Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
НАША СЛОВА № 39 (1034) 28 верасня 2011 г.
120 гадоў з дня нараджэння Аркадзя Смоліча
СМОЛІЧ Аркадзь Антонавіч (29 верасня 1891, в. Бацэвічы Менскай губ., цяпер Клічаўскі раён Магілёўскай вобл. - 17 чэрвеня 1938, НКУС Омск, РСФСР) - дзеяч беларускага нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння, ву-чоны ў галіне эканомікі, сельскай гаспадаркі, картаграфіі, геаграфіі. Прафесар (1927).
Нарадзіўся ў сям'і святара. Скончыў Менскую духоўную семінарыю (1905), Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Пулавах (Польшча, 1916), вучыўся ў Кіеўскім палітэхнічным інстытуце. З 1910 года сябар Беларускай сацыялістычнай грамады (БСГ). На канферэнцыі БСГ у чэрвені 1917 увайшоў у склад яе часовага ЦК, быў рэдактарам газеты «Грамада». Удзельнік Усебеларускага з'езду 1917 ў Менску.
У 1918 Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1-м урадзе (Народным Сакратарыяце) БНР Смоліч займаў пасаду народнага сакратара асветы. Пасля распаду БСГ разам з іншымі бел. дзеячамі ў красавіку 1918 арганізаваў Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю, аўтар праекта яе праграмы, адзін з тэарэтыкаў беларускай сацыял-дэмакратыі. У 1918 знаходзіўся ў Гародні, у час паўторнага наступлення палякаў на Беларусь (верасень 1920) пераехаў у Вільню. Удзельнічаў у стварэнні Таварыства беларускай школы і быў яго першым старшынём, працаваў настаўнікам у Віленскай беларускай гімназіі. Вярнуўся ў Менск з дазволу ўраду Савецкай Беларусі ў жніўні 1922. Працаваў загадчыкам планава-эканамічнага аддзела Наркамата земляробства БССР. Адначасова з 1923 дацэнт, прафесар (1927) і загадчык кафедры ў БДУ. З 1925 намеснік старшыні Інбелкульта, кіраўнік сельска-гаспадарчай секцыі і камісіі па раянаванні БССР, быў старшынём Цэнтральнага бюро краязнаўства.
У 1928 абраны правадзейным членам Рускага геаграфічнага таварыства, узнагароджаны (1930) яго Малым залатым медалём. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка «Геаграфія Беларусі» (1919; 4-е выд., 1993). З 1929 член Прэзідыюма БелАН.
Арыштаваны 26.6.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Сасланы на 5 гадоў у Осу Пермскай вобл., потым у Ішым Цюменскай вобл. Вызвалены ў жніўні 1935. Зноў арыштаваны ў ноч з 17-18.6.-1937. Паводле рашэння тройкі УНКУС па Омскай вобл. прыгавораны да расстрэлу, расстраляны ў Омскай турме 17.6.1938. Па 1-м прыгаворы рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 10.6.1988, па 2-м прэзідыюмам Цюменскага абласнога суда - 9.2.1957.
НІЛУ ГІЛЕВІЧУ - 80
ГІЛЕВІЧ Ніл Сымонавіч (30 верасня 1931, Слабада, Лагойскі раён, Менская вобласць) - беларускі паэт і грамадскі дзяяч, Заслужаны дзеяч навукі БССР (1980). Народны паэт Беларусі (1991). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1980), Міжнароднай прэміі імя Х. Боцева (1986).
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і. Першыя гады пасля Вялікай Айчыннай вайны працаваў паштальёнам у калгасе. У 1951 годзе скончыў Менскую педагагічную вучэльню. Апошні год навучання (1955-1956) спалучаў з працай настаўніка ў адной са школаў Менска. У 1956 годзе скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (спецыяльнасць: «беларуская і расейская мова і літаратура»), а пасля аспірантуру пры ім. Сябар Саюза пісьменнікаў БССР з 1954 году. Кандыдат філалагічных навук, прафесар (у 1963 годзе ў Менску абараніў кандыдацкую дысертацыю па тэме «Паэзія "Маладняка"»). У 1958-1963 гадах працаваў літаратурным кансультантам газеты «Звязда». У 1960-1986 - супрацоўнік кафедры беларускай літаратуры БДУ. У 1980-1989 - першы сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў БССР. З 1989 па 1997 - старшыня рэспубліканскага Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны. Першы рэдактар газеты ТБМ «Наша слова». З чэрвеня 1990 - старшыня пастаяннай Камісіі Вярхоўнага Савета БССР па адукацыі, культуры і захаванні гістарычнай спадчыны. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1985-1990). У 1990 годзе быў абраны народным дэпутатам БССР. Сябар Прэзідыюму Вярхоўнага Савета БССР. Як народны дэпутат БССР і Сябар Прэзідыюму Вярхоўнага Савета БССР выступаў супраць плану закону аб дзвюхмоўі (аб наданні расейскай мове статусу дзяржаўнай).
Сакратарыят ТБМ, рэдакцыя газеты "Наша слова" шчыра віншуюць Ніла Сымонавіча з 80-годдзем і зычаць сілаў і здароўя дзеля Беларусі.
(Пра Н. Гілевіча чытайце на стст. 2-3.)
На Ушаччыне дарожныя знакі будуць беларускамоўныя
Грамадзяніну Воранаву У.
"Таварыства беларускай мовы
імя Францішка Скарыны"
г. Мінск, вул. Румянцава, 13
Філіял Ушацкае ДРБУ № 105 на Ваш зварот па пытанні напісання назваў населеных пунктаў на аўтамабільных дарогах у раёне паведамляе, што ў Рэспубліцы Беларусь дзяржаўнымі з'яўляюцца як беларуская, так і руская мовы. Паводле СТБ 1140-99 "Знакі дарожныя. Агульныя тэхнічныя ўмовы", надпісы на знаках, паказаныя ў першым абзацы п. 4.1.17., могуць наносіцца на рускай або беларускай мове. Паводле загаду № 04/60 ад 12.01.2010 г. КУП "Віцебскаблдарбуд" надпісы на знаках, якія ўстанаўліваюцца нанава, з 01.10.2010 г. наносяцца толькі на беларускай мове. Усталёўка знакаў з надпісамі на рускай мове з кастрычніка 2010 года спынена. Замена існых знакаў будзе ажыццяўляцца паступова, у працэсе іх зносу.
