Герб горада Ліды, наданы 17 верасня 1590 г.
главы I-III, V-X - С. В. Марозава;
глава XI - С. П. Марозаў;
глава IV, Заключэнне - сумеснае аўтарства.
Рэцэнзенты:
Галіна Аляксандраўна Флікоп-Світа, кандыдат мастацтвазнаўства, старшы навуковы супрацоўнік аддзела выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі;
Bogumiła Jędrzejewska, прафесар, доктар біялагічных навук, загадчык аддзела біягеаграфіі Інстытута млекакормячых Польскай акадэміі навук, Белавежа.
Марозава, С. В.
Марозаў, С. П.
Культурная спадчына Уніяцкай Царквы Беларусі (1596-1839 г.) / С. В. Марозава, С. П. Марозаў - Гродна: "ЮрСаПрынт", 2023. - 298 с.
ISBN 978-985-7257-71-3.
Манаграфія прысвечана ўдзелу Уніяцкай Царквы Беларусі (1596-1839 г.) у культуратворчых працэсах канца XVI - першай паловы ХІХ ст. І яе ўкладу ў развіццё адукацыі, кніжнай культуры, архітэктуры, скульптуры, жывапісу, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, музыкі і тэатра Беларусі. Паказаны лёс культурнай спадчыны Уніяцкай Царквы ў ХІХ ст. Прааналізавана гістарыяграфія царкоўнай Уніі як з'явы культуры.
Гісторыка-культурная спадчына Уніі і адраджэнне Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы разгледжаны скрозь прызму сучаснага канцэпта "месцы памяці".
Кніга прызначана для ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй і культурай Беларусі.
УДК 271.4:930(476)"1596/1839"
ББК 63.3(4Беи)4
М63
© Марозава С. В., Марозаў С. П., 2023
© "ЮрСаПрынт", афармленне, 2023
Змест
Уводзіны ... 3
Берасцейская унія як з'ява культуры: гістарыяграфічнае асэнсаванне
З гісторыі пастаноўкі пытання ... 11
Сучасная беларуская гістарыяграфія ...15
Сучасная замежная гістарыяграфія ... 33
Уклад Уніяцкай Царквы ў развіццё адукацыі
Канец XVI - першая палова XVII ст.: стварэнне навучальных устаноў на "рускай" адукацыйнай аснове ... 45
Заняпады і новыя ўздымы актыўнасці ў асветніцкай сферы (другая палова XVII - першая палова XVIIІ ст.) ... 56
Апошняя чвэрць ХVІІІ ст.: базыльяне апаноўваюць адукацыйную прастору Беларусі ... 59
Уніяцка- базыльянская сістэма адукацыі ў першай трэці ХІХ ст. ... 61
Кніжная спадчына
Узнікненне кнігадрукавання - цывілізацыйная рэвалюцыя ... 71
Уніяцкае кнігадрукаванне як фактар культуры ... 77
Кнігапісанне ... 91
Інтэлектуальны досвед чалавецтва на паліцах базыльянскіх бібліятэк ... 92
Архітэктурная спадчына
Пачатак уніяцкага храмабудаўніцтва ... 103
Архітэктурная спадчына барока ... 107
Шэдэўры віленскага барока ... 109
Помнікі драўлянага дойлідства XVIII - першай паловы ХІХ ст. ... 114
1830-я г.: аб "неумножении без надобности" ўніяцкіх бажніц ... 129
Жывапісная спадчына
Традыцыя шанавання старажытных святынь ... 135
Уніяцкі абраз - з'ява беларускай нацыянальнай культуры ... 146
Іканаграфічны рэпертуар уніяцкага жывапісу ... 155
Мастакі, якія распісвалі ўніяцкія храмы і малявалі для іх абразы ... 157
Скульптурная спадчына
Пластыка ў арганізацыі храмавага інтэр'ера ... 163
"Высокае барока" ў скульптуры ... 165
Уніяцкая скульптура "нізавога барока" ... 167
Дэкаратыўна-прыкладная спадчына
Храм як месца канцэнтрацыі твораў дэкаратыўна- прыкладнога мастацтва ... 171
Вырабы людвісарства. Званы ... 172
Творы ювелірнага мастацтва. Абклады кніг і абразоў ... 173
"Беларуская рэзь" ... 175
Іканастасы, алтары ... 177
Царскія Брамы, выкананыя ў тэхніцы саломапляцення ... 184
Музычная спадчына
Храм як асяродак музычнага прафесіяналізму ... 189
Помнікі музычнай культуры ... 194
Арганная культура Царквы ... 199
Школьны тэатр
Школьная драма як элемент адукацыйнай сістэмы базыльян ... 209
Інтэрмедыі ... 211
Лёс культурнай спадчыны Царквы ў ХІХ ст.
Рэвізія ўніяцкага культурна- абрадавага комплексу ў Расійскай імперыі ... 217
Разбурэнне і перамяшчэнне бібліятэчна-дакументальных калекцый ... 218
Рэарганізацыя царкоўнага інтэр'ера і пераабсталяванне храмаў ... 222
Жывапіс іншакультурнага паходжання - на змену творам аўтэнтычнага беларускага іканапісу... 223
Антыарганная кампанія ... 228
Скульптура - ахвяра палітыкі "разлатынівання" ... 230
"Выпраўленне" сакральнай архітэктуры ... 233
Новыя святы, абрады, імёны і моўныя рэаліі ... 235
Ганенні на ўніяцкую кнігу ... 238
Знішчэнне і "перастварэнне" спадчыны ... 242
Грэка-Каталіцкая Царква як "месца памяці"
"Мемарыяльная эпоха" - кантэкст адраджэння Беларускай Грэка- Каталіцкай Царквы ... 247
Гістарычная памяць і "месцы памяці" Уніі ... 250
Юбілейныя даты гісторыі Уніі ... 254
Архівы, музеі - "інстытуты памяці" пра Унію ... 257
Сакральныя святыні ... 264
Заключэнне ... 276
Спіс ілюстрацый ... 291
Спіс рэкамендаванай літаратуры ... 292
Кніга ў PDF