілася за тронам Ірада. Там сядзеў чорт і вельмі смешна круціў хвастом.
Гэта быў першы тэатр у маім жыцці.
Беларускае слова, беларускі дух - традыцыі, закладзеныя ксяндзом Вінцэнтам Гадлеўскім, жывуць і цяпер у сценах Чырвонага касцёла, у Беларусі.
Вечная памяць Вялікаму святару-пакутніку Вінцэнту Гадлеўскаму.
Ала Сакалоўская, філолаг.
Запрашаем сяброў у наш клуб!
Гістарычна - патрыятычны клуб "Спадчына"- дабраахвотнае грамадскае аб'яднанне, сябрамі якога з'яўляюцца школьнікі і дарослыя. Кіраўніцтва клуба - Рада сяброў клуба. Форма работы - праектна- даследчая. Клуб мае на мэце станаўленне актыўнай жыццёвай пазіцыі вучняў , умення ацэньваць абставіны і падзеі з інтарэсаў беларускасці, выхаванне адказнасці за спадчыну і ўмення дзейнічаць выключна ў кірунку яе захавання пры любых акалічнасцях і абставінах, выхаванне талерантнасці, умення адэкватна паводзіць сябе пры стасунках з землякамі рознага ўзросту, рознага веравызнання, арыентацыя на высокую асабістую ацэнку каштоўнасці зносінаў з асобамі, якія маюць аўтарытэт і значны досвед у галіне краязнаўства, гісторыі і літаратуры.
Сябры клуба карыстаюцца ў асабістых стасунках толькі беларускай мовай, пастаянна паглыбляючы свой досвед у мовазнаўстве. Запрашаем усіх шчырых беларусаў стаць сябрамі клуба, напісаўшы заяву на імя кіраўніка клуба.
Мы самастойна вывучаем гісторыю нашага краю, роднага мястэчка, вяртаем з нябыту слаўныя імёны нашых землякоў. Пры клубе працуюць два адукацыйныя гурткі: гістарычна - краязнаўчы і літаратурны гурток юных багдановічазнаўцаў "Жывое слова".
Наш дэвіз:"Пазнаць, каб захаваць і прымножыць"
Наша жыццёвае крэда: "Калі не мы, то хто?".
Мы шмат падарожнічаем, выкарыстоўваючы грамадскі транспарт. Лічым за гонар наведаць мясціны, што авеяныя славай вычынаў і значных падзеяў у вызвольнай барацьбе нашага народу ва ўсе гістарычныя часы.
Кіраўнік клуба Ляўкевіч Н.М.