Пры нязгодзе з дадзеным адказам Вы можаце абскардзіць яго ў адпаведнасці з арт. 14 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб зваротах грамадзян" ад 06.06.1996 г. у КУП "Віцебскаблдарбуд".
В. А. начальніка А.І. Коцур.
(Пераклад з расейскай мовы.)
Менская гарадская канферэнцыя ТБМ
22 верасня ў Менску адбылася справаздачна-выбарчая канферэнцыя Менскай гарадской арганізацыі ГА "ТБМ імя Ф. Скарыны".
На канферэнцыі старшынёй Менскай гарадской арганізацыі ГА "ТБМ імя Ф. Скарыны" на наступны тэрмін выбралі Алену Анісім.
Былі абраны таксама 20 дэлегатаў на чарговы з'езд ТБМ, які адбудзецца 28 каст-рычніка.
Наш кар.
Камп'ютар навучылі размаўляць па-беларуску
У Акадэміі навук завяршаецца распрацоўка сінтэзатара беларускай мовы. Гэтая праграма зможа агучваць любы беларускі тэкст, набраны на камп'ютары.
Мы ўжо распрацавалі такія сістэмы для расейскай і польскай моваў, а цяпер займаемся якуцкаю моваю, - распавяла журналістам Лілея Цырульнік, якая выконвае абавязкі загадчыка лабараторыі распазнання маўлення.
На ейную думку, праграма можа выкарыстоўвацца для дапамогі сляпым людзям, чытання электроннай пошты і агучвання аўдыёкніг. Стваральнікі праграмы ўжо распрацавалі тэхналогію, якая зможа апрацаваць аўдыёзапіс, зроблены любым голасам. Пасля гэтага, паводле Лілеі Цырульнік, праграма загаворыць інтанацыямі і тэмбрам любога кліента.
Малодшы навуковы супрацоўнік Юрась Гяцэвіч зоймаецца менавіта беларускамоўным сегментам. «Найбольш складана працаваць з рознымі скарачэннямі, абрэвіятурамі і датамі. Мы дапаўняем слоўнік, які нам дала лабараторыя камп'ютарнай лінгвістыкі БДУ», - тлумачыць ён.
У якасці прыкладу таго, як будзе гучаць надрукаваны тэкст, стваральнікі дэманструюць аўдыёзапіс верша Якуба Коласа «Мой родны кут». Голас у запісе належыць былому загадчыку лабараторыі Барысу Лабанаву.
Наш кар.
Захавальнік і абаронца беларускасці
30 верасня - 80 гадоў Нілу Гілевічу
Люблю цябе, жыццё, любоўю кроўнай.
Я не нахлебнiк твой. Я на зямлю
Не для таго прыйшоў, каб жменяй поўнай
Уцехi браць. Я аддаваць люблю.
Тым, што зрабiў, любоў я вымяраю.
I калi мой апошнi час праб'е,
Павiнен ведаць я, што памiраю,
Аддаўшы ўсё да кропелькi - табе.
Гэтыя радкі - уласны маніфест Народнага паэта Беларусі, заслужанага дзеяча навукі, прафесара, таленавітага лірыка, эпіка, сатырыка, перакладчыка, публіцыста, літаратуразнаўца, фалькларыста - Ніла Гілевіча.
Адзначаны Ніл Сымонавіч шматлікімі айчыннымі і міжнароднымі ўзнагародамі, сярод якіх ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга і Дружбы народаў, медаль Францыска Скарыны, балгарскі ордэн Кірыла і Мяфодзія 1 ступені, ордэн Югаслаўскай зоркі са стужкай, украінскі ордэн князя Яраслава Мудрага 2-й ступені.
Заслужаны дзеяч навукі БССР (1980). Народны паэт Беларусі (1991). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1980), лаўрэат Міжнароднай прэміі імя Хрыста Боцева (1986).
Радзіма Ніла Гілевіча - Лагойшчына. Зямля прыгожая і песенная, куток Бацькаў-шчыны, маляўнічы і вабны. Тут упершыню будучы паэт глянуў на свет 30 верасня 1931 года. "Родная мая вёска Слабада, - піша ён у аўтабіяграфіі "Трошкі з анкеты і сёе - тое з таго, што ў анкету не лезе", - у маляўнічай узгоркавай мясцовасці. У кніжачцы аднаго краязнаўца 20-х гадоў Лагойшчына называецца "беларускай Швейцарыяй". Мне зразумела гэтае замілаванне нашымі краявідамі: яны сапраўды надзвычай прыгожыя. Край гэты незвычайна маляўнічы, увесь у пагорках, ярах і лагчынах, у лясах і пералесках, з безліччу крыніц і рачулак. Багаты ён на вусна-паэтычную народную творчасць, на таленавітых самародкаў, а найперш - на дзівосную, яркую, сакавітую, трапную, жывую мову народа".
"Пашанцавала мне, напэўна, і на радаводныя карані, асабліва па мамінай лініі. Мой дзед Мікалай Давыдавіч быў чалавек уні-кальны: самаадданы земляроб-хлебароб, вы-датны садоўнік, дасведчаны пчаляр, знакаміты галубятнік, непераўзыдзены варажбіт на картах, вядомы ў сваім краі музыка - граў, асабліва ў маладосці, на сотнях вяселляў. У апошні раз - на маім, летам 1957 года, польку і вальс для маладой і маладога. А мова яго! Якая яна была непаўторная, каларытная, метафарычная! Хіба не падарунак лёсу было мне прайсці ў дзяцінстве яго моўную школу?".
Згадвае Ніл Гілевіч і пра бацькоў: "Бацька мой - перад рэвалюцыяй папоўскі парабак - у 30-я гады працаваў старшынём сельсавета, пасля ў райвыканкаме, і дадому заглядваў толькі ў выхадныя дні. А сям'я - маці і васьмёра нас, малых, - жыла бязвыезна ў Сла-бадзе. Амаль увесь клопат аб дзецях і па гаспадарцы клаўся на плечы маці, і патрэбна была менавіта яе нястомнасць і самаахвярнасць, каб дагледзець, абшыць і накарміць такую ватагу".
Да вайны Ніл Гілевіч скончыў тры класы Слабадской сямігодкі. Пасля вызвалення пайшоў у пяты клас школы, якая была ў суседняй вёсцы Гайна. Любоў да роднай мовы, жаданне авало-даць багацейшымі скарбамі літаратуры і сказаць у ёй сваё паэтычнае слова прывялі будучага пісьменніка ў Менскую педагагічную вучэль-ню, якую ён скончыў у 1951 годзе на "выдатна" і ў тым жа годзе без экзаменаў быў прыняты на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаў-нага універсітэта. На гэты час ён ужо з'яўляўся сябрам літаратурнага аб'яднання пры рэдакцыі "Чырвонай змены", рэгулярна друкаваўся ў рэспубліканскай перыёдыцы. А ў 1954 годзе яго - студэнта-трэцякурсніка прынялі ў Саюз пісьменнікаў. Апошні год вучобы спалучаў з працай настаўніка ў адной са школ Менска. Пасля завяршэння вучобы ва ўніверсітэце (1956 год) была аспірантура, абарона дысертацыі на кафедры беларускай літаратуры. Пачынаючы з 1960 года, Ніл Гілевіч працаваў на кафедры беларускай літаратуры, дзе прайшоў шлях ад выкладчыка да прафесара.
* * *
У кожнага паэта ёсць свая галоўная, запаветная тэма. У Ніла Гілевіча гэта - Беларусь. Кожны яго верш, па сутнасці, гэта шчырае прызнанне ў любові, малітва за зямлю бацькоў, за Беларусь!
Край мой Беларускі, край!
Дай мне наглядзецца, дай!
На твае на пожні,
На лугі ды рэкі,
Каб у час апошні
Ўзяць з сабой навекі, -
Дай жа наглядзецца, дай!
Ніла Гілевіча заслужана называюць абаронцам роднага слова, бо цяжка назваць другога чалавека, хто здолеў бы столькі зрабіць для беларускай мовы.
Як ты дорага мне, мая родная мова!
Мілагучнае, звонкае, роднае слова!
Ты калісьці з калыскі мяне падымала
І вучыла ў бацькоў на руках гаварыць.
У жыцці маім слова найпершае "мама"
І цяпер для мяне сама міла гучыць.
Я па літарах родных вучыўся чытаць,
І буквар для мяне быў жыцця палавінай.
Быў шчаслівы я роднаю мовай сказаць
Першы раз: "Беларусь, мая Маці - краіна!"
I цяпер для мяне ты з усіх прыгажэй,
Хоць, я ведаю, моваў на свеце нямала,
I з усіх песняроў мне мілей і бліжэй
Роднай мовы пясняр - неўміручы Купала …
Гістарычнае бяспамяцтва, нацыянальны нігілізм, на думку паэта, павінны саступіць месца сапраўднаму патрыятызму, які грунтуецца на адчуванні еднасці з культурай свайго народа, крэўнай сувязі мінулага, сённяшняга і будучага нашай зямлі.
Мы ўзышлі не з насення,
што ветрам занесена, -
Мы не дзікай травы самарослыя парасткі.
У глыбінях зямлі, гераічнай і песеннай,
Нашых душ карані - з вузлякамі упартасці.
Сокам вотчынных гоняў ад роду мы ўспоены,
Сонцам родных нябёс
мы з маленства аблашчаны,
Як асілкі-дубы над дняпроўскімі поймамі -
Паяднаныя часам нашчадкі і прашчуры.
Мы на золку далёкім ардзе не скарыліся,
Славай Грунвальда выйшлі ў вялікія ратнікі.
Нас будзіў да святла
стук друкарань скарынінскіх.
Да братоў мы гарнуліся сэрцамі братнімі.
Каліноўскі дарэшты пазбавіў нас кволасці -
Веру-мужнасць сваю
завяшчаў нам з-пад вісельні.
З гнеўнай лірай Кулалы і з эпасам Коласа
Мы спазналі сябе і свой голас узвысілі.
Гэтай повязі кроўнай, якой мы прывязаны
Да бацькоўскай зямлі,
не парвуць, не растурзаюць
Аніякія буры-вятры непрыязныя -
Нашы сэрцы ад іх
толькі больш загартуюцца!
I як вечна вясне святкаваць тут агледзіны,
Мовай радасці з долам і небам гамонячы, -
Так і нам у вяках тут, з братамі-суседзямі,
Жыць і верыць у лёс незахмарана-сонечны.
* * *
Нам разам трыццаць. Мы стаiм на кладцы.
Яна свавольна туфелькi зняла,
Падаўшы мне далонь, каб не сарвацца,
Сцюдзёнай хваляй ногi абдала.
Пасля... Пасля: "Шчаслiва заставацца!"
I без мяне да берага пайшла.
На белай кладцы мокрыя слядкi -
Як першай песнi мiлыя радкi.
Сапраўдны паэт, Ніл Гілевіч стварыў па мастацку бездакорныя вершы не толькі пра першую любоў, але і пра каханне неверагоднай моцы, прыгажосці, кранальнасці, глыбіні, якое перажываюць ужо немаладыя людзі. Ніна Іванаўна Гілевіч - муза паэта, жонка, маці, настаўніца, філолаг - пражыла годнае, цікавае, змястоўнае жыццё. Яе вобраз назаўсёды застаўся ў вершах са зборнікаў "І плямы на табе няма" і "На флейце самоты" прысвечаных народным паэтам Беларусі Ніне Іванаўне, жонцы, з якой ён пражыў амаль 50 гадоў. Паўвеку побач з паэтам, паўвеку духоўнай еднасці, сяброўства і кахання…
"Ты - мой!"
Гарэзліва сказалі вочы,
Не знаючы,
Што гэтым словам моц
Даецца толькі пад уладай ночы,
Як на калінавы узыдзеш мост
І ўхопішся за морак,
Каб не ўпасці -
Калі загойдаецца пад табой,
І на мяжы бяспамяцця,
Ад шчасця,
Запрымаўляеш горача:
"Ты - мой!
Ты - мой! Ты - мо-ой!
Ты - мо-о-ой!.."
Жыць і кахаць, або кахаць і жыць -
Адно і тое ж. Покуль я кахаю -
Я і жыву. І гэты свет прымаю
Таму, што ў сэрцы дзень і ноч гучыць
Мелодыя найпрыгажэйшай песні,
З якой мяне павек не разлучыць.
І пераходзячы быцця мяжу,
Наўрад, наўрад, наўрад ці я скажу:
Бывайце, хмаркі ў роным паднябессі!
Бывайце, птушкі ў росным майскім лесе!
Бывайце, зёлкі-краскі ў лузе веснім! -
Я не паспею гэта ўсё сказаць,
Бо зноў і зноўку буду паўтараць,
Па самае апошняе ўздыханне:
Бывай, бывай, бывай, маё каханне!
* * *
Выступаць з вершамі ў друку Ніл Сымонавіч пачаў у 1946 годзе, а ў 1957 годзе выйшаў першы зборнік "Песня ў дарогу" - гэта паэтычны маніфест студэнтаў-рамантыкаў 50-х гадоў. З таго часу і па сённяшні дзень у розных літаратурных жанрах паэтам напісана каля васьмідзесяці кніг.
Кнігі паэзіі "Песня ў дарогу" (1957), "Прадвесне ідзе па зямлі" (1959), "Неспакой" (1961), "Бальшак" (1965), "Перазовы" (1967), "Лісце трыпутніку" (1968), "А дзе ж тая кры-нічанька" (1972), "Запаветнае" (1975), "Актавы" (1976), "Святлынь" (1984), раман у вершах "Родныя дзеці" (1985), "Як дрэва карэннем" (1986), "Повязь" (1987), «Жыта, сосны й валуны» (1990), «Талісман» (1994), «На высокім алтары» (1994), «Вечны матыў» (1994), "Любоў прасветлая. Роздумы ў вершах і прозе аб роднай мове" (1996), «…І плямы на табе няма» (2003), «На флейце самоты» (2004).
Зборнікі сатыры і гумару "Званковы валет" (1961), "Да новых венікаў" (1963), "Ці грэх, ці два" (1970), "Як я вучыўся жыць" (1974), "Русалка на Нарачы" (1974), «У добрай згодзе» (1979), "Кантора" (1989), "Дыялог на хаду" (1990).
Зборнікі вершаў і паэм для дзяцей "Сцяжок на мачце" (1959), "Сіні домік, сіні дом" (1961), "Зялёны востраў" (1963), "Дождж-грыбасей" (1966), "Загадкі" (1971), "Калі рана ўстанеш" (1984), "Добры чалавек" (1987), «Мой белы дзень» (1992), «Шчаслівыя хвіліны» (2001).
Зборнік п'ес "Начлег на буслянцы" (1980), «Выбраныя творы» ў двух тамах (1981), і аповесць "Перажыўшы вайну" (1988).
Ніл Гілевіч - аўтар шматлікіх кніг па літаратуразнаўству і фалькларыстыцы, укладальнік і навуковы рэдактар фальклорных зборнікаў "Песні сямі вёсак" (1973), "Песні народных свят і абрадаў" (1974), "Лірычныя песні" (1976), "Лірыка беларускага вяселля" (1979), "Народныя казкі, байкі, апавяданні і мудраслоўі" (1983), публіцыстыкі «У гэта веру» (1978), «Удзячнасць і абавязак» (1982), «Покліч жыцця і часу» (1983), «Годнасць, сумленнасць, мужнасць» (1988), «Вяртанне і працяг» (1990), «Выбар» (1993), «Як не спыніць узыходу сонца…» (1993)."Толькі мы самі. Публіцыстыка 1995-2005" (2005).
Пераклаў на беларускую мову творы звыш 400 славянскіх паэтаў і пісьменнікаў (балгарскіх, славенскіх, сербскіх, украінскіх, польскіх, рускіх, лужыцкіх і інш.).
З 2003 года выдаецца збор твораў Ніла Гілевіча ў 23 тамах.
Ганна Бутучак, метадыст аддзела бібліятэчнага маретынгу Лідскай ЦРБ імя Янкі Купалы.
ВЯЛІКІ ДЗЯКУЙ ЗА ТОЕ, ШТО ВЫ ЕСЦЬ!
Напярэдадні юбілею народнага паэта Беларусі Ніла Гілевіча я звярнулася да людзей мне знаёмых і незнаёмых з пытаннем: "Ці ведаеце вы, хто такі Ніл Гілевіч, і як адбылося ваша знаёмства з яго творчасцю?" Мушу зазначыць, што імя Гілевіча вядома беларусам. І нават тыя, хто яго не ведае, хто зусім не цікавіцца літаратурай, песню "Вы шуміце, шуміце, нада мною, бярозы" змаглі праспяваць, толькі што лічылі яе народнай. Людзі старэйшага пакалення помняць "Сказ пра Лысую гару", які перадрукоўваўся, перапісваўся ад рукі і перадаваўся знаёмым. Бадай што не было такой сям'і ў Беларусі, у якой не чыталі б гэты твор. Найбольш цікавыя адказы на мае пытанні я прывяду тут.
Ала Маскалькова , архітэктар: "Да творчасці Ніла Гілевіча я прыйшла праз песню "Вы шуміце, шуміце нада мною бярозы". Маю ўвагу на яе звярнуў муж: "Ты паслухай, паслухай, якія словы!". Паэзіяй я наогул не цікавілася. Не было з ёю ў мяне ўзаемнасці. А тут услухалася. Як жа хораша! Асабліва мяне ўразілі радкі: "...недаспелай травы..." і "... я здарожыўся трохі..." . Гэта ж трэба так сказаць аб траве: "недаспелай". А "здарожыўся"? Не, не стаміўся, а "здарожыўся". Я схадзіла ў кніжную краму і купіла кніжку Гілевіча, якая была на паліцы. А там - раман у вершах "Родныя дзеці" і паэмы: "Сто вузлоў памяці", "А дзе ж тая крынічанька", "Паланэз Агінскага" і іншыя. Усё чыталася лёгка і з цікавасцю. І мае адносіны да паэзіі змяніліся. Я зараз успрымаю яе душою. І дзякуй вялікі за гэта Нілу Гілевічу. Яго паэзія змяніла мае адносіны і да роднай мовы, я стала карыстацца ёю".
Святлана Станкевіч , вучаніца: "Ніл Гілевіч - беларускі пісьменнік. З яго творчасцю яшчэ не знаёма, але мы будзем вывучаць у дзясятым ці ў адзінаццатым класе".
Жураўлёва Жанна , студэнтка: "Ніл Гілевіч адзін з самых маіх любімых паэтаў. Я ў захапленні ад яго вершаў, ад рамана ў вершах "Родныя дзеці". Я жадаю яму здароўя".
Алена Асадчая , настаўніца: "Я вучы-лася яшчэ ў школе, калі пачула песню "Шлях да Беларусі" ў выкананні "Сяброў". Мне вельмі яна спадабалася, але я не ведала, каму належаць словы. Потым мне трапіўся адзін томік Ніла Гілевіча, у якім быў верш "І ўсё-такі дойдзем…". Так я даведалася, на чые словы напісана песня".
Раіса Селязнёва , вахцёр: "З творчасцю і асобаю Ніла Гілевіча я пазнаёмілася ў пе-рыядычных выданнях - я люблю чытаць газеты і часопісы - ведаю грамадзянскую пазіцыю Гілевіча і падзяляю яе. Для мяне вельмі блізкая і зразумелая яго мова. Сёлета ў нас у гасцях былі амерыканцы. І ім вельмі хацелася паслухаць нашыя беларускія песні. І першая песня, якая прыйшла мне на памяць, была "Вы шуміце, шуміце нада мною, бярозы". Амерыканцам вельмі спадабалася - душэўная песня і ўспры-маецца як народная".
Базыль Камароў, мастак: "Ніла Гілевіча я бачыў на вяселлі свайго сябра. (паэт выдаваў замуж сваю "родненькую" плямен-ніцу", - Т.А.). Даўно гэта было. Але мне запомнілася, як Ніл Сымонавіч сядзеў, падпёр-шы далоняю галаву, і раптам зацягнуў: "Ой, сівы конь бяжыць". Голас дужы і прыгожы. Я і сам люблю гэтую песню. Ужо колькі гадоў прайшло, а я часта ўспамінаю, як ён спяваў. З яго творчасцю я знаёміўся паступова".
Аляксей Карпенка , студэнт: "Ніл Гілевіч, гэта чалавек, на якім трымаецца беларушчына".
Алена Цумарава, гісторык: "З мастацкімі творамі Ніла Гілевіча я знаёма. Мне хочацца падзяліцца ўражаннямі ад 19 тома (збор твораў у 23 тамах), дзе пададзена фалькларыстыка (песенная творчасць беларускага народа). Гэтая кніга вельмі цікавая і карысная шырокаму колу чытачоў. У ёй створаны чароўны вобраз народа-творцы. Я ўспомніла сваё дзяцінства, бабуліны калыханкі. Мне захацелася звярнуцца да тых аўтараў, на якіх спасылаецца Ніл Гілевіч. Я цалкам згодна з думкай аўтара, што народныя песні павінны быць важным сродкам выхавання ў школе".
Далучаюся да гэтай думкі і прыгадаю адну гісторыю сённяшняга часу. Яе мне рас-казала наша суайчынніца, якая выйшла замуж за галандца. І вось калі яна чакала першынца, свякруха прынесла кніжку галандскіх народных дзіцячых песень і навучыла яе іх спяваць. Потым папрасіла праспяваць беларускія. І вельмі здзівілася, бо нявестка ўспомніла толькі адну песню з тэлеперадачы "Калыханка", забылася нават на пацешкі: "Ласачка", "Кую, кую нож-ку", якія вельмі любіла ў дзяцінстве. Адчувала яна сябе ў гэтай сітуацыі ніякавата.
Тамара Цыганкова, пенсіянер: "Як жа мне не ведаць Гілевіча, калі я ўжо 36 гадоў хаджу закаханая ў яго замовы і гумар і, дзякуючы яму, пабачыла свет: за 17 гадоў з народным ансамблем "Медуніца", дзе я чытала беларускі гумар, мы аб'ездзілі ўсю Беларусь, пабылі ў Польшчы, Германіі, Галандыі, Бельгіі. А знаёмства маё з творчасцю Гілевіча адбылося так: у 1975 годзе ў Магілёў прыехала Менская філармонія, і я пачула замовы ў выкананні артыста Сакалова. Мяне так яны ўзрушылі, што я пабегла за кулісы: дзе, пытаюся, мне знайсці гэтыя замовы? А ён так проста: "Вазьміце ў бібліятэцы кнігу Ніла Гілевіча "Да новых венікаў". Кнігу я знайшла і пачала завучваць замовы на памяць і ўдзельнічаць з імі ў конкурсах. Мяне заўважылі і запрасілі ў "Медуніцу". Ведаеце, я ж пісала Гілевічу і пыталася, дзе знайсці яшчэ добры беларускі гумар. І ён мне адказаў. Мяне вельмі ўразіла слова "чуюся" з таго пісьма: "Вельмі чуюся перад Вамі, што не змог адразу адказаць". Мова ў Гілевіча сакавітая, народная.
Потым я набыла раман у вершах "Родныя дзеці". Гэта ж цуд, а не раман. Аднойчы чула, як урыўкі з рамана чытаў адзін капітан ДАІ. Зала зацікаўлена адгукалася. Я ўдзячна Нілу Гілевічу за тое, што яго творчасць прынесла мне столькі шчаслівых момантаў, столькі апладысментаў і ўпрыгожыла маё жыццё".
Мікола Яцкоў , сябар Саюза беларускіх пісьменнікаў, кампазітар: "Не проста ведаю, хто такі Ніл Гілевіч, я знаёмы з ім асабіста і ганаруся гэтым знаёмствам. Я напісаў каля 30 песень на яго словы. Помню, як 10 гадоў таму, у сакавіку 2001-га, я пераступіў парог яго кватэры ў Мен-ску. Ніл Сымонавіч сустрэў мяне ветліва, з удзячнасцю прыняў ноты песень і іх гучанне на аўдыёкасеце. І як потым высветлілася, даволі часта слухаў яе. І была цікавая размова пра літаратуру, пра песеннасць беларускага народа, пра асаблівасці народнай самасвядомасці.
Дарэчы, музыка на вершы Ніла Гілевіча пішацца лёгка, таму што яна закладзена аўтарам у тэкст. Я з задавальненнем чытаю яго творы, маю аўтограф да кнігі "Повязь".
Алена Асмакоўская, інжынер-будаўнік: "Мая цікавасць да асобы і творчасці Ніла Гілевіча ўзнікла ў сталым узросце, як да аднаго са стваральнікаў Таварыства беларускай мовы імя Ф.Скарыны, сябрам якога я стала некалькі гадоў назад. Спачатку было разуменне значнасці гэтага чалавека, а потым жаданне пазнаёміцца з творчасцю. Я купіла дыск, дзе Ніл Гілевіч чытае свае вершы. Пачала сачыць за яго публікацыямі ў перыядычным друку. Апошнім часам набыла некалькі тамоў яго збору твораў. З задавальненнем чытаю іх як мастацкую літаратуру, хаця яны носяць больш публіцыстычны і навуковы характар. Мяне хвалюе паэзія Ніла Гілевіча, ўзрушвае яго адданасць беларускаму слову. Меркаванне гэтага чалавека па пытаннях культуры і чалавечага жыцця для мяне вельмі аўтарытэтнае. Шкада, што здароўе Ніла Сымонавіча больш не дазваляе творчых сустрэч, таму што сустрэчы з такім чалавекам - падарунак".
Творчасць Ніла Гілевіча ўвайшла ў маё жыццё яшчэ ў шасцідзясятыя гады, пад час вучобы ў Белдзяржуніверсітэце, дзе Ніл Сымонавіч працаваў на кафедры беларускай літаратуры і чытаў курс вуснай народнай творчасці. У маёй бібліятэцы ёсць і паэзія, і проза, і навуковыя працы, і публіцыстыка. З вялікай цікавасцю чытаю і перачытваю цяпер 16,17,18,19 тамы (збор твораў у 23 тамах). Раблю для сябе адкрыцці. Менавіта Ніл Сымонавіч адкрыў мне вочы на станоўчую ролю уніяцтва ў лёсе беларускай мовы.
Я маю восем аўтографаў народнага паэта Беларусі, усімі вельмі даражу. Жыццявызна-чальным для мяне стаў аўтограф 1967 года да кнігі "Бальшак": " Дружыце з паэзіяй - з ёю лягчэй жывецца". Да паэзіі я звяртаюся і ў горкія для мяне хвіліны і ў радасныя. Паэзіі дадзена боская сіла ўздзеяння.
Добрага Вам здароўя, дарагі Ніл Сымонавіч, і вялікі дзякуй за Вашыя кнігі, за грама-дзянскую пазіцыю і за тое, што Вы ёсць.
Тамара Аўсяннікава , г. Магілёў.
МАЛІТВА
Божа літасцівы!
Прашу цябе,
Дапамажы Нілу Сымонавічу,
Тваёй ласкаю дабраславёнаму
На справы праведныя.
Дай яму сілу сказаць тваё слова.
Дыхні на яго лагодным ветрыкам,
Каб і яму лягчэй дыхалася.
Сагрэй сонечнымі праменьчыкамі
Яго баляшчыя рукі,
Каб яму яшчэ пісалася.
Прыкладзі да ног яго
Зёлкі лясоў тваіх,
Каб яго ножанькі хадзілі.
Напоўні сэрца яго радасцю
І дай нам магчымасць
Чуць яго і бачыць
Яшчэ многа гадоў.
У імя Айца і Сына
І Святага Духа,
Аман!
Нілу Гілевічу
Няўтульна голаму Дрэву
позняй восенню.
Маўчыць Яно.
І ёсць штосьці высокае і
трагічнае ў гэтым маўчанні.
Трапеча на ім адзінокі лісток,
распяты ветрам і сцюжаю,
і маё сэрца трапеча
разам з тым лістком,
і маё цела сцінае холад,
як сцінае ён тое Дрэва.
Ад голькі лісток адарваўся
і, падхоплены ветрам,
закружыўся мройна-шчаслівай
мелодыяй палёту.
З тым лістком кру-жу-ся,
апускаюся на зямлю і я.
І мы трапляем пад абцас
няспыннага часу.
Тамара Аўсяннікава.
Віншуем сяброў ТБМ, якія нарадзіліся ў кастрычніку
Акаловіч Леанід Аляксандр. Алейнік Іна Міхайлаўна Алейнік Юры Леанідавіч Арлова Эрыка Арлова Эсфір Віктараўна Архуцік Мікалай Арцёменка Віталь Аўдошчанка Валянціна Байдакова Ганна Дзмітрыеўна Бамбіза Мікалай Рыгоравіч Барташэвіч Антаніна Барэль Васіль Бордак Наталля Васільеўна Брыцько Аляксей Бубала Антон Буйніцкая Марына Булавацкі Міхась Пятровіч Булат Алена Анатольеўна Бусел Мікалай Кліменцьевіч Бягун Рацібор Аляксандр. Бялецкі Віктар Пятровіч Валуненка Ірына Іванаўна Варабей Таццяна Пятроўна Ваўкавыцкая Таццяна Вератынскі Кірыл Віктаравіч Войніч Вераніка Гарбуль Аляксандр Васільев. Гарніцкі Янка Андрэевіч Гіль Міхаіл Нікадзімавіч Глот Аляксей Грынкевіч Георгі Ігаравіч Грышчук Ганна Рыгораўна Дамарад Святлана Даніловіч М.А. Даржынкевіч Генрых Фелікс. Джэгайла Уладзімір Васіл. Дзедушкова Алена Дзенісевіч Лідзія Дзеружынская Вераніка Ав. Дзіцэвіч Юлія Дзмітрыенка Анатоль Іван. Долбік Ларыса Рыгораўна Дудар Таццяна Аляксандр. Думанская Ганна Рыгораўна Ермаковіч Леанід Іванавіч Ермаловіч Васіль Васільевіч Жаўток Уладзімір Жэгалава Тарэса Міхайлаўна Зволінскі Тодар Землякоў Міхаіл Канстанціню Зянковіч Юрась Іваноў Максім Генадзевіч Іўчанкоў Мікалай Мікалаевіч Кавецкая Наталля Уладзім. Казак Валянціна Казлоў Алег Яўгенавіч Каратай Уладзімір Арсен. Касцючэнка Ірына Каханчык Зміцер Качаноўская Наталля Качарагіна Людміла Алякс. Клундук Святлана Сяргееўна Конюх Віктар Лявонавіч Краўцоў Мікалай Крой Аляксандр Ільіч Крупіца Валянціна Кулеш Алена Кульбіцкі Сяргей Валер'евіч Кунцэвіч Зінаіда Мікалаеўна Куржалаў Алег Васільевіч Кутас Тамара Кушнер Васіль Федаравіч Лебедзеў Уладзімір Ануфр. Лебядзевіч Д.М. Лепешаў Іван Якаўлевіч Ліс Дар'я Алегаўна Лучко Валянцін Станіслав. Люкевіч Уладзімір Паўлавіч Лявонава Галіна Мазырка Аляксандр Макруш Сяргей Вячаслав. Малец Таццяна Малько Вячаслаў Аляксан. Мальцава Ірына Мартысюк Вера Маслюкоў Іван Віктаравіч Масяйчук Аляксандр Мацвеенка Аляксандр Яўген. Мінаў Леанід Уладзіміравіч Міняйла Ганна Сяргееўна Місевіч Аляксандра Міснікова Кацярына Міцкевіч Уладзімір Валянц. Мішчанчук Мікалай Іванавіч Навуменка Генадзь Навумчык Іосіф Адамавіч Несцярук Валерый Фёдар. Осіпава Аляксандра Палейка Анатоль Палсцюк Валеры Віктаравіч Палубятка Язэп Язэпавіч Палянскі Аляксандр Сярг. Панамарова Лізавета Сярг. Пасюкевіч Ірына Уладзісл. Піліпенка Алена Пракаповіч Ілля Мікалаевіч Праневіч Генадзь Мікалаевіч Пунько Вольга Язэпаўна Пярова Маргарыта Сярг. Пярова Наталля Юр'еўна Пяткевіч Лізавета Алегаўна Раманоўскі Валер Іванавіч Раманоўскі Уладзімір Іванав. Раманцоў Зміцер Уладзімір. Раманюк Раман Розберг Дзяніс Уладзіміравіч Рудзенак Алег Рудовіч Алена Руды Яўген Ігаравіч Русіновіч Іван Кузьміч Рындзевіч Вячаслаў Савацееў Кім Сяргеевіч Савіч Яўген Сагановіч Яніна Генадзеўна Сазонаў Віктар Паўлавіч Сакевіч Уладзімір Клеменц. Салаўёў Мікалай Святоха Генадзь Уладзімір. Сёмкіна Вольга Віктараўна Семянчук Валеры Семянчук Генадзь Сенькавец Уладзімір Адам. Сідарчук Кірыл Валер'евіч Сікора Алег Георгіевіч Скіцёў Зміцер Андрэевіч Смашная Марына Уладзімір. Спосабаў Іван Іванавіч Станеўская Людміла Станкевіч Георг Стральцоў Алесь Уладзімір Суднік Святлана Георгіеўна Суліменка Дзмітры Сяргеевіч Сульжыц Кацярына Сярг. Сухаверхі Андрэй Сямёнавіч Сухарэвіч Віталь Пятровіч Сухоцкі Андрэй Аляксеевіч Сцежкін Кірыла Аляксандр. Сялюк Іван Сямёнава Анастасія Васіл. Сямёнаў Віталь Трафімчык Сяргей Аляксан. Угрын Аляксандр Сяргеевіч Урублеўскі Вадзім Валер. Фалейчык Алесь Філіповіч Дзіяна Леанідаўна Хадачок Міхаіл Хадневіч Цімафей Хархардзін Уладзіслаў Цішкевіч Юлія Іванаўна Цыхун Генадзь Апанасавіч Цюлькоў Аляксей Чайкоўскі Павел Іванавіч Чубат Аяксей Леанідавіч Шалястовіч Людміла Васіл. Шаршнёва Наталля Анатол. Швед Вячаслаў Вітальевіч Швед Іна Анатольеўна Шохан Вольга Шуй Вольга Васільеўна Шыдлоўскі Раман Яўгенавіч Шык Уладзімір Раманавіч Янушкевіч Станіслаў Антон. Яроменкаў Аляксандр Леан.
"Дзверы, замкнёныя на ключы"
14 верасня ў Наваполацк па запрашэнні суполкі "Рубон" Наваполацкай гарадской арганізацыі Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны завітаў са сталіцы малады паэт, перакладчык Віталь Рыжкоў. Ен выступіў перад аўдыторыяй ліцэя і перад аматарамі літаратуры і культуры, якія стала наведваюць культурніцкія сустрэчы ў бібліятэцы імя Я. Коласа. Віталь, яго манера выступу, вершы і цікавыя разважанні пра літаратуру і жыццё не пакінулі абыякавымі нікога са слухачоў. Вершы з кнігі "Дзверы, замкнёныя на ключы", з якой Віталь да нас і завітаў, прыйшліся вельмі да спадобы ўсім, хто прыйшоў, таму пасля сустрэч слухачы спяшаліся набыць сабе асобнік і атрымаць подпіс маладога таленавітага паэта і перакладчыка.
Спадзяемся, Наваполацк спадабаўся Віталю не меней, чым ён Наваполацку!
Ірына Бельская.
На месцы "Радзімы" цяпер "Родина"
У Маладзечне на абноўленым да "Дажынак" кінатэатры з'явілася новая шыльда. Замест ранейшага надпісу "Радзіма" цяпер - рускамоўная назва "Родина".
На пытанне, чаму так адбылося, адказвае генеральны дырэктар КУП "Мінаблкінавідэапракату" Юры Чарнавушка:
- Новую шыльду зацвердзіў галоўны архітэктар вобласці Аляксандр Валовіч. Маладзечанскі кінатэатр размешчыны ўздоўж пешаходнай вуліцы Прытыцкага. Шыльды ўсіх будынкаў на вуліцы на рускай мове. Таму вырашылі, што на кінатэатры таксама будзе руская, каб не выбівалася з агульнага кантэксту.
Гэта не значыць, што мы не любім ці не паважаем беларускую мову. Але ж, напэўна, не гэта галоўнае. Важна, каб маладзечанцам падабалася якасць абслугоўвання, хацелася наведваць установу, каб у ёй добра адпачывалася і было прыемна. Тое, што цяпер кінатэатр мае рускую назву, не значыць, што маладзечанцы больш не ўбачаць назву "Радзіма". Тэрмін службы такіх шыльдаў - 5-6 гадоў. Магчыма, калі мы будзем замяняць яе наступны раз, назва кінатэатра зноў будзе беларускай.
Зоя ХРУЦКАЯ. Фота аўтара. ("Рэгіянальная газета")
Ахвяраванні на ТБМ
1. Зянькевіч Б.Б. - 21000 р., г. Менск
2. Дзядзькоў В.В. - 20000 р., г. Менск
3. Давідоўскі Ігар - 50000 р., г. Менск
4. Барысенка Васіль - 30000 р., г. Менск
5. Лемцюгова Валянціна - 50000 р., г. Менск
6. Лазарук Тамара - 10000 р., г. Менск
7. Рагаўцоў Васіль - 30000 р., г. Магілёў
8. Чайкоўскі Павел - 15000 р., г. Менск
9. Прыхаджанне парафіі "Маці Божай нястомнай дапамогі" уніяцкай царквы - 200000 р., г. Менск
10. Кійка Мікола - 20000 р., г. Менск
11. Павідайка В.М. - 20000 р., г. Менск
12. Бархун Любоў - 20000 р., г. Менск
13. Талерчык Тамара - 50000 р., г. Гародня
14. Кукавенка Іван - 20000 р., г. Менск
15. Ілюкевіч С.В. - 10000 р., г. Менск
16. Благачынік Ф.М. - 9000 р., г. Маладзечна
17. Ермаловіч Канстанцін - 12000 р., г. Менск
18. Маркевіч Вера - 30000 р., г. Барысаў
19. Чачотка Анатоль - 15000 р., г. Менск
20. Кірэенка В.Т. - 20000 р., г. Менск
21. Рымар Роза - 10000 р., г. Гародня
22. Некраш Лілея - 10000 р., г. Гародня
23. Казлова Аляксандра - 21000 р., г. Менск
24. Цынгалёў Васіль - 10000 р., г. Жлобін
25. Фурс Антон - 50000 р., г. Паставы
26. Кійка Мікола - 20000 р., г. Менск
27. Дземідовіч Соф'я - 10000 р., г. Менск
28. Карайнак М.М. - 20000 р. г. Менск
29 Яканюк А.Л. - 25000 р., г. Менск
30. Цюленеў Аляксандр - 200000 р., г. Менск
Сучасная народная творчасць працягвае традыцыі
Кандыдат мастацтвазнаўства Людміла Вакар распавяла пра дзейнасць Віцебскага метадычнага цэнтра народнай творчасці.
Наш Цэнтр існуе з 1989 года. Раней мы арандавалі памяшканне на мастацкаграфічным факультэце, пазней пераехалі ў будынак на вул. Леніна, 35 а. У нашым цэнтры мы арганізуем выставы народнай творчасці мастакоў і майстроў з усёй Віцебшчыны. Тут дэманструюць свае здабыткі раённыя Дамы рамёстваў: Аршанскі, Бешанковіцкі, Чашніцкі, Віцебскі раённы цэнтр рамяства " Адраджэнне". Шмат намаганняў прыкладае Кафедра дэкаратыўнапракладного мастацтва Віцебскага дзяржаўнага Універсітэта імя Машэрава.
Першыя дамы рамёстваў з'явіліся на Віцебшчыне. У 1990 годзе інцыятар гэтага руху Мікалай Пашынскі зрабіў на гэтым акцэнт у сваёй дзейнасці. Дамы рамёстваў адчыніліся ў кожным раёне краіны, сталі не толькі цэнтрамі адраджэння і развіцця беларускага народнага мастацтва, яны спрычыні людзей да радасці творчай самарэалізацыі, аб'ядналі ў памкненні да яркага стваральнага жыцця.
Народныя майстры сёння асэнсоўваюць гістарычнакультурную спадчыну. Сучасная народная творчасць працягвае культурныя традыцыі. Праз папулярызацыю народнай творчасці ідзе абуджэнне цікавасці да беларускай культуры, народных абрадаў, адбываецца развіццё эстэтычных пачуццяў, выхаванне густу.
Выкладчыкі гурткоў шмат рупяцца над тым, каб моладзь пераймала досвед папярэдніх пакаленняў. Гадаванцы гурткоў вышыўкі, саломкапляцення, глінянай цацкі, саламянай аплікацыі і габеленапляцення не толькі займаюцца рэканструкцыяй твораў землякоўпапярэднікаў. Яны ідуць далей, прыдумваюць свае, удасканальваюць мясцовыя ўзоры, уласныя творы ўводзяць ў ранг нацыянальнага мастацтва.
Развіццё рамёстваў спрыяе захаванню сямейных традыцый, абуджэнню цікавасці да мінуўшчыны, стварэнню і аднаўленню радаводаў.
Даследванне народнай творчасці закранае такія важныя аспекты як выхаваўчае ўздзеянне, якое спрыяе станаўленню працалюбівага характару беларуса, развіццю пачуцця беражлівасці, гаспадарлівасці. Вывучэнне закранае псіхатэрапеўтычнае уздзеянне дэкаратыўнапрыкладной творчасці, як сродка набыцця станоўчых эмоцый, крыніцы добрых стасункаў з людзямі. Аднаўленне традыцыйных рамёстваў з'яўляецца добрай формай аргінізацыі вольнага часу, баўлення часу для душэўнай радасці.
У Віцебскай вобласці адноўлены ўсе віды народнага шытва і ткацтва.
Пад кіраўніцтвам навуковаметадычных супрацоўнікаў цэнтра выдадзена аб'ёмная кніга " Народныя сувеніры Віцебшчыны". У ёй прадстаўлены саломапляценне Т. Рэут, Т. Марціновіч, разьбярства з дрэва І.Плыгаўкі, вазы В.Мацюшонак, лялькі С. Навойчык, вырабы іншых майстроў.
Кожная майстрыцашвяя імправізуе, кампануючы дэкор з зорак, ромбікаў, крыжыкаў, раслінных матываў. Такая кампазіцыя выяўляе сімпатыю, удзячнасць, добрыя пажаданні: здороўя, кахання, згоды ў сям'і, добрых дзяцей, сытай жывёлы ў хаце, багатага ўраджаю на ніве.
Беларуская народная кераміка цікавая разнастайнасцю форм і дэкору, выразнасцю.
Майстры розных ганчарных цэнтраў, выкрыстоўваючы вядомыя прыёмы і спосабы апрацоўкі металаў, ствараюць вырабы, непаўторныя па свайму каларыту, вобразнаму настрою. Дэкаратыўныя вазы, глякі, збаны, наборы хатняга посуду прыгожыя і разам з тым зручныя ў побыце.
У Віцебскім метадычным цэнтры была праведзена выстава " Цвяток радзімы васілька" і па ёй выдадзены каталог. У бліжэйшым часе адчынецца выстава шматковага шытва. Многія майстрыхі ўпэўненыя, што вырабы з тканіны вылечваюць людзей. Магчыма так, бо кампазіцыі са шматкоў нагадваюць пра квецень саду і лугу, лясны шум, абуджаюць надзею, любоў і дораць шчасце.
Калектыў Цэнтра браў ўдзел ў Рэспубліканскім аглядзе наіўнага мастацтва, удзельнічае ў міжнародных праектах. У Варшаве ў прыватным музеі народнай творчасці ў польскага прафесара Мар'яна Пакропака былі прадстаўлены беларускія мастакі.
Перыядычна у цэнтры выстаўляюцца прафесійныя мастакі. Аднаўляе традыцыі супрэматызму ў палемічным кантэксце Галіна Васільева.
Гутарыла Эла Дзвінская.
На здымку: Мастацтвазнаўца Людміла Вакар. Фота аўтара.